22 Michalska - Studia i Materiały "Miscellanea Oeconomicae"

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 16, Nr 1/2012
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Ład gospodarczy i społeczny
Patrycja Michalska1
PROCES KREOWANIA KAPITAŁU
INTELEKTUALNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA
„Nigdy nie narzucaj ludziom sposobu wykonywania róŜnych
rzeczy. Powiedz im tylko, co mają zrobić, a zaskoczą cię swoją
pomysłowością i kreatywnością”
George S. Patton
Wstęp
We współczesnym świecie zachodzą ciągłe zmiany w sferze gospodarczej, politycznej i społecznej. Silne powiązania pomiędzy tymi trzema sferami a takŜe
równorzędny rozwój lokalizmu i globalizmu sprawiają, iŜ przedsiębiorstwa, Ŝeby
przetrwać, muszą podołać wielu trudnym wyzwaniom. Sukces dzisiejszych przedsiębiorstw w duŜej mierze oparty jest na potencjale intelektualnym ludzi, którzy je
tworzą: ludzi o odmiennych doświadczeniach, których jednoczy wspólny cel, jakim jest dobro przedsiębiorstwa2.
Przedsiębiorstwo nie jest w stanie sprawnie funkcjonować na współczesnym
konkurencyjnym rynku, jeŜeli nie będzie potrafiło umiejętnie kreować i wykorzystywać potencjału intelektualnego własnych pracowników. Przemija czas tradycyjnych przewag gwarantowanych przez patenty, rządowe koncesje, dostęp do
tanich źródeł zaopatrzenia, specyficznej informacji czy teŜ siły roboczej. Aktual1
2
Patrycja Michalska, student, Studenckie Koło Naukowe Lider, Uniwersytet Jana Kochanowskiego
w Kielcach.
H. Rechul, Kapitał intelektualny w organizacji zarządzanej w oparciu o wiedzę, „Bibliotekarz”
2011, nr 1, s. 20.
305
nie konkurenci zazwyczaj posiadają porównywalny dostęp do bazowych czynników wytwórczych. Dlatego teŜ to ludzie i ich wiedza stają się ostatnią granicą
konkurowania3.
Pojęcie kapitału intelektualnego
W teorii zarządzania organizacjami i w praktyce gospodarczej mamy do czynienia coraz częściej z takimi pojęciami, jak: kapitał intelektualny, zasoby intelektualne, aktywa intelektualne jak równieŜ wartości niewymierne i prawne4.
W języku biznesowym została przyjęta równieŜ angielska wersja przymiotnika,
jaką jest termin intangible5.
Koncepcja kapitału intelektualnego wyrosła na gruncie badań nad oceną działalności przedsiębiorstw oraz wzrostem ich wartości rynkowej. Definicje kapitału
intelektualnego wywodzą się wprost z zakresu nauk o przedsiębiorstwie6.
NaleŜałoby w tym miejscu zwrócić uwagę, iŜ nie istnieje jedna, uniwersalnie
akceptowana przez praktyków i teoretyków definicja kapitału intelektualnego. Nie
ma równieŜ jednomyślności co do elementów, które zawiera ta kategoria7.
Kategoria kapitału intelektualnego jest formułowana przez wielu autorów, nie
tylko z dziedziny zarządzania, lecz równieŜ rachunkowości zasobów ludzkich,
która została zainicjowana w latach 60-tych8.
Pracują oni nad moŜliwie jak najgłębszym oraz jak najszerszym poznaniem tej
kategorii. Konsekwencją takiej sytuacji jest z jednej strony podporządkowanie
wiedzy o kapitale intelektualnym, a z drugiej strony pojawiające się nowe pytania
i dylematy z nim związane9.
Zdaniem T. Stewarta kapitał intelektualny to materiał intelektualny, który został ujęty, sformalizowany oraz zmuszony do działania, aby stworzyć majątek
o wyŜszej wartości. Tworzą go wiedza, doświadczenia, własność intelektualna
i informacje, które mogą być wykorzystane do tworzenia bogactwa10.
