Program wychowania przedszkolnego dla dzieci z

Transkrypt

Anita Chmielińska, Dorota Jasińska, Monika Sadowska, Justyna Sikorska,
Sylwia Parólska, Emilia Pawelczyk
Program wychowania przedszkolnego
dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu
umiarkowanym i znacznym, z autyzmem i Zespołem Aspergera
oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi
1
Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy w Ciechanowie
Spis treści
Anita Chmielińska, Dorota Jasińska, Monika Sadowska, Justyna Sikorska,
Sylwia Parólska, Emilia Pawelczyk............................................................................................................................................................................1
Spis treści.................................................................................................................................................................................................................... 1
WPROWADZENIE.....................................................................................................................................................................................................1
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE.................................................................................................................................................................................2
CELE PROGRAMU................................................................................................................................................................................................... 3
2. TREŚCI PROGRAMOWE..................................................................................................................................................................................... 6
2.1. AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA............................................................................................................................................................................ 6
2.2. AKTYWNOŚĆ POZNAWCZA...........................................................................................................................................................................7
2.3. AKTYWNOŚĆ ARTYSTYCZNA.....................................................................................................................................................................12
2.4. AKTYWNOŚĆ JĘZYKOWA............................................................................................................................................................................ 12
2.5. AKTYWNOŚĆ ZDROWOTNA I RUCHOWA................................................................................................................................................ 13
3. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH NARZĘDZI DIAGNOSTYCZNYCH..............................................................................................15
3.1. Obserwacja pedagogiczna..................................................................................................................................................................................15
3.2. Arkusz wielospecjalistycznej diagnozy funkcjonowania dziecka w przedszkolu............................................................................................. 15
4.INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO –TERAPEUTYCZNY..........................................................................................................16
5.DIAGNOZA PRZEDSZKOLNA CZYLI DIAGNOZA GOTOWOŚCI DZIECKA DO PODJĘCIA NAUKI SZKOLNEJ ................................16
ZAKOŃCZENIE.......................................................................................................................................................................................................16
BIBLIOGRAFIA.......................................................................................................................................................................................................17
2
ZAŁĄCZNIKI:..........................................................................................................................................................................................................18
WPROWADZENIE
Program wychowania przedszkolnego dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym, z autyzmem
i Zespołem Aspergera (ZA) oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi napisany został w oparciu o Podstawę programową wychowania
przedszkolnego wskazaną w rozporządzeniu MEN z dnia 30 maja 2014 (Dz. U. z 2014, poz. 803). Program pozostaje w ścisłej korelacji
z Programem wstępnej adaptacji dziecka niepełnosprawnego do przedszkola (zał. 1).
Program został stworzony przez doświadczonych pedagogów – terapeutów, znających problematykę oraz potrzeby dziecka
niepełnosprawnego. Ma on pomóc nauczycielowi w organizacji i planowaniu procesu dydaktyczno-wychowawczego. Prezentowany
program precyzuje treści opracowane w Podstawie programowej wychowania przedszkolnego i określa umiejętności, którymi powinno
odznaczać się dziecko kończące przedszkole. Program ukazuje, jakie wiadomości i sprawności należy kolejno wprowadzać w toku działań
dydaktyczno-wychowawczych oraz pozwala na integrację wybranych treści w ramach realizowanych tematów kompleksowych. W obrębie
każdego z 16 obszarów ujętych w Podstawie programowej podane zostały oczekiwane osiągnięcia dzieci. Ważnym sposobem pozyskiwania
informacji
o dziecku będą obserwacje pedagogiczne (zał. 2) oraz diagnoza rozwoju psychoruchowego dziecka w przedszkolu (zał. 3), a opisem
posiadanych kompetencji do „bycia uczniem” będzie informacja przygotowana dla rodziców zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 28
maja 2010 r w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. z 2010r, poz. 624, ze zm.) – zał. 4.
Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb dziecka w przeprowadzonych obserwacjach pomoże w dokonaniu oceny, które z wiadomości
i umiejętności zostały dobrze opanowane przez dziecko. Zadaniem nauczyciela będzie więc aktywizowanie każdego dziecka tak, aby
3
zdobywało ono coraz to nowe umiejętności w toku proponowanych zabaw i realizowaniu innych działań. Miarą sukcesu dziecka będzie
więc osiągnięcie pożądanych kompetencji wskazanych w Podstawie programowej. Warto podkreślić również fakt, że dziecko przekraczając
próg przedszkola wnosi ze sobą różne doświadczenia, wiadomości i umiejętności. Rolą nauczyciela jest więc rozpoznanie indywidualnych
predyspozycji każdego wychowanka w celu wspomagania jego rozwoju. Poprzez planowaną i systematyczną pracę, a także dzięki
dostosowaniu różnych form i metod pracy do potrzeb i zainteresowań przedszkolaków, pomoże on im osiągnąć stan gotowości do podjęcia
nauki w szkole na miarę ich możliwości i umiejętności.
Wychowankowie naszego przedszkola, ze względu na dysfunkcje rozwojowe wymagają także dodatkowej pomocy specjalistów, np.
logopedy, terapeuty SI, fizjoterapeuty oraz dodatkowego wsparcia pedagogicznego w celu stymulowania rozwoju zarówno w sferze
intelektualnej, emocjonalnej, jak i motorycznej-zgodnie z określonymi potrzebami. Według rozporządzenia MEN z dnia 30 kwietnia 2013r.
w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
(Dz. U. z 2013, poz. 532) taką pomoc przedszkole jest zobowiązane zapewnić dzieciom.
Istotnym elementem w edukacji i wychowaniu dziecka przedszkolnego jest dobrze zorganizowana i przemyślana współpraca z
rodzicami. Należy zadbać o to, aby wspólnym działaniom towarzyszyła dobra atmosfera, dlatego też nauczyciel w sposób przychylny,
rzeczowy
i systematyczny powinien informować rodziców o postępach dzieci, ale także wskazywać trudności, na które powinni zwrócić szczególną
uwagę.
Prezentowany program składa się z pięciu części. W pierwszej, zostały omówione założenia programu oraz jego cele. Druga część to
treści programowe, uporządkowane wg pięciu aktywności: społecznej, poznawczej, artystycznej, językowej oraz zdrowotno-ruchowej.
W trzeciej części programu zostały scharakteryzowane obowiązujące w przedszkolu narzędzia diagnostyczne. Czwarta część zawiera
najważniejsze informacje o indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych (IPET), natomiast ostatnia - piąta część dotyczy
analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna). Dokładnie opisano tu rodzaje, sposób i cele obserwacji oraz
4
sposób przeprowadzenia diagnozy przedszkolnej dziecka kończącego przedszkole, która wskaże w jakim momencie rozwoju znajduje się
dziecko i które obszary wymagają szczególnego wsparcia.
Dla autorek, będących praktykami w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi, najważniejszym celem przy opracowywaniu programu
przedszkolnego była jego przydatność oraz to, aby był on praktyczny o czytelnej i przejrzystej treści.
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE
Proponowany program zawiera szczegółowy zakres wiadomości i umiejętności, jakimi powinno dysponować dziecko kończące
przedszkole i został ujęty w 16 obszarach, wyodrębnionych w obowiązującej Podstawie programowej wychowania przedszkolnego
(Dz. U. z 2014, poz. 803). Zawarte w nich treści skierowane są do wszystkich dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, bez zróżnicowania
wiekowego. Treści kształcenia i wychowania starano się dostosować do umiejętności i możliwości dzieci, uwzględniając stopień
funkcjonowania dziecka w przedszkolu. Zwrócono również szczególną uwagę na funkcjonowanie dzieci z autyzmem, a uwagi odnośnie do
pracy z nimi zamieszczono w oddzielnych rubrykach.
Treści prezentowanego programu skupiają się wokół pięciu aktywności: społecznej, poznawczej, artystycznej, językowej i aktywności
zdrowotno-ruchowej. Ważnym zadaniem nauczyciela będzie więc zapoznanie się ze strukturą programu, a zwłaszcza z zakresem treściowym
poszczególnych obszarów edukacyjnych. Podejmowane działania ukierunkowane na rozwój i poprawę szeroko rozumianego funkcjonowania
dziecka wymagają systematyczności, dlatego też program zakłada następujące zadania wyznaczające kierunek pracy nauczyciela z dziećmi:
- dążenie do rozwoju wychowanków zgodnego z ich możliwościami i predyspozycjami;
- rozbudzanie ciekawości poznawczej;
- monitorowanie i stymulowanie rozwoju psychofizycznego;
5
- uczenie wartości uniwersalnych;
- propagowanie wzorców, norm i zachowań społecznie akceptowanych, w tym kształtowanie umiejętności odróżniania dobra od zła;
- umożliwianie odnoszenie sukcesów;
- wspomaganie rozwoju;
- dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne dzieci oraz uczenie rozpoznawania i unikania zagrożeń;
- organizowanie dobrej współpracy z rodziną, sprzyjającej spójnym oddziaływaniom wychowawczym;
- budowanie poczucia tożsamości narodowej;
- przygotowanie dzieci do nauki w szkole.
Powołując się na nasze doświadczenie pedagogiczne, możemy stwierdzić, że wszelkie działania dorosłych, podejmowane w trosce
o dobro dziecka i jego rytmiczny rozwój, należy opierać na przemyślanych zadaniach, wyznaczających kierunek pracy. Wychowanie i edukacja
dzieci winna więc oscylować wokół podstawowej formy ich działalności, jaką jest zabawa. Zaspokaja ona potrzebę ruchu, kontaktów
rówieśniczych, badania i poznawania właściwości przedmiotów i zjawisk. Zadania przyjęte w programie powinny być realizowane poprzez
organizowanie w przedszkolu warunków do podejmowania zabaw swobodnych i umożliwianie ich rozwoju: od prostego manipulowania do
rozbudowanych zabaw konstrukcyjnych, a w dalszym etapie zabaw tematycznych.
CELE PROGRAMU
Program wskazuje drogę dochodzenia do konkretnych umiejętności, kształtowania postaw, rozwijania mowy i myślenia, zdobywania
ogólnej wiedzy o środowisku społeczno-przyrodniczym. Pozwala nauczycielowi uwzględnić różnice rozwojowe dzieci i dostosować aktywność
poznawczą do indywidualnych predyspozycji wychowanków. Zadaniem nauczyciela jest zatem stworzenie warunków umożliwiających
dzieciom zdobywanie nowych sprawności i wiedzy zgodnie z ich naturalnym potencjałem.
6
Treści zawarte w programie, a także ich układ i wskazówki dotyczące organizacji pracy z dziećmi, zapewniają realizację głównych celów
wychowania przedszkolnego oraz celów wynikających z podstawy programowej.
Ogólne cele wychowawcze i dydaktyczne w odniesieniu do zapisu podstawy programowej:
 poznawanie swoich mocnych i słabych stron,
 wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach
i w dalszej edukacji,
 kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym
także do łagodnego znoszenia stresów i porażek,
 kształtowanie pozytywnego wizerunku samego siebie,
 rozpoznawanie i nazywanie własnych emocji oraz opanowanie ich gwałtownego wyrażania,
 nabywanie umiejętności radzenia sobie w różnych życiowych i zadaniowych sytuacjach; poznawanie znaczenia wartości uniwersalnych
w kontaktach społecznych,
 przestrzeganie zasad zachowania się w miejscach publicznych,
 nabywanie nawyków poprawnego stosowania zwrotów grzecznościowych,
 zwracanie uwagi na potrzeby innych,
 akceptowanie kolegów,
7
 odczuwania więzi emocjonalnej z rodziną i przywiązania do najbliższych,
 budowanie poczucia przynależności regionalnej i narodowej,
 odbieranie doznań estetycznych,
 kształtowanie postawy gotowości do poznawania i działania,
 kształtowanie umiejętności planowania i organizowania działań,
 poznawanie zasad bezpieczeństwa w przedszkolu i poza jego terenem,
 nabywanie umiejętności reagowania na polecenia nauczyciela, również te, kierowane do całej grupy,
 podporządkowanie się regułom obowiązującym w grupie,
 zgodne współdziałanie w zespole,
 rozwijanie samodzielności w zakresie czynności samoobsługowych,
 kształtowanie nawyków zdrowego trybu życia, w tym prawidłowego odżywiania się,
 przyjmowanie odpowiedniej postawy wobec świata roślin i zwierząt,
 szanowanie pracy kolegów,
 kształtowanie zdolności wypowiadania się w sposób zrozumiały dla innych,
 nabywanie umiejętności sprawnego porozumiewania się z otoczeniem werbalnie i pozawerbalnie (zarówno mowa, jak i za pomocą
alternatywnych metod komunikowania się),
 przewidywanie skutków własnych działań,
 wykorzystywanie zdobytych wiadomości i umiejętności w podejmowanych działaniach,
 kształtowanie wrażliwości oraz ekspresji plastycznej i muzycznej,
 podejmowanie wysiłku fizycznego i doskonalenie sprawności ruchowej na miarę własnych możliwości,
8
 doskonalenie percepcji wzrokowej i słuchowej,
 nabywanie umiejętności odczytywania i rozumienia znaczenia informacji zapisanych w formie symboli,
 poznawanie podstawowych przepisów ruchu drogowego,
 rozwijanie zainteresowania zdobyczami techniki,
 poprawne liczenie w zakresie własnych możliwości,
 kształtowanie umiejętności tworzenia zbiorów wg cech jakościowych i ilościowych,
 doskonalenie orientacji w przestrzeni, umiejętności określania położenia przedmiotów i wskazywania kierunku,
 umożliwienie osłuchania się z językiem obcym nowożytnym,
 zapoznanie ze słownictwem dotyczącym najbliższego świata dziecka.
