dla studiów stacjonarnych I stopnia Celem specjalności jest

1
WNIOSEK O POWOŁANIE SPECJALNOŚCI
„WARSZTAT PISARSKI, ANALITYCZNY I TRANSLATOLOGICZNY”
dla studiów stacjonarnych I stopnia
Celem specjalności jest sformowanie bloku przedmiotów, które będą się koncentrować
na doskonaleniu najbardziej podstawowych umiejętności filologicznych i jednocześnie
wyposażą studentów w narzędzia poszerzające ich kompetencje i zwiększające zawodową
wartość
absolwentów
polonistyki.
Wielokompetencyjna
i
rozbudowana
struktura
dyscyplinarna filologii polskiej powoduje bowiem, że proporcjonalnie niewiele miejsca w
kształceniu zajmuje ćwiczenie zasadniczych umiejętności pisarskich i analitycznych. W
trakcie całych studiów student jest zobowiązany do napisania sześciu lub siedmiu prac,
których ilość nie tylko nie zgadza się z oczekiwaniami studentów i nie pozwala na trenowanie
technik pisarskich, ale też – może przede wszystkim – nie stanowi wystarczającego
przygotowania do pracy najważniejszej. Niewielka ilość nie jest tu mankamentem jedynym:
pisane prace są w przeważającej mierze odpowiedzią na zobowiązanie dydaktyczne, co
oznacza, że są gatunkowo i stylistycznie jednorodne i nie dają możliwości rozwijania
pozanaukowych technik pisarskich.
Projekt składa się z trzech warstw problemowych: analitycznej, praktycznej i
teoretycznej. Dwie pierwsze będą ściśle skorelowane programowo i czasowo, tzn. na
zajęciach analitycznych, które będą poprzedzać praktyczne, będzie się wykonywać
drobiazgowe
rozbiory
niewielkich
tekstów
lub
fragmentów
z
nastawieniem
na
zrekonstruowanie inwencyjnych, stylistycznych i kompozycyjnych zasad, na których są
oparte. Następne zajęcia praktyczne mają służyć zastosowaniu tych zasad w praktyce: pod
kierunkiem prowadzącego będą pisane ćwiczenia, wprawki, opracowywane schematy
kompozycyjne itp. Teksty gotowe i wykończone będą prezentowane przez studentów na
kolejnych zajęciach, na których zostaną poddane dyskusji. Uzupełnieniem warsztatu będą
ćwiczenia translatologiczne, przy czym ich forma nie zakłada ani biegłej znajomości
określonego języka, ani dysponowania tym samym językiem obcym w całej grupie
ćwiczeniowej. Chodzi tu o bardziej podstawowe zagadnienia: specyfikę przekładu
literackiego, zwłaszcza poetyckiego, porównywanie różnych wersji tłumaczeń tego samego
tekstu oraz pracę ze słownikiem, przekładanie rozwiązań poetyckich. Podobne założenia
towarzyszą kontynuacji kursu – zajęciom z przekładu tekstu nieliterackiego.
Z kolei klasyczna problematyka teoretycznoliteracka będzie się pojawiać w takiej
mierze, w jakiej będą występować określone trudności domagające się wsparcia wiedzą z
2
zakresu poetyki, teorii interpretacji i eksplikacji literackiej. Zasadniczy namysł teoretyczny
będzie poświęcony roli i wartości szeroko rozumianej sztuki słowa w nowoczesnej kulturze.
Nie chodzi tu o miejsce literatury w aktualnych hierarchiach i formach komunikacji, ale o
zastosowanie specyficznie literackich kategorii we współczesnych opisach świata, a więc
pojęcie narracji i dialogu w filozofii i psychologii, koncepcję argumentacji w rozmaitych
dyscyplinach szczegółowych i formach życia publicznego oraz – przede wszystkim – teorię
demokracji deliberatywnej, stanowiącą jeden z najważniejszych składników dzisiejszego
myślenia o społeczeństwie.