Według M. Bratnickiego kapitał intelektualny jest „sumą wiedzy posiadanej
przez ludzi tworzących społeczność przedsiębiorstwa oraz praktycznym przekształceniem tej wiedzy w składniki wartości przedsiębiorstwa. Obejmuje on
K. Obój, Strategia organizacji. W poszukiwaniu trwałej przewagi konkurencyjnej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, s. 309.
4
H. Król, A. Ludwiczyński (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitału ludzkiego
organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 92.
5
I. Kłodkiewicz, W. Kozioł (red.), Wyzwania globalizacji. Odpowiedzi Przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2004, s. 382.
6
H. Rechul, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 20.
7
D. Jemielniak, A.K. Koźmiński (red.), Zarządzanie wiedzą, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, s. 277.
8
W. Caputa, D. Szwajca (red.), Potencjał konkurencyjny przedsiębiorstwa w warunkach globalizacji, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2010, s. 91.
9
K. Perechuda, Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2005, s. 130.
10
W. Caputa, D. Szwajca (red.), Potencjał konkurencyjny..., op.cit., s. 91.
3
306
wszystkie niewymierne elementy przedsiębiorstwa, kształtujące róŜnice pomiędzy
całkowitą wartością przedsiębiorstwa a jego wartością finansową”11.
Często kapitał intelektualny definiowany jest jako suma kapitału strukturalnego
(structural capital) oraz kapitału ludzkiego (human capital). Koresponduje to
z całościowo akceptowanym podziałem zasobów niematerialnych przedsiębiorstwa na zasoby relacyjne (relational resources) i kompetencje (competences)12.
W opinii Międzynarodowego Stowarzyszenia Księgowych kapitał intelektualny to całkowity kapitał przedsiębiorstwa, który odnosi się do wiedzy w nim zawartej. Składają się na niego: zaufanie klientów, doświadczenie i wiedza pracowników, umowy, marka, procedury administracyjne, systemy informacyjne, efektywność procesów, patenty i znaki handlowe13.
Zdaniem Ariana Warda kapitał intelektualny opiera się na wiedzy oraz jest sumą występujących w firmie wysp wiedzy. Dla współczesnej organizacji prawdziwym wyzwaniem jest utworzenie powiązań pomiędzy nimi oraz koordynacja wiedzy pracowników14.
Za najtrafniejszą i powszechnie uŜywaną w literaturze spośród wielu podejść
do definiowania kapitału intelektualnego, naleŜy uznać termin zaproponowany
przez szwedzką firmę Skandia15.
Sercem modelu kapitału intelektualnego Skandii była idea, iŜ realna wartość
przedsiębiorstwa leŜy w jego zdolności do wytwarzania stałej wartości przez
wdraŜanie wizji oraz strategii z niej wynikającej16.
L. Edvinsson i M.S. Malonee twierdzą, iŜ kapitał intelektualny jest kapitałem
niefinansowym, który odzwierciedla ukrytą lukę między wartością księgowa
i rynkową. Kapitał ten ma charakter zobowiązań, a nie aktywów (majątku)17.
Proces kreowania
Za dominującą wartość przedsiębiorstwa powinno się uznawać jego zdolność
do kreowania kapitału intelektualnego18.
B. Kaczmarek, W. Walczak, Zarządzanie wiedzą we współczesnych przedsiębiorstwach. Ujęcie
multidyscyplinarne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009, s. 233.
12
E. Okoń-Hordyńska, R. Wisła (red.), Kapitał intelektualny i jego ochrona, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2009, s. 111.
13
A. Jarugowa, J. Fijałkowska, Kapitał intelektualny – wyzwanie dla rachunkowości, „Rachunkowość” 2003, nr 11 [w:] B. KoŜuch, Nauka o organizacji, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2010,
s. 70.
14
B. Kaczmarek, W. Walczak, Zarządzanie wiedzą..., op.cit., s. 237.
15
W. Kotarba (red.), Ochrona wiedzy a kapitał intelektualny organizacji, Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2006, s. 18.
16
L. Edvinsson, M.S. Malone, Kapitał intelektualny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2001, s. 21.
17
H. Król, A. Ludwiczyński (red.), Zarządzanie zasobami..., op.cit., s. 94.
18
M. Mroziewski, Styl zarządzania jako instytucjonalny czynnik kreowania kapitału przedsiębiorczości organizacyjnej. Koncepcja ewolucyjno-normatywna, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010, s. 140.
