Strategia Rozwoju Gminy Malechowo

Strategia Rozwoju
Gminy Malechowo
Malechowo
Czerwiec 1999 – kwiecień 2000 r.
1. Wprowadzenie
Potrzeba stworzenia „Strategii rozwoju gminy Malechowo” wynika z następujących
przesłanek:
Wprowadzane są w życie cztery zasadnicze reformy:
Reforma administracji publicznej,
Reforma systemu emerytalnego,
Reforma ochrony zdrowia,
Reforma oświaty.
Wymienione reformy mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie gminy. W związku z tym
fakt ich wdrażania należy uwzględnić w planowaniu rozwoju gminy. Samorząd lokalny
powinien na bieżąco reagować na zmiany dotyczące ważnych aspektów jego działania.
Zmiany w gospodarce i życiu społecznym następują w coraz szybszym tempie. Należy je
śledzić i w miarę możności dostosowywać się do nich. Strategia rozwoju gminy musi być w
związku z tym elastyczna i proinnowacyjna. Wśród najważniejszych trendów współczesności,
do których trzeba się dopasować i które warto wykorzystać planując rozwój gminy, wymienić
można następujące zjawiska:
postępuje ograniczanie roli rolnictwa w gospodarce narodowej; poczynając od przełomu
XVIII i XIX wieku w związku z industrializacją, obecnie, z jeszcze większym nasileniem, w
efekcie rewolucji naukowo- technicznej przynoszącej wzrost znaczenia informacji i wiedzy
jako głównych motorów rozwoju,
zmniejsza się rola przemysłu, stąd i przetwórstwa rolno - spożywczego, jako głównej siły
napędowej rozwoju regionów, na znaczeniu zyskują usługi i działalność w sferze informacji,
bankiem przyszłości będzie bank wiedzy, sukces w coraz większym stopniu zależał będzie
od przewagi informacyjnej,
następuje przejście od industrializacji, nazywanej epoką kominów fabrycznych i produkcji
masowej do epoki po przemysłowej, która charakteryzuje się zastosowaniem wysokich
technologii, odchodzeniem od wytwarzania na skalę masową i elastyczną organizacją
procesu produkcji; wiąże się z tym zmniejszanie zatrudnienia w rolnictwie i przemyśle oraz
wzrost zapotrzebowania na wysokokwalifikowaną kadrę,
obok konkurencji pomiędzy firmami pojawia się konkurencja na poziomie gmin i regionów.
Gminy walczą ze sobą o inwestorów i dostęp do programów pomocowych oraz subwencji,
gminy konkurują też o turystów i co się z tym wiąże o organizację imprez o masowym i
prestiżowym charakterze, nakłada to na gminę obowiązek wyróżniania się, nie wystarczy być,
trzeba się zaznaczyć, odróżnić, zwrócić na siebie uwagę; nie wystarczy już przygotowywać
się do konkurowania w ramach regionu czy kraju, należy myśleć również o poprawie pozycji
konkurencyjnej wobec gmin Unii Europejskiej,
gminy, aby wygrać w walce z konkurencją i przetrwać przy niedoborach finansowych,
przejmują coraz częściej metody zarządzania i systemy organizacyjne stosowane w biznesie,
upodobniając się tym samym, stopniowo, do przedsiębiorstwa rynkowego,
postępuje umiędzynarodowienie i globalizacja gospodarki, coraz większe znaczenie mają w
niej przedsiębiorstwa o ponad narodowym charakterze, na gospodarkę narodową i lokalną
coraz silniej oddziałują trendy ogólnoświatowe,
rośnie znaczenie czasu w gospodarce, staje się on coraz bardziej znaczącym surowcem, jego
lepsze wykorzystanie przynosi korzyści w walce z konkurencją; zwiększa się też
zapotrzebowanie na usługi związane z wykorzystaniem wolnego czasu,
szczęście, przypadek i ryzyko – to czynniki określające sukces w przyszłości, szczęściu
można pomóc będąc otwartym na zmiany i nowe możliwości, śledząc trendy rozwojowe,
rośnie znaczenie kapitału społecznego i czynników niematerialnych w rozwoju firm gmin i
regionów, inwestycje w tej sferze zwracają się najszybciej,
postępuje liberalizacja handlu zagranicznego, w tym surowcami rolniczymi i artykułami
spożywczymi, prowadzi to do otwierania się rynków i skutkuje wystawieniem firm lokalnych
i rolników na konkurencję w skali międzynarodowej,
coraz powszechniej stosowany jest Internet; służy on, jako źródło informacji, sposób
komunikowania się oraz narzędzie handlu,
zmienia się rynek pracy i charakter zatrudnienia, w miejsce pracy na pełny etat i stałe
zatrudnienie pojawia się praca na czas określony, zamiast pracy u kogoś praca na własną rękę;
wymaga to zmian w ludzkiej świadomości, przekonania absolwentów i bezrobotnych do
podejmowania prac dorywczych, łączenia różnych form zarobkowania,
rośnie znaczenie współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami; w ramach gmin oraz regionów,
tworzone są sieci współpracy, gminy i regiony nastawiają się na tworzenie produktów
markowych i kompleksowych, coraz częściej wskazuje się na potrzebę rozwoju
wielofunkcyjnego, zintegrowanego,
siłą firmy, ale też gminy, stają się jej klienci; stąd starania o ich przyciągnięcie i utrzymanie,
w tym celu tworzy się sieci współpracy łączące firmę (gminę) i jej klientów
Zbliża się czas przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Gmina powinna być przygotowana
do możliwości korzystania z funduszy przedakcesyjnych i funduszy strukturalnych
przeznaczonych na rozwój regionalny. W strategii rozwoju gminy należy uwzględnić
działania z tym związane.
Opracowanie „Strategii rozwoju Gminy Malechowo” będzie przydatne do:
mobilizacji społecznego zaplecza realizacji strategii i stałego przypominania jej głównych
celów,
korekty celów i działań wynikającej z potrzeby dopasowania „Strategii...” do zmieniającej się
rzeczywistości,
odpowiednio wczesnego reagowania na pojawiające się zagrożenia i szanse.
Ze względu na dużą zmienność i trudną przewidywalność trendów gospodarczych strategia
rozwoju gminy powinna być dokumentem elastycznym, otwartym na zmiany i nowe szanse
pojawiające się w gminie i jej otoczeniu.
2. Opis metody zastosowanej do aktualizacji strategii
Do opracowania „Strategii rozwoju gminy Malechowo” zastosowano metodę będącą autorską
wersją metody „Planowania Strategicznego Ukierunkowanego na Cel”. Istotą tej metody jest
założenie, że wiedza potrzebna do opracowania strategii istnieje wśród liderów lokalnych, ale
poszczególne jej elementy nie są dostatecznie skoordynowane i uporządkowane. Ważną,
merytoryczną rolę w przygotowaniu strategii rozwoju gminy odgrywają liderzy lokalni,
włączeni do zespołu planującego na podstawie ich:
reprezentatywności,
doświadczenia i wiedzy w sprawach gospodarczych i społecznych,
gotowości do uczestniczenia w planowaniu rozwoju gminy.
Praca liderów lokalnych wspomagana jest przez tzw. moderatora. Moderator to osoba z
zewnątrz, której rola polega przede wszystkim na:
kierowaniu dyskusją,
dopingowaniu zespołu do twórczej pracy,
porządkowaniu wypowiedzi i tworzeniu z nich większych struktur,
utrwalaniu wyników pracy zespołu planującego,
dostarczaniu informacji na temat rozwiązań stosowanych przez inne gminy,
przygotowaniu końcowego opracowania strategii.
Osiąganie wyników, dochodzenie do rozwiązań, przez zespół planujący następuje na
drodze tzw. konsensusu, czyli powszechnej zgody. W wypadku rozbieżności, których
zaistnienie jest nieuniknione, a nawet wskazane, dąży się do wypracowania stanowiska,
które może być zaakceptowane przez wszystkich członków zespołu planującego.
Przyjęcie takiej zasady sprzyja utożsamianiu się osób tworzących strategię z wynikami
ich pracy.