Za istotną część przedsięwzięcia należy uznać możliwość publikacji najlepszych
tekstów bądź tłumaczeń w papierowych lub sieciowych wydaniach pisma Rita Baum. Poza
tym zajęciom będą – w miarę możliwości – towarzyszyć spotkania z autorami różnego
rodzaju tekstów – w dużej mierze można tu skorzystać z publicznej oferty kulturalnej
Wrocławia.
Kwalifikacje absolwenta filologii polskiej o specjalności „Creative Writing –
warsztaty pisarskie i analityczne”
Absolwent będzie posiadał umiejętności wystarczające do napisania każdego typu
tekstu: literackiego, naukowego, krytycznoliterackiego, użytkowego, dziennikarskiego,
reklamowego oraz podstawowe kompetencje niezbędne do tłumaczenia tekstu z języka
obcego. Będzie potrafił rozpoznawać i stosować zasady poszczególnych gatunków literackich
i nieliterackich oraz wiązać je z określonymi konwencjami stylistycznymi. Otrzyma
teoretyczną i praktyczną wiedzę o wszystkich etapach procesu twórczego: od zbierania
materiału do poprawnej wersji tekstu. Swoje kompetencje będzie umiał sformułować w
postaci teoretycznej, co daje możliwość przekazywania jej w przyszłości. Zdobędzie
orientację w najnowszych nurtach i metodach badań społeczeństwa demokratycznego i
sposobach zarządzania informacją wyrażaną w tekstach. W sumie: będzie specjalistą od
każdego typu tekstu, co da mu określone przewagi i znacząco rozszerzy możliwości na
współczesnym rynku pracy.
3
R
S
NAZWA ZAJĘĆ
LICZBA
ECTS
TYP ZAJĘĆ
PROWADZĄCY
GODZIN
I
II
1
Analiza tekstu
literackiego
30
2
konwersatorium dr W. Browarny
1
Warsztat pisarski. Formy
literackie
45
3
konwersatorium
dr M. Czerwiński
2
Warsztaty z analizy i
interpretacji tekstów.
Poezja polska od XV do
końca XIX wieku
30
3
konwersatorium
dr A. Oszczęda
2
Przekład literacki
30
2
konwersatorium
dr M. Gorczyńska
1
Analiza tekstu
30
2
konwersatorium
dr M. Czerwiński
1
Warsztat pisarski. Tekst
naukowy,
krytycznoliteracki,
dziennikarski i użytkowy
30
3
konwersatorium
dr M. Gorczyński
1
Argumentacja w tekście
30
3
konwersatorium
dr M. Adamski
2
Demokracja
deliberatywna.
Argumentacja, retoryka i
dialog w filozofii
współczesnej
30
3
konwersatorium
dr M. Gorczyński
2
Warsztat tłumacza
tekstów nieliterackich
30
3
konwersatorium
prof. W. Soliński
4
Semestr I
1. Analiza tekstu literackiego
Dr Wojciech Browarny
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
forma zaliczenia: praca pisemna
Celem zajęć jest przeprowadzanie drobiazgowych analiz i interpretacji tekstów
literackich. Materiał literacki będzie dobierany przez prowadzącego przy czym – jak
anonsowano wcześniej – będzie on zgodny z przedmiotem późniejszych zajęć praktycznych.
Będą to pojedyncze teksty, rozmiarowo niewielkie, na których w pełni będzie można
wykorzystać możliwości badawcze tzw. eksplikacji literackiej. W wypadku tekstów
prozatorskich będą to fragmenty, na materiale których można omówić schemat i strukturę
podstawowych tzw. form podawczych: dialogu, opisu, opowiadania i innych. Analiza obejmie
wszystkie warstwy dzieła: od słowno-fonetycznej, przez stylistyczno-składniową do
kompozycyjnej
i
znaczeniowej.