11
307
Kreowanie kapitału intelektualnego w przedsiębiorstwie wiąŜe się z zarządzaniem wyzwaniami. W dzisiejszym przedsiębiorstwie wyzwaniem jest stworzenie
takiego kapitału intelektualnego, który będzie kompatybilny z kulturą integracyjną. Takie wyzwanie jest nastawione na efekty dotyczące pierw ludzi, ich zachowań oraz postaw. Istota zarządzania wyzwaniem tego typu jest sprowadzona do
pogłębiania tradycyjnego zarządzania o efekty, które wynikają z socjalizacji oraz
pracy wychowawczej. Oznacza to, iŜ pracownicy w poszukiwaniu efektywności
powinni uzyskać prawo do podwaŜania ortodoksyjnych zwyczajów przedsiębiorstwa19.
Proces kształtowania kapitału intelektualnego moŜna przedstawić zgodnie z następującymi etapami:
1. Zamiar wprowadzenia długookresowej konkurencyjności przez kształtowanie kapitału intelektualnego i innowacyjności.
2. Przyjęcie kultury integracyjnej wraz z klimatem wspólnotowym za poŜądany w długookresowej perspektywie wizerunek własnego przedsiębiorstwa.
3. Zbadanie funkcjonujących struktur organizacyjnych, kultury organizacyjnej, stylów zarządzania oraz pozostałych składowych kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa przy uwzględnieniu kryteriów wyprowadzonych
z efektywności adaptacyjnej oraz kultury organizacyjnej.
4. Sprecyzowanie stopnia rozbieŜności między obecną organizacją a kreatywną (integracyjną).
5. Opracowanie charakterystycznego dla konkretnej organizacji zamiaru strategicznego wiąŜącego się ze zmianą sposobów zarządzania, które w sposób
ewolucyjny spowodowałyby przemianę kultury segmentacyjnej w kulturę
integracyjną.
6. Zbadanie i ocenienie otrzymanych zmian organizacyjnych po zastosowaniu
pierwszego zestawu zasad, norm i instytucji przedsiębiorczego zarządzania.
7. Wykonanie korekty w zamiarze strategicznych zmian organizacyjnych.
8. Wprowadzanie, diagnozowanie, ocenianie, poprawianie kolejnych zasad,
norm oraz instytucji przedsiębiorczego/kreatywnego stylu zarządzania20.
Przekształcenia organizacyjne przebiegają w dwóch generalnych fazach:
− w fazie przedsiębiorczości organizacyjnej (kulturowej), w której witalność
i filozofia kreatywnej organizacji podtrzymywana jest przez organizacje
o dominującej kulturze integracyjnej. Według Y. Allaire i M. Firsirotu
w tym etapie rozwoju organizacyjnego przedsiębiorstwo rozpoczyna przechodzenie z formy pełnienia przywództwa na zasadzie indywidualnej
przedsiębiorczości, do przywództwa na zasadzie kulturowej. Ten etap
w ocenie autora moŜna nazwać przedsiębiorczością kulturową;
M. Mroziewski, Kapitał intelektualny współczesnego przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2008,
s. 75-76.
20
Ibidem, s. 76-77.
19
308
w fazie przedsiębiorcy, w której dominuje przedsiębiorczość indywidualna. W tym stadium naczelne kierownictwo wyzwalając się z mentalności
charakterystycznej dla kultury segmentacyjnej oraz struktur mechanistycznych pośrednio dokonuje przekształceń w zarządzanej organizacji21.
Na poniŜszym rysunku przedstawione są fazy i etapy osiągania przedsiębiorczości kapitału intelektualnego.