Praca metodą „Planowania Strategicznego Ukierunkowanego na Cel” odbywa się
według następujących zasad:
metoda porządkuje nie tylko sposób pracy nad strategią, ale reguluje również przebieg
komunikacji pomiędzy członkami zespołu planującego,
podstawową formą pracy jest planowanie w grupie, pozwala to na uzyskanie efektu
synergii,
dyskusja odbywa się z użyciem kart; wypowiedzi zapisywane są na bieżąco, dzięki czemu
następuje wizualizacja (obrazowe przedstawienie):
- przebiegu pracy grupy planującej,
- aktualnego stanu dyskusji,
wyników pracy zespołu.
3. Główne etapy pracy nad strategią
Praca nad stworzeniem „Strategii rozwoju gminy Malechowo” obejmowała następujące
etapy:
etap przygotowawczy:
udział przedstawicieli Rady Gminy i Zarządu Gminy w szkoleniach dotyczących rozwoju
lokalnego, promocji gminy oraz zasad tworzenia strategii rozwoju gminy,
wybór moderatora do prowadzenia prac związanych z tworzeniem strategii; moderatorem
został dr Wacław Idziak z Politechniki Koszalińskiej,
analiza podmiotów przedsięwzięcia, czyli wybór członków zespołu planującego rozwój
gminy Malechowo,
etap planowania strategii oraz badania i konsultacje z tym związane:
warsztaty w miejscowości Podgórki. Wzięło w nich udział 45 osób. ( w warsztatach
uczestniczyła również trójka studentów Politechniki Koszalińskiej). Podczas warsztatów
przeprowadzono analizę zasobów i problemów oraz określono wstępnie, że głównym celem
strategii ma być zmiana charakteru gminy z typowo rolniczej na gminę, której trwały rozwój
zapewniony będzie dzięki inwestowaniu w wiedzę, informacje i usługi .
warsztaty w Lejkowie. Podczas drugich warsztatów planowania strategii, które odbyły się 12
czerwca 1999 w Szkole Podstawowej w Lejkowie, opracowano program działań na okres
trzech miesięcy. Głównym ich celem była integracja mieszkańców gminy i przymiarka do
realizacji podstawowych założeń strategii. Z proponowanych działań przeprowadzono
następujące: „Wiejskie Potyczki: Borkowo – Lejkowo” – 27 czerwca 1999; wystawa rzeźb
Adama Bryla i spotkanie z poetką Zofią Kraska – Lejkowo, 6 lipca 1999; „Festyn
prehistoryczny” w Borkowie – 25 lipca 1999; spotkanie z przedstawicielami rodu Malechów,
„Warsztaty przyszłości”, Malechowo – 29 sierpnia 1999.
Prezentacja założeń strategii reprezentantom Rad Sołeckich gminy Malechowo – Malechowo,
7 lipca 1999.
Przygotowanie i przeprowadzenie badań dotyczących aspiracji i potrzeb mieszkańców gminy
Malechowo. Badania zrealizowane zostały jesienią 1999 r. W badaniach tych aktywny udział
wzięli liderzy lokalni gminy Malechowo.
Wyjazd studyjny do Torgelow (Niemcy) – 3 października 1999 r. Wyjazd dotyczył
możliwości wykorzystania w gminie Malechowo rozwiązań zastosowanych przy tworzeniu i
eksploatacji repliki wioski prasłowiańskiej – „Ukranenland”.
Warsztaty w Niemicy. Warsztaty odbyły się 13 listopada 1999 r. w Szkole Podstawowej i
dotyczyły miejsca nauczycieli i szkół gminy Malechowo w tworzeniu jej przyszłości.
Konsultacje dotyczące celów strategii w różnych środowiskach gminy Malechowo, badania
rynku i zbieranie informacji, przygotowanie wstępnej wersji strategii: listopad 1999 – styczeń
2000 r.
Warsztaty w Podgórkach – 29 stycznia 1999 r. Celem tych warsztatów było przedstawienie i
uzupełnienie wstępnej wersji strategii.
Warsztaty w Niemicy - 19 luty 2000 r. Warsztaty dotyczyły przygotowania projektów
specjalizacji szkół gminy Malechowo w ramach realizacji strategii rozwoju gminy.
Etap dalszych konsultacji i opracowania zasadniczego tekstu strategii: marzec – kwiecień
2000 r.
Warsztaty w Malechowie - 14 marca 2000 r. Celem spotkania w Malechowie była konsultacja
założeń strategii z przedstawicielami społeczności Malechowa i okolicznych wiosek.
Warsztaty w Malechowie - 3 kwietnia 2000 r. Warsztaty poświęcone były, między innymi,
dopracowaniu roli szkół gminnych w realizacji strategii rozwoju gminy.
Dalsze badania rynku i konsultacje oraz opracowanie tekstu strategii.
4. Streszczenie „Strategii rozwoju gminy Malechowo”
4.1 Misja rozwoju gminy Malechowo
Do początku lat 90 tych XX wieku rozwój gminy wiązał się z rolnictwem i usługami dla
rolnictwa. Gmina Malechowo była wtedy gminą typowo rolniczą, podobnie zresztą, jak
większość wiejskich gmin w Polsce. Dzisiaj, gdy słabnie znaczenie rolnictwa a przy tym
również przemysłu, jako czynników rozwoju gmina Malechowo musi na nowo określić misję
swego rozwoju. Misja rozwoju jest dla gminy rodzajem drogowskazu. Wskazuje ona główny
kierunek rozwoju, pokazuje do czego należy dążyć i do jakich zasad się przy tym stosować.
W trakcie prac nad strategią ustalono, że długofalowemu rozwojowi gminy Malechowo
towarzyszyć będzie następująca misja:
Gmina Malechowo, inwestując w rozwój kapitału społecznego, wiedzę, informację i
infrastrukturę techniczną, tworzy swą pozycję konkurencyjną w oparciu o zasady
zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju. Mieszkańcy gminy, wykorzystując jej
położenie geograficzne oraz zasoby naturalne i historię, specjalizują się w świadczeniu
usług związanych z edukacją, informacją i wypoczynkiem oraz w produkcji rolniczej i
przemysłowej zgodnej z wymogami ekologii
Cel nadrzędny strategii
Realizacji wizji rozwoju gminy podporządkowany jest cel nadrzędny strategii, który ma być
zrealizowany w ciągu dziesięciu lat. Cel ten został sformułowany następująco:
Gmina Malechowo jest jedną z dziesięciu gmin wiejskich województwa
Zachodniopomorskiego przodujących pod względem poziomu rozwoju społeczno –
gospodarczego
Główne cele strategii
Osiągnięcie celu nadrzędnego jest uzależnione od realizacji siedmiu głównych celów strategii.
Cele te zostały zapisane w następującym brzmieniu:
Cel I. Gmina Malechowo korzysta z położenia przy trasie E – 6.
Cel II. Istnieją warunki do wielofunkcyjnego i zintegrowanego rozwoju wsi. gminy
Malechowo.
Cel III. Szkoły gminy Malechowo działają, jako ośrodki rozwoju wsi.
Cel IV. Megality i inne zabytki gminy są czynnikami jej rozwoju.
Cel V. Gmina Malechowo wykorzystuje potencjał pradoliny rzeki Grabowa.
Cel VI. Infrastruktura techniczna gminy jest odpowiednia do potrzeb, funkcjonuje zgodnie z
wymogami ekologii i współtworzy produkt kompleksowy gminy.
Cel VII. Urząd gminy Malechowo działa, jak przedsiębiorstwo usługowe współzarządzające
rozwojem gminy.