Zadaniem
analizy
jest
wyrobienie
umiejętności
rekonstruowania ogólniejszych zasad estetycznych stanowiących podstawy tekstów,
zwłaszcza
zasad
gatunkowych
jako
najważniejszych
składników
świadomości
komunikacyjnej. W ten sposób student zostanie wyposażony w umiejętność samodzielnego
obcowania z każdego typu tekstem literackim, reprezentującym różne epoki literackie i
sposoby ekspresji. Jako materiał dodatkowy będą wykorzystywane tzw. poetyki
sformułowane, tj. teksty, w których autorzy tworzyli programy literackie lub opisywali
założenia własnego warsztatu twórczego. Zajęcia będą zatem kontynuować – ale też znacząco
rozszerzać – program poetyki oraz – za sprawą celowego doboru materiału – tworzyć
podstawy kształcenia estetycznego.
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
Arcydzieła literatury polskiej. Interpretacje. Pod red. S. Grzeszczuka i A. NiewolakBalcerzan E.: Interpretacja jako "próba całości". W: Kręgi wtajemniczenia. Kraków
1982.
Interpretacja i nadinterpretacja. Kraków 1996.
Krzywdy. T. 1. Rzeszów 1987.
Lekcje czytania. Eksplikacje literackie. Część I. Pod red. W. Dynaka i A.W. Labudy.
Liryka polska. Interpretacje. Red. J. Prokop, J. Sławiński. Gdańsk 2002.
Nowela. Opowiadanie. Gawęda. Interpretacje małych form narracyjnych. Pod red. K.
Bartoszyńskiego. Warszawa 1979
5
•
•
•
•
•
•
•
Sławiński J.: Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego. W: Próby
teoretycznoliterackie. Kraków 2000.
Sławiński J.: O problemach „sztuki interpretacji”. W: Dzieło, język, tradycja. Kraków
1998.
Sławiński J.: O problemach sztuki interpretacji. W: Dzieło, język, tradycja. Kraków
1998.
Sontag S.: Przeciw interpretacji. W: „Literatura na Świecie” 1979, nr 9.
Sztuka interpretacji. Wybór i opracowanie H. Markiewicz. T. 1-2. Wrocław 1971.
Warszawa 1991.
Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji. Pod red. J. Sławińskiego, J. Święcha.
Warszawa 1979.
2. Warsztat pisarski. Formy literackie
dr Marcin Czerwiński
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 45 (4 ECTS)
Celem zajęć jest praktyczne zastosowanie wiedzy zdobytej na zajęciach analitycznych.
Pod kierunkiem prowadzącego będą pisane – wspólnie i indywidualnie – niewielkie
ćwiczenia i wprawki literackie (często w formie parodyjnej lub pastiszowej), których
zgodność z przyjętymi zasadami i wyborami estetycznymi będzie korygowana i poddawana
dyskusji na zajęciach. Zadaniem podstawowym będzie ustalenie dokładnej postaci tekstu:
doboru tematu i stylu, słownictwa, kompozycji, gatunku, typu metafor itp., natomiast tekst w
postaci skończonej będzie zlecany jako zadanie domowe wybranym uczestnikom zajęć. Na
następnym spotkaniu wyniki pracy będą prezentowane i poddawane dyskusji – nacisk będzie
położony na zgodność wykonania z przyjętymi regułami.
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bergman I., Scenariusze. Warszawa 1977.
Dąbała J., O twórczym pisaniu. „Teksty Drugie” 2000, nr 1-2.
Dąbała J., Tajemnica i suspens. Wokół głównych problemów creative writing. Lublin
2004.
Field S., Rilla R., Pisanie scenariusza filmowego. Warszawa 1998.
Filipiak I., Twórcze pisanie dla młodych panien. Warszawa 1999.
Frensham F.R., Jak napisać scenariusz. Kraków 1999.
Grant-Adamson L. Jak napisać powieść kryminalną. Kraków 1999.
Jaworski S., „Piszę więc jestem”. O procesie twórczym w literaturze. Kraków 1993.
