Międzynarodowe badania międzylaboratoryjne
Transkrypt
Międzynarodowe badania międzylaboratoryjne
SPRAWOZDANIE Z EKSPLOATACJI ANALIZA LABORATORYJNA KONTROLA JAKOŚCI BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE ¾ ChZT ¾ NH4-N ¾ NO3-N ¾ TN ¾ Orto PO4-P ¾ Pog Międzynarodowe badania międzylaboratoryjne Ponad 94 proc. wszystkich nadesłanych wyników pomiarów uznano za prawidłowe! Ten znakomity wynik potwierdził niezależny holenderski instytut Kiwa Water Research podczas przeprowadzonych pod koniec 2007 roku międzynarodowych badań międzylaboratoryjnych. Wzięło w nich udział prawie 300 użytkowników produktów firmy HACH LANGE z 18 krajów w Europie. Uczestnicy komunalnych oczyszczalni ścieków, laboratoriów badawczych oraz różnego rodzaju zakładów przemysłowych, niezależnie od branży, osiągnęli bardzo dobre wyniki. Przy użyciu testów kuwetowych LANGE analizie poddano parametry takie jak ChZT, azot amonowy, azot azotanowy, azot ogólny oraz ortofosforan i fosfor ogólny. Badania i analizę wyników przeprowadzono według koncepcji Youdena. Autor: Petra Pütz - Inż. chemii - Zastosowanie produktów laboratoryjnych HACH LANGE 2 MIĘDZYNARODOWE BADANIA LABORATORYJNE_PRZESŁANKI Kontrola jakości na poziomie międzynarodowym Analiza międzynarodowych badań międzylaboratoryjnych 2007 Parametr Liczba wartości Z tego prawidłowych pomiaru Ogółem 2.640 >94 % ChZT niski 358 93 % ChZT wysoki 274 >95 % NH4-N 430 85 %* NO3-N 402 >95 % TN 382 >95 % Orto PO4-P 370 >93 % Pog 424 >95 % Tabela 1: Jakość wyników użytkowników produktów firmy HACH LANGE podczas międzynarodowych badań międzylaboratoryjnych Kiwa Water Research 2007 * Wynik dla NH4-N jest dobrym przykładem tego, jak dzięki badaniom międzylaboratoryjnym można wykryć błędy w zastosowaniu: W przypadku tego parametru wielokrotnie stosowano na przykład test kuwetowy z nieprawidłowym zakresem pomiaru. Błąd wykryto podczas analizy badań międzylaboratoryjnych, ponieważ wartości pomiarowe nie zgadzały się (patrz strona 6). Za udziałem w badaniach międzylaboratoryjnych przemawia wiele powodów: ¾ Zewnętrzna niezależna kontrola analiz stanowi ważny element analitycznej kontroli jakości. ¾ Każdy użytkownik ma możliwość porównania swoich wyników pomiaru z pozostałymi uczestnikami. ¾ Na podstawie odchyleń wyników możliwe jest wykrycie błędów, których będzie można uniknąć w przyszłości. ¾ Oficjalne uznanie wyników analizy jest warunkiem uczestnictwa użytkownika w badaniach międzylaboratoryjnych. www.hach-lange.pl „Użytkownicy produktów HACH LANGE pracują profesjonalnie i prawidłowo.” Tą wypowiedzią akredytowany holenderski instytut Kiwa Water Research podsumował przeprowadzone pod koniec 2007 roku międzynarodowe badania międzylaboratoryjne. Wzięło w nich udział około 300 użytkowników produktów firmy HACH LANGE z Europy, osiągając wspaniały rezultat: ponad 94 proc. nadesłanych wyników pomiarów mieściło się w przedziale ufności. Innymi słowy – wyniki te były prawidłowe! (patrz tabela 1) Organizacja i realizacja badań Podstawę tego badania międzylaboratoryjnego stanowiła tak zwana koncepcja Youdena. W instytucie Kiwa Water Research przygotowano rzeczywiste próbki ścieków, zawierające dwa różne stężenia badanych parametrów (ChZT, TN, NH4-N, NO3-N, Orto PO4-P oraz Pog). Dzięki temu uczestnicy uzyskali dwa różne wyniki pomiaru, odpowiednio dla każdego parametru. Koncepcja ta pozwala na późniejszą szybką analizę błędów, np. czy różnice w wynikach pomiarów poszczególnych uczestników powstały wskutek