Realizacja każdego z głównych celów strategii uzależniona jest od wykonania zadań
zapisanych jako cele szczegółowe. Osiągnięcie celów szczegółowych uwarunkowane jest z
kolei wykonaniem działań niższego szczebla, które rozpisuje się najczęściej na projekty i
konkretne zadania. Hierarchię celów strategii oraz czas ich realizacji ilustruje poniższy
schemat:
Misja
10-15 lat
Cel nadrzędny
Cele główne
5-10 lat
Cele szczegółowe
Działania
Dzisiaj
Projekty
Zadania
Omówienie głównych celów strategii
Cel I. Gmina Malechowo korzysta z położenia przy trasie E – 6
Trasa E – 6 stwarza wiele uciążliwości dla mieszkańców Pękanina i Malechowa. W strategii
zaznaczono, że należy zmniejszać te uciążliwości poprzez stopniowe uspokajanie ruchu na
trasie oraz dążenie do wybudowania obwodnic wymienionych miejscowości. W strategii
przyjęto jednocześnie, że gmina powinna w większym stopniu wykorzystać swe położenie
przy trasie E – 6, traktując przejeżdżające nią osoby, jako potencjalnych odbiorców
produktów i usług dla firm z terenu gminy. Do tego by potencjalni klienci stali się
rzeczywistymi klientami należy się przygotować poprzez:
Udostępnienie terenów pod inwestycje przy trasie E-6. Inwestorzy przynoszą ze sobą kapitał i tworzą
nowe miejsca pracy.
Uruchomienie w Malechowie Ośrodka Odnowy Wsi i Informacji o UE. Ośrodek ma promować
gminę, prowadzić doradztwo w zakresie rozwoju przedsiębiorczości i odnowy wsi oraz służyć
informacją na temat Unii Europejskiej.
Doprowadzenie do tego, by wsie gminy Malechowo zlokalizowane przy trasie E-6 były zadbane pod
względem architektury, estetyki i termomodernizacji. Ładne i uporządkowane miejscowości zachęcają
do tego, żeby się w nich zatrzymać.
Przygotowanie warunków, by mieszkańcy gminy Malechowo mogli zarabiać na usługach czasu
wolnego, muzealnictwie, usługach promocyjnych oraz innych usługach dla osób przejeżdżających
trasą E – 6 i mieszkańców okolicznych miast.
Uruchomienie „Straganu Gminy Malechowo”. Stragan ma być miejscem sprzedaży bezpośredniej
produktów z terenu gminy, szczególnie płodów rolnych i wyrobów rzemieślniczych.
Wprowadzenie rozwiązań uspokojonego ruchu ulicznego w miejscowościach Malechowo i Pękanino.
Pozwoli to ograniczyć uciążliwości wynikające z ruchu samochodowego a jednocześnie stworzy
okazję do zatrzymania się i skorzystania z usług oferowanych przy trasie.
Połączenie Malechowa i Pękanina z innymi miejscowościami gminy i regionu siecią ścieżek
turystycznych (pieszych, rowerowych, konnych). Dzięki tym ścieżkom turyści podróżujący trasą E –
6 łatwiej dotrą do wiosek położonych na uboczu i skorzystają z usług, które będą tam oferowane.
Cel II. Istnieją warunki do wielofunkcyjnego i zintegrowanego rozwoju wsi
Gmina Malechowo jest gminą uzależnioną od rolnictwa. Ze względu na to, że pozycja
rolnictwa w gospodarce słabnie należy szukać nowych dróg rozwoju wsi, które należą do
gminy Malechowo. Szansą dla mieszkańców wsi jest uruchamianie pozarolniczych źródeł
dochodów oraz alternatywne sposoby uprawy ziemi Nie musi to być praca na etacie, o taką
coraz trudniej, chodzi o łączenie różnych form zarobkowania. Ważnym warunkiem
powodzenia inicjatyw gospodarczych na wsi jest łączenie ich w silniejsze, większe układy.
Przykładem mogą tu być grupy marketingowe. Mieszkańcom wsi malechowskiej będzie się
żyło lepiej, kiedy zaczną tworzyć różnorodne (wielofunkcyjne), dopasowane do siebie
(zintegrowane) i co najważniejsze do potrzeb rynku, przedsięwzięcia. Droga do tego prowadzi
przez realizację następujących celów szczegółowych:
Każde sołectwo gminy Malechowo powinno opracować swoją wizję rozwoju i wdrażać ją w życie.
Posiadanie wizji, kierunku rozwoju pozwoli lepiej wykorzystać posiadane środki. Pomysł na rozwój
wsi stanowi, sam z siebie, rodzaj kapitału.
Wsie gminy Malechowo powinny być estetycznie zagospodarowane. Porządek, zwykle nie kosztuje
dużo, a może przynieść wiele korzyści. Zrobienie porządku wokół siebie jest wstępem do odmiany
losu.
Należy wdrożyć alternatywne formy działalności w rolnictwie i jego otoczeniu. Kiedy trudno
utrzymać się z tego co się robi do tej pory, to warto zastanowić się nad zmianą sposobu
gospodarowania lub dodatkowa działalnością.
Trzeba przygotować zaplecze do rozwoju turystyki i agroturystyki. Turystyka i agroturystyka jest
jedną z możliwości rozwoju obszarów wiejskich. Żeby zarobić na turystyce należy się do tego
przygotować. W strategii pokazano sposoby przygotowania wsi gminy Malechowo do świadczenia
usług turystycznych.
W gminie Malechowo należy przygotować warunki do rozwoju nowego osadnictwa i tworzenia wsi
rezydencjalnych. Mocną stroną gminy Malechowo jest jej położenie niedaleko Koszalina i wybrzeża
Bałtyku. Coraz więcej ludzi z dużych miast chce mieszkać z dala od nich. Stwarza to szansę do
rozwoju budownictwa w formie wiejskich osiedli mieszkaniowych. Przyciągając do siebie nowych
mieszkańców z dużych miast gmina poprawia swój kapitał społeczny a tym samym swoje szanse
rozwojowe.
Gmina Malechowo powinna być przygotowana do tego, by korzystać z programu SAPARD i
Funduszy Strukturalnych oraz innych funduszy pomocowych przeznaczonych na wspieranie rozwoju
obszarów wiejskich.
Należy wspierać osoby prowadzące już działalność gospodarczą oraz osoby, które chcą taką
działalność rozpocząć. W tym celu planuje się między innymi uruchomienie w gminie Malechowo
„Wiejskiego Inkubatora Przedsiębiorczości” oraz prowadzenie doradztwa w zakresie działalności
gospodarczej.
Cel III. Szkoły gminy Malechowo działają, jako ośrodki rozwoju gminy
Szkoły są wielkim majątkiem gminy. Idzie o to, żeby ten majątek, jak najlepiej wykorzystać.
Dotyczy to zarówno wiedzy, zaangażowania i umiejętności nauczycieli, jak i zapału
młodzieży oraz budynków szkolnych wraz z ich wyposażeniem i zapleczem. Szkoły powinny
się stawać, oprócz ich dotychczasowej funkcji, ośrodkami rozwoju wsi. Trzeba też zawczasu,
przewidując zmniejszanie się liczby uczniów w szkołach gminy, pomyśleć o tym co będą
robili nauczyciele i jak utrzymać szkoły, gdy będzie w nich mniej dzieci. Po to, by szkoły
gminy Malechowo działały, jako osrodki rozwoju gminy należy:
Opracować i wdrożyć specjalizację dla każdej ze szkół gminy. Ta specjalizacja dotyczyć ma zarówno
programu nauczania i wychowania, jak i oferty szkoły skierowanej do szkół z dużych miast.
Przygotować zaplecze noclegowo – gastronomiczne w szkołach i przyszykować je do pełnienia roli
ośrodków szkoleniowo – wypoczynkowo – turystycznych.
Prowadzić w szkołach gminy Malechowo zajęcia z „Wychowania regionalnego” i to na takim
poziomie, aby można było, na podstawie tych zajęć, stworzyć ofertę dla innych szkół z regionu i
Polski.
Przygotować szkoły gminy Malechowo do pełnienia roli wiejskich centrów informacji, filii „Ośrodka
odnowy wsi i informacji o Unii Europejskiej”. Dostęp do informacji jest dzisiaj podstawą rozwoju.
Chodzi o to, aby ułatwić korzystanie z informacji mieszkańcom wsi i tym samym zwiększyć szanse
ich awansu społeczno – gospodarczego.