Karpiński M., Niedoskonałe odbicie. O sztuce scenariusza filmowego. Warszawa
1995.
King S., Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika. Warszawa 2001.
Kuziak M., Rzepczyński S., Jak pisać? Bielsko-Biała 2002.
Mówi Chandler. Warszawa 1983.
6
•
•
•
•
•
Parandowski J., Alchemia słowa. Warszawa 1976.
Russin R.U., Jak napisać scenariusz filmowy. Warszawa 2005.
Sztuka pisania. Tajemnice warsztatu odsłaniają E. Hemingway, J. Steibeck. K.
Vonnegut i inni. Łódź 1996.
Watts N., Jak napisać powieść. Kraków 1998.
Zuckermann A., Jak napisać świetną powieść. Poznań 2000.
SEMESTR II
1. Przekład literacki
dr Małgorzata Gorczyńska
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
forma zaliczenia: praca pisemna
Zajęcia o charakterze warsztatowym. Celem zajęć jest kształcenie umiejętności
praktycznych w połączeniu z niezbędną świadomością teoretyczną (problematyka
przekładalności, kompetencje autorskie tłumacza, historycznoliteracka aktywność przekładu).
Dwie podstawowe formy ćwiczeń to analiza porównawcza przekładów oraz wprawki
translatorskie (tłumaczenie fragmentów poetyckich, prozatorskich i eseistycznych, praca ze
słownikiem i z przekładem pomocniczym – tzw. rybką). Materiał egzemplifikacyjny
obejmować będzie przede wszystkim oryginały anglojęzyczne i przekłady z języka
angielskiego; w zależności od kompetencji i zainteresowań studentów uwzględnione zostaną
także wybrane języki słowiańskie i romańskie.
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Balcerzan E., Sztuka przekładu jako przedmiot badań literackich. „Pamiętnik
Literacki” 1980, z. 1.
Barańczak S., Ocalone w tłumaczeniu. Kraków 2004.
Barańczak S., Poetycki model świata a problemy przekładu artystycznego. W: Miejsca
wspólne. Szkice o komunikacji literackiej i artystycznej. Pod red. E. Balcerzana, S.
Wysłouch. Warszawa 1985.
Dąmbska-Prokop U., Śladami tłumacza, Kraków 1997.
Drzewicka A., Z zagadnień tłumaczenia poezji. Kraków 1971.
Hoffman E., Zagubione w przekładzie. Londyn 1995.
Jakobson R., O językowych aspektach przekładu. W: W poszukiwaniu istoty języka. T.
1. Warszawa 1989.
Klasyczność i awangardowość w przekładzie. Pod red. P. Fasta, Katowice 1995.
Krzysztofiak M. Przekład literacki we współczesnej translatoryce. Poznań 1996.
Łazarczyk B., Sztuka translatorska Juliana Tuwima. Warszawa 1979.
Między oryginałem a przekładem. Pod red. M. Filipowicz-Rudek, J. KoniecznejTwardzikowej, Kraków 1996, 1997.
7
•
•
•
•
•
Problemy translatoryki i dydaktyki translatorycznej. Pod red. F. Gruczy, Warszawa
1986.
Przekład artystyczny. Pod red. P. Fasta, Katowice 1991 – 1993.
Przekład artystyczny. Pod red. S. Pollaka, Wrocław 1975.
Tłumaczenie – rzemiosło i sztuka. Pod red. J. Snopka, Warszawa 1996.
Wielojęzyczność literatury i problemy przekładu artystycznego. Pod red. E.
Balcerzana, Wrocław 1989.
2. Dlaczego zachwyca… Warsztaty z analizy i interpretacji tekstów. Poezja polska od XV do
końca XIX wieku.
dr Aleksandra Oszczęda
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
forma zaliczenia: praca pisemna
Celem pierwszym zajęć jest doskonalenie umiejętności skutecznego czytania tekstów
poetyckich (badanie stylu, języka, tropów poetyckich, zabiegów kompozycyjnych, związków
z rzeczywistością literacką i pozaliteracką), drugim - prezentacja różnych metod
interpretacyjnych oraz ich zalet i niedostatków.
