Nadczynność tarczycy - czy to poważne

poradnikmedyczny.pl
Nadczynność tarczycy - czy to poważne
schorzenie?
O nadczynności gruczołu tarczowego (hipertyroksynemii) mówimy, gdy ilość
produkowanych przez tarczycę hormonów przekracza aktualne zapotrzebowanie organizmu.
Coraz częściej winą za różnego rodzaju dolegliwości i złe samopoczucie obarcza się krążące w
naszym ciele hormony. To one zawiadują poszczególnymi narządami, a równowaga pomiędzy nimi
zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.
"Charakterystycznym objawem, który pozwala
zdiagnozować chorobę Gravesa-Basedowa jest orbitopatia
tzw. wytrzeszcz. Choć występuje tylko u kilku procent
chorych, objawu nie należy lekceważyć, bo nie leczona
orbitopatia może prowadzić nawet do ślepoty."
Tarczyca jest jednym z ważniejszych gruczołów wydzielania wewnętrznego, czyli narządem, który
uwalnia do krwi hormony. Produkowane przez nią substancje wpływają na metabolizm
poszczególnych komórek, napędzając je do życia. Co się dzieje, gdy tarczyca przestaje
kontrolować ilość uwalnianych hormonów i produkuje je w nadmiernej ilości? Poniższe akapity
wyjaśnią tą zagadkę.
Czym jest nadczynność tarczycy?
O nadczynność gruczołu tarczowego (hipertyroksynemii) mówimy, gdy ilość produkowanych przez
tarczycę hormonów przekracza aktualne zapotrzebowanie organizmu. Choroba częściej dotyka
kobiet, mężczyźni zapadają na nią 10 razy rzadziej.
Przyczyny nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy może być wynikiem wielu różnych zaburzeń. Pośród najczęściej
występujących wymienia się przyczyny immunologiczne. Układ odpornościowy człowieka ma za
zadanie bronić go przed wszelkiego rodzaju infekcjami oraz innymi obcymi, zagrażającymi
czynnikami. Choroba Gravesa-Basedowa wiąże się zaburzeniem układu immunologicznego i u jej
podłoża leży niesprawny nadzór immunologiczny. Powstają przeciwciała, które pobudzają gruczoł
tarczowy do produkcji hormonów niezależnie od aktualnych potrzeb organizmu. Wielokrotnie
choroba Gravesa-Basedowa występuje rodzinnie, za co odpowiadają przenoszone z pokolenia na
pokolenie geny. Palenie papierosów również przyczynia się do wystąpienia choroby i zwiększa
ryzyko jej ujawnienia 7-8 krotnie. Charakterystycznym objawem, który pozwala zdiagnozować
chorobę Gravesa-Basedowa jest orbitopatia tzw. wytrzeszcz. Choć występuje tylko u kilku procent
chorych, objawu nie należy lekceważyć, bo nie leczona orbitopatia może prowadzić nawet do
ślepoty.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/4
poradnikmedyczny.pl
Wole guzkowe toksyczne
Charakterystyczną cechą tego schorzenia jest występowanie licznych guzków, które wydzielają
hormony tarczycy. Kontrolą nad wydzielaniem hormonów zajmuje się przysadka, czyli niewielki
gruczoł znajdujący się między półkulami mózgu. Produkowany przez niego TSH pobudza tarczycę
do wydzielania hormonów. Jednocześnie krążące we krwi hormony tarczycy dają przysadce
informację ,,stop, nie wydzielaj już TSH".
Oprócz choroby samego gruczołu tarczowego, w nadczynność tarczycy może być zaangażowana
przysadka, która produkując nadmiar TSH wymusza na gruczole tarczowym wydzielanie
zwiększonej ilości hormonów.
Wole guzkowe produkuje hormonu tarczycy nie zwracając uwagi na ilość TSH krążącego we krwi.
Za wystąpienie tej choroby w dużej mierze odpowiada ilość jodu dostarczanego do organizmu.
Aktualnie, ze względu na niedobory tego pierwiastka sprzed 10-25 laty, obserwuje się wzrost
zachorowania. W dzisiejszych czasach popularna jest sól jodowana, która chroni przed
niedoborem jodu.