Wymienione cele realizowane są we wszystkich obszarach działalności edukacyjnej i terapeutycznej przedszkola. Wszelkie oddziaływania
na wychowanków powinny mieć charakter globalny i być prowadzone w warunkach jak najbardziej zbliżonych do tych, w jakich dziecko
funkcjonuje na co dzień.
Optymalna praca z proponowanym programem powinna być dobrze zaplanowana nie tylko w okresowym np. miesięcznym planie pracy
nauczyciela, ale również w tygodniowym oraz w rytmie całodniowego pobytu dziecka w przedszkolu. W każdym bowiem momencie dnia
można dobierać adekwatne do sytuacji metody i formy pracy z wychowankiem, które służą jego wielkostronnemu rozwojowi.
Szczegółową organizację pracy przedszkola określa ramowy rozkład dnia ustalony przez dyrektora przedszkola. Uwzględnia on zasady
ochrony zdrowia i higieny pracy, oczekiwania rodziców oraz jest dostosowany do założeń programowych. Ramowy rozkład dnia ułożony jest
zgodnie z zaleceniami podstawy programowej.
Na realizację podstawy programowej przeznacza się nie mniej niż 5 godzin dziennie, przy czym:
•
co najmniej 1/5 czasu należy przeznaczyć na zabawę (w tym czasie dzieci bawią się swobodnie, przy niewielkim udziale nauczyciela),
9
•
co najmniej 1/5 czasu (w przypadku młodszych dzieci – 1/4 czasu) dzieci spędzają w ogrodzie przedszkolnym, na boisku, w parku itp.
(organizowane są tam gry i zabawy ruchowe, zajęcia sportowe, obserwacje przyrodnicze, prace gospodarcze, porządkowe i ogrodnicze),
•
najwyżej 1/5 czasu zajmują różnego rodzaju zajęcia dydaktyczne, realizowane według wybranego programu wychowania
przedszkolnego,
•
pozostały czas – 2/3 czasu nauczyciel może dowolnie zagospodarować (w tej puli czasu mieszczą się jednak czynności opiekuńcze,
samoobsługowe, organizacyjne i inne).\
Propozycję zagospodarowania dnia w naszym przedszkolu stanowi załącznik nr 5.
Każdy nauczyciel sam najlepiej zna powierzone swej opiece dzieci i wie, czego od nich oczekiwać i wymagać. Stawiając zadania
dziecku powinniśmy się kierować obszarem najbliższego rozwoju – w myśl koncepcji Lwa Wygotskiego.
Specyfika kształcenia dzieci niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci z autyzmem i ZA, czy niepełnosprawnościmi sprzężonymi, polega
na całościowym, zintegrowanym nauczaniu i wychowaniu, które jest oparte na wielozmysłowym poznawaniu otaczającego świata w trakcie
całego procesu edukacji przedszkolnej. Dzieci te mają prawo do rozwoju we własnym tempie, w związku z czym należy uwzględniać to
prawo podczas ustalania kierunków pracy.
10
2. TREŚCI PROGRAMOWE
2.1. AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA
Realizacja założeń Podstawy programowej z zakresu następujących obszarów edukacyjnych:
Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie
i sytuacjach zadaniowych (1)
Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku (2)
Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie
i sytuacjach zadaniowych (1)
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:
• obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują; grzecznie zwraca się do innych w domu,
11
•
•
•
•
w przedszkolu, na ulicy;
przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (stara się współdziałać w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz
w świecie dorosłych;
w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań;
wie, że nie należy chwalić się bogactwem i nie należy dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach, a także że
nie należy wyszydzać i szykanować innych;
umie się przedstawić: podaje swoje imię, nazwisko i adres zamieszkania; wie, komu można podawać takie informacje.
Cel ogólny
1. Motywowanie do
zgodnego uczestnictwa
w życiu grupy
przedszkolnej.
Umiejętności dzieci nisko
funkcjonujących
Dziecko:
− reaguje na swoje imię,
− potrafi powitać się
i pożegnać się gestem
„pa, pa”, „cześć”,
− rozpoznaje swój
znaczek
indywidualny,
− rozpoznaje swoje
miejsce przy stoliku,
− rozpoznaje swoją
szafkę w szatni,
− odkłada zabawki na
miejsce,
− uczestniczy
w zwiedzaniu
przedszkola, poznaje
Umiejętności dzieci wysoko
funkcjonujących
Dziecko:
− reaguje i podaje swoje imię
i nazwisko,
− potrafi powitać i pożegnać się
gestem i słowami „dzień
dobry”, „ do widzenia”,
− określa swoją płeć,
− zwraca się do innych dzieci
po imieniu,
− rozpoznaje i zaznacza swój
znaczek na tablicy obecności,
− używa zwrotów
grzecznościowych: proszę,
dziękuję, przepraszam,
− rozpoznaje dobre i złe
zachowanie,
− dba o porządek w sali
Uwagi do pracy z dziećmi
z autyzmem
Dziecko:
 wita się i żegna,
 reaguje na swoje imię,
 wykonuje proste polecenia
terapeuty,
 po treningu potrafi
naśladować proste zabawy,
będące powtarzaniem
prostych ruchów,
 potrawy, które lubi je
w grupie razem z dziećmi,
 w parze uczy się gry (memo,
domino) na początku
z innym dzieckiem
autystycznym, a później
z dzieckiem z innej grupy,
 potrafi sygnalizować swoje
potrzeby tzn. podejść do dziecka,
dorosłego
12
−
−
−
−
−
−
−
inne dzieci,
pracowników
przedszkola oraz
pomieszczenia
przedszkolne,
odróżnia osoby obce
od znanych,
stara się przestrzegać
zasad zgodnego
współdziałania
w grupie ujętych
w kodeksie
przedszkolaka,
stosuje się do
informacji, zakazu
„nie wolno”, „nie
można”,
uczestniczy
w różnorodnych
zajęciach, zabawach
integracyjnych,
wyraża swoje emocje,
nastrój, samopoczucie
werbalnie
i niewerbalnie,
odpowiada
uśmiechem na
uśmiech,
uczestniczy
w zajęciach
relaksacyjnych,
−
−
−
−
−
−
−
−
−
przedszkolnej,
odpowiedzialnie wykonuje
zadania i obowiązki
dyżurnego,
nie bierze cudzych rzeczy bez
pozwolenia właściciela,
aktywnie uczestniczy
w zabawach wymagających
form współdziałania np.:
ustawianie się w pociąg,
w pary, w kręgu,
w organizowanych przez
nauczyciela różnorodnych
zajęciach m.in. w zabawach,
pląsach i tańcach
integracyjnych (z chustą
animacyjną, szarfami).
rozumie i stosuje się do
informacji, zakazu „nie
wolno”, „nie można”,
wyraża swoje emocje, nastrój,
samopoczucie niewerbalnie:
gestem, mimiką, ruchem oraz
werbalnie
reaguje na płacz innego
dziecka - „pociesza” okazuje
życzliwość, prezentuje
przyjazne gesty,
słucha wypowiedzi innych,
przestrzega zasad zgodnego
i w możliwy dla siebie sposób
„powiadomić” go
o swojej intencji (słowo, obrazek,
gest),
 zaczyna z powodzeniem
naśladować rówieśników,
 podczas zajęć w parze czeka na
swoją kolej,
 wykonuje czynności po kolei
(zgodnie z planem – plan
aktywności),
 uczy się uczestniczyć







w zajęciach w małej grupie
reaguje na polecenia
skierowane do grupy (wstań
– wstańcie),
ze wsparciem terapeuty
uczestniczy w zamkniętej
(krótkiej) części programu
dnia np. powitanie, kalendarz
pogody, kolorowanie, zajęcia
plastyczne,
zna zasady obowiązujące
w grupie podczas zajęć,
zna rytm dnia,
potrafi prosić o pomoc,
zna imiona większości dzieci
ze swojej grupy – kojarzy
imię z konkretnym
dzieckiem,
podejmuje zabawę
z rówieśnikami, zaproszone
włącza się do zabawy, prosi
o zgodę na włączenie się do
13
odpoczywając przy
muzyce,
− rozpoznaje własne
potrzeby.
współdziałania w grupie
ujętych w kodeksie
przedszkolaka.






zabawy, nie zabiera ale prosi
o zabawkę, grę, którą chce
się pobawić,
akceptuje sytuację odmowy –
braku zgody innych na
włączenie się do trwającej
zabawy,
proponuje konkretną zabawę
innemu dziecku,
ma w grupie znaczące
miejsce (lubi niektóre dzieci
bardziej niż inne i niektóre
dzieci obdarzają je
sympatią),
po krótkim treningu radzi
sobie z nowymi sytuacjami,
reaguje na prośby,
propozycje i polecenia
wychowawców grupy,
potrafi zaprezentować innym
swoją pracę (pracę
plastyczną, konstrukcyjną,
ułożoną układankę),
potrafi sam znaleźć sobie zajęcie
i jakiś czas trwać
w nim,
 ma poprawne relacje
z rówieśnikami, również
z pełnosprawnymi

2. Rozwijanie
umiejętności do
radzenia sobie
w trudnych sytuacjach
Dziecko:
− korzysta z pomocy
nauczyciela
w trudnych,
Dziecko:
− potrafi zwrócić się o pomoc
do nauczyciela lub innego
pracownika przedszkola,
Dziecko:
 rozpoznaje i próbuje
nazwać własne uczucia:
radość, smutek, złość,
14
problemowych
sytuacjach,
− sygnalizuje swoje
dolegliwości gestem,
mimiką, płaczem,
− uczestniczy
w aranżowanych
zabawach
kształtujących
odporność
emocjonalną.
− korzysta z pomocy
nauczyciela w trudnych,
problemowych sytuacjach,
− zgłasza nauczycielowi swoje
potrzeby i dolegliwości,
− zadaje pytania dzieciom
i dorosłym
− wyraża swoje zdanie np.: nie
lubię, nie podoba mi się….
− jest ostrożne, zwraca uwagę
na sytuacje zagrażające np.:
ostre przedmioty, ruch
uliczny, psy.
 rozróżnia emocje
pozytywne
i negatywne,
 potrafi prosić o pomoc,
 zgłasza swoje potrzeby,
 akceptuje sytuację odmowy,
 radzi sobie z nowymi
sytuacjami,
 w sytuacjach konfliktowych
zgadza się na kompromisowe
rozwiązanie,
 kontroluje swoje
zachowania,
 w sytuacjach nowych
i nieznanych wcześniej
zachowuje się w sposób
typowy dla dziecka w jego
wieku,
 potrafi pogodzić się z tym, że
przegrał, że nie jest pierwszy,
najlepszy….
Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku
(2)
- umie poprawnie umyć i wytrzeć twarz i ręce oraz umyć zęby;
- właściwie zachowuje się przy stole podczas posiłków, nakrywa do stołu i sprząta po sobie;
- samodzielnie korzysta z toalety;
- samodzielnie ubiera się i rozbiera, dba o osobiste rzeczy i nie naraża ich na zgubienie lub kradzież;
- utrzymuje porządek w swoim otoczeniu.
15
1.Wdrażanie do
samodzielności
i kulturalnego
zachowania.
Dziecko:
− zdejmuje buty, kapcie,
− ściąga spodnie, majtki,
skarpetki,
− współpracuje podczas
ubierania się,
− z pomocą myje i wyciera
twarz i ręce,
− prawidłowo trzyma
i posługuje się łyżką,
− samodzielnie potrafi pić
z kubka
− pomaga w
przygotowaniu prostych
posiłków np.:
udekorowanie kanapek
gotowymi plastrami,
− wkłada do ust kanapki
− sygnalizuje potrzeby
fizjologiczne,
− akceptuje nocnik, sedes
w treningu realizacji
potrzeb fizjologicznych,
− uczestniczy w czynności
wycierania np.; stolika,
− zachowuje czystość
w miejscu pracy.