Bibliografia:
• Bartoszyński K., Co nam zostało z hermeneutyki, [w:] Sporne i bezsporne problemy
współczesnej wiedzy o literaturze, pod red. W. Boleckiego i R. Nycza, Warszawa 2002
• Czytanie Jana Andrzeja Morsztyna, pod red. D. Gostyńskiej i A. Karpińskiego,
Wrocław 2000
• Czytanie Naruszewicza, pod red. T. Chachulskiego, Wrocław 2000
• Kreowanie świata w tekstach, pod red. A. M. Lewickiego i R. Tokarskiego, Lublin
1995
• Łukasiewicz J., Wiersze Adama Mickiewicza, Wrocław 1993
• Panas W.,, Z zagadnień interpretacji strukturalno-semiotycznej, [w:] Zagadnienia
literaturoznawczej interpretacji, Wrocław 1979
• Tekst. Analizy i interpretacje, pod red. J. Bartmińskiego i B. Bonieckiej, Lublin 1998
• Zgorzeliski Cz., Uwagi o trzech typach monologu lirycznego, [w:] tegoż Obserwacje,
Warszawa 1993
Semestr III
1. Analiza tekstu
dr Marcin Czerwiński
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
8
Celem zajęć jest wykształcenie umiejętności w analizie tekstów nieliterackich, z którymi
uczestnicy zajęć stykają się zarówno jako studenci, jak i jako aktywni uczestnicy komunikacji
masowej. Analizowane zatem będą teksty naukowe, zwłaszcza historycznoliterackie i
teoretycznoliterackie ze względu na sposób komponowania tego typu wypowiedzi, rodzaj
stosowanej argumentacji i strategii stylistycznej. Zostaną pokazane wzorcowe realizacje
takich gatunków jak esej, studium, rozprawa, artykuł, podręcznik, polemika, recenzja. Za
głównie zadanie należy tu uznać nabycie teoretycznej wiedzy niezbędnej do poprawnego
pisania prac licencjackich i magisterskich. Dlatego na zajęciach zostaną omówione sposoby
zbierania i eliminowania materiału, odnoszenia się do źródeł, fachowego komentowania,
poprawnego redagowania. Natomiast teksty nienaukowe będą analizowane głównie z punktu
widzenia ich wartości retorycznej: typu argumentacji i stosowanych technik perswazyjnych
(zwłaszcza teksty reklamowe i dziennikarskie) oraz struktury gatunkowej (dziennikarskie).
Zostaną omówione zasady gatunkowe podstawowych form wypowiedzi prasowej (felieton,
reportaż, komentarz, recenzja) oraz reguły redagowania pisma (prowadzący zajęcia jest
redaktorem naczelnym Rity Baum).
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bortnowski S., Warsztaty dziennikarskie. Warszawa 1999.
Bralczyk J., Język na sprzedaż. Warszawa 2002.
Eco U., Jak napisać pracę dyplomową. Poradnik dla humanistów. Warszawa 2007.
Fras J., Dziennikarski warsztat językowy. Wrocław 1999.
Furman W., Kaliszewski A., Wolny-Zmorzyński K., Gatunki dziennikarskie.
Specyfika ich tworzenia i redagowania. Rzeszów 2000.
Garlicki B., Metodyka redagowania gazety. Kraków 1978.
Loba M., Francuska szkoła pisania eseju.„Polonistyka” 1994, nr 2.
O warsztacie dziennikarskim. Pod red. J. Adamowskiego. Warszawa 2002.
Pisarek H., Nowa retoryka dziennikarska. Kraków 2002.
Praktyczna stylistyka. Pod red. E. Bańkowskiej. Warszawa 2003.