POWZIĘCIE ZAMIARU KSZTAŁTOWANIA KREATYWNOŚCI KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO
AKCEPTACJA OBRAZU KREATYWNEJ
ORGANIZACJI
STARE
PRZESZŁOŚĆ
−
OPRACOWANIE ZAMIARU STRATEGICZNEGO
W ZAKRESIE OSIĄGANIA KREATYWNOŚCI
DIAGNOZA I OCENA
OSIĄGNIĘTYCH ZMIAN
PRZESZŁOŚĆ
WPROWADZENIE KOREKT W ZAMIARZE
STRATEGICZNYM
WdraŜanie, diagnozowanie, ocenianie, korygowanie kolejnych zasad, norm, instytucji kreatywnego stylu zarządzania
NOWE SZANSE
OKREŚLENIE STOPNIA ORGANIZACYJNYCH
ROZBIEśNOŚCI
DETERMINANTY WEWNĘTRZNE
I ZEWNĘTRZNE
ZDIAGNOZOWANIE FUNKCJONUJĄCEJ
ORGANIZACJI
Rysunek 1. Fazy i etapy kreowania przedsiębiorczości kapitału intelektualnego
i kultury integracyjnej.
Źródło: M. Mroziewski, Kapitał intelektualny współczesnego przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa
2008, s. 78.
21
M. Mroziewski, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 77.
309
Zaprezentowany proces kreowania kapitału intelektualnego, który jest kompatybilny z cechami kultury integracyjnej pokazuje potrzebę wykorzystania nowego
podejścia do zarządzania niematerialnymi aktywami. Daje się ona ująć w zbiór
działań obejmujących:
− uświadomienie potrzeby posiadania przez przedsiębiorstwo wyróŜniających kompetencji za sprawą indywidualnych i twórczych pomysłów oraz
kreatywności organizacyjnej22;
− rozpoznawanie moŜliwości oraz warunków do pozyskiwania, uczenia się
i gromadzenia wiedzy, przekazywania doświadczeń oraz wiedzy wewnątrz
przedsiębiorstwa, aby tworzyć nową wiedzę i wyróŜniające kompetencje.
Cztery zakresy zarządzania wiedzą mają podstawowy wpływ na poziom
konkurencyjności, a mianowicie: jej pozyskiwanie, wzbogacanie, gromadzenie i dzielenie23;
− wprowadzanie i podtrzymywanie stylów zarządzania, które opierają się na
zasadach uczciwego zarządzania i budowaniu wspólnoty organizacyjnej,
o cechach wynikających z efektywności adaptacyjnej;
− tworzenie komfortowych warunków emocjonalnych, organizacyjnych, duchowych, materialnych do twórczej pracy, w celu osiągnięcia efektu synergii w działalności kreatywnej24;
− w celu ochrony i umocnienia efektów pracy intelektualnej ludzi, przekształcenie osiągnięć kapitału ludzkiego, kapitału społecznego w kapitał
strukturalny przedsiębiorstwa25;
− kreowanie i podtrzymywanie tak zwanego kapitału innowacyjnego, będącego fundamentem oryginalności innowacyjnej, kulturowej oraz długowieczności przedsiębiorstwa;
− konstruowanie, wcielanie i kontynuowanie rozwiązań, inicjujących powszechną dyskusję o przyszłości przedsiębiorstwa, wynikach oceny kapitału intelektualnego oraz ustalonych kierunkach jego modelowania;
− ustalanie systemu wartościowania kapitału intelektualnego;
− ocenianie stanu kapitału intelektualnego, z uwagi na moŜliwości tworzenia
nowych wartości i prognozowanie jego zmian w celu utrzymania konkurencyjności przedsiębiorstwa w długim okresie, w zgodzie z ogólnospołecznym interesem26.
W obszarze diagnozowania kapitału intelektualnego, odpowiedniego dla potrzeb dzisiejszego przedsiębiorstwa, główną metodą powinno być wartościowanie
bazujące na kryteriach jakościowych, osiągane w podejściu zstępującym. Powstaje
M. Mroziewski, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 78-79.
P.-L. Liu, W.-C. Chen, C.-H. Tsai, An empirical study on the correlation between knowledge
management capability and competitiveness in Taiwan’s industries [w:] M. Mroziewski, Kapitał
intelektualny współczesnego przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2008, s. 79.
24
M. Mroziewsk, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 79.
25
L. Edvinsson, M.S. Malone, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 50.
26
M. Mroziewski, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 79.
22
23
310
to z współczesnego przeświadczenia, iŜ decydującymi czynnikami sukcesu są
umiejętności i wiedza, co oznacza:
1. Skoncentrowanie się na tworzeniu wartości, a nie przychwytywaniu jej od
innych.
2. Tworzenie zatrudnionym względnie atrakcyjnych warunków pracy oraz
wynagrodzenia.