Dziecko:
− wkłada i zdejmuje kurtkę,
czapkę, szalik, obuwie,
− podciąga i ściąga spodnie,
majtki, skarpetki,
− - zapina różne zapięcia (rzep,
suwak, guzik)
− potrafi schować swoje
ubrania do szafki w szatni,
− potrafi odkręcić i zakręcić
kran,
− zna i rozróżnia przybory
toaletowe i higieniczne
(mydło, pasta do zębów,
ręcznik),
− samodzielnie myje i wyciera
twarz i ręce korzystając
z mydła,
− samodzielnie szczotkuje zęby,
− korzysta z toalety, spuszcza
wodę,
− pomaga w przygotowaniu
prostych posiłków,
− estetycznie spożywa posiłek,
posługuje się łyżką i
widelcem, korzysta z
serwetki po skończonym
posiłku
− nalewa napój do kubka
i przenosi go
− zachowuje prawidłową
Dziecko:
 wdrażane jest do
samodzielności: korzysta ze
wsparcia: wskazuje na
etykiecie lub bierze za rękę
nauczyciela w celu
wykonania czynności
samoobsługowych,
 w zakresie samoobsługi –
niektóre etapy wykonuje
samodzielnie inne przy
podpowiedzi (toaleta,
mycie rąk, ubieranie się i
rozbieranie, jedzenie),
 wie, gdzie wykonuje się
czynności związane
z samoobsługą (łazienka,
szatnia, ubikacja, miejsce
spożywania posiłków),
 ze wsparciem terapeuty
wykonuje czynności
samoobsługowe w tym
samym czasie co inne
dzieci (ubieranie się,
jedzenie, sprzątanie po
zabawie),
16
−
−
−
−
−
2. Wyrabianie
dbałości o ład
i porządek.
Dziecko:
− rozpoznaje swój znaczek
indywidualny
oznaczający szafkę w
szatni i wieszak w
łazience,
− odkłada na półkę rzeczy
osobiste,
− wiesza własny ręcznik
na swój wieszak,
− wiesza ubranie we
własnej szafce w szatni,
− wykonuje proste
czynności porządkowe,
odkłada przedmioty
postawę i porządek wokół
siebie
w trakcie posiłku,
kulturalnie zachowuje się
podczas spożywania posiłku,
np.: zachowuje ciszę, nie
przeszkadza innym,
odnosi naczynia do okienka
po spożytym posiłku,
wyciera stolik po
skończonym posiłku, pracy,
orientuje się w sali
przedszkolnej,
na prośbę nauczyciela chętnie
pomaga innym dzieciom.
Dziecko:
− rozpoznaje swój znaczek
indywidualny oznaczający
szafkę w szatni i wieszak
w łazience,
− odkłada na półkę rzeczy
osobiste,
− wiesza własny ręcznik na
swój wieszak,
− wiesza ubranie we własnej
szafce w szatni,
− odkłada zabawki i rzeczy na
swoje miejsce po
zakończeniu zabawy,
− pomaga porządkować rzeczy
Dziecko:
− odkłada zabawki na ich
stałe miejsce
− uczestniczy we
wspólnym
porządkowaniu
zabawek w sali,
− pomaga w układaniu
swoich rzeczy w domu
i przedszkolu
− wyrzuca papierki i inne
śmieci do kosza
− porządkuje zabawki po
skończonej zabawie
17
i zabawki na
wyznaczone miejsce.
−
−
−
−
innym dzieciom,
szanuje rzeczy osobiste
swoje, innych dzieci i
dorosłych,
zgłasza nauczycielowi i
innemu pracownikowi rzeczy
znalezione,
starannie nakrywa do stołu
z zachowaniem zasad
higieny,
pomaga w dekoracji sali.
Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne (15)
• wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie, gdzie one pracują, czym się zajmują;
• zna nazwę miejscowości, w której mieszka, zna ważniejsze instytucje i orientuje się w rolach społecznych pełnionych przez ważne
osoby, np. policjanta, strażaka;
• wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a stolicą Polski jest Warszawa;
• nazywa godło i flagę państwową, zna polski hymn;
• wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa.
1. Motywowanie do
uczestniczenia
w życiu rodziny
Dziecko:
− rozpoznaje, wskazuje
członków swojej
najbliższej rodziny:
mama, tata, siostra, brat,
Dziecko:
− wymienia, wskazuje i nazywa
członków swojej najbliższej
rodziny: mama, tata, siostra,
brat, babcia, dziadek, wujek,
Dziecko:
− wskazuje członków
najbliższej rodziny,
dobiera etykiety do
zdjęć,
18
−
−
−
−
na zdjęciach,
jest świadome
przynależności do
rodziny,
uczestniczy w imprezach
z rodzicami np.: „Dzień
Rodziny” oraz bierze
udział w krótkich
programach
artystycznych,
uczestniczy we
wspólnych
przedszkolnych
zajęciach z najbliższymi,
wykonuje drobne
upominki dla
najbliższych z okazji
różnorodnych świąt.
−
−
−
−
−
−
−
−
−
2. Kształtowanie
postawy
Dziecko:
− ogląda godło państwowe
ciocia.
wie jakie zawody wykonują
jego rodzice,
dostrzega różnice w
wyglądzie najbliższych
członków rodziny np.: mamababcia,
opowiada o członkach
rodziny – jakie czynności
wykonują w domu,
opisuje swój dom, wskazuje
pomieszczenia znajdujące się
w domu (pokój, kuchnia,
łazienka),
uczestniczy w imprezach
z rodzicami np.: „Dzień
Rodziny” oraz bierze udział
w krótkich programach
artystycznych,
uczestniczy we wspólnych
przedszkolnych zajęciach
z najbliższymi,
wykonuje drobne upominki
dla najbliższych z okazji
różnorodnych świąt
okazuje szacunek dorosłym
w różnych formach,
dostrzega krzywdę innych.
Dziecko:
− rozpoznaje orła jako symbol
− nazywa członków
rodziny
− stara się pomagać
w prostych domowych
czynnościach
− uczestniczy
w uroczystościach
rodzinnych
Dziecko:
 rozpoznaje najbliższą
19
obywatelskiej
i patriotycznej.
−
−
−
−
−
−
−
w sali przedszkolnej,
ogląda flagę Polski,
słucha hymnu Polski,
obserwuje najbliższe
otoczenie w trakcie
wycieczek i spacerów,
w spotkaniach z ludźmi
różnych zawodów:
policjantem,
pielęgniarką,
uczestniczy we
wspólnych zabawach,
uczestniczy w
imprezach, konkursach
organizowanych
w naszym mieście,
kultywuje tradycje
i zwyczaje związanych
z obchodami świąt:
Świąt Wielkanocnych,
Bożego Narodzenia,
Marzanna itp.
−
−
−
−
−
−
−
−
państwowy,
słucha hymnu Polski,
ogląda i zna kolory flagi
Polski,
nazywa swoje miasto i kraj,
obserwuje najbliższe
otoczenie w trakcie
wycieczek i spacerów,
wskazując zachodzące
zmiany,
w zabawach integracyjnych
z rówieśnikami, dziećmi
starszymi i młodszymi,
rozumie że wszyscy mają
równe prawa do nauki
i zabawy,
w spotkaniach z ludźmi
różnych zawodów:
policjantem, pielęgniarką,
strażak
uczestniczy w imprezach,
konkursach organizowanych
w naszym mieście,
kultywuje tradycje i zwyczaje
związanych z obchodami
świąt: Świąt Wielkanocnych,
Bożego Narodzenia,
Marzanna itp.
okolicę (budynek
przedszkola, plac
zabaw)
 rozpoznaje symbole
narodowe, dobiera do
nich etykiety,
 słucha hymnu
narodowego
20
2.2. AKTYWNOŚĆ POZNAWCZA
Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. (4)
Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych (10)
Pomaganie dzieciom rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń (11)
Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt (12)
Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną (13)
Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. (4)
• przewiduje, w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych
i obserwowanych zmianach);
• grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formułuje uogólnienia typu: to do tego pasuje, te obiekty są podobne, a te są inne;
• stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć.
21
Cel ogólny
1. Rozwijanie zabawy
i zainteresowań u
dzieci
2. Stwarzanie sytuacji
funkcjonujących
Dziecko:
− uczestniczy w zabawach
rozwijających
poznawanie samego
siebie,
− wykorzystuje w
zabawach różne
zabawki, przedmioty,
− podejmuje zabawy
inicjowane przez
nauczyciela, rozwija
zainteresowania dzieci
funkcjonujących
Dziecko:
rozwijających aktywność
badawczą, umiejętność
rozwiązywania problemu,
myślenia, wyobrażenia,
klasyfikowania, uogólniania
organizowanych przez
nauczyciela, dających
dziecku satysfakcję i radość,
− wykorzystuje w zabawach
różne zabawki, przedmioty,
znaki i symbole,
− dostrzega w toku zabaw
potrzeby innych dzieci,
− wymienia poglądy na temat
zabawek z uzasadnieniem
wyboru,
− inicjuje różnego rodzaju
zabawy wg własnego
pomysłu,
− rozwija swoje
zainteresowania poprzez
czynne uczestniczenie osób
dorosłych (rodziców,
zaproszonych gości).
z autyzmem
Dziecko:
− ogranicza stereotypowe
zachowania, które
prowadzą do stymulacji
i fiksacji,
− stosuje umiejętności
zgodnej zabawy (nie
zabieranie innym
dzieciom zabawek,
dzieli się),
tematycznych,
wykorzystując zabawki
zgodnie z ich
przeznaczeniem,
Dziecko:
Dziecko:
Dziecko:
22
umożliwiających
dzieciom dostrzegania
efektu zmiany.
3. Rozwijanie
umiejętności
klasyfikowania.
− określa co się zmieniło,
gdy do zbioru dokłada
się przedmioty lub
zabiera się,
− określa co się zmieniło, gdy
do zbioru dokłada się
przedmioty lub zabiera się,
− przelicza przedmioty na
miarę własnych możliwości,
− rozdziela przedmioty dla
każdego po „tyle samo”.
Dziecko:
− segreguje zabawki (np.:
lale – auta),
− segreguje klocki
wg koloru,
− segreguje przedmioty
wg wielkości,
wg kształtu
Dziecko:
− segreguje przedmioty wg
koloru,
wielkości,
kształtu,
− tworzy kategorie prymarne
(zabawki-pokarmy, pojazdynapoje, grzyby-kwiaty),
− tworzy kategorie sekundarne
(meble kuchenne-meble
pokojowe),
− stosuje w praktycznych
działaniu umiejętność
kategoryzowania,
− porównuje przedmioty
 dostrzega skutki
wykonywanych przez siebie
czynności
manipulacyjnych,
 zaczyna orientować się,
które zmiany są
odwracalne, a które nie,
 wie jakie czynności trzeba
wykonać w określonych
sytuacjach (np. przed
obiadem trzeba umyć ręce),
 samodzielnie lub z
niewielkim wsparciem
planuje kolejne czynności
Dziecko:
 kojarzy prawidłowo nazwę
z przedmiotem,
 ekspresywnie i receptywnie
rozpoznaje przedmioty
znajdujące się w jego
otoczeniu
 rozpoznaje, nazywa,
etykietuje przedmioty
przedstawione na
obrazkach,
 rozumie i wykonuje proste
polecenia np.: „ weź”,
„połóż”, „dopasuj”,
 wybiera przedmioty ze
względu na przeznaczenie
 próbuje klasyfikować
23
używając takie same, inne,
− grupuje przedmioty ze
względu na przeznaczenie.
4. Rozwijanie
myślenia
symbolicznego
Dziecko:
− rozpoznaje własny
znaczek identyfikacyjny,
Dziecko:
− dopasowuje symboliczny
obraz do przedmiotu,
− rozpoznaje
symbole
oznaczające pogodę,
− rozpoznaje znaki drogowe
5.Uświadamianie
dzieciom sensu
przyczynowoskutkowego
i umożliwienie
przewidywania
następstw.
Dziecko:
− rozumie pojęcia:
najpierw, potem, na
końcu.
Dziecko:
− rozumie pojęcia: najpierw,
potem, na końcu,
− dostrzega kolejność
następujących sensownie po
sobie czynności i skutków
tych następstw, np.: piję
mleko-ubywa mleko-pusta
szklanka,
− łączą przyczynę ze skutkiem
przedmioty według cech
jakościowych – wielkości,
kształtu, koloru,
 Wskazuje przedmiot
niepasujący do pozostałych
 kompletuje przedmioty
pasujące do siebie (ręcznik
i mydło)
Dziecko:
 ćwiczy percepcję wzrokową
w celu rozpoznawania
własnego znaczka, symboli,
obrazów, znaków
drogowych.,
 rozpoznaje przedmioty
i wskazuje obrazki
przedstawiające je
Dziecko:
 potrafi połączyć
przyczynę ze skutkiem
 wie, co trzeba zrobić
w określonych
sytuacjach (jeśli jest
zimno, należy zamknąć
okno)
 układa historyjki
obrazkowe
w trakcie poznawania zmian
związanych z odczuciami
smakowymi typu: dodam
24
−
−
−
−
−
cukru jest słodkie, dodam
soli jest słone,
łączy przyczynę ze skutkiem
określając co zrobić żeby
było dobrze, np. posprzątać
bałagan – to będzie ładnie,
dobiera obrazki w pary
wyjaśnia związek między
mini (analogie: żarówkalampa),
układa obrazki w sensowną
historykę, opowiada ją,
układa obrazek z wielu
część- cięcia pionowe,
poziome
i ukośne,
określa przyczyny i skutki
wydarzeń po wysłuchaniu
opowiadania.
Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych (10)
• wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów, ma poczucie sprawstwa, i odczuwa radość z wykonanej
pracy;
• używa właściwie prostych narzędzi;
• rozpoznaje narzędzia i urządzenia codziennego użytku, potrafi posługiwać się nimi w sposób bezpieczny,
1. Zachęcanie do
podejmowania działań
Dziecko:
− łączy i rozdziela klocki,
Dziecko:
− podejmuje działania
Dziecko:
 podejmuje zabawy
25
o charakterze
konstrukcyjnym
manipulacyjne,
konstrukcyjne tworząc
proste budowle, np.:
wieżę z klocków,
− cieszy się z wykonanego
zadania.
−
−
−
−
−
2. Rozwijanie
zainteresowań
technicznych
Dziecko:
− poznaje narzędzia
i urządzenia techniczne
codziennego użytku
(mikser, odkurzacz,
pralka),
− posługuje się prostymi
narzędziami,
− obserwuje jak działają
wybrane urządzenia,
konstrukcyjne tworząc
budowle, pojazdy z różnego
rodzaju klocków,
tworzy kompozycje z
różnych materiałów (patyki,
kamienie, kasztany, liście
itp.),
opowiada o swoich dziełach
konstrukcyjnych,
nadaje nazwę wykonanemu
dziełu,
wspólnie konstruuje „jedno
dzieło”,
cieszy się z wykonanego
zadania.
Dziecko:
− poznaje i nazywa narzędzia
i urządzenia techniczne
codziennego użytku (mikser,
odkurzacz, pralka, suszarka,
wiertarka),
− obserwuje działanie
urządzeń codziennego
użytku (zapoznanie z
zasadami prawidłowego
polegające na poznawaniu
właściwości przedmiotów
(tj. kształtu, wielkości,
ciężaru, struktury
powierzchni)poprzez
bezpośrednie
manipulowanie,
 buduje z klocków
zamknięte kształty w
układzie poziomym
(próbuje zestawić ze sobą
różne klocki, próbuje
ustawić konstrukcje typu
wieża).
 potrafi ułożyć kompozycję
z materiału przyrodniczego
i przykleić na kartkę
 tworzy „ulepianki” z
różnych mas plastycznych,
 buduje wg wzoru poprzez
naśladowanie.
Dziecko:
 rozpoznaje niektóre środki
lokomocji (potrafi je
nazwać, dobrać etykietę lub
pokazać na obrazku),
 Wie, że w życiu korzysta się
z różnych urządzeń i za
pomocą gestów, obrazka
umie określić do czego
służą niektóre z nich,
26
− wprawia w ruch
zabawki, pojazdy,
− wskazuje lub nazywa
podstawowe środki
komunikacji (rower,
autobus, samochód),
− rozumie zakaz używania
niektórych narzędzi
i urządzeń,
− poznanie zawodów oraz
narzędzi którymi
posługują się ludzie
pracy poprzez
uczestnictwo
w wycieczkach.
−
−
−
−
−
−
−
−
użycia lub
o zakazie używania ich),
wskazuje i nazwy na
ilustracji podstawowe
narzędzia i urządzenia
codziennego użytku,
rozpoznaje odgłosy
wydawane przez urządzenia
codziennego użytku,
posługuje się prostymi
narzędziami (łopatki, grabki,
młoteczek, nożyczki),
majsterkuje, poprawnie
używając prostych narzędzi
z zachowaniem zasad
bezpieczeństwa,
uruchamia samodzielnie
zabawki mechaniczne,
wskazuje lub nazywa
podstawowe środki
komunikacji (rower,
autobus, samochód),
w zabawach tematycznych
umożliwiających poznanie
środków lokomocji
wodnych, lądowych,
powietrznych,
w przygotowaniu prostych
potraw z wykorzystaniem
 stosuje się do znaku
„zakazu” (etykieta),
 etykietuje nazwy narzędzi
i urządzeń codziennego
użytku,
 akceptuje dźwięki
wydawane przez urządzenia
codziennego użytku, np.:
suszarka, odkurzacz,
wiertarka,.
 dokonuje generalizacji
i kategoryzacji urządzeń
codziennego użytku
(w kuchni, w łazience),
 uczestniczy w zabawach
tematycznych
wykorzystując zabawki
imitujące narzędzia
i urządzenia codziennego
użytku.
27
−
−
−
−
narzędzi gospodarstwa
domowego (łyżka, nóż)
bezpiecznie korzysta
z wybranych urządzeń
technicznych (np.: telewizor,
radio),
zna nowoczesne sprzęty
elektroniczne (komputer,
telewizor plazmowy,
komórka).
rozumie i stosuje się do
zakazu używania niektórych
narzędzi
i urządzeń,
poznaje zawody poprzez
uczestnictwo w wycieczkach
do różnych zakładów pracy.
Pomaganie dzieciom rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń (11)
• rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku; podejmuje rozsądne decyzje, nie naraża
się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody (np. nie stoi pod drzewem w czasie burzy, nie zdejmuje czapki w mroźną pogodę);
• wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji, np. że będzie padał deszcz, śnieg, wiał wiatr; stosuje się do
podawanych informacji w miarę swoich możliwości.
1. Rozwijanie
umiejętności
rozumienia zjawisk
atmosferycznych
Dziecko:
− wskazuje na obrazku
zjawisko atmosferyczne
(słońce, deszcz, śnieg)
Dziecko:
− wskazuje i nazywa na
obrazku zjawisko
atmosferyczne (słońce,
Dziecko:
− podpisuje etykietą
obrazki przedstawiające
zjawiska atmosferyczne
28
− uczestniczy
w ćwiczeniach,
kalendarzowych
z wykorzystaniem koła
pór roku,
− z pomocą nauczyciela
prowadzi prosty
obrazkowy kalendarz
pogody,
− naśladuje z pomocą
nauczyciela ruchem,
mimiką, gestem niektóre
zjawiska pogodowe,
eksperymentalnych
poznając właściwości
wody, lodu, śniegu.
1. Uświadomienie
dzieciom
konieczności
zachowania się
stosownie do
pogody
Dziecko:
− Uczestniczy
w spacerach,
wycieczkach,
− słucha ilustrowanego
opowiadania, ogląda
film jak unikać
zagrożenia np.: podczas
burzy, ulewnego
deszczu, silnego wiatru.
deszcz, śnieg, burza, wiatr),
rozpoznaje zjawiska
atmosferyczne dla danej
pory roku,
potrafi dobrać odpowiednie
symbole i położyć na kole
pór roku,
próbuje samodzielnie
prowadzi
prosty obrazkowy kalendarz
pogody,
naśladuje ruchem, mimiką,
gestem niektóre zjawiska
pogodowe,
uczestniczy w zabawach
eksperymentalnych poznając
właściwości wody, lodu,
śniegu i powietrza.
(słońce, deszcz, śnieg,
burza, wiatr), pory roku,
− generalizuje zjawiska
atmosferyczne
w naturalnym
środowisku,
− zwraca uwagę na
pogodę i zauważa jej
zmiany,
Dziecko:
− wskazuje lub nazwa
stosowne ubranie do pogody
kiedy jest bardzo zimno,
parasol, kurtka
przeciwdeszczowa i kalosze
kiedy jest deszcz, okulary
przeciwsłoneczne, sandały,
krótka koszulka kiedy jest
ciepła słoneczna pogoda,
− słucha ilustrowanego
opowiadania, ogląda film jak
Dziecko:
− etykietuje i
kategoryzuje odzież
z uwzględnieniem
odpowiedniej pory roku.
− ubiera się odpowiednio
do pogody,
− umie wybrać
przedmioty służące do
ochrony przed
deszczem, zimnem,
−
−
−
−
−
−
29
unikać zagrożenia np.:
podczas burzy, ulewnego
deszczu, silnego wiatru.
słońcem
Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt (12)
• nazywa oraz wyróżnia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, np. na polu, na łące, w lesie;
• wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt (przestrzeń życiowa, bezpieczeństwo, pokarm) i wzrostu roślin (światło,
temperatura, wilgotność);
• potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku; wie, w jaki sposób człowiek może je chronić
i pomóc im, np. przetrwać zimę.
1.Wdrażanie dzieci do
poznawania świata
roślin.
Dziecko:
− obserwuje przyrodę
w najbliższym
otoczeniu,
− zbiera dary przyrody do
kącika przyrodniczego
oraz wykorzystuje je
w działalności
plastycznej, technicznej
matematycznej,
muzycznej,
− uczestniczy
w wycieczkach do
parku, sadu, ogrodu,
lasu,
Dziecko:
− wymienia zmiany
zachodzące w przyrodzie
w czterech porach roku:
jesienią- opadają liście, zimą
– pada śnieg, wiosną –
rośnie trawa, liście, kwiaty,
latem – jest ciepło, słońce
grzeje,
− obserwuje przyrodę
w najbliższym otoczeniu,
− zbiera i nazywa dary
przyrody do kącika
przyrodniczego (kasztany,
żołędzie, patyki, liście,
Dziecko:
− używa piktogramów lub
obrazków w celu
poznawania roślin,
owoców, warzyw,
poznane rośliny, owoce,
warzywa.
− rozpoznaje środowiska
przyrodnicze
z najbliższego otoczenia
(las, park, ogród)
30
− uczestniczy w hodowli
roślin (sadzenie
rzeżuchy, kwiatówkrokusa),
− poznaje budowę roślin,
− poznaje wybrane owoce:
jabłko, gruszkę, śliwkę,
− poznaje wybrane
warzywa: marchew,
pietruszkę, cebulę,
ziemniak,
inscenizujących prace
w ogrodzie i sadzie
opartych na obserwacji
wykonywanych prac.
−
−
−
−
−
−
−
−
−
kwiaty),
wykorzystuje dary przyrody
w działalności plastycznej,
technicznej, matematycznej,
muzycznej,
uczestniczy
w organizowaniu kącika
przyrodniczego na każdą
porę roku,
uczestniczy w wycieczkach
do parku, sadu, ogrodu, lasu,
uczestniczy w hodowli roślin
(sadzenie rzeżuchy,
kwiatów- krokusa,
podlewanie, usuwanie
suchych liści),
poznaje budowę roślin
(wskazuje i nazywa łodyga,
liście, kwiat),
wymienia co jest potrzebne
roślinie, aby urosła – woda,
słońce,
próbuje nazywać
zaobserwowane zmiany we
wzroście roślin,
rozpoznaje i nazywa
wybrane owoce i warzywa
za pomocą wzroku, dotyku,
smaku, zapachu,
- opowiada (opisuje wygląd,
kolor) o wybranej roślince,
31
owocu, warzywie,
− - uczestniczy w zabawach
inscenizujących prace
w ogrodzie i sadzie opartych
na obserwacji
wykonywanych prac,
− zna i wie do czego służą
wybrane narzędzia
ogrodnicze np.: grabie,
szpadel, łopatka ogrodnicza,
konewka.
2. Wdrażanie dzieci do
poznawania świata
zwierząt
Dziecko:
− obserwuje niektóre
zwierzęta żyjące
w różnych środowiskach
np.: zwierzęta żyjące
w parku, w ogrodzie
przedszkolnym, lesie,
gospodarstwie wiejskim
oraz zoo,
− poznaje wybrane
zwierzęta hodowlane
w domu i gospodarstwie
domowym,
− naśladuje głos
wybranych zwierząt,
sposób zachowania,
poruszania się,
− poznaje wybrane
zwierzęta dorosłe i ich
Dziecko:
− obserwuje i nazywa niektóre
zwierzęta żyjące w różnych
środowiskach np.: zwierzęta
żyjące w parku, w ogrodzie
gospodarstwie wiejskim oraz
zoo,
− rozpoznaje i nazywa
wybrana zwierzęta
hodowlane w domu
i gospodarstwie domowym,
− naśladuje sposób
zachowania, poruszania się,
glos wybranych zwierząt,
− obserwuje zwierzęta
w przedszkolnym kąciku
przyrody np.: rybki,
− zbiera materiały i obrazki
Dziecko:
− używa piktogramów,
obrazków i etykiet
w celu poznawania
zwierząt żyjących
w parku, w ogrodzie
gospodarstwie
wiejskim, zoo,
− identyfikuje odgłosy
zwierząt
32
potomstwem,
− obserwuje zwierzęta
w przedszkolnym
kąciku przyrody np.:
rybki,
− z pomocą nauczyciela
dba o zwierzęta.
−
−
−
−
−
−
3. Kształtowanie
postawy szacunku
Dziecko:
− dostrzega piękno
dotyczące zwierząt i tworzy
z nich albumy,
nazywa „domy” zwierząt
oraz wie czym się odżywiają
zwierzęta,
porównuje wygląd
wybranych zwierząt
dorosłych i ich potomstwem,
określa charakterystyczne
cechy,
wskazuje pożywienie
charakterystyczne dla
danego zwierzęcia,
poznaje zasady dbania
o zwierzęta hodowane
w domu: karmienia ich,
wizyta u weterynarza,
miejsce na odpoczynek
i sen, wychodzenie na
spacer,
z pomocą nauczyciela dba
o zwierzęta, (dokarmianie
w czasie zimy ptaków,
utrzymywanie porządku
w karmikach),
zbieranie, suszenie
i przechowywanie nasion na
pokarm dla ptaków w zimie.
Dziecko:
− dostrzega piękno otaczającej
33
i ochrony przyrody
przyrody,
− dba o przyrodę,
uczestniczy razem
z nauczycielem na rzecz
ochrony przyrody np.:
wrzucanie odpadów do
kosza, sadzenie
i pielęgnowanie roślin,
dokarmianie ptaków,
opiekowanie się
zwierzętami.