Reportaż. Wybór tekstów z teorii gatunku. Pod red. K. Wolnego. Rzeszów 1992.
Stasiński P., Poetyka i pragmatyka felietonu. Wrocław 1982.
Wolny K., Reportaż – jak go napisać? Rzeszów 1996.
2. Warsztat pisarski. Tekst naukowy, krytycznoliteracki, dziennikarski i użytkowy.
dr Maciej Gorczyński
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
forma zaliczenia: praca pisemna
9
Celem zajęć w trybie warsztatowym jest wykształcenie umiejętności inwencyjnych,
pisarskich i kompozycyjnych niezbędnych do napisania poprawnej pracy naukowej –
licencjackiej i magisterskiej. Ćwiczenia będą polegać zatem na przygotowywaniu schematów
kompozycyjnych i argumentacyjnych dostosowanych do określonych tematów (najczęściej
historycznoliterackich) oraz zbieraniu materiału bibliograficznego. Przebieg zajęć będzie
podobny jak w wypadku warsztatu literackiego: wykonane przez studentów zadania będą
komentowane i dyskutowane na kolejnych zajęciach. Studenci będą się uczyć wyrażać w
piśmie wiedzę zdobytą na zajęciach analitycznych – ale również tych wcześniejszych, to
znaczy, że jednym z ważniejszych zadań będzie analiza dzieła literackiego (w różnych
formach pisemnych, zwłaszcza pod postacią eseju i recenzji krytycznoliterackiej). W części
poświęconej tekstom pozanaukowym ćwiczone będą formy dziennikarskie, specyficzne dla
dyskursu prasowego sposoby przedstawiania i argumentowania.
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dyskurs naukowy – tradycja i zmiany. Pod red. S. Gajdy. Opole 1999.
Gajda S., Styl naukowy. W: Współczesny język polski. Pod red. J. Bartmińskiego.
Opole 1993.
Gajda S., Współczesna polszczyzna naukowa. Opole 1990.
Łuszczewska-Romahnowa S., Z teorii racjonalnej dyskusji. W: Rozprawy logiczne.
Warszawa 1964.
Maćkiewicz J., Jak pisać teksty naukowe? Gdańsk 1996.
Marciszewski W., Metody analizy tekstu naukowego. Warszawa 1981.
Marciszewski W., Sztuka dyskutowania. Warszawa 1996.
P.R. Michalak, J. Woźniak, Sztuka pisania perswazyjnych tekstów. Warszawa 2008.
Troskolański A., O twórczości. Piśmiennictwo naukowo-techniczne. Warszawa 1982.
3. Argumentacja w tekście
dr Maciej Adamski
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
forma zaliczenia: praca pisemna
Celem zajęć jest wykształcenie umiejętności przekonującego, spójnego i logicznego
argumentowania w formach pisemnych. Student otrzyma historyczną i teoretyczną wiedzę z
zakresu retoryki i współczesnych
przedmiotowych.
Zostaną
empirycznych
humanistycznych
i
koncepcji rozumowania w różnych
omówione
schematy
ze
rozumowań
szczególnym
specyficzne
uwzględnieniem
domenach
dla
nauk
argumentacji
10
historycznoliterackiej. Wprowadzone będą podstawowe pojęcia z ich praktycznymi
konsekwencjami i możliwościami: argument teoretyczny, empiryczny, logiczny, topos, chwyt
retoryczny, przekonywanie, błąd logiczny. Adept kursu zostanie przygotowany do
odróżniania rozumowań poprawnych i niepoprawnych, uzyska wiedzę niezbędną do polemiki,
zwłaszcza naukowej, i uchylania argumentacji nierzetelnych – co da mu możliwość
prezentowania i obrony własnego stanowiska w formie pisemnej.
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dobrosielski M., Logika a retoryka. Warszawa 1957.
Hołówka T., Błędy – spory – argumenty. Szkice z logiki stosowanej. Warszawa 1998.
Hołówka T., Kultura logiczna w ćwiczeniach. Warszawa 2002.