3. Wymóg zmiany filozofii biurokratycznej w zarządzaniu potencjałem ludzkim, na filozofię organizacji ograniczonej z kulturą integracyjną27.
Kreowanie kapitału intelektualnego moŜna odnieść do procesu komunikowania
się ludzi przy uŜyciu dostępnych form komunikacji (poczta elektroniczna, intranet,
internet, gazetki zakładowe, osobista komunikacja oraz wiele innych). Proces ten
zawiera elementy ściśle ze sobą powiązane, takie jak:
− kontekst fizyczny (miejsce);
− psychologiczny (postawa pracowników);
− kulturowy (chęć do dzielenia się wiedzą);
− historyczny;
− komunikat (przekaz);
− kanał (sensoryczny) przepływu komunikatu;
− sprzęŜenie zwrotne, polegające na reagowaniu odbiorcy na komunikat po
jego zakodowaniu28.
Komunikowaniu się ludzi pomiędzy sobą (dzięki narzędziom komunikacji oraz
relacji w przedsiębiorstwie), za pomocą którego moŜliwe jest tworzenie kapitału
intelektualnego, moŜemy przypisać pewne cechy29.
I w istocie jest to proces:
1. Interpersonalny, gdyŜ odnosi się do przekazywania oraz odbierania informacji pomiędzy uczestnikami tego procesu;
2. Twórczy, który polega na budowaniu oraz przyswajaniu nowej wiedzy;
3. O charakterze dynamicznym, bowiem polega na przyjmowaniu, rozumieniu, a takŜe interpretowaniu informacji, która staje się wiedzą;
4. Symboliczny, poniewaŜ posługuje się znakami oraz symbolami. Aby mogło dojść do porozumienia się uczestników, konieczna jest wspólnota semiotyczna, innymi słowy operowanie tymi samymi symbolami i znakami;
5. Celowy i świadomy, bowiem działaniami uczestników kierują określone
motywy;
6. Interakcyjny, generujący bezpośrednie sprzęŜenie zwrotne30.
Ibidem, s. 79.
A. Ujwary-Gil, Kapitał intelektualny a wartość rynkowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo C.H.
Beck, Warszawa 2009, s. 33.
29
B. Dobek-Ostrowska, Podstawy komunikowania społecznego, Wydawnictwo Astrum, Warszawa
1999, s. 16.
30
A. Ujwary-Gil, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 33-34.
27
28
311
Ludzie
(wkład intelektualny
Potencjalna
wartość
TWORZENIE WARTOŚCI
KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO
Narzędzia
komunikacji
Percepcja (przetwarzanie informacji)
Rysunek 2. Tworzenie wartości kapitału intelektualnego – ujęcie interakcyjne.
Źródło: A. Ujwary-Gil, Kapitał intelektualny a wartość rynkowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo
C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 34.
Główną rolę w procesie tworzenia kapitału intelektualnego odgrywają: wiedza,
percepcja, umiejętności oraz postawa uczestników (pracowników) jako kluczowe
elementy powodzenia tego procesu. Im większe są nasze umiejętności, wiedza
oraz skłonność do dzielenia się nią, tym doskonalsze sprzęŜenie zwrotne. Komunikujące się jednostki posiadają zawsze konkretny stosunek do pozostałych członków procesu, wpływających na percepcję komunikowanych informacji. Proces
kreowania kapitału intelektualnego ustala wymienialność ról (odbiorcy i nadawcy), co jest pochodną transakcyjnego charakteru procesu komunikowania się. Zarządzanie przedsiębiorstwem wiąŜe się między innymi z procesem nieustannego
generowania wartości, wzrostu przewagi konkurencyjnej, a takŜe efektywnego
komunikowania osiągnięć oraz pozycji przedsiębiorstwa zewnętrznym interesariuszom, jak równieŜ akcjonariuszom31.
Podstawę kreowania i rozwijania kapitału intelektualnego stanowią zasoby
wiedzy, przekształcane w wartość dla organizacji32.