błędów systematycznych czy przypadkowych. Uczestnicy 300 uczestników z 18 krajów Europy (Belgii, Danii, Niemiec, Finlandii, Wielkiej Brytanii, Włoch, Lichtensteinu, Luksemburga, Holandii, Norwegii, Austrii, Polski, Portugalii, Szwecji, Szwajcarii, Słowacji, Hiszpanii, Czech) Powstałe w ten sposób roztwory do badań międzylaboratoryjnych zabezpieczono i wysłano w trybie ekspresowym do wszystkich krajów. Po otrzymaniu próbek uczestnicy musieli przeprowadzić analizy w przeciągu trzech dni. Nadesłanie wyników do instytutu miało nastąpić najpóźniej 14 dni po otrzymaniu próbek. Analiza i prezentacja wyników Po otrzymaniu wyników badań międzylaboratoryjnych instytut Kiwa Water Research poddał dane analizie pod względem parametrów (patrz poniższe rysunki). Ponieważ znane były różnice stężenia poszczególnych par Youdena, można było jednocześnie sprawdzić, czy wartości są prawidłowe. Nie testowano indywidualnej odtwarzalności w laboratorium i/lub powtarzalności. Branże Komunalne oczyszczalnie ścieków Laboratoria badawcze Przemysł papierniczy Przemysł spożywczy Przemysł chemiczny Inne Analizowane parametry ChZT niski (LCK314, LCI500) ChZT wysoki (LCK514, LCI400) TN (LCK238) NH4-N (LCK303) NO3-N (LCK339) Orto PO4-P (LCK349) Pog (LCK349) Tabela 2: Uczestnicy i parametry międzynarodowych badań międzylaboratoryjnych instytutu Kiwa Water Research 3 Metody oceny W celu ustalenia wyników całej grupy uczestników dla danego pomiaru, obliczono dodatkowo tzw. alternatywne stopnie oceny. Ocena od 0 (bardzo źle) do 10 (doskonale) pozwala stwierdzić, czy istnieje zapotrzebowanie na działania dotyczące poprawy i/lub harmonizacji metod pomiaru. Ocena składa się z wartości punktowych udziału procentowego wartości odstającej, stopnia całkowania oraz współczynnika wariacji odtwarzalności. Również tutaj widoczna jest duża wydajność testów kuwetowych firmy LANGE. W porównaniu z wynikami badań międzylaboratoryjnych, uzyskiwanymi metodami normalizacyjnymi (ISO), użytkownicy produktów firmy HACH LANGE osiągają równie dobre wartości (patrz tabela 3). Instytut Kiwa Water Research jest wiodącym, niezależnym instytutem badawczym, specjalizującym się w dziedzinie wody pitnej, ścieków oraz związanych z tym zagadnieniach ekologicznych. Siedziba instytutu znajduje się w Holandii. Instytut dysponuje trzema w pełni wyposażonymi laboratoriami do analizy chemicznej, mikrobiologii i badań materiałowych. Gonny de Jong (koordynatorka ds. badań laboratoryjnych) i Marieke ten Broeke (asystentka) pracują w laboratorium instytutu Kiwa Water Research, zajmującym się badaniami materiałowymi i analityką nieorganiczną. Są one odpowiedzialne za badania naukowe, opracowywanie metodologii i przeprowadzanie badań międzylaboratoryjnych. Gonny de Jong: „Kontrola jakości ma ogromne znaczenie dla każdego laboratorium. Składa się ona z kilku etapów: 1. Analiza roztworów standardowych o znanym stężeniu 2. Wewnątrzzakładowe badania międzylaboratoryjne (pozostałe działy dostarczają nieznane próbki) 3. Zewnętrzne badania międzylaboratoryjne” Parametr Matryca: Ścieki ChZT NH4-N NO3-N TN Orto PO4-P Pog ISO 2005 7,3 5,5 8,0 7,7 8,7 8,0 ISO 2006 7,3 5,0 7,3 6,7 8,0 6,8 ISO 2007 8,7 6,7 8,0 7,3 8,0 7,1 HACH LANGE 2007 8,0 6,0 8,0 8,0 8,0 7,3 Tabela 3: Alternatywne stopnie oceny (skala: 0 = bardzo źle do 10 = doskonale) metod ISO i testów kuwetowych LANGE, stosowane w badaniach międzylaboratoryjnych instytutu Kiwa Water Research Źródło: Instytut Kiwa Water Research Marieke ten