Hołówka T., Kultura logiczna w przykładach. Warszawa 2005.
Język współczesnej humanistyki. Pod red. J. Pelca. Poznań 2000.
Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa 1998.
Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze. Bydgoszcz 2002.
Lemmermann H., Szkoła retoryki. Wrocław 1995.
Logika formalna. Zarys encyklopedyczny z zastosowaniem do informatyki i
lingwistyki. Pod red. W. Marciszewskiego. Warszawa 1987.
Marciszewski W., Logika z retorycznego punktu widzenia. Warszawa 1991.
Marciszewski W., Rola dyskusji w nauczaniu i wychowaniu. Warszawa 1976.
Marciszewski W., Kotarbiński T., Mała Encyklopedia Logiki. Wrocław 1970.
Marciszewski W., Sposoby streszczania i odmiany streszczeń, „Studia Semiotyczne”
1970, t. 1.
Perelman Ch., Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja. Warszawa 2002.
Perelman Ch., Logika prawnicza. Nowa retoryka. Warszawa 1984.
Pszczółkowski T., Umiejętność przekonywania i dyskusji. Warszawa 1974.
Rusinek M., Między retoryką a retorycznością. Kraków 2004.
Rusinek M., Retoryka we współczesnej myśli literaturoznawczej. W: Perspektywy
polskiej retoryki. Pod red. B. Sobczak i H. Zgółkowej. Poznań 2007.
Schnadelbach H., Argumentacja filozoficzna. W: Filozofia. Podstawowe pytania. Pod
red. H. Schnadelbacha i H. Martensa. Warszawa 1995.
Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa 2001.
Szymanek K., Wieczorek K.A., Wójcik A.S., Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w
badaniu argumentów. Warszawa 2003.
Semestr IV
1. Demokracja deliberatywna. Argumentacja, retoryka i dialog w filozofii współczesnej.
dr Maciej Gorczyński
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
11
Celem zajęć jest umieszczenie problematyki argumentacji, retoryki i pisma w
najnowszych dyskusjach filozoficznych. Kurs rozpocznie się od analizy myśli J. Derridy,
który w połowie XX wieku na nowo postawił problem pisma jako sposobu artykułowania
innego od mowy, oraz późniejszych skutków wywołanego w ten sposób sporu. W dalszej
części przejdziemy do namysłu nad koncepcją komunikacji społecznej, która wyłoniła się –
między innymi w związku ze wspomnianym sporem – w tekstach H.G. Gadamera i J.
Habermasa. Szczegółowo omówiona zostanie kategoria dialogu jako uniwersalnego modelu
komunikacyjnego, który w wielkim stopniu zadecydował o kształcie współczesnej
humanistyki. Punktem dojścia – przez transcendentalną filozofię komunikacji – będzie
wywodzący się z teorii Habermasa projekt demokracji deliberatywnej. Jest to przypuszczalnie
najważniejsza współczesna koncepcja społecznej wspólnoty, zwłaszcza europejskiej, kładąca
nacisk na konsensualny mechanizm rozwiązywania problemów. Jest to projekt zarówno
opisowy, jak i normatywny – wskazuje bowiem na konkretne zasoby argumentacji,
pozwalające ustalać płaszczyznę porozumienia w nowoczesnych konfliktach politycznych i
społecznych.
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Appel K.-O., Etyka dyskursu jako etyka odpowiedzialności. „Principia” 1992.
Appel K.-O., Semiotyka transcendentalna a prawda. Znaczenie konsensualnej teorii
prawdy Peirce’a we współczesnej dyskusji na temat prawdy. „Principia” 1991.
Appel K.-O., Uniwersalistyczna etyka współodpowiedzialności. „Etyka” 1996, nr 29.
Appel K.-O., Wspólnota komunikacyjna jako transcendentalne założenie nauk
społecznych. „Kultura Współczesna” 1993, nr 1.