Cel IV. Megality i inne zabytki gminy są czynnikami jej rozwoju
Festyn prehistoryczny, zorganizowany w Borkowie przez stowarzyszenie „Mała ojczyzna”,
pokazał, jakim zainteresowaniem mogą się cieszyć imprezy, których podłożem są zabytki
gminy Malechowo - tym wypadku Megality. „Ukranenland” – replika prasłowiańskiej wioski
koło Torgelow w Niemczech jest przykładem wykorzystania historii do założenia tzw.
„Fabryki kultury” i do stworzenia w niej 60 miejsc pracy. Stąd pomysł, aby nieopodal
Megalitów wybudować replikę wioski z epoki neolitu i stworzyć z niej atrakcję turystyczną.
Wokół takiej atrakcji będą się mogły rozwijać dodatkowe przedsięwzięcia przynoszące
dochód mieszkańcom wsi. Wykorzystaniu Megalitów i innych zabytków gminy Malechowo,
jako czynników rozwojowych, służyć będzie realizacja następujących działań:
Zbudowanie repliki osady Organizowane są festyny prehistoryczne przy megalitach neolitycznej
w Borkowie.
Uruchomienie produkcji i sprzedaży wyrobów na wzór przedmiotów z epoki neolitu oraz wyrobów
powiązanych z tradycją wsi. Wyroby te będą mogły być sprzedawane przy wiosce neolitycznej, a
także na straganie gminy Malechowo. Przyszłościową sprawą jest przygotowanie się do sprzedaży
tych wyrobów za pośrednictwem Internetu.
Prowadzenie, w „Wiosce neolitycznej”, aktywnych lekcji historii. „Wioska neolityczna”, podobnie,
jak „Ukranenland” w Torgelow, może świadczyć usługi z zakresu edukacji.
Organizowanie festynów prehistorycznych przy Megalitach.
Cel V. Gmina Malechowo wykorzystuje potencjał pradoliny rzeki Grabowej
Pradolina rzeki Grabowej była, do niedawna, wykorzystywana do intensywnej produkcji
rolnej. Teraz jej rolnicze użytkowanie coraz bardziej się ogranicza. Celem strategii, w
odniesieniu do pradoliny Grabowej, jest zahamowanie jej degradacji i znalezienie dla niej
nowych funkcji gospodarczych, zgodnych z wymogami ekologii a jednocześnie
podkreślającej unikalny charakter tej pradoliny. Cel ten ma być realizowany następującymi
etapami:
Przygotowanie różnych, alternatywnych projektów zagospodarowania pradoliny Grabowej i
wybór spośród nich takiego, który najlepiej odpowiada celom strategii.
Uporządkowanie, w zgodzie z wymogami ekologii, gospodarki wodno – ściekowej w zlewni rzeki
Grabowej.
Doprowadzenie do tego, by Pradolina Grabowej została ogłoszona „krajobrazem roku 2005”. Akcja
„Krajobraz roku” prowadzona jest w Europie od kilkunastu lat. Udział w niej to sprawa prestiżu i
dobra okazja do promocji gminy Malechowo.
Cel VI. Infrastruktura techniczna gminy jest odpowiednia do potrzeb, funkcjonuje zgodnie z
wymogami ekologii i współtworzy produkt kompleksowy gminy
Konkurencyjność gminy zależy w dużym stopniu od stanu jej infrastruktury technicznej.
Gmina, chcąc przyciągnąć do siebie inwestorów, powinna im zapewnić odpowiednie warunki
techniczne: dobry dojazd, zaopatrzenie w energię i wodę, możliwość utylizacji odpadów
stałych i ścieków, dobre połączenia telefoniczne. To same potrzeby mają stali mieszkańcy
gminy. Tworząc infrastrukturę techniczną należy dążyć do tego, żeby jej wykorzystanie było
wielokierunkowe, np. oczyszczalnia ścieków może służyć do oczyszczania ścieków ale także
do produkcji kompostów i nawozów, mat trawnikowych, podłoży do kwiatów, a wreszcie
biomasy używanej do różnych celów. Tak przygotowana i użytkowana infrastruktura może
być również atrakcją przy organizacji szkoleń i konferencji oraz zajęć z edukacji ekologicznej
i wychowania regionalnego. Realizacji celu szóstego służyć powinno osiągnięcie
następujących celów szczegółowych:
Opracowanie „Studium uwarunkowań przestrzennych” zgodnego z zapisami „Strategii rozwoju gminy
Malechowo”.
Przygotowanie terenów pod inwestycje przy trasie E – 6.
Doprowadzenie do tego, żeby gmina Malechowo była czysta, zadbana i urządzona zgodnie z
wymogami ekologii.
Takie przygotowanie infrastruktury, by odpowiadała ona potrzebom mieszkańców gminy i
potencjalnych inwestorów oraz sprzyjała tworzeniu produktu kompleksowego gminy.
Cel VII. Urząd Gminy działa, jak przedsiębiorstwo usługowe, współzarządzające rozwojem
gminy
Urząd Gminy Malechowo w dużej mierze odpowiada za realizację celów strategii rozwoju
gminy. W związku z tym powinien działać możliwie sprawnie, upodobnić się do dobrze
zarządzanego, nowoczesnego przedsiębiorstwa usługowego. Powinien być urzędem
„uczącym się” a także urzędem otwartym na inicjatywy mieszkańców gminy. Ze względu na
skromne środki finansowe pozostające w dyspozycji gminy należy się przygotować do
możliwości korzystania z funduszy pomocowych. Urzeczywistnieniu celu siódmego służyć
ma realizacja następujących celów szczegółowych:
Przystosowanie struktury Urzędu Gminy do zarządzania strategicznego.
W podejmowaniu decyzji o projektach inwestycyjnych należy brać pod uwagę cele
strategiczne rozwoju gminy.
Stworzenie warunków do aktywnego udziału mieszkańców we współzarządzaniu gminą.
Przygotowanie gminy Malechowo do korzystania z funduszy pomocowych.
Wykorzystanie doświadczeń gminy Malechowo, związanych z wdrażaniem strategii, do szkolenia
przedstawicieli innych samorządów lokalnych.
Liderzy lokalni gminy Malechowo, którzy wzięli udział w pracy nad stworzeniem „Strategii
rozwoju gminy Malechowo”
1.
Piotr Szwed
2.
Adam Bryl
3.
Halina Żurad
4.
Krystyna Siwek
5.
Grażyna Pacholczyk
6.
Izabella Karlińska
7.
Iwona Nowak-Gancarz
8.
Irena Stalko
9.
Jolanta Lawrenc
10.
Grażyna Kozłowska
11.
Agnieszka Kaszyńska
13.
Elżbieta Komorowska
14.
Zofia Kraska
15.
Joanna Arkuszyńska
16.
Artur Błaszczak
17.
Adam Muszyński
18.
Irena Podpirko
19.
Marian Zając
20.
Andrzej Groński
21.
Wojciech Matuszkiewicz
22.
Mirosław Gancarz
23.
Marek Jarosz
24.
Tadeusz Chylewski
25.
Ewa Kozera
26.
Grzegorz Fiszer
27.
Stanisława Ogłoza
28.
Czesław Galek
29.
Tadeusz Hencel
30.
Andrzej Poprawski
31.
Artur Kozera
32.
Andrzej Najman
33.
Anna Najman
34.
Wojciech Dau
35.
Dariusz Zając
36.
Elzbieta Żylińska
37.
Franciszek Jędrzejewski
38.
Anna Siudek
39.
Józef Kamiński
40.
Agnieszka Lewczuk
41.
Zofia Putaj
42.
Anna Gasiuk
43.
Małgorzata Wałek
44.
Edyta Lipińska
45.
Romuald Cichosz
46.
Jan Idec
47.
Marta Perzyńska
48.
Barbara Chudzikiewicz
49.
Teresa Majda
50.
Zdzisława Kubiak
51.
Henryk Cejnóg
52.
Alicja Rogala
53.
Halina Skaza
54.
Andrzej Czerwiński
55.
Halina Szczuka
56.
Halina Margielewska
57.
Wiesława Bartos
58.
Dariusz Czesnowski
59.
Dariusz Bartos
60.