Broeke: „Oprócz dwóch pierwszych etapów szczególnie zalecane jest regularne uczestniczenie w zewnętrznych badaniach międzylaboratoryjnych. Dostarczają one bowiem uczestnikom dodatkowych informacji z zakresu ich analityki”. Gonny de Jong: „Zaletą uczestnictwa w zewnętrznych badaniach międzylaboratoryjnych jest również możliwość przetestowania przez uczestników jakości własnych analiz na podstawie rzeczywistych prób. W odróżnieniu od roztworów standardowych, Charakteryzują się one rzeczywistą matrycą próbek – dokładnie tak, jak normalne próbki ścieków”. Marieke ten Broeke: „Regularne branie udziału w takich badaniach międzylaboratoryjnych umożliwia stałe zachowanie kontroli nad jakością analiz”. Gonny de Jong: „Jeśli wyniki badań międzylaboratoryjnych jednego z uczestników znacznie się różnią, zwykle oznacza to, że podczas pomiaru popełniono błędy. Najczęstsze błędy to: - Zamiana próbek - Przygotowanie próbek (temperatura, homogenizacja) - Rozregulowane pipety lub nieprawidłowe korzystanie z pipet - Metody pracy Dzięki uczestnictwu w badaniach laboratoryjnych udaje się łatwo wykryć takie błędy, co oznacza, że w przyszłości można ich uniknąć”. Marieke ten Broeke: „Podczas aktualnego badania z udziałem uczestników stosujących produkty HACH LANGE, odnotowano – podobnie jak w dwóch wcześniejszych badaniach – bardzo dobre wyniki. Takie wyniki to komplement pod adresem uczestników i ich pracy”. MIĘDZYNARODOWE BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE_WYNIKI NO3-N, PO4-P Międzynarodowe badania międzylaboratoryjne 2007: Wyniki Wartość zadana, próbka 2 Wyniki NO3-N (LCK339) 10 6 Wartość zadana, próbka 1 mg/l NO3-N 8 4 2 0 0 50 100 150 200 Numery uczestników 250 300 Rys. 1: Podział pojedynczych wyników azotu azotanowego w odniesieniu do wartości zadanych: próbka 1 = 4,5 mg/l NO3-N, próbka 2 = 7,5 mg/l NO3-N. Ponad 95 proc. wyników uznano za prawidłowe! Wyniki NO3-N (LCK339) ¬ Wartość zadana, próbka 1 14 12 mg/l NO3-N (Probe 2) 4 Maks. dopuszczalne odchylenie w wynikach 10 93 Błą d te sys ma tyc zn y 90 247 251 2122 7069 64 14 55 213 75 52 240 184 188 67 148 121 109 63 23 18 187 137 72 280 103 43 243 150 125 57 45 205 196 254 256 126 227 233 59 6830 199 181 182 80 84 100 99 290 208 194 145 88 267 272 110 114 118 671 232 61 54 42 200 201 35 186 166 167 49 156 95 252 264 249 270 275 277 274 119 112 1 10 154 7 8 228 58 225 206 237 24 20 172 197 195 191 177 73 242 101 266 286 5 53 39 239 203 209 190 176 1 53 158 160 294 107 120 4 15 66 40 25 210 220 138 134 105 253 282 287 236 32 16 241 152 161 245 106 127 21 174 135 142 246 124 169 204 226 234 31 139 13 235 60 36 219 185 83 86 279 229 111 47 296 131 149 244 224 198 117 38 Wartość zadana, próbka 2 8 79 6 4 165 2 d Błą sys tem c aty zn 17 ® 223 157 Dany numer uczestnika 288 22 216 y 192 218 0 0 1 2 3 4 Rys. 2: Wyniki azotu azotanowego w diagramie Youdena www.hach-lange.pl 5 mg/l NO3-N (Probe 1) 6 7 8 9 Prezentacja wyników Rys. 1 + 3: Na diagramie w kształcie piły przedstawiono graficzną prezentację wyników wszystkich uczestników dla dwóch próbek jednej pary Youdena. Linie ciągłe oznaczają wartości zadane, linie przerywane wskazują maksymalne dopuszczalne odchylenie dolne i górne (lub percentyle 95 % i 5 %). Za pomocą grafiki „piłokształtnej” można porównać wynik każdego uczestnika z wynikami pozostałych uczestników. Rys. 2 + 4: Na diagramie Youdena przedstawiono oba wyniki pary Youdena. Dla każdego uczestnika wynik uzyskany dla 1 próbki pracy jest określony