OCHRONA RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ

DAWNE ODMIANY ROŚLIN
Ewa Sieniarska
Społeczny
Instytut
Ekologiczny
W drugiej połowie XX wieku
dostrzeżono skalę zagrożenia
dla rolniczej różnorodności
biologicznej
Od 1900 roku na świecie
zginęło ponad 75% odmian
roślin użytkowych
We Włoszech wyginęły prawie wszystkie stare
gatunki pszenicy, cebuli, pomidorów, sałaty, grochu.
W Południowej Korei przestało istnieć ponad
3/4 gatunków roślin uprawnych.
W Chinach jeszcze w 1949 roku istniało 8000
gatunków ryżu; dziś uprawia się tam zaledwie 50.
W Meksyku od 1930 roku wyginęło 80%
gatunków kukurydzy.
W USA w XX wieku ponad 7300 odmian warzyw
zostało wykreślonych z narodowej listy nasion.
Znaczenie dawnych odmian
Dla człowieka nie do przecenienia jest wartość odżywcza
dawnych odmian roślin uprawnych oraz owoców
Dla przyrody jako część wrażliwego ekosystemu
Polska to szczególny przykład kraju w Europie Środkowej,
gdzie dzięki rozdrobnionej gospodarce rolnej
zachowano miejscowe formy roślin uprawnych
73 tysiące genotypów roślin użytkowych objęto różnymi
formami zachowania. 51 tysięcy próbek nasion zdeponowano
w przechowalni długoterminowej Centrum Zasobów
Genowych IHAR.
2000 próbek przechowuje się w Ogrodzie Botanicznym PAN.
10 000 obiektów przechowywanych jest w formie wegetatywnej
(drzewa owocowe, krzewy, ziemniaki, czosnek, szparagi).
W polskich sadach przydomowych rosną jeszcze dawne
odmiany drzew owocowych, takie jak: kronselska,
malinowa, antonówka, boiken, reneta, grafsztynek,
gruchota, titówka i wiele innych cennych odmian.
Wysokopienne drzewa owocowe przy domach pełnią rolę
bogatego ekosystemu. Jednohektarowy stary sad sprawia,
że na tym terenie przebywa o ponad 10 gatunków ptaków
więcej, a roślin i owadów o ponad 100 gatunków.
Lokalne odmiany roślin uprawnych:
§ Pszenica płaskurka
§ Pszenica samopsza
§ Proso
§ Lnicznik siewny
§ Sałata łodygowa
§ Pasternak
Z zachowaniem różnorodności biologicznej w rolnictwie
wiąże się ściśle żywność regionalna i lokalna,
wytwarzana w specyficzny sposób, tradycyjnymi metodami
i według dawnych receptur.
Cieszy się ona coraz większym uznaniem konsumentów.
Najwyżej cenione produkty to te pochodzące
z lokalnych odmian roślin, jak dawne odmiany owoców,
stare odmiany zbóż (orkisz, płaskurka)
oraz rodzimych ras zwierząt gospodarskich.