−
−
−
−
−
przyrody podczas spacerów,
wycieczek,
zachwyca się przyrodą
w czasie zajęć w terenie
umożliwiających jej
poznawanie wszystkimi
zmysłami,
wykonuje prace plastyczne
inspirowane obserwacjami
i doświadczeniem zdobytym
podczas zajęć,
wskazuje prawidłowe
zachowania w stosunku do
zwierząt i roślin,
dba o przyrodę, uczestniczy
razem z nauczycielem na
rzecz ochrony przyrody np.:
wrzucanie odpadów do
kosza, sadzenie
i pielęgnowanie roślin,
dokarmianie ptaków,
opiekowanie się
zwierzętami,
eksperymentuje wraz
z nauczycielem poznaje
właściwości i znaczenie
powietrza, wody i gleby.
Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną (13)
34
• liczy obiekty i odróżnia błędne liczenie od poprawnego;
• wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych;
• ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także posługuje się liczebnikami porządkowymi;
• rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do
innych obiektów;
• wie, na czym polega pomiar długości, i zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą;
• zna stałe następstwo pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku.
1. Rozwijanie orientacji
przestrzennej
Dziecko:
− dotyka swoje ciało,
zabawy
z wykorzystaniem
placów, dłoni, głowy
ramion, oglądanie siebie
w lustrze,
− wskazuje części
swojego ciała,
− pokazuje wymienione
części ciała na drugiej
osobie, lalce,
− uczestniczy w zajęciach
prowadzonych
programem aktywności
M. Ch. Knill,
− ma orientację
w przestrzeni
najbliższego otoczenia,
− zna określenia położenia
Dziecko:
− wskazuje i nazywa części
swojego ciała i drugiej
osoby,
− różnicuje prawą i lewą
stronę ciała,
− określa swoje położenie
w przestrzeni, używając
zwrotów: to jest z przodu, to
jest z tyłu,
− porusza się w przestrzeni wg
poleceń nauczyciela np.: idź
do tyłu,
− samodzielnie uczestniczy
w zajęciach prowadzonych
programem aktywności
M. Ch. Knill.
− wykonuje wybrane
ćwiczenia wg metody
W. Sherborne,
Dziecko:
 nazywa, wskazuje części
ciała,
 umie określić części ciała
innej osoby,
 rozumie pojęcia określające
położenie przedmiotów
w przestrzeni,
 potrafi poruszać się we
wskazanym kierunku,
 określa prawa i lewa stronę
własnego ciała,
 intensyfikuje ćwiczenia
rozwijające sferę
naśladownictwa,
 praksja na polecenia słowne
(unieś rękę w górę, tupnij
nogą).
35
przedmiotów w
przestrzeni: na, pod.
2. Rozwijanie
umiejętności
dostrzegania
i rozumienia rytmów.
Dziecko:
− układa przedmioty
w szeregi,
− kontynuuje prosty rytm,
np.: dokłada kolejne
elementy w szeregu lub
kontynuuje prosty rytm
dźwiękowy powtarzając
np.: tupanie-klaskanie,
− układa prosty rytm wg
podanego schematu,
− uczestniczy
w uzupełnianiu
kalendarza pogody.
− zna i rozumie określenia
położenia przedmiotów
w przestrzeni: na, pod, obok,
przed, za, nisko, wysoko,
− wskazuje przedmioty
w przestrzeni z własnego
punktu widzenia,
− określa odległość położenia
przedmioty w przestrzeni
np.: blisko, daleko,
− orientuje się na kartce
papieru, wskazuje górę i dół
kartki.
Dziecko:
w szeregi, dostrzega to co
się powtarza,
− kontynuuje prosty rytm, np.:
dokłada kolejne elementy
w szeregu lub kontynuuje
prosty rytm dźwiękowy
powtarzając np.: tupanieklaskanie,
− układa prosty rytm wg
podanego schematu,
− określa czas trwania
czynności (długo- krótko,
wolno-szybko, najpierwpotem),
− dostrzega rytmiczność
Dziecko:
− dostrzega, co powtarza
się w szeregu ułożonych
przedmiotów
i kontynuuje
występujące w danym
układzie regularności
poprzez dokładanie,
− wie, że są określone
pory dnia i łączy je
z wykonywanymi
czynnościami
36
organizacji czasu w stałych
następstwach dnia i nocy,
− wymawia rytmicznie słowa:
dzień, noc, dzień, noc
i układa ten rytm z klocków
z pomocą nauczyciela,
− uzupełnia kalendarz pogody,
3. Kształtowanie
umiejętności liczenia.
Dziecko:
− układa przedmioty do
policzenia w szeregu,
− odczuwa czynność
liczenia w kategoriach
porządkowania
otoczenia.
Dziecko:
− układa przedmioty do
policzenia w szeregu lub
rzędzie,
− poznaje symbole graficzne
cyfr,
− identyfikuje liczebnik
(słowo) z czynnością
przeliczania,
− odlicza przedmioty
wskazuje palcem
zachowując prawidłowy
kierunek przeliczania
(od strony lewej do prawej),
− liczy palce u rąk i stóp
z wymienianiem kolejnych
liczebników głównych,
− bierze udział w grachpotrafi rzucać kostką.
Dziecko:
− etykietuje liczebniki
główne,
− używa liczebników
głównych w
naturalnych sytuacjach,
− wyodrębnia wzrokiem
lub gestem to, co chce
policzyć,
− wskazuje gestem lub
dotyka palcem kolejne
przedmioty
− liczy elementy
pojedynczo i pamięta,
które były już policzone
− uczy się liczyć wg
schematu: konkret
(manipulacja) – obraz symbol
4. Rozwijanie
umiejętności działania
Dziecko:
Dziecko:
Dziecko:
− dokonuje generalizacji
37
na zbiorach.
wg jednej cechy,
− rozumie pojęcia dużomało.
−
−
−
−
5. Rozwijanie
umiejętności
posługiwania się
liczebnikami
porządkowymi
cech,
tworzy zbiory
z wykorzystaniem
konkretów tematycznych,
tworzy zbiory
z wykorzystaniem
konkretów atematycznych,
różnicuje i grupuje
przedmioty ze względu na
przynależność,
potrafi określić wielkość
zbiorów: mało-dużo, mniej –
więcej.
Dziecko:
w szeregi, liczy, nazywając
liczebniki z pomocą
nauczyciela,
− układa w szeregi (krótkie
serie) różne przedmioty np:
wg wielkości, wysokości,
− aktywnie uczestniczy
w zabawach naśladowczych,
ilustrujących różne
następujące po sobie
czynności, kończące się
pozytywnie np.: budzę się,
przecieram oczy, wstaję,
spoglądam przez okno, jest
piękny dzień itp.
i kategoryzacji zbiorów
z uwzględnieniem
konkretów,
− porównuje liczebność
zbiorów (dużo, mało,
tyle samo)
Dziecko:
− podpisuje etykietami
liczebniki.
38
6. Rozwijanie intuicji
geometrycznej
Dziecko:
− rozpoznaje i wskazuje
figury geometryczne:
koło.
Dziecko:
− rozpoznaje, wskazuje
i nazywa figury
geometryczne: koło,
kwadrat, trójkąt, prostokąt,
− odwzorowuje proste wzory
graficzne,
− układa proste kompozycje,
mozaiki, obrazki z figur
geometrycznych,
− rysuje po śladzie figury
geometryczne.
7. Rozwijanie
umiejętności
mierzenia długości,
objętości i ciężaru
Dziecko:
− nazywa doświadczenie
w zakresie objętości i
ciężaru przedmiotów
używanych w zabawie.
Dziecko:
− porównuje długość
przedmiotów- stosuje
pojęcia długi – krótki,
− porównuje ciężar
przedmiotów- stosuje
pojęcia ciężki-lekki.
Dziecko:
− etykietuje nazwy figur
geometrycznych
− potrafi wskazać
przedmioty
o określonym kształcie
i wyróżnić je spośród
innych obiektów,
− tworzy kompozycje
z różnych figur
geometrycznych bez ich
nazywania
− odwzorowuje poznane
kształty figur płaskich
za pomocą dostępnego
materiału
− Potrafi układać dowolne
kompozycje z klocków
w kształcie figur
geometrycznych
Dziecko:
 porównuje wielkości: długi
– krótki, wysoki- niski
39
2.3. AKTYWNOŚĆ ARTYSTYCZNA
Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem (7).
Wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i taniec (8).
Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne (9).
Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem (7)
Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:
• wie, jak należy zachować się podczas rożnych uroczystości,
• na miarę swoich możliwości i umiejętności uczestniczy w przedstawieniach parateatralnych.
Cel ogólny
1.Wyrabianie
właściwych
nawyków
„dobrego
widza”.
funkcjonujących
Dziecko:
− ogląda przedstawienia
teatralne dla dzieci
w przedszkolu lub w
innym miejscu,
− przestrzega podstawowych
zasad właściwego
zachowania się podczas
spektaklu (zachowuje ciszę
i spokój, siedzi na swoim
miejscu).
funkcjonujących
Dziecko:
− ogląda przedstawienia teatralne
dla dzieci w przedszkolu lub
w innym miejscu,
− przestrzega norm i zasad
obowiązujących podczas
oglądania spektaklu.
z autyzmem
Dziecko:
 uczestniczy
w przedstawieniach
organizowanych na terenie
przedszkola (stara się śledzić
treść przedstawienia, wyraża
spontanicznie swój stosunek
emocjonalny do
przedstawianych treści,
 uczy się odpowiednio
reagować na sceny
przedstawienia, nagradza
aktorów brawami po
przedstawieniu,
 rozwija umiejętność
40
przebywania w innym miejscu
publicznym.
2. Angażowanie
dziecka do gry
aktorskiej.
Dziecko:
naśladowczych (naśladuje
gesty, głosy ludzi
i zwierząt),
− uczestniczy
w przedstawieniach
przedszkolnych na miarę
swoich możliwości
i umiejętności.
Dziecko:
− włącza się do przedstawień
teatralnych, inscenizacji,
odgrywając rolę z pomocą
nauczyciela,
− pomaga w przygotowaniu
dekoracji do przedstawień
przedszkolnych,
− recytuje krótkie wierszyki lub
wersy wierszy,
− uczestniczy czynnie
w inscenizacjach z użyciem
pacynek lub kukiełek.
Dziecko:
elementy: kurtyna, scena,
aktor, widownia.
− podejmuje proste zabawy
tematyczne
− uczestniczy w krótkich
występach
przygotowywanych
w przedszkolu (wkłada
kostium, stara się brać
udział w przedstawieniu
wraz z innymi)
Wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i taniec (8).
Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowe:
• chętnie uczestniczy we wspólnych zabawach muzyczno – tanecznych,
• czerpie radość ze wspólnych zabaw muzyczno – tanecznych,
• akceptuje muzykę o różnych parametrach dźwiękowych oraz rytmicznych,
• tworzy muzykę z użyciem instrumentów muzycznych,
• posiada podstawową wiedzę na temat muzyki, instrumentów muzycznych.
1.Rozwijanie
zainteresowań
muzycznych.
Dziecko:
− słucha uważnie piosenek
na powitanie,
− słucha uważnie piosenek
śpiewanych przez
Dziecko:
− wystukuje proste rytmy na
instrumentach muzycznych,
− wykorzystuje naturalne efekty
perkusyjne (tj.: klaskanie,
Dziecko:
− toleruje muzykę o różnym
natężeniu, głośności,
− rozpoznaje, wskazuje na
ilustracji instrumenty
41
nauczyciela lub nagrań
(w języku polskim oraz
angielskim),
− wykonuje proste
instrumenty muzyczne,
− gra na instrumentach
muzycznych na miarę
swoich umiejętności
i zdolności,
− podejmuje próby klaskania
podczas śpiewania
i słuchania piosenek.
−
−
−
−
−
−
−
−
−
2.Rozwijanie
zainteresowań
tanecznych.
Dziecko:
− rozwija poczucie rytmu
(rytmiczne kołysanie,
klaskanie, itp.) podczas
zabaw muzycznych
z użyciem metronomu,
tupanie, stukanie) do
akompaniamentu podczas
śpiewania lub słuchania
piosenek,
reaguje na zmianę tempa
i dynamiki utworów
muzycznych,
zna i nazywa podstawowe
rozróżnia śpiew kobiety,
mężczyzny, dziecka, chóru,
zna, nazywa i wskazuje
podstawowe instrumenty
muzyczne,
gra na instrumentach Carla
Orffa,
poprzez grę na instrumentach
rozwija improwizację i ekspresję
muzyczną,
słucha utworów różnych
gatunków muzycznych,
śpiewa proste piosenki,
wykonuje instrumenty
muzyczne.