PoniewaŜ wiedza traktowana jest jako podstawa efektywnego zarządzania kapitałem intelektualnym, dlatego teŜ moŜna stwierdzić, iŜ rola zarządzania wiedzą
syntetyzuje się przez zintegrowanie przyjmowanych działań oraz procesów, umoŜliwiających kreowanie kapitału intelektualnego. Uzyskanie ustalonego efektu jako
wyniku procesów zarządzania wiedzą następuje w konsekwencji synergicznego
wykorzystywania wszystkich zasobów wiedzy organizacyjnej, w tym jej najbardziej wartościowych zasobów, których depozytariuszami są pracujący ludzie.
Warto dostrzec, iŜ efektywne zastosowanie tych zasobów moŜe przyczynić się do
przekształcenia ich w kapitał organizacyjny, będący domeną konkretnej firmy33.
Ibidem, s. 34.
B. Kaczmarek, W. Walczak, Zarządzanie wiedzą..., op.cit., s. 237.
33
Ibidem, s. 237-238.
31
32
312
W odniesieniu do tworzenia kapitału intelektualnego, zarządzanie wiedzą zajmuje dominująca rolę, poniewaŜ to wiedza oraz jej umiejętne wykorzystywanie
daje moŜliwość skutecznego budowania potencjału kapitału intelektualnego uwarunkowanego występowaniem wielu czynników. MoŜna twierdzić, iŜ rolą zarządzania wiedzą jest przekształcanie zasobów materialnych, a takŜe aktywów opartych na wiedzy w cenne elementy kapitału intelektualnego, które generują dla
organizacji wymierną wartość34.
Przedsiębiorstwa dostrzegające waŜność kapitału intelektualnego wdraŜają organizacyjne zmiany w zakresie:
1. Systemu wartości – wskazuje się potrzebę tworzenia wartości przedsiębiorstwa, pobudzania poczucia przynaleŜności oraz ukazywania kaŜdemu sensu
jego pracy.
2. Systemu rozpowszechniania wiedzy i informacji – w obszarze tym dąŜy się
do rozwijania kontaktów pomiędzy ludźmi, mającymi chęć dzielenia się
swoją wiedzą, a w związku z tym rozwijania kapitału intelektualnego
przedsiębiorstwa.
3. Kultury organizacyjnej – aby przyciągnąć i zatrzymać w przedsiębiorstwie
najbardziej utalentowanych ludzi, jak równieŜ wzbudzić w nich poczucie
lojalności, stosuje się cztery podstawowe zasady: zapewnienie podwładnym wpływu na podejmowane decyzje, traktowanie kaŜdego przyzwoicie
i w taki sam sposób, wiara w to, iŜ ludzie pragną porządnie pracować, myślenie o długofalowych sukcesach.
4. Zarządzania strategicznego - zmniejsza się działy planowania, a główne kierownictwo w mniejszym stopniu zajmuje się ustalaniem zbyt szczegółowej
strategii, natomiast więcej energii przeznacza na tworzenie organizacyjnych
warunków do większej pomysłowości, samodzielności, inicjatywy35.
KaŜdy pracownik powinien formułować pomysły oraz brać udział w usprawnianiu działania firmy36.
Zakończenie
Reasumując, nie bez przyczyny spotykamy się coraz częściej z twierdzeniem,
iŜ wartość organizacji zaleŜna jest od siły umysłowej jej członków. Odpowiednie
podejście do kapitału intelektualnego jest jednym z warunków sukcesu organizacji. Te, które zauwaŜają wyjątkowość kapitału intelektualnego i właściwie dbają
o jego kreowanie, tworzą mocną podstawę dla korzystnej realizacji strategii innowacyjnych37.
Ibidem, s. 241.
M. Mroziewski, Styl zarządzania..., op.cit., s. 145.
36
M. Morawski, Zarządzanie profesjonalistami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2009, s. 53.
37
H. Rechul, Kapitał intelektualny..., op.cit, s. 22.
34
35
313
To właśnie kapitał intelektualny stanowi najwartościowszy zasób kaŜdego
przedsiębiorstwa warunkując ciągły jego rozwój oraz prowadzenie skutecznej
strategii konkurencji38.
Rozwijanie organizacyjnej przedsiębiorczości w ścisłym związku z procesem
kreowania kapitału intelektualnego winno skutkować wykrystalizowaniem się
w przedsiębiorstwie charakterystycznych cech i kompetencji, dających szanse na
utrzymanie konkurencji długookresowej39.