w postaci punktu do wyniku uzyskanego z próbki 2 (oś x: próbka 1, oś y: próbka 2). Elipsa wokół punktu przecięcia wartości zadanych (mediany) wskazuje dopuszczalne odchylenie. Diagram jest podzielony na 4 kwadranty. W zależności od położenia punktu, dany uczestnik może bezpośrednio wywnioskować, gdzie popełnił ewentualne błędy: ¬ Zawyżone wyniki w obu próbkach; jeśli punkt znajduje się na linii przerywanej, wystąpił błąd systematyczny. ® Zawyżony wynik w próbce 1 i zaniżony wynik w próbce 2 Zaniżone wyniki w obu próbkach; jeśli punkt znajduje się na linii przerywanej, wystąpił błąd systematyczny. Zaniżony wynik w próbce 1 i zawyżony wynik w próbce 2 5 Wartość zadana, próbka 2 Wyniki Pog (LCK349) 2,5 2 Wartość zadana, próbka 1 mg/l Pog 1,5 1 0,5 0 0 50 100 150 200 Numery uczestników 250 300 Rys. 3: Podział pojedynczych wyników ogólnych PO4-P w odniesieniu do wartości zadanych: próbka 1 = 0,93 mg/l Pog, próbka 2 = 1,53 mg/l Pog Ponad 95 proc. wyników uznano za prawidłowe! mg/l Pog (próbka 2) 2 Maks. dopuszczalne odchylenie w wynikach 1,5 Bł 0,5 ąd sy B s łąd y ste ma tyc zn y 188 ¬ 72 126 93 268125 110 55 88 114 2 274 23 166102 200 51 33 150 281 137 149227 266 1 86 182 108 122 84 117 222 28 247 123 7 279 224 287 219 245 31 69 106 139 187 135 226 148 109 153 244192252 59 5236 53 170 255 70 49 79 174 202 283 286 230 195 43 296 57 282 75 254 181 142 240 99 92 129 275 201 198 21 24 176 290 47 178 46 86 295 241 267 294 280 63 39 64 74 66 133 155 61 239 234 4 204 134 18 1 36 32 29 56 112 131 145 152 147 199 35 258 87 97 251 292 10 264 256 209 118 104 83 67 8250 193 115 163 141 12 203 221 237 214 172 107 16 45 40 185 154 14 36 105 228 197 167 138 272 225 119 120 60 270 220 158 73 183 371 213 160 103 38 22991 Wartość zadana, próbka 2 1 Wartość zadana, próbka 1 Wyniki Pog (LCK349) 2,5 235 82 17 ® 288 216 277 191 130 22 211 y n z 157 tyc Dany numer uczestnika ma ste 0 0 0,5 1 mg/l Pog (próbka 1) Rys. 4: Wyniki ogólne PO4-P w diagramie Youdena 1,5 2 „Od roku 2006 korzystamy z testów kuwetowych firmy HACH LANGE. W naszym laboratorium wykonujemy szereg analiz przy użyciu testów np.analizy azotu amonowego, azotu ogólnego, azotanów, fosforanów i ChZT. Zaznaczyć należy fakt, iż nasze laboratorium posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji na większość badań wykonywanych przy użyciu testów kuwetowych HACH LANGE. Udział w międzynarodowych laboratoryjnych badaniach testów kuwetowych był dla nas możliwością weryfikacji uzyskanych wyników i porównania ich z wynikami innych klientów HACH LANGE a także potwierdzeniem profesjonalizmu personelu i precyzji sprzętu kontrolno-pomiarowego, na którym zostały wykonane badania. Uzyskane przez nasze laboratorium wyniki były bardzo zadowalające, ponad 90 % wykonanych pomiarów była prawidłowa. Otrzymane próbki były próbkami gotowymi do badania i ich analiza nie wymagła żadnych dodatkowych czynności poza rutynowo wykonywanymi, tym samym nie wprowadzała dodatkowych źródeł błędu a opracowanie wyników było bardzo przejrzyste.” Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Jarocin, Pani Karolina Osiałkowska – Laboratorium MIĘDZYNARODOWE BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE_WYNIKI NH4-N ORAZ ZJA Badania międzylaboratoryjne Do czego służą błędy? Optymalizacja metod Brak rozpoznania przekroczenia zakresu pomiarowego stanowi istotny problem w przypadku podstawowej metody pomiarowej (błękit indofenolowy wg normy DIN 38406 E5) i występuje niezależnie od zastosowanego systemu analitycznego. W przypadku wartości pomiarowych, leżących znacznie poza zakresem pomiaru, wskazywane są normalne (lecz nieprawidłowe, zbyt niskie) wyniki. Wartość zadana, próbka 2 Wyniki NH4-N (prawidłowy test kuwetowy LCK303) 25 20 Wartość zadana, próbka 1 mg/l NH4-N 15 10 5 0 0 50 100 150 Numery uczestników 200 250 300 15 Wartość zadana, próbka 1 10 5 20 15 Wartość zadana, próbka 1 Wartość zadana, próbka 2 20 Wyniki NH4-N („nieprawidłowy“ test kuwetowy) 25 Wartość zadana, próbka 2 Rys. 5: Wyniki międzynarodowych badań międzylaboratoryjnych 2007, NH4-N, przeprowadzonych prawidłowo przy zastosowaniu testu LCK303: 94 proc. prawidłowych wyników pomiaru! Wyniki NH4-N (wszyscy uczestnicy) 25 Dla wszystkich użytkowników spektrofotometru firmy HACH LANGE pojawiło się teraz nowe rozwiązanie problemu zawodnej jednak metody błękitu indofenolowego: Dodatkowa możliwość analizy testów kuwetowych azotu amonowego, pozwalająca na natychmiastowe rozpoznanie przekroczenia zakresu pomiarowego i jego wskazanie (aplikacja DOC042.52.00812 firmy HACH LANGE, do pobrania na stronie www.hach-lange.com). mg/l NH4-N Azot amonowy: Dlaczego „tylko” 85 proc. wyników uznano za prawidłowe? To pytanie zadali sobie pracownicy instytutu Kiwa Water Research i firmy HACH LANGE po analizie danych. W porównaniu z wynikiem ogólnym, wynoszącym ponad 94 % prawidłowych wartości pomiarów, wynik 85 % wydał się zaskakująco niski. Poza tym wystąpiło nieproporcjonalnie dużo wartości odstających, przede wszystkim w próbce 2. Dzięki celowym dochodzeniom szybko udało się ustalić przyczynę: Wielu uczestników stosowało zamiast testu LCK303 „nieodpowiedni” test kuwetowy, którego zakres pomiaru nie nadawał się do stężenia próbek bez rozcieńczenia. To doprowadziło do poważnych błędów w wynikach, które w większości przypadków nie zostały przez użytkownika rozpoznane. Skorygowana analiza, w której rozdzielono wyniki na osiągnięte za pomocą testu LCK303 oraz „bez zastosowania testu LCK303“, przedstawia już zupełnie inny rezultat: Uczestnicy, którzy zastosowali test LCK303, osiągnęli bardzo dobre wyniki na poziomie 94 proc.! mg/l NH4-N 6 10 5 0 0 0 50 100 150 Numery uczestników 200 250 300 Rys. 6: Podział wyników NH4-N (wszystkich uczestników) w odniesieniu do wartości zadanej: próbka 1 = 7 mg/l NH4-N, próbka 2 = 14 mg/l NH4-N. 85 proc. prawidłowych wyników pomiarów. www.hach-lange.pl 0 50 100 150 Numery uczestników 200 250 300 Rys. 7: Wyniki międzynarodowych badań międzylaboratoryjnych 2007, NH4-N, z zastosowaniem testu kuwetowego z nieprawidłowym zakresem pomiarowym: Tylko 66 proc. prawidłowych wartości pomiarowych! 7 Analityczna kontrola jakości Pojęcia kontrola jakości i analityka są ściśle ze sobą powiązane. Uznawane (również oficjalnie) są wyłącznie udokumentowane wartości pomiarowe. Oznacza to, że regularne wyznaczanie standardów, uczestnictwo w badaniach laboratoryjnych oraz kontrole zgodności (rozcieńczanie lub dodanie wzorca do próbek) są stałymi elementami każdego procesu analitycznego. Klasycznym przykładem sensu i znaczenia analitycznej kontroli jakości są wyniki badań międzylaboratoryjnych azotu amonowego. Stosując kontrole zgodności można by natychmiast zauważyć przekroczenie zakresu pomiarowego. Powtórzenie pomiaru z rozcieńczoną próbką doprowadziłoby do uzyskania prawidłowych wyników. Tym samym błąd ten został rozpoznany wyłącznie dzięki badaniom międzylaboratoryjnym Kiwa i precyzyjnym dochodzeniom. Lecz co może się stać, jeśli