W tarczycy może występować też pojedynczy guzek i mamy wtedy do czynienia z guzkiem
autonomicznym pojedynczym, który wykrywany jest nawet u 5% chorych ze zdiagnozowaną
nadczynnością tarczycy.
Choć powyższe przyczyny występują najczęściej, warto wspomnieć o rzadszych choć tak samo
niebezpiecznych schorzeniach. Zapalenie gruczołu tarczowego powoduje uszkodzenie komórek, w
konsekwencji czego nagromadzone w nich hormony tarczycy wydostają się do krwi, a cały proces
prowadzi do niedoczynności tarczycy. Warto pamiętać, że niektóre leki, ze względu na zawarte w
nich atomy jodu wpływają na czynność tarczycy (amiodaron).
Jak objawia się nadczynność tarczycy?
Najbardziej charakterystyczne objawy są często bagatelizowane przez pacjenta, ale zdąża się to i
lekarzowi. Ponieważ hormony tarczycy działają aktywująco na organizm, hipertyroksynemii
towarzyszy nieuzasadniony niepokój i ciągły stan napięcia. Drażliwość jest częstym objawem
zauważanym przez otoczenie pacjenta. Trudności w zasypianiu pogłębiają stres towarzyszący
chorobie. Niepokój wyraża się też pobudzeniem ruchomym, drżeniem rąk i wilgotną, często
spoconą skórą. Nawet w chłodne dni pacjentowi może być gorąco i duszno. Choć nadczynności
tarczycy towarzyszy zwiększony apetyt, nieraz określanym jako wilczy, masa ciała maleje.
Wielokrotnie takie objawy składane są na barki większego stresu w pracy i nagromadzonym
obowiązkom. Gdy pojawiają się zaburzenia rytmu serca (odczuwane jako kołatanie i przyspieszony
rytm) pacjent w obawie o swoje zdrowie pojawia się u lekarza. Kobiety bardzo często zgłaszają się
do ginekologa z zaburzeniami miesiączkowania, krwawienia stają się nieregularne, a dolegliwości
okołomiesiączkowe nasilają się. Mężczyźni z kolei bywają zaniepokojeni zaburzeniami potencji i
utratą libido. Te wszystkie objawy składają się na obraz nadczynności tarczycy i skłaniają lekarza
do przeprowadzenia dalszej diagnostyki.
Jakie badania zleci lekarz?
Po dokładnym obejrzeniu i obmacaniu gruczołu tarczowego przychodzi czas na zlecenie badań
laboratoryjnych potwierdzających rozpoznanie. Badania hormonalne w tym TSH i stężenie wolnych
hormonów tarczycy mają decydujące znaczenie. TSH w przypadku choroby tarczycy będzie
obniżone, a gdy zaburzenie dotyczy przysadki- podwyższone. Hormony tarczycy w obu
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/4
poradnikmedyczny.pl
przypadkach są podwyższone. Ponieważ w przebiegu nadczynności tarczycy może wystąpić
niedokrwistość, lekarz zleci także wykonanie morfologii. Lipidogram może ujawnić spadek stężenia
cholesterolu, a także nieznaczne zmniejszenie trójglicerydów, ale wzrost wolnych kwasów
tłuszczowych w surowicy. Dodatkowo lekarz zleci wykonanie prób wątrobowych (AST, ALT),
fosfatazy zasadowej i wapnia w surowicy. Jeśli zachodzi taka potrzeba wykonuje się też badania
obrazowe. Hipertyroksynemia może przebiegać z wolem, czyli powiększeniem gruczołu widocznym
w USG. Scyntygrafia, badanie ze znaczonym jodem, pomaga w diagnostyce pojedynczych
guzków. Wszystkie uzyskane wyniki ugruntują rozpoznanie i pozwolą na wdrożenie skutecznego
leczenia.
Leczenie
Istnieją trzy drogi w terapii nadczynności tarczycy: leczenie farmakologiczne, leczenie jodem
promieniotwórczym i leczenie operacyjne. Dwie ostatnie metody określa się mianem leczenia
radykalnego. Wybór terapii zależy zarówno od przyczyny choroby, jak i od decyzji samego
pacjenta.