Leszek Krawczyk
61.
Ryszard Machaj
Opis stanu gminy
6.1 Środowisko przyrodniczo-geograficzne:
6.1.1 Ogólna charakterystyka położenia geograficznego
Gmina wiejska Malechowo zajmuje powierzchnię 22663 ha. Położona jest na wschodzie
województwa zachodniopomorskiego i stanowi zaledwie 0,99% jego powierzchni. W skład
gminy wchodzą 44 miejscowości, podzielone na 22 sołectwa.
Pod względem fizyczno-geograficznym gmina należy do dwóch obszarów, które
ukształtowały się w wyniku zlodowacenia bałtyckiego. Północna część należy do Równiny
Słupskiej, południowa zaś to fragment Wysoczyzny Polanowskiej, dla której
charakterystyczne są wzgórza morenowe – będące pamiątką przemieszczającego się tu
lodowca. Pod względem podziału hydrograficznego obszar ten należy do dorzecza rzeki
Grabowej i Bielawy.
W rzeźbie obszaru dominuje płaska i lekko falista wysoczyzna morenowa urozmaicona
niewielkimi rynnami polodowcowymi. Najwyższy punkt na omawianym obszarze wynosi
121 m n.p.m. ( okolice wsi Laski ), a najniższy 8 m n.p.m. (okolice wsi Grabowo ).
6.1.2 Zasoby przyrodnicze
Jeziora i rzeki
Wody znajdujące się na terenie gminy Malechowo zajmują 1% całkowitej powierzchni
gminy ( w województwie odsetek wód równy jest 6% ).
Wody płynące to:
Rzeka Grabowa – 74 km / na terenie gminy- 24 km /,
Rzeka Bielawa- 19 km / na terenie gminy- 9 km /.
Jeziora znajdujące się na terenie gminy są najczęściej pochodzenia polodowcowego.
Do największych jezior zalicza się:
Jezioro Ostrowiec położone w okolicach wsi Ostrowiec; powierzchnia 47 ha, najgłębsze
miejsce- 54,4 metry;
Jezioro Czarne położone w okolicach wsi Krąg; powierzchnia 5 ha, najgłębsze miejsce- 53,4
metry;
Jezioro Zamkowe położone w okolicach wsi Krąg; powierzchnia 18 ha, najgłębsze miejsce51,1 metry;
Jezioro Chróstno położone w okolicach wsi Pękanino; powierzchnia 4 ha, najgłębsze miejsce
44,0 metry.
Lasy i użytki rolne
Lasy i grunty leśne badanego obszaru zajmują powierzchnię 7116 hektarów /1998 rok/ co
stanowi 31% powierzchni gminy, podczas gdy w województwie powierzchnia lasów i
gruntów leśnych wynosi 34,6% (4 miejsce w kraju). Lasy gminy Malechowo są bardzo
ważnym terenem łowieckim dla czterech kół łowieckich jak: ,,Bielik’’, ,,Słonka’’, ,,Odyniec’’
i ,,Żubr’’.
Użytki rolne zajmują 60% obszaru gminy (dla województwa wskaźnik ten wynosi - 48,7%) z
czego najwięcej przypada na grunty orne wykorzystywane głównie do uprawy: jęczmienia,
żyta, pszenicy, mieszanki zbożowej, owsa i ziemniaków.
Wśród gleb dominują gleby brunatne.
Surowce naturalne
Gmina Malechowo jest stosunkowo uboga w surowce naturalne. Dla potrzeb lokalnych
wydobywane są kruszywa mineralne w Święcianowie. Do niedawna wydobywano również
kredę jeziorną niedaleko wsi Grabowo, jednak dziś zaniechano tych działań.
Na terenie gminy, w okolicach Sulechowa, znajdują się również niewielkie zasoby
specjalnych surowców mineralnych tzn. piasków szklarskich i węgla brunatnego.
Koło Grabowa występuje również wapno łąkowe, które chwilowo nie jest eksploatowane.
6.1.3. Stan środowiska i identyfikacja jego zagrożenia
Zanieczyszczenia wód
Na terenie gminy Malechowo działa pięć oczyszczalni ścieków. Przy trzech z nich, w
Malechowie, Żegocinie i Pękaninie, inwestorem była gmina. Dwie oczyszczalnie, w
Ostrowcu i Kusicach, zbudowane zostały przez PGR-y. Istniejące oczyszczalnie nie
zapewniają skutecznego oczyszczenia ścieków. W wielu miejscowościach ścieki
odprowadzane są bezpośrednio do rowów, a następnie dalej do wód pogarszając ich jakość, a
przede wszystkim jakość rzeki Grabowej. Obecnie rzeka Grabowa przepływająca przez gminę
na długości 24 kilometrów posiada II klasę czystości.
Zanieczyszczenia powietrza
Badany teren nie posiada większych zakładów przemysłowych dlatego też nie ma znacznych
emisji zanieczyszczeń do środowiska.
Największym problemem są emisje z palenisk domowych lub z kotłowni osiedlowych w
zabudowie wielorodzinnej, dlatego celowa byłaby rozbudowa sieci gazowej.
Przez teren gminy Malechowo przebiega sieć gazociągowa wysokiego ciśnienia dostarczająca
gaz do miasta Sławno i dalej. W roku 1995 zrodził się pomysł podłączenia miejscowości
Malechowo do sieci gazowej. Przy wsparciu środków budżetowych gminy zrealizowano do
1997 roku wyżej wymienioną inwestycję. Przyszłościowo planuje się budowę głównej sieci
przesyłowej gazu z miejscowości Malechowo do Ostrowca. Na realizację powyższego
zadania jest przygotowana dokumentacja oraz wydane pozwolenie na budowę.
Źródłem zanieczyszczeń gminy jest przebiegający przez jej centrum samochodowy ruch
tranzytowy.
Klimat akustyczny
Wpływ na klimat akustyczny ma silny rozwój motoryzacji i zwiększenie liczby pojazdów
przejeżdżających przez gminę, która posiada niekorzystny układ komunikacyjny.
Największym problemem jest przebiegająca przez centrum gminy i również przez centrum
wsi Malechowo droga krajowa nr 6 (Szczecin- Gdańsk).
Ruch tranzytowy, z uwagi na to iż wieś Malechowo nie posiada obwodnicy, prowadzi wąską
ulicą, gdzie występuje natężenie hałasu i emisji zanieczyszczeń. Ruch samochodowy stanowi
tez zagrożenie dla pieszych.
Poprawy warunków w gminie pod tym względem upatruje się w budowie obwodnicy dla wsi
Malechowo, na co opracowano już dokumentację. Jednak wysokie koszty tego
przedsięwzięcia powodują odkładanie tej inwestycji na następne lata.
Gospodarka odpadami
Na terenie gminy działają trzy gminne wysypiska śmieci w Malechowie (powierzchnia1,5 ha
), w Ostrowcu ( powierzchnia 1,3 ha ), w Darskowie ( powierzchnia 0,6 ha ). Nie wystarczają
one jednak na pokrycie wszystkich potrzeb. Sytuację pogarsza fakt, że wysypisko w
Darskowie, z uwagi na zagrożenie dla środowiska, w niedługim czasie zostanie zamknięte.
Należy więc poszukać alternatywnego, ekologicznego rozwiązania problemu pozbywania się
śmieci.
Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców podjęto działania dotyczące gospodarki
odpadami. Mieszkańcy otrzymują worki na śmieci, które następnie Gminny Zakład
Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej wywozi na gminne wysypisko śmieci w
Malechowie.
6.1.4 Obszary prawnie chronione
Na terenie gminy obiektami przyrodniczymi podlegającymi ochronie Konserwatora Przyrody
są: parki wiejskie, pomniki przyrody i cmentarze. Czyni się także starania, w sprawie
uznania wytyczonych przez gminę gruntów za użytki ekologiczne.
W gminie Malechowo są także inne obiekty wymagające ochrony, np.:
-zadrzewiony wąwóz z drogą w Malechowie,
-dolina rzeki z szatą roślinną w Borkowie,
-okazy dębów szypułkowych w Grabowie,
-aleja kasztanowców w Podgórkach i inne.