Bachmann K., Konwent o przyszłości Europy. Demokracja deliberatywna jako
metoda legitymizacji władzy w wielopłaszczyznowym systemie politycznym. Wrocław
2004.
Borkowski J., O konflikcie i negocjacjach. Warszawa 2000.
Buber M., Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Warszawa 1992.
Castells M., Społeczeństwo sieci. Warszawa 2007.
Davidson D., Komunikacja i konwencje. „Principia” 1997.
Derrida J., O grammatologii. Warszawa 1997.
Filozofia dialogu. Wybór, opracowanie i wstęp Bogdan Baran. Kraków 1991.
Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Warszawa 2004.
Habermas J., Działanie komunikacyjne i detranscendentalizacja rozumu. Warszawa
2004.
Habermas J., Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Warszawa 2007.
Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego. T. 1-2. Warszawa 1999.
Heywood A., Ideologie polityczne. Warszawa 2007.
Konflikt i porozumienie. Psychologiczne podstawy demokracji deliberatywnej. Pod
red. J. Reykowskiego. Warszawa 2008.
Narracja jako sposób rozumienia świata. Pod red. J. Trzebińskiego. Gdańsk 2002.
Sartori G., Teoria demokracji. Warszawa 1998.
12
•
•
•
Shapiro I., Stan teorii demokracji. Warszawa 2006.
Tyszka T., Debaty parlamentarne: dochodzenie do decyzji czy konkurs uzasadnień.
„Studia Psychologiczne” 1996, nr 34.
Wasilewski J., Demokracja deliberatywna: stanowiska i nadzieje. W: Konflikty
międzygrupowe. Pod red. U. Jakubowskiej, K. Skarżyńskiej. Warszawa 2007.
2. Warsztat tłumacza tekstów nieliterackich
prof. dr hab. Wojciech Soliński
forma zajęć: konwersatorium
liczba godzin: 30 (4 ECTS)
forma zaliczenia: praca pisemna
Zajęcia stanowią kontynuację programu „Przekładu literackiego”
- przy oczywistej
zmianie domeny przedmiotowej cel zajęć jest podobny: nabycie podstawowych umiejętności
w zakresie teorii i praktyki tłumaczenia tekstów nieliterackich. Nacisk będzie położony na
teksty naukowe, zwłaszcza literaturoznawcze. Prowadzący ćwiczenia – jako praktyk –
zaprezentuje specyficzne problemy, z którymi spotyka się tłumacz takich prac i sposoby ich
rozwiązywania. Omówione zostaną zasady pracy ze słownikiem, reguły tłumaczenia,
zastępowania
lub
spolszczania
terminów,
wyrażeń
fachowych
i
idiomatycznych.
Podejmowane będą różnego typu wprawki translatorskie oraz – w zależności od
zainteresowań i formatu grupy ćwiczeniowej – projekty całościowych tłumaczeń tekstów
literaturoznawczych.
Bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aktualne kierunki traduktologii. Pod red. P. Płusy, Częstochowa 1999.
Dzierżanowski H., Tłumaczenia tekstów nieliterackich. Warszawa 1977.
Ingarden R., O tłumaczeniach. W: O sztuce tłumaczenia. Pod red. M. Rusinka.
Wrocław 1955.
Kielar B.Z., Problemy tłumaczenia tekstów specjalistycznych. W : Problemy
translatoryki i dydaktyki translatorycznej. Pod red. F. Gruczy, Warszawa 1986.
Kozłowska Z., O przekładach tekstu naukowego. Warszawa 1995.
Madelska J., Wawrzyńczuk J., Między oryginałem a przekładem. Rzecz o słownikach
dwujęzycznych. Kielce 1992.
Mała encyklopedia przekładoznawstwa. Częstochowa 2000.
Przekład tekstów nieliterackich na przykładzie języka angielskiego. Warszawa 1988.
Tezaurus terminologii translatorycznej. Pod red. J. Lukszyna. Warszawa 1997.