Władysław Stanisław Reymont

Władysław Stanisław Reymont nazywał się Stanisław Władysław Rejment.
Przyszedł na świat 7 maja 1867 roku we wsi
Kobiele Wielkie koło Radomska jako jedno
z dziewięciorga dzieci Józefa Rejmenta.
Ojcem noblisty był Józef Rejment, organista
i sekretarz miejscowej kancelarii parafialnej,
matką Antonina z Kupczyńskich, siostrzenica
księdza
kanonika
Kupczyńskiego,
tamtejszego proboszcza. Gdy Józef Rejment
w 1868 przeniósł się do Tuszyna pod Łodzią,
powędrowała
razem
z
nim
rodzina
Rejmentów. Owe miasteczko dzieciństwa
i wczesnej młodości mocno zapisało się
w pamięci
Władysława:
było
modelem
do powieściowego Tymowa z Chłopów. Antonina Rejment - matka znakomicie umiała opowiadać różne stare baśnie i legendy, lecz również
sama układała fantastyczne historie, których gorliwym słuchaczem był
mały Staś.
W szkole elementarnej uczył się źle. Często zmieniał zawody, miejsca
zamieszkania, dużo podróżował po Polsce i Europie. Rodzice zdecydowali,
że Władysław Reymont powinien nauczyć się jakiegoś fachu. Wysłali go
do Warszawy do najstarszej siostry, której mąż był właścicielem zakładu
krawieckiego. W 1883 roku uzyskał jedyne znane świadectwo z III klasy
Warszawskiej Szkoły Niedzielno-Rzemieślniczej. W 1884 roku zdobył
stopień czeladnika. Pracował również w handlu, kilkakrotnie próbował
kontynuować naukę. W krawieckim zawodzie młody Reymont nie zrobił
kariery lecz przez wówczas obudziło się w nim zamiłowanie do nauki
i literatury.
Pod wpływem męża siostry - Jakimowicza - Władysław Reymont odkrywa
w sobie zamiłowanie do teatru. Młodemu Reymontowi marzyła się kariera
aktorska, nie chciał zadowolić się rolą widza. Mając lat 18 czy 19 zbiegł
z domu i przystał do wędrownej trupy aktorskiej Występował do roku
1887 pod pseudonimem artystycznym Urbański. Okazało się, że
na scenicznych deskach zdolności były niewymierne do chęci: Reymont jako mierny aktor - grywał jedynie epizodyczne rólki, co nie zaspokajało
jego ambicji. Będąc bez grosza zdecydował się wrócić do rodziców. Tylko
dzięki staraniom ojca otrzymał w 1888 roku posadę robotnika kolejowego
na Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej Rogów, Krosnowa, Lipce. Znudzony
monotonią nowego życia, po raz drugi spróbował szczęścia na scenie
i po raz drugi skończyło się to rozczarowaniem i powrotem na kolej.
Mieszkał w Krosnowej w pobliżu wsi Lipce. Osamotniony, odcięty znowu od
szerszego świata, chwycił za pióro by kreślić swoje pierwsze utwory
nowelistyczne. W tym okresie powstało pierwsze opowiadanie Pracy!.
Młody debiutant pisał kolejne utwory, które następnie przesyłał
znakomitemu krytykowi Ignacemu Matuszewskiemu. Ten ocenił je
przychylnie oraz ułatwił Reymontowi nawiązanie kontaktów z redakcjami
pism stołecznych.
Gdy w r. 1892 w warszawskim "Głosie" przyjęto do druku jego
(podpisywane pseudonimem Księżak) Korespondencje z Rogowa, Koluszek
i Skierniewic, rzucił kolejową posadę. Wyjechał do Warszawy. W tym roku
rodzi się Władysław Stanisław Reymont. Tak, bowiem podpisał pierwsze
utwory, z których Wigilia Bożego Narodzenia ukazała się w krakowskiej
"Myśli", Suka w "Prawdzie" Świętochowskiego, a Śmierć w "Głosie".
Za radą A. Świętochowskiego wybrał się w 1894 roku - wmieszany w tłum
pątników - na warszawską pielgrzymkę do Częstochowy i napisał relację,
uważaną dziś przez historyków literatury za klasyczny przykład reportażu.
Nawet książkowy debiut - Pielgrzymka do Jasnej Góry, 1895 nie przyniósł
Reymontowi zdecydowanej poprawy sytuacji finansowej., pomimo iż
stanowiła pierwszy poważny sukces literacki młodego pisarza.
Jednocześnie z tym utworem posyłał do czasopism nowele, a zachęcony
życzliwością krytyki zdecydował się na powieści. W roku 1895 ukazała się
Komediantka, w której wykorzystał Reymont swoje doświadczenia
z okresu aktorskiego. W 1896 wydrukowano pierwsze wydanie
Fermentów. W 1897 wyszedł również tom opowiadań Spotkanie,
zawierający niektóre z utworów pisanych jeszcze w Krosnowie (chociaż
najwcześniejsze z nich ukazały się dopiero w tomie Krosnowa i świat).
Bardzo bogaty dla twórczości pisarza był rok 1899, który przyniósł jeszcze
jeden utwór o tematyce aktorskiej - Lili, Sprawiedliwie - najwybitniejsze
przed Chłopami osiągnięcie autora w dziedzinie tematyki wiejskiej - oraz
pierwszą wielką, o epickim zakroju powieść, Ziemię obiecaną, książkę
o rodzącej się przemysłowej Łodzi. Ogarnąwszy się z biedy dzięki
honorariom, połączył aspekt bezpieczeństwa z namiętnością podróżowania
i wyjechał dla za granicę, w swoją pierwszą podróż do Francji.