Parki wiejskie
Na obszarze gminy znajduje się 10 parków wiejskich (podworskich) podlegających ochronie
konserwatorskiej. Stanowią one istotny element krajobrazu wiejskiego:
Wieś Borkowo - Park dworski, krajobrazowy z drzewostanem (lipy, buki, dęby),
pow.5,1 ha.
Wieś Karwice - Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (świerki, graby, lipy, dęby,
klony, buki), pow. 6,4 ha.
Wieś Kosierzewo - Park leśny z drzewostanem mieszanym (dęby, buki, graby, jodły,
cyprysiki, lipy) , pow. 16,7 ha.
Wieś Kusice - Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (graby, buki, klony, jawory,
wiązy)
Wieś Laski - Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (lipy, wiązy, buki, magnolie,
świerk kaukaski), pow. 11,2 ha
Wieś Niemica – Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (lipy, dęby, kasztanowce,
buki, graby, świerki), pow. 7,5 ha
Wieś Ostrowiec - Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (aleja bukowa), pow. ok. 1
ha.
Wieś Podgórki - Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (kasztanowce, buki, topole,
lipy, jodły, platan), pow. 5,4 ha.
Wieś Sulechówko - Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (kasztanowce, jesiony,
klony, graby, lipy drobnolistne), pow. 5,2 ha.
Wieś Żegocino - Park krajobrazowy z drzewostanem mieszanym (sosna wejmutka, klony,
buki, tulipanowiec), pow. 6,2 ha.
Szczególnie cenne są aleje (np. grabowe, lipowe, bukowe) znajdujące się na terenie parków,
jednak są one często bardzo zaniedbane.
Pomniki przyrody
Wśród 33231 pomników przyrody województwa zachodniopomorskiego, w gminie
Malechowo występują:
Buk zwyczajny o obwodzie 600 cm w miejscowości Ostrowiec,
2 lipy drobnolistne o obwodzie 540 i 520 cm w miejscowości Ostrowiec,
Aleja buków zwyczajnych o obwodach 300-500 cm., rosnących po obu stronach szosy
prowadzącej z Ostrowca do Polanowa,
Aleja lipy drobnolistnej o obwodach 70-350 cm , przy drodze do Sławna.
Użytki ekologiczne
Na obszarze gminy Malechowo Konserwator Przyrody nie ustalił dotychczas terenów, które
należały by do grupy użytków ekologicznych. Widząc jednak taką potrzebę Rada Gminy
wprowadziła zgodnie z Ustawą o Ochronie Przyrody uchwałę, w której za użytek ekologiczny
uznano tereny bagienne o pow. 59,48 ha leżące na terenie Pękanina, Kusic, Niemicy,
Sulechowa i Sulechówka. Wokół tego obszaru ustalono otulinę o promieniu 5 metrów od
granic kompleksów leśnych.
Sytuacja demograficzno- społeczna
Demografia
Gminę Malechowo zamieszkują 6473 osoby (dane z 1999 r.). Mieszkańcy gminy przybyli na
jej obszar po II Wojnie Światowej z różnych stron Polski i z obecnych terenów Ukrainy i
Białorusi. Gmina liczy 44 miejscowości podzielone na 22 sołectwa. Wśród gmin powiatu
Sławno gmina Malechowo liczy najmniej mieszkańców. Razem z gminą wiejską Darłowo
należy też do najsłabiej zaludnionych gmin tego powiatu. Na jeden kilometr kwadratowy
przypada tu 28,5 mieszkańca. Według danych z 1999 roku, wśród mieszkańców gminy było:
3300 mężczyzn,
3173 kobiet,
1891 osób w wieku przedprodukcyjnym - 29,2% ogółu mieszkańców, dla woj. 28 %,
3754 osób w wieku produkcyjnym - 58,0% ogółu mieszkańców, dla woj. 59,5 %,
828 osób w wieku poprodukcyjnym - 12,8% ogółu mieszkańców, dla woj. 12,5 %.
Z modelu prognozy biologicznych zmian ludności na najbliższe lata wynika, że w gminie
Malechowo będzie występowała reprodukcja prosta , to jest utrzymywanie się stanu ludności
na poziomie 6500 osób.
Na terenie gminy obserwowana jest również tzw. ,,zastępowalność pokoleń’’. Liczba
narodzin dzieci jest większa niż liczba zgonów. W roku 1998 liczba narodzin dzieci wynosiła
83, zaś zgonów 54. Przyrost naturalny wynosił 29 osób (4,4 osoby/1000 mieszkańców),
podczas gdy dla województwa zachodniopomorskiego było to 2657 osób (1,5 osoby/1000
mieszkańców). Przyrost naturalny gminy Malechowo stanowił zaledwie 1% przyrostu w skali
województwa.
Gmina Malechowo charakteryzuje się niewielkim ujemnym saldem migracji. W roku 1999
wynosiło ono –3. Sytuacja gminy na tle powiatu przedstawia się pod tym względem
stosunkowo dobrze. Tylko gmina Postomino ma lepsze saldo migracji, które wynosi +9.
Pozostałe gminy powiatu sławieńskiego mają ujemne salda migracji: gmina miejska Darłowo
– 86, gmina miejska Sławno - 48, gmina wiejska Darłowo –34, gmina wiejska Sławno – 15.
Aktywność zawodowa ludności / stan na dzień 31.03.2000 rok /
Większość osób pracujących na terenie gminy Malechowo znajduje zatrudnienie w takich
przedsiebiorstwach i instytucjach, jak:
- Zakład Hodowli Zwierząt Zarodowych w Ostrowcu ( 135 osób ),
- Szkoły gminne ( około 100 osób ),
- ,,Laminer’’ w Sęczkowie ( 22 osoby ),
- Spółka ,,BEL-MOD’’ w Sęczkowie ( 25 sób ),
- Kompozycje kwiatowe w Karwicach ( około 30 osób, a w sezonie letnim około 150 osób ),
- Zakład Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych w Gorzycy ( około 20 osób ),
- Piekarnia ,,Bułeczka’’ w Ostrowcu ( około 10 osób ),
- ,,Crash’’ w Niemicy ( około 10 osób ),
- GS Sianów, oddział w Malechowie (10 osób ).
Kobiety pracują najczęściej w sklepach i gastronomii.
Ponadto mieszkańcy gminy Malechowo znajdują zatrudnienie w następujących
przedsiębiorstwach poza terenem gminy:
,,Sławo-drzew’’ w Sławnie, przetwórstwo drewna,
,,Alva’’ w Sławnie, produkcja okien,
,,Dega’’ w Karnieszewicach, przetwórstwo ryb,
„Solmar” Rusko , zakład przetwórstwa ryb.
Bezrobocie
Bezrobocie na terenie gminy Malechowo mieści się w granicach 15-20 %.
W kolejnych latach dla gminy Malechowo wynosiło:
-1996 rok - 798 osób,
-1997 rok - 602 osoby,
-1998 rok - 572 osoby,
-1999 rok - 819 osób.
Obserwujemy duży przyrost liczby bezrobotnych z roku 1998 na 1999, aż o 247 osób. Wśród
bezrobotnych przeważają ludzie młodzi w wieku 18-24 lata / 235 osób w roku 1999 / i ludzie
w wieku od 35 do 44 lat /223 osoby w roku 1999 /. Dużą grupę bezrobotnych stanowią
również osoby w wieku 25-34 lata / 205 osób w roku 1999 /. Większość tych grup stanowią
kobiety w wieku 25-34 i 35-44 lata.
Najwięcej wśród bezrobotnych jest osób z wykształceniem podstawowym, niepełnym
podstawowym oraz z zasadniczym zawodowym.
Większość osób pozostających dziś na zasiłku dla bezrobotnych lub będących bez prawa do
zasiłku była zatrudniona w PGR-ach.
Sytuacja mieszkaniowa
Warunki mieszkaniowe w gminie Malechowo są, w skali ogólnopolskiej, przeciętne.
