Kampania Stop Malarii II edycja - raport

Sprawozdanie z dystrybucji LLIN 1 w Kenii
Polski Czerwony Krzyż (PCK)
Okręgi Malindi i Lamu, Kenia
Grudzień 2010
1 LLIN – skrót od long lasting insecticide-treated mosquito nets (ang.) – wytrzymałe siatki pokryte długotrwałym
środkiem owadobójczym
Strona 1 z 6
I.
Wprowadzenie
Malaria uśmierca rocznie prawie milion ludzi, przeważnie dzieci w wieku poniżej pięciu lat. W
2009 r. odnotowano blisko 250 000 przypadków tej choroby. Zapada na nią 40% ludności
świata, przy czym narażonych jest 3,3 miliarda ludzi w 109 krajach. Wprawdzie malaria ma
charakter globalny, jednak 85% jej przypadków występuje na kontynencie afrykańskim.2
Jedną z podstawowych strategii zmniejszania zasięgu malarii jest ułatwianie dostępu do
skutecznej profilaktyki i terapii. Większość dzieci, które z powodu tej choroby nie przeżyją,
umiera w ciągu 48 godzin po zakażeniu3. Od 50 do 70% zgonów dzieci ma miejsce w domu,
bez jakiegokolwiek kontaktu z profesjonalną służbą zdrowia. Odległość od jej placówek,
ubóstwo narzucające ograniczenia finansowe, niska jakość ewentualnych świadczeń i
niedostatek leków są przyczynami tego stanu rzeczy.
Większość ludzi z grup największego ryzyka mieszka w regionach wiejskich, z których
dostęp do publicznej opieki zdrowotnej jest utrudniony, dlatego też często uciekają się oni do
samoleczenia lub do poradnictwa nieformalnego. Zagrożenie śmiercią z powodu malarii,
zwłaszcza dzieci w wieku do lat 5 zwiększa się wskutek niedostępności profilaktyki i
opóźnień w stosowaniu odpowiedniej terapii, jak również w wyniku przyjmowania z własnej
inicjatywy środków niezalecanych przez lekarza. Poważne utrudnienie skutecznego
przeciwdziałania chorobie stanowi w znacznej mierze brak świadomości zagrożenia wśród
ludzi szczególnie narażonych, a także niedostatek środków na poddanie się leczeniu lub
jego nieosiągalność z różnych powodów.
Malaria jest w Kenii poważnym problemem. Narażonych jest na nią 27,6 mln (tj. 70%) z 39,4
mln mieszkańców kraju.4 Można jej przypisać 30% wizyt ambulatoryjnych, 19% hospitalizacji
oraz 3 do 5 % przypadków śmierci pacjentów w placówkach leczniczych.
Kenijskie Stowarzyszenie Czerwonego Krzyża (KRCS) wdraża projekty profilaktyki
antymalarycznej jako partner Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Higieny (MZPiH). Projekty
te mają na celu docieranie z przesłaniem profilaktycznym do społeczności lokalnych przez
kampanie informacyjne, wizyty w miejscach zamieszkania i organizowanie “dni malarii” w
poszczególnych regionach, jak również przez rozdawanie siatek (moskitier) pokrytych
środkiem owadobójczym, pokazy ich instalowania i promowanie opieki przedporodowej (m.
in. prowadzenie okresowych badań profilaktycznych) dla zapobiegania zachorowaniu na
malarię w okresie ciąży. Kenijski CK z pomocą wolontariuszy wywodzących się z
poszczególnych społeczności opracowuje sposoby postępowania z chorymi w warunkach
domowych.
Okręg Malindi – region na wybrzeżu Kenii
Okręg Malindi znajduje się w Prowincji Nadmorskiej. Ludność jest szacowana na 415.846
(na podstawie spisu z 1999 r., przy założeniu corocznego przyrostu naturalnego 3.9% do r.
2010). Okręg ma jeden z najwyższych w kraju wskaźników śmiertelności kobiet rodzących
(625/100.000) i dzieci (127/1000), przy czym jednym z głównych powodów zachorowań i
śmierci jest malaria. Wśród dorosłych ta choroba jest najczęstszym powodem uzyskanych
porad lekarskich, tj. 19,5% (72.092 w 2008 r.). Odsetek wzrasta do 55% (49.095) wszystkich
porad udzielonych dzieciom do lat 5 (49,095 przypadków w 2009 r.).
2 WHO – World Malaria Report 2009
3 WHO – Scaling up home-based management of malaria 2004
4 WHO – ibid.
Strona 2 z 6
Istnieją bliskie związki między Okręgowym Urzędem Ochrony Zdrowia podlegającym MZPiH
a KRCS. Wolontariusze stowarzyszenia wspierali działania ministerstwa w kampaniach
promujących zdrowie i koordynowali takie inicjatywy jak dziecięce dni zdrowia, odbywające
się dwa razy w roku.