Dziecko:
− rozwija poczucie rytmu
(rytmiczne kołysanie, klaskanie,
itp.) podczas zabaw muzycznych
z użyciem metronomu,
− pokazuje gesty podczas
−
−
−
−
muzyczne,
etykietuje niektóre
dokonuje kategoryzacji
i generalizacji
instrumentów
muzycznych,
słucha Chorałów
Gregoriańskich lub muzyki
Mozarta, Bacha
(z uwzględnieniem
trudności
z przetwarzaniem wrażeń
słuchowych).
odtwarza rytm śpiewanej
piosenki (wykonuje proste
ruchy, wywołuje naturalne
efekty dźwiękowe, np.
tupie, klaszcze)
Dziecko:
− zaburzone w sferze
naśladownictwa
uczestniczy w zabawie
muzyczno – tanecznej
w kole, w parach,
42
− uczestniczy w śpiewaniu
piosenek połączonych
z gestami,
− porusza się dowolnie do
muzyki,
− chętnie uczestniczy
w zabawach muzyczno –
tanecznych,
− ogląda występy taneczne.
−
−
−
−
śpiewania piosenek połączonych
z gestami,
tańczy przy muzyce
samodzielnie i w parach,
przedstawia muzykę ruchem
w połączeniu ze wstążką, chustą
animacyjną,
wykonuje proste kroki taneczne
zaczerpnięte z tańców ludowych,
ogląda występy taneczne.
− potrafi ustawić się zgodnie
z poleceniem.
Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne (9).
Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:
• na miarę swoich możliwości przejawia zainteresowanie różnymi formami sztuki,
• z radością uczestniczy w obrzędach i tradycjach ludowych,
• wykonuje prace plastyczne z wykorzystaniem różnych technik.
1.Zachęcanie do
ekspresji
plastycznej
z
uwzględnieniem
barw
i kształtów.
Dziecko:
− zwraca uwagę na barwy
otaczającego świata,
− wskazuje prawidłowo
jeden podstawowy kolor,
− miesza podstawowe barwy,
− maluje pędzlem, dłonią,
z użyciem innych
Dziecko:
− zwraca uwagę na barwy
otaczającego świata,
− wskazuje i nazwa prawidłowo
podstawowe kolor (czerwony,
żółty, niebieski),
− wskazuje przedmioty
w otoczeniu o danym kolorze,
Dziecko:
konkretny kolor lub
kształt,
− etykietuje nazwy kolorów
i podstawowych kształtów,
− potrafi wskazać
przedmioty o określonym
43
przyborów,
− tworzy płaskie kompozycje
z wykorzystaniem nalepek,
gotowych elementów,
2.Rozwijanie
zainteresowania
dziełami sztuki,
tradycjami
i obrzędami
ludowymi swego
regionu.
Dziecko:
− ogląda zabytki sztuki
w najbliższej okolicy,
− uczestniczy w wycieczkach
do muzeum, galerii, itp.,
− poprawnie zachowuje się
w miejscu publicznym,
− ogląda albumy z obrazami
i innymi dziełami sztuki,
− wykonuje z gotowych
elementów proste prace
− eksperymentuje z mieszaniem
kolorów,
− tworzy swobodne, kolorowe
kompozycje, stemplując
i tworząc odbijanki z różnych
materiałów, stosując
wydzieranki,
− segreguje przedmioty wg koloru,
kształtu,
− miesza podstawowe barwy,
− maluje pędzlem, dłonią,
z użyciem innych przyborów,
− układa płaskie, przestrzenne,
liniowe kompozycje z
różnorodnego materiału,
− pomaga w przygotowaniu masy
solnej,
− wykonuje wytwory z mas
plastycznych.
Dziecko:
− ogląda zabytki sztuki
w najbliższej okolicy,
− uczestniczy w wycieczkach do
muzeum, galerii, itp.,
− poprawnie zachowuje się
w miejscu publicznym,
− ogląda albumy z obrazami
i innymi dziełami sztuki,
− wykonuje prace plastyczne
z wykorzystaniem różnych
kolorze
Dziecko:
− obcuje z różnymi masami
plastycznymi, materiałami
sypkimi, farbami
(uwzględniając trudności
z przetwarzaniem wrażeń
dotykowych),
− akceptuje warunki
związane z nowym
miejscem (muzeum,
galeria, itp.).
44
plastyczne związane
z tradycjami świątecznym,
w obrzędach ludowych
i tradycjach świątecznych,
−
−
−
−
technik plastycznych
(rysowanie, malowanie, lepienie,
wydzieranie, naklejanie,
stemplowanie, wyklejanie),
wykonuje proste prace
plastyczne związane
z tradycjami świątecznym,
uczestniczy w przygotowaniach
do uroczystości związanych
z obrzędami ludowymi i
tradycjami świątecznymi,
aktywnie uczestniczy w
obrzędach ludowych i tradycjach
świątecznych,
tworzy galerie prac
plastycznych.
2.4. AKTYWNOŚĆ JĘZYKOWA
Wspomaganie rozwoju mowy (3)
Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania (14)
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym (16)
Wspomaganie rozwoju mowy (3)
• zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym
i składniowym;
• mówi płynnie, niezbyt głośno, dostosowując ton głosu do sytuacji lub komunikuje się w inny zrozumiały sposób;
45
• uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach;
• w zrozumiały sposób mówi lub w inny sposób komunikuje o swoich potrzebach i decyzjach.
Cel ogólny
funkcjonujących
funkcjonujących
1.Rozwijanie
Dziecko:
Dziecko:
wrażliwości
− słucha różnych odgłosów
− rozpoznaje różne odgłosy
słuchowej
z otoczenia: odgłosy
z otoczenia: zwierząt i odgłosy
przyrody, zwierząt,
przyrody,
instrumentów muzycznych,
− rozpoznaje brzmienie wybranych
− eksperymentuje
instrumentów muzycznych,
z dźwiękami,
− rozpoznaje sztucznie otrzymane
wydobywając je z różnych
dźwięki np.; przelewanie
przedmiotów: potrząsanie
płynów, przesypywanie różnych
grzechotkami z różną
materiałów,
zawartością (ryż, groch),
− różnicuje dźwięki głośne i ciche,
stukanie różnymi
wysokie i niskie,
przedmiotami, granie na
− rozróżnia głos męski i żeński,
instrumentach
− powtarza usłyszane proste rytmy,
muzycznych,
− rozpoznaje nauczyciela i inne
− lokalizuje źródło dźwięku,
znane osoby po głosie,
− rozpoznaje głos
− rozpoznaje znane piosenki po
nauczyciela,
melodii,
− rozpoznaje znane piosenki
− - aktywnie słucha rozmówcy.
po melodii.
2.Kształtowanie
Dziecko:
Dziecko:
prawidłowego
− podejmuje próby
− wykonuje ćwiczenia oddechowe
typu oddychania
wykonywania ćwiczeń
według wskazówek nauczyciela:
oddechowych,
wciągają powietrze nosem,
wypuszczają ustami regulując
− dmucha na płomień świecy,
długość oddechu,
− utrzymuje lekkie
− dmucha równomiernie na piórko,
przedmioty w ruchu.
z autyzmem
Dziecko:
− nadwrażliwe słuchowo,
odwrażliwiamy poprzez
stosowanie treningu
słuchowego
E. Wianeckiej (dzieci
słuchają przez słuchawki
płyt z serii „Słucham i
uczę się mówić”),
− słucha rozmówcy, który
wykorzystuje
wizualizację, gesty.
Dziecko:
− wykonuje polecenia
poparte symbolami
i gestem,
wykonani ćwiczenia
46
−
−
−
−
skrawki papieru, wstążkę, przez
słomkę do szklanki robiąc
bąbelki,
rozdmuchuje farbę na kartce,
puszcza bańki mydlane,
piją przez słomkę wodę, gęste
soki i kisiel,
wciąga przez słomkę powietrze
przekładając skrawki papieru
z miejsca na miejsce np. kropki
na biedronkę.
3.Usprawnianie
narządów
artykulacyjnych
Dziecko:
− próbuje wykonywać proste
ćwiczenia usprawniające
narządy mowy naśladując
nauczyciela np. „wiosenne
porządki”- ćwiczy język
i wargi,
− naśladuje odgłosy znanych
zwierząt i odgłosów
− z otoczenia podczas zabaw
dźwiękonaśladowczych,
Dziecko:
− wykonuje ćwiczenia
usprawniające narządy
artykulacyjne według
wskazówek nauczyciela,
artykulacyjne na samogłoskach
i spółgłoskach, na sylabach,
logotomach i wyrażeniach
dźwiękonaśladowczych,
− pokazuje „śmieszne minki”.
Dziecko:
− wykonuje polecenia
poparte symbolem
i gestem.
wykonania ćwiczenia
4.Rozwijanie
umiejętności
porozumiewania
się.
Dziecko:
− inicjuje i podtrzymuje
kontakt wzrokowy,
− słucha poleceń
Dziecko:
− uważnie słucha poleceń nauczyciela
i wykonują je,
− zgłasza swoje potrzeby
Dziecko:
− stosuje wspomagające
i alternatywne metody
komunikowania się
47
nauczyciela,
− sygnalizuje swoje potrzeby
werbalnie lub
pozawerbalnie,
− rozumie i próbuje wykonać
proste polecenia.
−
−
−
−
nauczycielowi lub innemu
pracownikowi przedszkola,
zadaje pytania,
udziela adekwatnych odpowiedzi na
zadawane pytania,
prowadzi dialog,
komunikuje się z innymi dziećmi
w grupie.
Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania(14)
• potrafi określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie polecenia typu: narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj
szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki;
• potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach;
• dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania;
• interesuje się czytaniem i pisaniem; jest gotowe do nauki czytania i pisania;
• słucha np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich; interesuje się książkami;
• układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na sylaby; wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej;
• rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu,
na ulicy, na dworcu.
1.Pomaganie
dzieciom
w przygotowaniu
się do czytania.
Dziecko:
− wykonuje ćwiczenia na
spostrzeganiu wzrokowym
np. dobiera przedmioty
− i obrazki do pary, układa
zabawki według wzoru,
składa pocięte obrazki,
Dziecko:
− wykonuje ćwiczenia na
spostrzeganiu wzrokowym np.,
dobiera np. obrazki do cienia,
układa szeregi i sekwencje,
domino obrazkowe,
− wykonuje ćwiczenia słuchowe
Dziecko:
− nie porozumiewające się
werbalnie dobiera symbole
do przedmiotów lub
etykiety do obrazków.
48
− dobiera przedmiot lub
obrazek do usłyszanej
nazwy,
− nazywa przedmioty
konkretne i na obrazkach.
−
−
−
−
−
−
−
2.Pomaganie
dzieciom
w przygotowaniu
do nauki pisania
Dziecko:
manipulacyjne rozwijające
sprawność manualną np.
nawleka korale, buduje
z klocków, układa, lepi
z mas plastycznych;
ruchowych,
− wykonuje ruchy
naprzemienne,
− wykonuje proste „zabawy
paluszkowe”.
− chwyta kredkę, ołówek,
pędzel, nożyczki,
− rysuje po śladzie i próbują
np. dzielą wyrazy na sylaby,
rytmizują krótkie zdania
naśladując nauczyciela,
zna litery,
wyszukuje określone litery
w tekście,
dobiera takie same litery i sylaby
do siebie,
czyta globalnie sylaby i wyrazy,
układa z rozsypanki literowej
wyrazy,
układa z rozsypanki wyrazowej
zdania,
czyta wyrazy i krótkie zdania.
Dziecko:
manipulacyjne rozwijające
sprawność manualną np.
nawleka korale, buduje
z klocków, układa, lepi z mas
plastycznych;
ruchowych
− w szczególności
usprawniających kończyny
górne,
− wykonuje ruchy naprzemienne,
− inicjuje ruchy kreatywne,
− prawidłowo chwyta kredkę,
ołówek, pędzel, nożyczki,
Dziecko:
 samodzielnie lub ze
wsparciem kreśli po śladzie
szlaczki lub kształty
litropodobne
49
kolorować obrazki
z grubymi konturami.
3.Budzenie
zainteresowania
czytaniem
i pisaniem w celu
poznania
ciekawych
książek w tym
utworów
literatury
dziecięcej
Dziecko:
− chętnie ogląda książeczki,
− słucha czytane wiersze,
opowiadania, bajki,
− omawia werbalnie lub
pozawerbalnie ulubione
ilustracje w książeczkach,
związane z czytanym
utworem,
z pacynką, kukiełką,
przedstawiając wraz z
− rysuje po śladzie i próbuje
kolorować obrazki z grubymi
konturami,
− rysuje po śladzie znaki
literopodobne,
− rysuje szlaczki po śladzie
wykropkowanym,
− pisze litery po śladzie,
− pisze litery,
− pisze sylaby z zachowaniem
poprawnego łączenia liter po
śladzie,
− pisze wyrazy z zachowaniem
poprawnego łączenia liter po
śladzie
− pisze wyrazy według wzoru.
Dziecko:
− chętnie ogląda książeczki
− uważnie słucha wierszyków,
opowiadań i bajek,
− omawia werbalnie lub
pozawerbalnie ulubione
ilustracje w książeczkach,
− wykonuje książeczki
obrazkowo- wyrazowe,
− czyta proste teksty
w książeczkach,
− przepisuje wyrazy i krótkie
teksty, np. tytuły książeczek,
Dziecko:
 słucha krótkich opowiadań
o treści bliskiej dziecku,
 słucha opowiadań
ilustrowanych obrazem,
pacynką,
 ogląda samodzielnie książki
i odkłada je na miejsce
50
nauczycielem ulubione
utwory,
− uczy się szanowania
książeczek,
− korzysta z biblioteczki
grupowej.
związane z czytanym utworem,
z pacynką, kukiełką,
przedstawiając wraz
z nauczycielem ulubione utwory,
− uczestniczy w wycieczce do
biblioteki, korzysta
z księgozbioru,
− samodzielnie korzysta
z biblioteczki grupowej.