Powierzchnia użytkowa na 1 mieszkanie wynosi 75 metrów kwadratowych, a powierzchnia
przypadająca na 1 osobę wynosi 19 metrów kwadratowych. Zasoby mieszkaniowe w
dyspozycji gminy nie są duże. W mieszkaniach komunalnych mieszka około 1 %
mieszkańców gminy. Stan techniczny tych mieszkań jest bardzo słaby. Są to obiekty sprzed II
wojny światowej.
Zasoby mieszkaniowe pozostające w rękach prywatnych to w 60 % obiekty stare,
wymagające remontów, w tym kapitalnych. Do rozbiórki nadaje około 20 lokali. Są to z
reguły domy w zabudowie szachulcowej.
Potrzeby mieszkaniowe w gminie Malechowo szacuje się na 150 mieszkań.
Infrastruktura techniczna
Drogi
Przez teren gminy przebiegają 4 kategorie dróg, a mianowicie: krajowe, wojewódzkie,
powiatowe, gminne oraz sieć kolejowa Gdańsk-Szczecin. Droga krajowa numer 6, jest
jednocześnie drogą międzynarodową Berlin- Kaliningrad.
Od dnia 1999.01.01. drogi wojewódzkie przeszły pod Zarząd Dróg Powiatowych w Sławnie.
Jedynie drogi nr 6 oraz 207 przekazano pod administrowanie Zarządowi Dróg
Wojewódzkich w Szczecinie. Stan dróg jest niezadowalający.
Przez teren gminy przebiega jedna linia kolejowa relacji Gdańsk- Szczecin –jednotorowa,
zelektryfikowana. Linia ta jest przewidziana do modernizacji.
6.3.2 Gospodarka wodno-ściekowa
Obszar gminy jest zwodociągowany w 90%. Miejscowości w których nie ma sieci
wodociągowej to: Borkowo, Białęcino i Zielenica.
Zużycie wody na 1 mieszkańca wynosiło w 1998 roku – 41,9 m3, podczas gdy dla
województwa zachodniopomorskiego jest ono równe 47,0 m3.
Istniejąca sieć wodociągowa została wybudowana w okresie ostatnich 15 lat, za wyjątkiem 5
miejscowości w których sieć wodociągowa ma 20 i więcej lat.
Urządzenia służące oczyszczaniu ścieków komunalnych to oczyszczalnie ścieków w
miejscowościach: Malechowo, Żegocino, Pękanino (biologiczno-korzeniowe) oraz w
Ostrowcu i Kusicach.
Wychodząc naprzeciw potrzebom ochrony środowiska naturalnego podjęto decyzję o
budowie nowych oczyszczalni i tak:
sporządzono dokumentację i wydano pozwolenie na budowę oczyszczalni w miejscowości
Lejkowo, jednak brak pokrycia ze środków własnych gminy sprawia, iż budowa nie
rozpocznie się w roku 2000.
planuje się budowę większej oczyszczalni w okolicach miejscowości Gorzyca z podłączeniem
do niej Malechowa, Malechówka, Gorzycy, Karwic, Karwiczek, oraz prawdopodobnie
Przystaw i Niemicy.
6.3.3 Energetyka i ciepłownictwo
Przez obszar gminy przebiegają linie przesyłowe wysokiego napięcia 400 KV z pasem
ochronnym 120 metrów. W pasie tym istnieje zakaz zabudowy, oraz 110 KV z pasem
ochronnym 50 metrów.
W ramach inwestycji energetycznych przewiduje się rozbudowę posterunku energetycznego
w Malechowie.
Gmina posiada 16 kotłowni w następujących miejscowościach: Malechowo, Ostrowiec,
Niemica, Karwice, Lejkowo, Kawno, Podgórki, Sulechówko.
Telekomunikacja
Wszystkie miejscowości gminy Malechowo mają zapewnioną łączność telefoniczną /
posiadają co najmniej 1 telefon /. Problem ten został rozwiązany w roku 1995 dzięki
funduszom z budżetu państwa. Obecnie trwają prace związane z kompleksową telefonizacją
gminy Malechowo. W tym celu TP S.A. przygotowała program telefonizacji gminy. W
ramach realizacji tego programu położona została główna linia kablowa /światłowód/ mająca
zapewnić możliwość podłączenia wszystkim mieszkań gminy do sieci telefonicznej.
Od początku 2000 roku prowadzone są prace mające na celu podłączanie kolejnych
miejscowości gminy do głównej linii kablowej. Według zapewnień telekomunikacji do końca
roku 2000 problem telefonizacji zostanie rozwiązany.
Infrastruktura społeczna
Opieka zdrowotna
Na terenie opracowania działają 4 ośrodki zdrowia w: Malechowie, Ostrowcu, Lejkowie,
Pękaninie. Korzystają z nich mieszkańcy z obszaru gminy Malechowo, częściowo z gminy
Sławno, a także częściowo z gminy Sianów. Razem jest to 7244 osób. Jednostka realizuje
system opieki całodobowej, opartej na czterech zespołach lekarza rodzinnego. W skład
zespołu wchodzi lekarz, pielęgniarka środowiskowo-rodzinna i pielęgniarka zabiegowa.
Struktura zatrudnienia personelu medycznego przedstawia się nastepujaco:
- czterech lekarzy pierwszego kontaktu,
lekarze specjaliści – ginekolog, kardiolog, okulista, chirurg, radiolog, pediatra,
dwóch lekarzy stomatologów,
jedna pomoc dentystyczna,
jeden technik fizjoterapii,
jedna położna środowiskowo-rodzinna,
jedna pielęgniarka do spraw profilaktyki i promocji zdrowia,
cztery pielęgniarki środowiskowo-rodzinne,
trzy pielęgniarki zabiegowe.
W Ośrodku Zdrowia w miejscowości Lejkowo funkcjonuje Stacja Pogotowia Ratunkowego,
która pełni całodobowe dyżury. Pod koniec marca 2000 roku została zakupiona dla tej stacji
nowa karetka pogotowia.
Szkolnictwo.
Na terenie gminy funkcjonuje obecnie 5 szkół podstawowych w : Niemicy, Malechowie,
Lejkowie, Ostrowcu, Karwicach oraz gimnazjum w Malechowie i 2 przedszkola. Liczba
dzieci na poszczególnych poziomach edukacji przedstawia się następująco:
- Szkoły Podstawowe - 738 dzieci;
Gimnazjum - 110 dzieci;
,,O’’ - 58 dzieci;
- Przedszkola - 87 dzieci.
Kadrę pedagogiczną stanowi78 nauczycieli pełno i niepełnozatrudnionych. W większości z
wykształceniem wyższym magisterskim i przygotowaniem pedagogicznym. I tak:
tytuł magistra posiada - 55 nauczycieli,
wykształcenie wyższe zawodowe -13 nauczycieli,
studium nauczycielskie - 7 nauczycieli,
inne przygotowanie - 3 nauczycieli.
Zasoby szkół w gminie Malechowo przedstawiają się następująco:
-Zespół Szkół w Malechowie: sala gimnastyczna, stołówka, kuchnia, świetlica, pracownia
komputerowa, biblioteka, boisko szkolne;
-Szkoła Podstawowa w Niemicy: sala gimnastyczna z zapleczem sanitarnym, świetlica, sala
komputerowa;
-Szkoła Podstawowa w Lejkowie: sala gimnastyczna, stołówka, kuchnia, sala komputerowa;
-Szkoła Podstawowa w Ostrowcu: sala gimnastyczna, świetlica, pracownia komputerowa,
biblioteka;
-Szkoła Podstawowa w Karwicach: sale lekcyjne i punkt biblioteczny, sala komputerowa, nie
ma sali gimnastycznej. Ze względu na małą liczbę uczniów planuje się zamknięcie tej szkoły.
Turystyka i wypoczynek.
Czyste, nieskażone powietrze, piękne widoki, XVIII - XIX wieczna zabudowa / domy kryte
strzechą o konstrukcji szachulcowej/, stare kościoły / XV wiek / i niezwykle zadbane
przydrożne kapliczki sprawiają, iż jest to teren atrakcyjny dla rozwoju turystyki. Niestety
rozwija się ona tu powoli.