Placówki ochrony zdrowia oferują zróżnicowany standard świadczeń profilaktycznych. Raz
do pięciu razy w roku organizowane są kampanie wyjazdowe. Do okolic szczególnie trudno
dostępnych dociera się podobnie jak w okręgu Lamu. Przeciętna trasa do pokonania do
placówki i z powrotem ma 60 km długości. Skierowanie pacjenta z takich okolic do szpitala
jest trudne i kosztowne. W okręgu jest tylko jeden ambulans, parkujący w szpitalu
okręgowym Malindi. Docieranie do pacjentów i kierowanie ich na leczenie może zostać
ułatwione przez działania wolontariuszy KRCS, dysponujących telefonami komórkowymi
oraz rowerami i motorowerami CHEW, co umożliwi im przewóz pacjentów na konsultację, a
w konsekwencji – wcześniejsze podejmowanie leczenia.
Okręg Lamu
Okręg Lamu znajduje się w Północno-Wschodniej Prowincji Nadmorskiej. Składa się z
archipelagu rozciągającego się na północ, do granicy z Somalią, oraz z regionu lądowego,
należącego do najuboższych w Kenii. Jest on nawiedzany przez wielkie powodzie, lecz
również przez susze, co powoduje brak bezpieczeństwa żywnościowego. Ludność okręgu
szacuje się na 88.203 (na podstawie spisu z 1999 r., przy założeniu corocznego przyrostu
naturalnego 3.9% do r. 2010). Okręg ma jeden z najwyższych w kraju wskaźników
śmiertelności kobiet rodzących (412/100.000) i dzieci (109/1000), przy czym jednym z
głównych powodów zachorowań i śmierci jest malaria.
Korzystanie z placówek ochrony zdrowia napotyka na poważne bariery. Przeciętna trasa do
pokonania do placówki i z powrotem ma 88 km długości. Lamu ma jeden szpital okręgowy,
jeden rejonowy, cztery ośrodki zdrowia i 24 przychodnie (z których obecnie 6 nie działa).
Ponadto jest 11 placówek prywatnych i dwie należące do misjonarzy. Z uwagi na
niedostateczną infrastrukturę, a zwłaszcza na utrudnienia transportowe, szybkie kierowanie
pacjentów do odpowiednich placówek nie jest możliwe. W większości przypadków w tym
celu korzysta się z transportu wodnego. Jednak dostęp do szpitali rejonowego i okręgowego
jest kosztowny uzależniony od warunków atmosferycznych i od pływów oceanu. Aktualnie do
przewozu pacjentów dostępna jest tylko jedna jednostka pływająca, należąca do MZPiH
Zakwalifikowane wioski na lądzie stałym nie są dostępne dla pojazdów przez 4 miesiące w
roku. Rozbudowa telefonii komórkowej na wyspach i na niektórych terenach na lądzie
usprawni porozumiewanie się między wolontariuszami KRCS a placówkami ochrony
zdrowia.
Dystrybucja LLIN nie jest kompletna, tzn. szczególnie trudno dociera na wyspy i do ludności
wędrownej.
II. Cele kampanii
Przy wsparciu PCK KRCS dostarczyło 2.000 LLIN do rozprowadzenia lokalnie w 113
wioskach w okręgach Malindi i Lamu.
Kluczową rolę odgrywali tu wolontariusze KRCS, mobilizując społeczności miejscowe wokół
ośrodków dystrybucji, rejestrując grupy docelowe i upowszechniając podstawowe
wiadomości o malarii oraz o prawidłowym instalowaniu i używaniu LLIN. Poważnym
problemem okazał się zbyt krótki czas na przeprowadzenie kampanii, lecz trudności
przysporzyła również pogoda (ulewne deszcze).
Strona 3 z 6
III. Wsparcie okręgów Malindi i Lamu przez Polski Czerwony Krzyż
Koszty zakupu i rozprowadzenia siatek poniósł PCK. Obejmowały one zakup LLIN i ich
transport do punktów dystrybucji, a także identyfikowanie beneficjentów i kontrolerów, środki
zachęty dla wolontariuszy, ich szkolenie oraz nadzór nad ich działaniami, jak również
dostarczenie gwoździ i sznurków niezbędnych do prac instalacyjnych.