Zwiedził Berlin, Londyn, Paryż i Włochy. Potem przez kilka miesięcy zbierał
w Łodzi materiały do powieści na zamówienie warszawskiego "Kuriera
Codziennego". Zarobek za tę powieść (była to Ziemia obiecana, 1897)
umożliwił mu ponowny wyjazd do Francji, gdzie zresztą trzymał się
głównie polskich znajomych (m. in. Jana Lorentowicza, nadto poznał
Żeromskiego, Przybyszewskiego, Rydla i in.). Honoraria nie wystarczały
na życie podróżne, stanął jednak na nogi w 1900 r. dzięki kolej, która
jeszcze raz odegrała donośną rolę w życiu Reymonta. W 1899 powrócił
do kraju, a w 1900 r. w katastrofie kolejowej pod Warszawą uległ
poważnej kontuzji, której skutki odczuwał do końca życia. Dzięki
wyprocesowanemu
od
Zarządu
Kolei
Warszawsko-Wiedeńskiej
odszkodowaniu uzyskał wreszcie finansową niezależność.
Podczas kuracji po katastrofie opiekowała się nim Aurelia z Szacnajdrów
Szabłowska. 15 Lipca 1902 w Krakowie, ślub odbył się w kościele
Karmelitów na Piasku ich ślub. Na weselu obecni byli między innymi:
K. Przerwa Tetmajer, St. Wyspiański, L. Rydel i Miriam.
Wkrótce po ślubie ruszył w świat zwiedzać Europę Zachodnią (m.in.:
Berlin, Bruksela, Paryż, Londyn). Jednocześnie podjął pracę nad Chłopami,
która zajęła mu dużo czasu- od roku 1901 (kiedy powstała pierwsza,
zniszczona przez autora redakcja powieści), do 1909, kiedy ukazała się
ostatnia część dzieła, Lato. Równolegle zresztą z eposem o Lipcach
powstawały nowele, ogłoszone później w cyklach: Z pamiętnika (1903),
Na krawędzi (1907), Burza (1908). Z utworów powstałych w tym okresie
na szczególną uwagę zasługuje pisany pod wrażeniem rewolucji 1905
roku, Z konstytucyjnych dni.
Chłopi ustaliły ostatecznie pozycję pisarską Reymonta. Rozgłos, jaki
uzyskała ta powieść, zachęcił go do dalszej pracy nad rzeczami
o większym, epickim zakroju. Po poświęconym martyrologii unitów tomie
Z ziemi chełmińskiej (1910), który stał się powodem wytyczonego
pisarzowi przez władze carskie procesu, po kilku utworach o marginalnym
znaczeniu ogłosił w latach 1914-1919 trylogię Rok 1794 (Ostatni Sejm
Rzeczypospolitej, Nil desperandum, Insurekcja).
W okresie I wojny światowej Reymont żywo interesował się sprawami
publicznymi, był członkiem patriotycznych komitetów społecznoobywatelskich. W 1917 roku otrzymał nagrodę Polskiej Akademii
Umiejętności za Chłopów i został prezesem Komitetu Warszawskiej Kasy
Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy, poprzednika Związku
Pisarzy i Dziennikarzy, któremu także prezesował. Dla celów propagandy
wśród Polonii amerykańskiej wyjechał dwukrotnie (na koszt rządu
polskiego) do Stanów Zjednoczonych (1919 i 1920). Był jednym
z propagatorów powołania PAL. Reymont żywo interesował się nowościami
techniczno-cywilizacyjnymi, m.in. był współtwórcą jednej z pierwszych
w Polsce spółdzielni kinematograficznej.
W 1919 roku ogłoszony został tom nowel Za frontem. Równolegle zdrowie
Reymonta stopniowo stale się pogarszało. W 1920 kupił mająteczek
Kołaczkowo w pobliżu Wrześni (obecnie muzeum Reymontowskie), gdzie
osiadł na stałe, rzadko zaglądając do nużącej go swoim zgiełkiem
i tempem życia Warszawy. W roku 1924 spotkało Reymonta zaszczytne
wyróżnienie: otrzymał literacką Nagrodę Nobla, do której prócz niego
kandydowali pisarze takiej miary, jak Tomasz Mann, Sigrid Undset,
Tomasz Hardy, czy Maksym Gorki (po raz pierwszy kandydaturę
Reymonta do tej nagrody wysunięto już wcześniej w roku 1918). Laureat
wskutek choroby serca nie przyjechał na uroczystość do Szwecji. Dyplom i
czek na 116 718 koron szwedzkich przesłano mu do Francji, gdzie
poddawał się kuracji. 15 sierpnia 1925 roku, gdy serce się nieco
uspokoiło, wybrał się na zjazd chłopski do Wierzchosławic koło Tarnowa.
Uroczystość zorganizowana przez Wincentego Witosa była wyrazem hołdu
polskiej wsi dla jej największego epika. Niestety, było to ostatnie
wystąpienie publiczne pisarza. Wkrótce po nim choroba przybrała na sile
atakując ponownie nadwątlony już poważnie organizm.
Władysław Stanisław Reymont zmarł 5 grudnia 1925 roku w Warszawie.
Żona Aurelia była z nim do jego ostatniej chwili. Został pochowany na
Powązkach, natomiast urnę z jego sercem zamurowano w filarze kościoła
Św. Krzyża.
----------------------------------------------------------------------------------Opracowanie
w
oparciu
o
materiał
zawarty
na
stronie
internetowej:
http://march.home.staszic.waw.pl/chlopi/ks_biografia_reymonta/zyciorys.htm