takie lub inne błędy pomiarowe pozostaną niewykryte, w najgorszym przypadku podczas badania ważnej próbki ścieków? Rys. 8: System ADDISTA obejmujący roztwory standardowe / wzorcowe oraz dwa roztwory do badań międzylaboratoryjnych, przeznaczone do kontroli wyników pod kątem precyzji i prawidłowości Podsumowanie Dzięki badaniom międzylaboratoryjnym użytkownicy testują swoje własne wyniki oraz stosowaną metodę analityczną w realnych warunkach. Systematyczne lub przypadkowe błędy są natychmiast wykrywane na podstawie odchyleń w wynikach, co umożliwia ich uniknięcie w przyszłości. Użytkownicy produktów firmy HACH LANGE już od ponad 20 lat regularnie i z wielkim powodzeniem biorą udział w badaniach międzylaboratoryjnych (por. Sprawozdanie robocze DOC042.72.20019). Tak było też pod koniec 2007 roku podczas pierwszego tej wielkości międzynarodowego badania analitycznego, zorganizowanego przez akredytowany holenderski instytut Kiwa Water Research. Wyniki nadesłane przez prawie 300 uczestników z całej Europy były w ponad 94 proc. przypadków prawidłowe. Uwzględniając wszystkie branże (oczyszczalnie ścieków, laboratoria, zakłady przemysłowe) oraz wszystkie parametry (NH4-N, NO3-N, TN, Pog oraz Orto PO4-P). Na błędach można się wiele nauczyć! Po ustaleniu przyczyny wielokrotnych odchyleń w wynikach w przypadku NH4-N, firma HACH LANGE zareagowała w sposób bezpośredni: Dzięki dodatkowej, opcjonalnej możliwości analizy dla testu LCK304 w spektrofotometrach DR, popełnienie tego rodzaju błędów w przyszłości zostało wykluczone. Literatura - Kiwa Water Research „Küvetten-Test HACH LANGE“, November 2007 - HACH LANGE Praxisbericht „Geprüfte Qualität: Ringversuche mit LANGE Küvetten-Tests“, DOC042.72.20019.Jun08 - HACH LANGE Raport „Zapewnienie jakości analitycznej”, DOC040.60.10003.May07 - HACH LANGE Poster „Gwarancja jakości analizy”, DOC140.60.00450.Jan08 Rys. 9: Produkcja próbek do badań międzylaboratoryjnych w ramach międzynarodowych badań międzylaboratoryjnych w 2007 r. w holenderskim instytucie Kiwa Water Research MIĘDZYNARODOWE BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE Produkty HACH LANGE, stosowane podczas międzynarodowych badań Usługi HACH LANGE Testy kuwetowe LANGE Parametry ChZT ChZT ChZT ChZT NH4-N NO3-N TN PO4-P (Orto + Pog) Test kuwetowy LANGE LCK314 LCI500 LCK514 LCI400 LCK303 LCK339 LCK238 LCK349 Zakres pomiaru 15–150 mg/l 0–150 mg/l 100–2.000 mg/l 0–1.000 mg/l 2–47 mg/l 0,23–13,5 mg/l 5–40 mg/l 0,05–1,5 mg/l Substancje niebezpieczne T, C T, C T, C T, C Xn, N C C C, Xn Zadzwoń, aby złożyć zamówienie. Informacje i porady: Zadzwoń, aby uzyskać wsparcie techniczne. Pomoc techniczna w terenie. Zapewnienie jakości, łącznie z roztworami wzorcowymi, serwisem i testowaniem urządzenia. Seminaria i warsztaty. Dalsze szkolenia i wymiana doświadczeń dotyczacych wykonywania analiz w praktyce. Zapewnienie zgodności z prawem i ochroną środowiska poprzez przyjmowanie zużytych odczynników. Rys. 11: Termostat LT 200 do roztwarzania podczas pomiaru ChZT, TN i Pog www.hach-lange.pl Aktualne informacje. Symbole niebezpieczeństwa Produkt toksyczny Produkt żrący Produkt szkodliwy Rys. 12: Test kuwetowy LCK349 firmy LANGE dla fosforanów, zakres pomiaru 0,05–1,5 mg/l PO4-P Produkt niebezpieczny dla środowiska DOC042.60.20017.Sep08 Rys. 10: Spektrofotometr DR 3800 sc z ekranem dotykowym, funkcją automatycznego rozpoznawania testu kuwetowego, eliminacją wartości odstających i opcjonalnym zestawieniem danych procesowych