IV. Działania w okręgach Malindi i Lamu
1. Mobilizacja społeczna
Mobilizowanie społeczności polega na docieraniu do ludzi, grup i społeczności, w celu
przekazania im podstawowych wiadomości merytorycznych i informacji o planowanych
wydarzeniach. W obydwu okręgach lokalne radiostacje zapowiadały kampanię oraz działania
towarzyszące dystrybucji. Odgrywano scenki i przedstawienia w miejscowych językach, by
treści będące przedmiotem kampanii były rozumiane przez ludzi nieznających
angielskiego ani suahili.
Atutem wolontariuszy KRCS jest ich
więź ze społecznościami, których potrzeby i oczekiwania
znają. Dzięki temu
mogą lepiej oddziaływać na świadomość tych ludzi i
umożliwiać im rozumienie wagi spraw
poruszanych w trakcie kampanii.
Obecność wolontariuszy miała kluczowe znaczenie przy
identyfikacji osób z
konkretnych gospodarstw domowych.
Wolontariusze, pochodzący z danej
społeczności, znają
jej członków, co zapobiega mnożeniu liczby korzystających, które polegałoby na wydawaniu
LLIN większej liczbie osób niż jedna z jednego gospodarstwa domowego. W Malindi w
niektórych punktach dystrybucji szefowie wiosek sprawdzali, czy wśród osób otrzymujących
siatki nie dochodzi do takich nadużyć.
2. Punkty dystrybucji
Wolontariuszom KRCS pracującym w punktach dystrybucji LLIN wyznaczono następujące
zadania:
-
pomaganie kontrolerom w organizowaniu punktu dystrybucji
Strona 4 z 6
-
-
kontrola tłumu i dbanie o porządek w kolejce
witanie i rejestracja osób zgłaszających się
zbieranie dokumentów i rozdawanie siatek
otwieranie opakowań z siatkami
wyjaśnianie beneficjentom, jak ważne jest właściwe rozwieszanie siatek przed każdą
nocą, i że powinny one być wietrzone poza zasięgiem światła przez 24 godziny przed
użyciem
pokazywanie, w jaki sposób rozwieszać siatkę
pomagać kontrolerowi z zamykaniu punktu pod koniec dnia
Podczas dystrybucji otwierano opakowania z siatkami i mierzwiono je, aby
zapobiegać ich odsprzedawaniu. Przy rejestracji gospodarstw domowych
wolontariusze apelowali o przynoszenie toreb plastikowych, by obdarowani mogli w
nich zabierać siatki. Wolontariuszy pracujących w punktach dystrybucji proszono o
zakopywanie już niepotrzebnych opakowań po LLIN.
Ponieważ kluczową sprawą po wydaniu siatek jest pokazanie prawidłowego sposobu
rozwieszana siatek, w każdym punkcie były ustawione specjalne stojaki, a wolontariusze
instalowali na nich LLIN i udzielali porad beneficjentom.
Stojak demonstracyjny
Wolontariusze informowali ludzi, że siatki
zawierające chemikalia należy
wietrzyć w cieniu przynajmniej przez 24
godziny przed użyciem.
3. Rozwieszanie
Wolontariusze KRCS w Malindi i Lamu odwiedzali gospodarstwa domowe, sprawdzając, czy
siatki zostały odpowiednio zawieszone. W razie potrzeby pomagali w ich instalowaniu
zaopatrzeni w sznurek i gwoździe. Te działania prowadzili w tydzień po dystrybucji, by
pozostawiać dość czasu na przewietrzenie siatek. Ich dostarczenie stanowi dopiero pierwszy
krok. Następnym jest doprowadzenie do systematycznego ich używania przez ludzi, którzy
są świadomi, że wpłynie to na ich stan zdrowia. Wizyty domowe mają na celu przekonanie
mieszkańców, że otrzymane za darmo siatki nie powinny być sprzedwane, używane do
połowu ryb czy składowane w domu, lecz codziennie należy je rozwieszać przed
zapadnięciem nocy, aby zapobiegać zakażeniom malarią. Kenijskie Stowarzyszenie CK ma
doświadczenie z kampanii promowania moskitier do użytku w nocy. Ocena dokonana w
2007 r. wykazała znaczny postęp w korzystaniu z nich przez te gospodarstwa domowe, które
wcześniej odwiedził wolontariusz.
Strona 5 z 6
V. Wnioski
Dzięki wsparciu ze strony Polskiego Czerwonego Krzyża Kenijski Czerwony Krzyż
rozprowadził 2.000 LLIN, co przybliża kraj do zapewnienia powszechnego dostępu do siatek
antymalarycznych – istotnego etapu realizacji celów programu na rok 2010 „Powstrzymać
malarię” oraz Milenijnych Celów Rozwoju, zakładających poprawę wskaźników zdrowotnych,
w tym powstrzymanie rozprzestrzeniania się malarii i zmniejszenie liczby zgonów przez nią
powodowanych.
Strona 6 z 6