Farmakoterapia
Czasami klasyczne leki wystarczą do ujarzmienia choroby, ale zdarza się tak, że stosowane są
tylko w celu przygotowania do bardziej radykalnej terapii. Oprócz unormowania stężenia hormonów
przez leki przeciwtarczycowe, możliwe jest także złagodzenie takich objawów jak niepokój,
kołatanie serca czy drżenie rąk np. przez zastosowanie beta-blokerów (propranolol).
Czym jest jod promieniotwórczy?
Choć sama nazwa brzmi groźnie, takiego leczenia nie należy się bać. Jod promieniotwórczy jest
pierwiastkiem emitującym promieniowanie, które uszkadza komórki tarczycy, wyłączając ich
wybujałą aktywność. Jego działanie ograniczone jest tylko do tarczycy, a okoliczne narządy
pozostają nieuszkodzone. Bardzo ważne jest, aby po takiej terapii pacjentka nie zachodziła w ciąże
prze 6-12 miesięcy. Stosowanie skutecznej antykoncepcji przez 6 miesięcy dotyczy także
mężczyzn.
Kiedy potrzebna jest pomoc chirurga?
Tak radykalne rozwiązanie musi być wykorzystane jeśli istnieje podejrzenie złośliwego nowotworu
zlokalizowanego właśnie w tarczycy. Leczeni operacyjne może być także wykorzystane jako
alternatywa dla terapii jodem promieniotwórczym, ale tylko w ściśle określonych przypadkach.
Przełom tarczycowy- stan zagrożenia życia
Taki nagły stan rozwija się gdy nadczynność tarczycy jest nierozpoznana albo nieskutecznie
leczona. Pacjent ma zaburzenia świadomości, wysoką temperaturę ciała, może wystąpić
niewydolność serca, a nawet śpiączka.
Co powinno zaniepokoić?
- Bezsenność połączona z halucynacjami i innymi objawami nasilającymi się w nocy
- Niewyjaśniona gorączka
- Uporczywe nudności i wymioty
Takie objawy mogą poprzedzać wystąpienie przełomu tarczycowego, który wiąże się z nagłym
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 3/4
poradnikmedyczny.pl
wzrostem poziomu hormonów tarczycy w surowicy, co w konsekwencji powoduje wzrost
temperatury ciała, odwodnienie (wzmożona potliwość), zaburzenia rytmu serca wraz z jego
niewydolnością i wstrząsem. Stosując odpowiednią terapię można unikną tego powikłania i przebyć
nadczynność tarczycy niemal bez konsekwencji zdrowotnych.
Stany wyjątkowe- nadczynność tarczycy w czasie ciąży
Nadczynność tarczycy dotyczący w dużej mierze młodych kobiet, a więc może także rozwinąć się
w czasie ciąży. Należy pamiętać, że nieleczona choroba zagraża zarówno matce jak i dziecku.
Ciążą jest zagrożona poronieniem albo porodem przedwczesnym, natomiast u noworodka może
wystąpić przejściowa nadczynność tarczycy. Ze względu na istniejące już zmiany hormonalne w
organizmie kobiety ciężarnej, diagnostyka w takim przypadku jest utrudniona. Zarówno drażliwość
jak i niepokój są bardzo częstą dolegliwością oczekujących na malucha mam. Rozstrzygające
znaczenie mają zatem badania hormonalne i to one pozwalają na wczesne rozpoznanie choroby.
Ze względu na możliwe powikłania, leczenie musi być wprowadzone jak najwcześniej. Polega ono
na stosowaniu małych, ale skutecznych dawek leków przeciwtarczycowych. Leczenie chirurgiczne
może być przeprowadzone w II trymestrze, ale tylko gdy jest to konieczne.
Nadczynność tarczycy jest częstą chorobą, której objawy niejednokrotnie utrudniają życie. Badanie
hormonalne, pozwalające na wykrycie zaburzenia, jest badaniem prostym, powszechnym i
stosunkowo niedrogim. Jeśli z jakiegokolwiek powodu nasuwa się podejrzenie nadczynności
tarczycy, warto je wykonać. W dobie prężnie rozwijającej się medycyny możliwości leczenia są
coraz szersze i niosą coraz mniej powikłań. Pamiętajmy, że skołatane nerwy, ciągłe
zdenerwowanie i inne przedstawione dolegliwości mogą być objawem chorej tarczycy.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 4/4