Współcześnie najcenniejszym zasobem organizacji jest kapitał intelektualny.
Wobec tego w koncepcjach strategicznych powinien on zając pierwszoplanowe
miejsce40.
Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Caputa W., Szwajca D. (red.), Potencjał konkurencyjny przedsiębiorstwa w warunkach globalizacji, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2010.
Dobek-Ostrowska B., Podstawy komunikowania społecznego, Wydawnictwo Astrum,
Warszawa 1999.
Edvinsson L., Malone M.S., Kapitał intelektualny, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2001.
Jarugowa A., Fijałkowska J., Kapitał intelektualny – wyzwanie dla rachunkowości,
„Rachunkowość” 2003, nr 11 [w:] KoŜuch B., Nauka o organizacji, CeDeWu Sp.
z o.o., Warszawa 2010.
Jemielniak D., Koźmiński A.K. (red.), Zarządzanie wiedzą, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
Kaczmarek B., Walczak W., Zarządzanie wiedzą we współczesnych przedsiębiorstwach. Ujęcie multidyscyplinarne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
2009.
Kłodkiewicz I., Kozioł W. (red.), Wyzwania globalizacji. Odpowiedzi Przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2004.
Kotarba W. (red.), Ochrona wiedzy a kapitał intelektualny organizacji, polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006.
Król H., Ludwiczyński A. (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitału
ludzkiego organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Liu P.-L., Chen W.-C., Tsai C.-H., An empirical study on the correlation between
knowledge management capability and competitiveness in Taiwan’s industries [w:]
Mroziewski M., Kapitał intelektualny współczesnego przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2008.
Morawski M., Zarządzanie profesjonalistami, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2009.
Mroziewski M., Kapitał intelektualny współczesnego przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2008.
Mroziewski M., Styl zarządzania jako instytucjonalny czynnik kreowania kapitału
przedsiębiorczości organizacyjnej. Koncepcja ewolucyjno-normatywna, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2010.
A. Ujwary-Gil, Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 7.
M. Mroziewski, Styl zarządzania..., op.cit., s. 144.
40
E. Okoń-Hordyńska, R. Wisła (red.), Kapitał intelektualny..., op.cit., s. 120.
38
39
314
14. Obój K., Strategia organizacji. W poszukiwaniu trwałej przewagi konkurencyjnej,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998.
15. Okoń-Hordyńska E., Wisła R. (red.), Kapitał intelektualny i jego ochrona, Instytut
Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2009.
16. Perechuda K., Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2005.
17. Rechul H., Kapitał intelektualny w organizacji zarządzanej w oparciu o wiedzę, „Bibliotekarz” 2011, nr 1.
18. Ujwary-Gil A., Kapitał intelektualny a wartość rynkowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009.
Abstrakt
Artykuł dotyczy problematyki procesu kreowania kapitału intelektualnego
przedsiębiorstwa. Kreowanie kapitału intelektualnego w przedsiębiorstwie związane jest z zarządzaniem wyzwaniami. Dla współczesnego przedsiębiorstwa wyzwaniem jest więc ukształtowanie kapitału intelektualnego kompatybilnego z kulturą integracyjną. Aby przedsiębiorstwo mogło sprawnie funkcjonować na współczesnym konkurencyjnym rynku powinno umiejętnie kreować i wykorzystywać
potencjał intelektualny własnych pracowników. Autorka w swoim artykule przedstawia istotę kapitału intelektualnego, a następnie omawia cały proces kreowania
kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa.
The process of creating the Intellectual Capital of enterprise
The article is concerned with the process of creating the Intellectual Capital of
an enterprise. Creating the Intellectual Capital in an enterprise is related to the
management of challenges. To form an Intellectual Capital which will be compatible with the culture of integration is a challenge for the contemporary enterprise.
In order to be able to function efficiently on the contemporary competetive market
an enterprise should skilfully create and use the intellectual potential of its own
employees. The author of the article explains the essence of the Intellectual Capital
what is followed by a thorough discussion of the process of creating the Intellectual Capital of an enterprise.
Patrycja Michalska, student, Student Scientific Circle Lider, Jan Kochanowski
University in Kielce.
315