Religia w epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza na terenie

Religia w epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza na terenie Europy i w przyległej
części Azji w świetle źródeł (wykład specjalizacyjny, semestr zimowy i letni):
1. Definicje religii i pojęć z nią związanych (kult, magia, obrzęd, rytuał, misteria, mit,
doktryna, ceremoniał, świątynia, sanktuarium itp.).
2. Kultura symboliczne w pradziejach, definicja „sztuki pradziejowej”.
3. Znaki, symbole i narracja – interpretacja w kontekście zachowań obrzędowo-kultowych.
4. Podstawowe systemy wierzeń w epoce brązu na Bliskim Wschodzie i w Anatolii – źródła,
możliwości interpretacji.
5. Kształtowanie się wierzeń religijnych w epoce brązu w południowej Europie (strefa
wschodnia basenu Morza Śródziemnego). Wyższe formy politeizmu w czasach homeryckich,
grecki panteon archaiczny i z początków okresu klasycznego.
6. Rozwinięty politeizm – problem początków religii etnicznych.
7. Przeżywanie się w epoce brązu na terenie Europy starych kultów i wierzeń (idea
megalityczna, animalizm, totemizm, animizm, szamanizm, kult przodków, kult sił przyrody,
kult Bogini Matki, itp.).
8. Świątynie, kapłani i formy kultu.
9. Krąg kultur pól popielnicowych – abstrakcyjne myślenie a sfera wierzeniowa, „czytanie”
źródeł.
10. Znaczenie ikonografii w rekonstrukcji wierzeń – problem interpretacji pomorskich kanop,
tzw. sztuka situl, przedstawienia i narracje o treściach związanych z religią i kultem.
11. Ceremonializm na przykładzie opisów pogrzebów w źródłach pisanych – możliwości
rekonstrukcji na podstawie danych archeologicznych.
12. Mityczny świat społeczności koczowniczych (Kimmerowie i Scytowie). Formowanie się
kultu wodza i wojownika.
Literatura obowiązkowa
Banek K., Historia religii. Religie niechrześcijańskie, Kraków 2007 (wybrane
zagadnienia).
Białostocki J., Metody ikonologiczne w badaniach nad sztuką, [w:] Pięć wieków myśli
o sztuce (red. J. Białostocki), wydanie 2, Warszawa 1976, s. 249-274.
Bronk A., Możliwości i ograniczenia religioznawstwa, [w:] Wprowadzenie do
religioznawstwa (red. G. Lanczkowski), Warszawa 1986.
Buchowski M., Magia i rytuał, Warszawa 1993, s. 100-112.
Eliade M., Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne, narodziny mistyczne, Kraków
1997.
Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1, Od epoki kamienia do misteriów
eleuzyńskich, Warszawa 1997.
Gediga B., Śladami religii Prasłowian, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk
1976.
Gediga B., Kowalski A. P. (red.), Estetyka w archeologii, Gdańsk 2003.
Gediga B., Piotrowska D. (red.), Kultura symboliczna kręgu kultur pól
popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, Wrocław
Warszawa – Biskupin (wybrane zagadnienia).
James E. O., Starożytni bogowie, Warszawa 1970 (wybrane zagadnienia).
Kaczyńska E., Witczak K. T., Studia nad religią kreteńską w epoce mykeńskiej,
Olsztyn 2000.
Mierzejewski A., Sztuka starożytnego Wschody I, seria: Kultury starożytne i
cywilizacje pozaeuropejskie, Warszawa 1983.
Pałubicka A., Problem poznawczej rekonstrukcji kultury symbolocznej na podstawie
źródeł archeologicznych, [w”] Kultura i społeczeństwo, Warszawa 1983.
Pietrzykowski M., Mitologia starożytnej Grecji Warszawa 1978.
Podborský V., Náboženství pravěkých Evropanů, Brno 2006.
Popko M., Mitologia hetyckiej Anatolii, Warszawa 1987.
Rutkowski B., Sztuka egejska, seria: Kultury starożytne i cywilizacje pozaeuropejskie,
Warszawa 1987.
Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne (praca zbiorowa), Warszawa 1974 (wybrane
zagadnienia).