Potencjalne atrakcje turystyczne gminy Malechowo stanowią:
Pradolina rzeki Grabowej, której górny bieg urozmaicony jest zakolami, dopływami i
obszarami źródliskowymi. Stanowi on atrakcję dla wprawionych kajakarzy. Dolny bieg rzeki
Grabowej stanowi atrakcję dla kajakarzy amatorów i miłośników przyrody.
Grobowiec Megalityczny z okresu neolitu we wsi Borkowo. Stanowi on jedyny, do tej pory
zachowany, tego typu obiekt w naszej części Europy. Składa się on z głazów narzutowych
nakrytych 4 kamieniami stropu, każdy z nich waży kilka ton.
Grodzisko Słowian Pomorskich z VIII-X wieku położone na półwyspie jeziora
Ostrowieckiego,
Siedziba Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Podgórkach. Jest to pałac z końca XIX wieku
otoczony zabytkowym parkiem z kilkusetletnimi dębami, lipami, klonami, czerwonymi
bukami, daglezjami i świerkami syberyjskimi. W budynku palacu zachowały się oryginalne
elementy wyposażenia.
Obiektami noclegowymi na terenie gminy są 4 gospodarstwa agroturystyczne mieszczące się
w Drzeńsku, Niemicy, Święcianowie i Zielenicy. Proponują one prócz noclegów, wyżywienie
oraz wiele atrakcji /np. przejażdżki konne, kuligi, wspólne ogniska/.
Noclegów w sezonie letnim proponuje również Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w
Podgórkach.
Bazę gastronomiczną gminy stanowią:
Zajazd ,,Skalny’’ w Karwicach;
bar w Kosierzewie.
restauracja w Malechowie,
kawiarnia w Ostrowcu.
6.5 Gospodarka
Według danych z 1999 r. struktura zatrudnienia w gminie Malechowo przedstawiała się
następująco:
476 pracujących w rolnictwie,
183 pracujących w przemyśle,
95 pracujących w edukacji,
45 pracujących w obsłudze nieruchomości,
44 pracujących w ochronie zdrowia i opiece,
29 pracujących w transporcie,
18 pracujących w administracji publicznej,
7 pracujących w handlu, naprawach,
2 pracujących w budownictwie.
Pozostałe osoby pracujące w gminie to osoby prowadzące działalność na własny rachunek w
zakresie produkcji, usług i handlu.
Przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowe na terenie gminy:
Spółka ,,Laminer’’ w Sęczkowie – wytwarzanie artykułów z tworzyw sztucznych, produkcja
w 80% na eksport, głównie do Szwecji,
Spółka ,,BEL-MOD’’ w Sęczkowie- usługowe wytwarzanie modeli i form,
Kompozycje kwiatowe w Karwicach,
Zakład Hodowli Zwierząt Zarodowych w Ostrowcu,
Przedsiębiorstwo ,,CRASH’’ w Niemicy – masarnia zajmująca się ubojem i przetwórstwem
mięsa a także przetwórstwem drewna i usługami transportowymi,
Przedsiębiorstwo ,,PAKFISH’’ w Pękaninie – przetwórstwo rybne,
Zakład Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych ,,FOL-PAK’’ w Gorzycy,- przetwórstwo tworzyw
sztucznych, wykonywanie nadruków, import-eksport,
Spółka Cywilna ,,CEJDREW’’ w Niemicy - produkcja opakowań i materiałów budowlanych
i innych wyrobów,
Przedsiębiorstwo ,,Vektor’’ w Niemicy- produkcja materiałów budowlanych, działalność
związana z budownictwem i usługi mieszkaniowe,
Piekarnia ,,Bułeczka’’ w Ostrowcu,
Przetwórstwo Owocowo-Warzywne w Kusicach,
Spółka Cywilna ,,MYK’’ w Sulechówku- gospodarstwo rolne,
Spółka Cywilna ,,KARLEN’’ w Malechowie- hurtownia przemysłowo-budowlana i sprzedaż:
artykułów do produkcji rolnej, paliw płynnych, materiałów budowlanych.
Przedsiębiorstwa usługowe w gminie Malechowo:
Restauracja ,,Pod Dębem’’ w Malechowie,
Naprawa sprzętu ,,RTV’’ w Malechowie,
Bar ,,SPEED’’ w Kosierzewie,
Mechanika Pojazdowa w Kosierzewie / parking strzeżony /,
Zakład Mechaniki i Elektromechaniki,
Zajazd ,,Skalny’’ w Karwicach,
Club ,,Disco’’ w Sulechowie,
Usługi Ślusarskie w Kawnie,
Stacja Paliw w Niemicy,
Disco ,,STOP’’ w Malechowie,
Kawiarnia ,,Pod Sokołem’’ w Ostrowcu,
Wulkanizacja w Sęczkowie.
Ważnymi podmiotami rozwijającymi się na terenie gminy są gospodarstwa rybackie , które
prowadzone są na wysokim poziomie pod względem produkcji, a także uwarunkowań
ochrony środowiska. Jest ich na terenie gminy 8. Główną hodowlą są pstrągi.
W gminie Malechowo, w 1999 roku, działało 249 podmiotów gospodarczych (dane wg
Regon). Daje to 38,5 firmy w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten kształtował
się następująco w innych gminach powiatu sławieńskiego: miast Darłowo – 98, miasto
Sławno – 75, gmina Postomino – 65, gmina Darłowo – 55, gmina Sławno – 39. Pod
względem ilości firm na 1000 mieszkańców gmina Malechowo plasuje się w ostatniej
dziesiątce gmin województwa Zachodniopomorskiego, w przedziale od 29,3 (gmina wiejska
Białogard) do 38,5 (gmina Malechowo). Średnia dla Polski w omawianym okresie wynosiła
73 firmy na 1000 mieszkańców gminy.
6.6 Rolnictwo
Do roku 1990 rolnictwo było dominującym sektorem produkcyjnym i dającym zatrudnienie,
głównie w PGR-ach. Obecnie ( dane za maj 1999 rok ) w rolnictwie pracę najemną wykonuje
476 osób a 1032 osoby pracują we własnych gospodarstwach.
Liczba indywidualnych gospodarstw i działek rolnych według grup obszarowych
użytków rolnych w gminie Malechowo wg spisu rolnego z 1996 r.
Ogółem Grupy obszarowe użytków rolnych w ha
Działki gospodarstwa
do 1 ha razem 1-5
5-10
10-20 20-50
856
W%
289
567
100
227
40
93
16,4
168
29,6
66
11,6
50-100 100200
9
2
1,6
0,4
200500
1
0,2
500 i
więcej
1
0,2
Z powyższej tabeli wynika ,że w gminie dominują gospodarstwa małe. Gospodarstw do 20 ha
jest w gminie 86 %.
Struktura upraw w gminie w 1998 r.
Rodzaj upraw
Żyto
Jęczmień ozimy
Pszenica ozima
Pszenżyto
Mieszanka zbożowa
Pszenżyto jare
Pszenica jara
Owies
Jęczmień jary
Zboża ogółem
Rzepak ozimy
Rzepak jary
Ziemniaki
Okopowo - pastewne
Mieszanki strączkowe
Strączkowe
Pastewne
Inne
Razem zasiewy
Odłogi
Powierzchnia upraw
ha
1200
280
1250
200
600
12
480
460
2100
6582
500
350
500
140
320
180
640
80
9292
473
%
12,91
3.01
13,45
2,15
6,45
0,13
5,16
4,95
22,60
70,83
5,38
3,77
5,38
1,51
3,44
1,94
6,89
0,86
100
4,8
Charakterystyczne jest to, że 70,8 % zasiewów w gminie Malechowo zajmują zboża.
Średnie plony płodów rolnych uzyskane w gminie Malechowo
Rodzaj upraw
Zboża ogółem
Pszenica ozima
strączkowe
rzepak
ziemniaki
Średnie plony płodów rolnych w q/ha w latach
1996
1997
1998
26,7
31,3
33,1
32,0
40,0
43,0
18,0
18
15,0
9,0
22
23,0
230
180
200