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym(16)
• uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych;
• rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie;
• powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie;
• rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką,
gestami.
1.Rozwijanie
świadomości
istnienia
odmienności
językowej
i kulturowej
Dziecko:
− słucha piosenek w języku
angielskim,
− słucha krótkich
rymowanek , wierszyków,
dialogów wspartych
ilustracjami i gestem,
np. muzycznych,
Dziecko:
− uczestniczy w zabawach np.
muzycznych, ruchowych ,
plastycznych, konstrukcyjnych
i teatralnych,
− rozumie bardzo proste polecenia
wsparte gestem i reagują na nie,
− słucha i śpiewa piosenki,
− powtarza proste rymowanki
Dziecko:
− nie porozumiewające się
werbalnie dobiera symbole
do przedmiotów lub
etykiety do obrazków
w języku angielskim
51
ruchowych , plastycznych
i teatralnych,
− ogląda dziecięce
przedstawienia teatralne
w języku angielskim,
− ogląda bajki w języku
angielskim np. „Lipy and
Messy”, „ Dora poznaje
świat”.
i wierszyki,
− rozumie ogólny sens krótkich
historyjek opowiadanych lub
czytanych, gdy są wspierane
obrazkami, rekwizytami,
ruchem, mimiką i gestami,
− ogląda dziecięce przedstawienia
teatralne w języku angielskim,
− ogląda bajki w języku
angielskim np. „Lipy and
Messy”, „ Dora poznaje świat”.
2.5. AKTYWNOŚĆ ZDROWOTNA I RUCHOWA
Dbanie o zdrowie i kształtowanie umiejętności sprawności fizycznej dzieci (5)
Dbanie o bezpieczeństwo swoje i innych (6)
Dbanie o zdrowie i kształtowanie umiejętności sprawności fizycznej dzieci (5)
• dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia;
• dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się leczeniu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne;
• jest sprawne fizycznie lub jest sprawne w miarę swoich możliwości, jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo;
52
•
uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej.
Cel ogólny
1. Motywowanie do
dbałości
o sprawność
fizyczną.
funkcjonujących
Dziecko:
− orientuje się w schemacie
własnego ciała, pokazuje
główne części ciała,
ruchowych, grach
i ćwiczeniach
gimnastycznych
prowadzonych w sali
przedszkolnej, sali
gimnastycznej, parku,
boisku,
− ustawia się z pomocą
nauczyciela w kole,
w rzędzie, w szeregu,
− czworakuje
nieprawidłowo,
− próbuje biegać,
− próbuje utrzymywać
równowagę ciała,
− trzyma oburącz piłkę
i próbuje rzucać,
− trzyma piłkę oburącz
i próbuje ją toczyć po
podłodze.
− przemieszcza się po
schodach krokiem
funkcjonujących
Dziecko:
− orientuje się w schemacie
własnego ciała, pokazuje
i nazywa wszystkie części
ciała,
w zabawach ruchowych
i grach w sali przedszkolnej,
sali gimnastycznej, parku,
boisku.
− ustawia się samodzielnie na
polecenie nauczyciela w
kole, w rzędzie, w szeregu,
− czworakuje prawidłowo,
− biega poprawnie,
− utrzymuje równowagę,
− rzuca oburącz piłkę i jedną
ręką woreczek do
określonego celu,
− toczyć piłkę po podłodze do
określonego celu,
− przemieszcza się po
schodach krokiem
naprzemiennym,
− wykonuje skoki, przeskoki,
zeskoki według poleceń,
wyjaśnień nauczyciela,
z autyzmem
Dziecko:
− rozwija i utrzymuje kontakt
wzrokowy podczas zabaw
ruchowych
− akceptuje zmianę otoczenia,
− zacieśnia stosunki
interpersonalne z dziećmi w
grupie,
− zwrócenie szczególnej
uwagi na chodzenie
i bieganie dzieci, gdyż
bardzo często
przemieszczają się na
palcach utrwalając tym
samym nieprawidłowy
wzorzec.
53
dostawnym,
próbuje wykonywać
skoki, przeskoki, zeskoki
przy pomocy
nauczyciela,
próbuje pokonywać tor
przeszkód przy pomocy
nauczyciela, próbując
zachowywać
równowagę,
próbuje wspinać się na
przeszkody przy pomocy
nauczyciela,
korzysta ze spacerów
i wycieczek terenowych.
− pokonuje tor przeszkód
dostosowany do swoich
możliwości, zachowując
równowagę,
− wspina się na przeszkody
według swoich możliwości,
− aktywnie uczestniczy w
spacerach i wycieczkach
terenowych.
Dziecko:
− stosuje zasady higieny
z pomocą nauczyciela:
mycie rąk przed
posiłkiem, mycie zębów
po posiłkach, mycie rąk
i twarzy po powrocie
z podwórka, po
skorzystaniu z toalety itp.
− poznaje znaczenie
spożywania zdrowych
produktów zbożowych,
mlecznych, warzyw
i owoców,
Dziecko:
− stosuje zasady higieny:
mycie rąk przed posiłkami,
mycie zębów po posiłkach,
mycie rąk i twarzy, np. po
powrocie z podwórka, po
skorzystaniu z toalety itp.
− zna znaczenie spożywania
produktów mlecznych,
warzyw i owoców,
w przygotowaniu potraw
z produktów mlecznych,
warzyw i owoców,
−
−
−
−
2. Motywowanie do
dbałości o swoje
zdrowie
Dziecko:
− próby wprowadzania
nowych produktów
(z uwzględnieniem
wybiórczości w jedzeniu),
− zwrócenia uwagi na
nadwrażliwość słuchową
i dotykową.
54
− uczestniczy
w przygotowaniu potraw
z produktów mlecznych,
zbożowych, warzyw
i owoców,
− wie czym zajmuje się
lekarz, najczęściej lekarz
budzi w nim poczucie
strachu,
− próbuje samodzielnie
oczyszczać nos,
− korzysta z toalety
− dostrzega różnice
w ubieraniu się
odpowiednio do pogody,
z pomocą nauczyciela
wskazuje potrzebne
ubranie adekwatnie do
pogody,
− dostrzega zmianę
natężenia światła
− i hałasu,
− próbuje utrzymywać
czystość odzieży.
− próbuje samodzielnie
ubierać się i rozbierać,
− ma świadomość
codziennej zmiany
bielizny osobistej,
szczotek, ręczników, wie
− opowiada o pracy lekarza,
bawiąc się naśladuje pracę
lekarza,
− samodzielnie oczyszcza nos,
− samodzielnie korzysta
z toalety,
− dostrzega różnice w
ubieraniu się, odpowiednio
do pogody, wskazuje
adekwatne do pogody
ubraniem,
− dostrzega, że lepiej bawi się
i wykonuje różnorodne
zadania, np. przy dobrym
oświetleniu, gdy inni nie
hałasują nadmiernie,
− utrzymuje czystość odzieży,
obuwia; zwraca uwagę na
estetyczny wygląd,
− samodzielnie ubiera się
i rozbiera, dba o rzeczy
osobiste,
− codziennie zmienia bieliznę,
− nie używa cudzych grzebieni,
szczotek, ręczników,
w spacerach, wycieczkach
i zabawach na świeżym
powietrzu,
− zachowuje porządek
− w miejscu zabawy.
55
co to jest bielizna,
− nie używa cudzych
grzebieni
− uczestniczy w spacerach
i wycieczkach,
− próbuje zachowywać
porządek w miejscu
zabaw.
Dbanie o bezpieczeństwo swoje i innych (6)
• wie, jak trzeba zachować się w sytuacji zagrożenia i gdzie można otrzymać pomoc, umie o nią poprosić;
• orientuje się w bezpiecznym poruszaniu się po drogach i w korzystaniu ze środków transportu;
• zna zagrożenia płynące ze świata ludzi, roślin oraz zwierząt i unika ich;
• wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środków czystości);
• próbuje samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie można się
bezpiecznie bawić, a gdzie nie.
1. Rozwijanie
umiejętności
zapewniających
Dziecko:
− ma świadomość
panujących
Dziecko:
− przestrzega zasad
bezpieczeństwa
Dziecko:
− stosuje podstawowe
zasady bezpieczeństwa
56
bezpieczeństwo
sobie i innym
−
−
−
−
−
−
−
−
w przedszkolu zasad
wpływających na jego
bezpieczeństwo,
ma świadomość
zachowania ostrożności
wobec obcych osób,
ma świadomości
wobec zwierząt i roślin,
wie co to są zapałki,
środki chemiczne,
lekarstwa, wie ze nie
wolno tych przedmiotów
dotykać,
wie jak należy
zachowywać się na
śniegu , lodzie, zna
zagrożenia wypływające
z nie przestrzegania
zasad bezpieczeństwa,
wie co to ogień, pożar,
zna znaki, sygnały
stosowane przez
nauczyciela służących
bezpieczeństwu dzieci,
osłuchuje się, do kogo
należy się zwrócić
o pomoc w sytuacji
niebezpiecznej,
uczestniczy
w rozmowach
−
−
−
−
−
−
−
−
−
obowiązujących
w przedszkolu i jego
otoczeniu,
dostrzega konieczność
wobec nieznanych osób,
przestrzega zasady
bezpieczeństwa wobec
zwierząt i roślin,
przestrzega zakazu zabawy
zapałkami, lekarstwami
i środkami chemicznymi,
przestrzega zasad
bezpieczeństwa dotyczących
zabaw na śniegu i lodzie,
orientuje się, gdzie można
bawić się bezpiecznie,
wskazuje niebezpieczne
przedmioty, np. mogące
wywołać pożar,
wskazuje zagrożenia
związane z gorącą wodą,
ogniem: oparzenia,
spowodowanie pożaru,
stosuje się do umów
i znaków, sygnałów
umownych stosowanych
przez nauczyciela, służących
bezpieczeństwu dzieci,
orientuje się, do kogo należy
się zwrócić o pomoc w
−
−
−
−
poruszania się w ruchu
drogowym
rozpoznaje sygnalizację
świetlną, przejście dla
pieszych oraz niektóre
znaki drogowe,
nie wyrywa ręki
podczas spaceru, nie
ucieka,
zatrzymuje się przed
jezdnią,
rozumie i przestrzega
zakazów
57
−
−
−
−
dotyczących
bezpieczeństwa,
wynikających
z oglądanych zdarzeń,
filmów, ilustracji,
osłuchuje się z zasadami
zachowywania się na
ulicy.
osłuchuje się definicja
odblasków, świateł,
znaczków,
uczestniczy
w wycieczkach na
skrzyżowaniach,
uczestniczy
w spotkaniach
z policjantem.
−
−
−
−
−
−
−
−
sytuacji niebezpiecznej,
osłuchuje się z numerami
telefonu policji, straży
pożarnej, pogotowia,
uczestniczy w rozmowach
dotyczących bezpieczeństwa,
wynikających z oglądanych
zdarzeń, filmów, ilustracji,
przechodzi przez ulicę,
stosując się do wskazówek
nauczyciela,
poprawnie reaguje na
sygnalizację świetlną:
czerwone światło – stop,
zielone światło – przejdź
przez ulicę,
wyjaśnia rolę „odblasków”
(znaczków, koszulek,
czapek),
w wycieczce na
skrzyżowanie, omawiając
wspólnie z nauczycielem
znaczenie sygnalizacji
świetlnej (czerwone, żółte,
zielone światło) i wybranych
znaków,
ogląda znaki drogowe,
w spotkaniu z policjantem.
58
3. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH NARZĘDZI DIAGNOSTYCZNYCH
3.1. Obserwacja pedagogiczna
Zadaniem nauczycieli jest prowadzenie obserwacji mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie
tych obserwacji (Dz. U. z 2014, poz. 803).
Od momentu, w którym dziecko przekroczy próg przedszkola, poddawane jest systematycznej i ciągłej obserwacji, a nauczyciel po to
planuje miesięcznie lub tygodniowo, aby dostosować ćwiczenia, metody, formy pracy z tym dzieckiem do jego indywidualnych potrzeb tak,
59
aby mogło w optymalnym stopniu osiągnąć opisany w podstawie poziom gotowości do podjęcia nauki w szkole. Dokumentacja obserwacji
pedagogicznych prowadzonych w przedszkolu jest wewnętrzną sprawą przedszkola, ustaleniem pomiędzy dyrektorem a radą pedagogiczną.
Wymóg ministerstwa nie ogranicza również działań nauczycieli w tym zakresie, mogą systematycznie prowadzić obserwację dziecka
i regularnie dokumentować jego rozwój. Posługują się przy tym nie tylko narzędziami diagnostycznymi w postaci kart obserwacji. Niemniej
porównanie poziomu rozwoju dziecka w różnych sferach, na podstawie wyników obserwacji (na przestrzeni kilku miesięcy), pozwoli przyjrzeć
się dynamice tego rozwoju i być może, ułatwi rodzicom podjęcie decyzji dotyczącej rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole podstawowej.
Przedmiotem codziennej obserwacji dziecka w grupie przedszkolnej mogą być:
- zachowania rutynowe, codzienne: potrzeby fizjologiczne, odżywianie, toaleta, a także okresy przejściowe – progi rozwojowe (rozstanie,
adaptacja, narodziny), zainteresowania dziecka, rodzaj i czas trwania podejmowanej aktywności, sposób korzystania z otoczenia edukacyjnego;
- kontakty z rówieśnikami: zachowanie wobec innych dzieci w grupie, komunikacja, stabilność relacji, status i pozycja w grupie, dowody
rozwoju;
- zabawa – relacje z dorosłymi i dziećmi: wzorce zabaw fabularnych, ich zakres tematyczny, emocjonalny, komentarze i interakcje werbalne
dziecka, czas i uczestnicy zabawy, działania symboliczne, użycie rekwizytów;
- kontakty dziecka z dorosłymi – częstotliwość, zakres zależności, zachowanie w sytuacjach problemowych;
- rozwój poznawczy – rozwój myślenia, umiejętności odróżniania, dostrzeganie podobieństw i różnic, tworzenie analogii, skutek i przyczyna,
orientacja, klasyfikowanie, postrzeganie wzorców, zainteresowanie otoczeniem, spójność procesów umysłowych, reakcja na zmianę ustalonego
porządku, rozumienie i przestrzeganie norm postępowania, przyjętych reguł, wiedza ogólna;
- rozwój językowy: humor, stopień rozumienia języka i przekazywanych treści, słownictwo, styl narracji, budowa zdań, dialekt/wymowa;
- rozwój ruchowy: koordynacja i samokontrola, stopień i czas opanowania umiejętności ruchowych, samodzielność, siła i odporność.
Przykładowy arkusz miesięcznej obserwacji jest załącznikiem do programu.
60
3.2. Arkusz wielospecjalistycznej diagnozy funkcjonowania dziecka w przedszkolu
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 30 kwietnia 2013 (Dz. U. z 2013, poz. 532), publiczne przedszkola i szkoły mają obowiązek
udzielania i organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która polega na rozpoznawaniu i zaspakajaniu indywidualnych potrzeb
rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia. Prawo nie precyzuje, jakie
informacje
ma
zawierać
wielospecjalistyczna
diagnoza,
określa
natomiast,
iż
jest
ona
podstawą
opracowania
i modyfikowania indywidualnego programu edukacyjnego, określającego zakres zintegrowanych oddziaływań wszystkich nauczycieli
i specjalistów pracujących z dzieckiem oraz rodzaj zajęć rewalidacyjnych prowadzonych zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami
edukacyjnymi i możliwościami psychofizycznymi. Dlatego ważne jest, by był to możliwie pełny opis funkcjonowania dziecka w różnych
sferach: zachowania, reakcji emocjonalnych, sposobów reagowania, mocnych stron, trudności, jakich doświadcza.
Arkusz wielospecjalistycznej diagnozy funkcjonowania dziecka w przedszkolu dołączony do programu, pozwala na ocenę stopnia
opanowania umiejętności w następujących obszarach funkcjonowania: samodzielność, czynności motoryczne, zachowania społeczne i
społeczno-emocjonalne, sposoby poznawania świata i umiejętności poznawcze oraz komunikacja. Ocena rozwoju psychoruchowego dziecka
dokonywana
jest
dwa
razy
w
roku.
Dokonując
analizy
w procesie diagnostycznym należy również ująć informacje uzyskane podczas wywiadu z rodzicem dziecka, a także z rozmów z terapeutami
biorącymi udział w procesie dydaktycznym danego dziecka.
4. INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO –TERAPEUTYCZNY
W oparciu o wymienione wyżej metody diagnostyczne konstruowany jest dla każdego dziecka indywidualny program edukacyjnoterapeutyczny (IPET), który zawiera cele pracy rewalidacyjnej oraz odrębne dla każdego dziecka zadania wychowawcze i kształcące. Program
uwzględnia zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, jest dostosowany do indywidualnych potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych wychowanka. Program opracowuje zespół, który tworzą nauczyciele i specjaliści (pedagog,
61
logopeda, terapeuta SI, fizjoterapeuta) prowadzący zajęcia z uczniem. Pracę zespołu koordynują wychowawcy poszczególnych grup
przedszkolnych. Rodzice dziecka mogą uczestniczyć w opracowaniu i modyfikacji programu oraz dokonywaniu okresowej
wielospecjalistycznej oceny poziomu jego funkcjonowania. Program opracowuje się w terminie 30 dni od dnia złożenia w przedszkolu
orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub 30 dni przed upływem okresu, na jaki został opracowany poprzedni program. IPET
opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Modyfikacji dokonuje się w miarę potrzeb, po
dokonaniu, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka, uwzględniając
ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielonej dziecku.
Rodzice ucznia otrzymują na swój wniosek złożony do
dyrektora przedszkola kopie programu. (Dz. U. z 2013 r., poz. 532)
5. DIAGNOZA PRZEDSZKOLNA CZYLI DIAGNOZA GOTOWOŚCI DZIECKA DO PODJĘCIA NAUKI
SZKOLNEJ
Diagnozowanie osiągnięć rozwojowych i aktywności edukacyjnej dzieci jest istotnym elementem w pracy pedagogicznej nauczyciela.
Analiza i ocena rozwoju towarzyszy dziecku w całym procesie edukacji przedszkolnej, ale na zakończenie tego etapu nauczyciele zobowiązani
są do oceny stopnia dojrzałości w kontekście podjęcia przez dziecko nauki w szkole. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla
przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego w zakresie zaleceń informuje
o konieczności przeprowadzania analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna). Jej celem jest
zgromadzenie informacji, które w tym zakresie ułatwią współpracę w realizacji i ewaluacji indywidualnego programu edukacyjno terapeutycznego rodzicom
i nauczycielom dzieci przedszkolnych oraz w dokonaniu pogłębionej diagnozy pracownikom poradni
62
psychologiczno – pedagogicznej (dla PPP, na wniosek rodzica, wystawiana jest również opinia o dziecku przedszkolnym – zał.7). Diagnoza
pozwoli ocenić w jakim momencie znajduje się dziecko i które obszary wymagają szczególnego wsparcia.
Analizy gotowości dziecka do nauki w szkole dokonuje się z początkiem roku (najpóźniej do końca listopada) poprzedzającego
rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie pierwszej szkoły podstawowej oraz w trakcie drugiej połowy roku szkolnego (najpóźniej do końca
kwietnia). Przeprowadza się ją w oparciu o Arkusz diagnozy rozwoju psychoruchowego dziecka w przedszkolu. Z wynikami diagnozy zostają
zapoznani rodzice. Po drugim badaniu sporządza się opinię dotyczącą każdego dziecka (wzór nr 70-MEN-I/54/2), którego rodzic, po konsultacji
ze specjalistami, deklaruje podjęcie nauki przez dziecko w następnym roku szkolnym, tym samym rezygnując z możliwości odraczania
obowiązku szkolnego. Opinię wydaje się na prośbę rodzica w celu przedłożenia w poradni psychologiczno – pedagogicznej. W kształceniu
specjalnym osób z umiarkowanym, znacznym stopniem niepełnosprawności intelektualnej, z autyzmem i ZA oraz niepełnosprawnościami
sprzężonymi nie jest możliwe precyzyjne określenie gotowości szkolnej dziecka, ponieważ jego rozwój przebiega w sposób nieharmonijny. Nie
istnieją również jednolite kryteria takiej oceny.
ZAKOŃCZENIE
Treści programowe należy interpretować i wprowadzać adekwatnie do indywidualnych możliwości i potrzeb dzieci. W pracy z dziećmi ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wskazane jest stosowanie różnorodnych metod terapeutycznych służących wspomaganiu rozwoju
dziecka. Wiodącą metodą organizacji zajęć jest metoda ośrodków pracy. Inne metody stosowane metody to:
− Metoda M. CH. Knillów – Program Aktywności Ruchowej
− Kinezyterapia
− Metoda NDT – Bobath
− Metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne
− Metoda Porannego Kręgu – Program Stymulacji Polisensorycznej
63
− Elementy Metody Krakowskiej
− Elementy Terapii Behawioralnej
− Trening Umiejętności Społecznych
− Symultaniczno-Sekwencyjna metoda nauki czytania
− Metody komunikacji alternatywnej i wspomagającej: Makaton, piktogramy, PECS i PCS
− Metoda P. Dennisona
− Metoda M. Montessori
− Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz
− Metoda Integracji Sensorycznej
− Pedagogika zabawy
− Muzykoterapia
− Arteterapia
− Metoda Snoezelen – Sala Doświadczania Świata
− Metoda Klanzy
Wszystkie metody mogą być stosowane w ramach określonej metody organizacyjnej i wzajemnie się uzupełniać, ale należy podjąć decyzję, czy
zastosujemy całą metodę, czy będzie wykorzystywać jej elementy.
Zajęcia edukacyjno-terapeutyczne można prowadzić w formie zindywidualizowanej pracy zbiorowej albo pracy indywidualnej w
ramach grupy. Pierwsza forma pracy polega na tym, że wszystkie dzieci realizują takie same cele, ale ze względu na zróżnicowany poziom
funkcjonowania celom tym podporządkowane są zadania o różnym stopniu trudności. Natomiast praca indywidualna w ramach grupy to
wykonywanie z danym dzieckiem zupełnie różnych zadań niż otrzymują pozostałe dzieci, a nawet czasem realizowanie zupełnie innego celu.
64
W pracy z grupą przedszkolną należy uwzględniać następujące założenia:
− warunkiem osiągania sukcesów w edukacji, usprawnianiu i wychowaniu jest ścisła współpraca z rodziną dziecka;
− podstawą do pracy z dzieckiem jest nawiązanie pozytywnego kontaktu emocjonalnego oraz wypracowanie sposobu porozumiewania się;
− należy dostosowywać zakres oddziaływań pedagogicznych do indywidualnego tempa rozwoju poszczególnych dzieci.
Proces edukacyjno-terapeutyczny powinien przebiegać w pięciu kolejnych etapach:
1. Pobudzanie zmysłów (dotyk, smak, słuch, wzrok);
2. Integracja zmysłowo-ruchowa;
3. Wypracowanie somatognozji, tj. poczucia świadomości własnego ciała, rozumienie jego schematu i orientacje w przestrzeni;
4. Wypracowanie gotowości do nauki
5. Edukacja elementarna.
Pamiętać należy, żeby nie przechodzić do następnego etapu, jeżeli nie został osiągnięty etap poprzedni. Konieczne jest powiązanie tego,
czego chcemy dziecko nauczyć z jego życiem, z życiem w szkole, w domu, w bliższym i dalszym otoczeniu. Starać się należy o taki rozwój
dziecka, aby w przyszłości potrafiło ono żyć w miarę samodzielnie.
BIBLIOGRAFIA
1.
Broda I., „Od przedszkolaka do pierwszaka. Program wychowania przedszkolnego”, WSiP, Warszawa, 2010 r.
2.
Kalmanowicz B. et al.: Kamyczkowe rady, Rea, Warszawa 2005r.
65
3.
Kirejczyk K.: Upośledzenie umysłowe – pedagogika, Warszawa 1981
4.
Kwaśniewska M., Żaba – Żabińska, „Nasze przedszkole. Program edukacji przedszkolnej wspomagający rozwój aktywności dzieci”,
MAC, Kielce, 2009 r.
5.
Parólska S., „Program wstępnej adaptacji dziecka niepełnosprawnego do przedszkola”, materiał niepublikowany
6.
Przybył A. et al.: Ja i mój świat, Witex, Warszawa 2004r.
7.
Rościszewska-Woźniak M., Dobry start przedszkolaka. Program wychowania przedszkolnego, s. 21, materiał opublikowany na stronie:
www.men.gov.pl
8.
Zabielska A., Diagnoza pedagogiczna i ocena gotowości szkolnej, „Monitor Prawny Dyrektora” 2011, nr 3,
ZAŁĄCZNIKI:
Załącznik 1. Program wspomagający adaptację dziecka do przedszkola
Załącznik 2. Arkusz miesięcznej obserwacji dziecka w przedszkolu
Załącznik 3. Arkusz wielospecjalistycznej diagnozy funkcjonowania dziecka w przedszkolu
Załącznik 4. Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej
Załącznik 5. Propozycja zagospodarowania czasu w przedszkolu
Załącznik 6. IPET
66
Załącznik 7. Opinia o dziecku przedszkolnym
67

Program wychowania przedszkolnego dla dzieci z

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przewidywane osiągnięcia dziecka Rodzaj aktywności

CZERWIEC

Ocena szkolna

TEMAT KOMPLEKSOWY: WAKACJE TUŻ, TUŻ…

arkusz obserwacji dziecka z mutyzmem wybiórczym w

Now Foods B-100 - Kulturystyka.sklep.pl

Religia