KZS-14-02 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

Transkrypt

KRAKOWSKIE
ZESZYTY
SĄDOWE
BIULETYN SĄDU APELACYJNEGO W KRAKOWIE
W SPRAWACH KARNYCH
Rok XXIV • Luty 2014 • Nr 2 (278)
Numer zamknięto w dniu 28 lutego 2014 roku
Redakcja:
Sędziowie Wydziału II Karnego SA
Opracowanie:
Ryszard Kałwa
Rysunek na okładce:
Bogdan Bukowski
Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział II Karny
31-547 Kraków, ul. Przy Rondzie 3
tel. (12) 417-54-39, 417-55-67
Skład, łamanie:
Agata Waksmundzka
ISSN 1640-7334
Nakład 670 egz.
e-mail: [email protected]
www.kzs.krakow.sa.gov.pl
Zbiór orzecznictwa karnego Sądu Apelacyjnego w Krakowie:
www.krakow.sa.gov.pl/orzecznictwo
Spis treści
I. Z biuletynu 1/14 Sądu Najwyższego
A. Uchwały Sądu Najwyższego
B. Pytania prawne
D. Orzeczenia tezowane
II. Inne orzeczenia Sądu Najwyższego
A. Wymiar kary
B. Zbieg przestępstw
C. Środki zabezpieczające
D. Przestępstwa w komunikacji
E. Przestępstwa przeciwko dokumentom
F. Postępowanie przed sądem I instancji
G. Postępowanie odwoławcze
H. Wznowienie postępowania
I. Wyrok łączny
J. Prawo karne skarbowe
K. Wykroczenia
L. Ustrój sądów
III. Z orzecznictwa Sądu Apelacyjnego
A. Konstytucja
B. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
C. Czynności procesowe
D. Dowody
E. Środki przymusu
G. Wyrokowanie
H. Postępowanie odwoławcze
I. Wznowienie postępowania
J. Przeciwdziałanie narkomanii
K. Prawo własności przemysłowej
V. Orzeczenia innych sądów apelacyjnych
A. Konstytucja
B. Zasady odpowiedzialności
C. Wyłączenie odpowiedzialności karnej
D. Kary. Środki karne
E. Probacja
F. Powrót do przestępstwa
G. Przedawnienie
H. Zbieg przestępstw
I. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
J. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości
7
7
7
9
11
11
11
12
13
13
13
14
17
17
18
18
19
20
20
21
21
22
25
27
29
30
30
32
32
33
33
34
36
37
39
40
41
41
41
43
3
K. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
L. Przestępstwa przeciwko mieniu
Ł. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
M. Wstępne przepisy procesowe
N. Strony
O. Dowody
P. Środki przymusu
Q. Postępowanie przygotowawcze
R. Postępowanie przed sądem I instancji
S. Wyrokowanie
T. Postępowanie odwoławcze
U. Wznowienie postępowania
V. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
W. Wyrok łączny
X. Czynności w stosunkach międzynarodowych
Y. Koszty procesu
Z. Wykonanie
AA. Wykroczenia
BB. Ustawa rehabilitacyjna z 1991 roku
CC. Przeciwdziałanie narkomanii
DD. Prawo prasowe
EE. Ustrój sądów powszechnych
FF. Opieszałość postępowania
GG. Inne
V. Biblioteka prawa karnego
A. Artykuły
B. Dyskusja nad reformą prawa karnego
C. Monografie
D. Glosy
E. Recenzje
F. Sprawozdania. Informacje
G. Varia
H. Zagadnienia nauk sądowych
VI. Poczet sędziów krakowskich cz. XIII
VII. Skorowidz
4
43
46
48
51
51
55
57
61
61
63
64
66
67
68
69
72
77
77
78
79
80
80
80
82
82
82
85
85
85
88
88
88
89
90
102
Od redagujących:
Przypominamy, że na stronie internetowej Sądu Apelacyjnego w zakładce „orzecznictwo karne” znajduje się
zbiór orzeczeń Sądu w sprawach karnych zamieszczanych
w Zeszytach od początku działalności. Adres zbioru jest
podano na okładce Zeszytów. Orzeczenia w zbiorze są
uporządkowane artykułowo (według numeracji poszczególnych ustaw) i rzeczowo (według nazw rozdziałów kodeksów karnych bądź nazw ustaw).
Przypomnienie tego jest uzasadnione ignorowaniem
licznych, zwłaszcza dawniejszych, orzeczeń Sądu nie tylko przez część praktyki, ale przez badaczy praktyki, publikujących opracowania pretendujące do kompletności.
*
Prosimy o nadsyłanie informacji o zmianach zapotrzebowania na Zeszyty, a to tak zwiększeniu obsad sądów i prokuratur bądź tworzeniu bibliotek oczekujących
nadsyłania Zeszytów jak i o zbędności tego. Prosimy też
o informację o zmianach nazw (nazwisk) bądź adresów
odbiorców. Bez takiej informacji możemy rozmijać się
z potrzebami.
Staramy się podołać zmieniającym się potrzebom.
*
Zbiory monotematyczne orzecznictwa opracowane
w ramach KZS od poz. 14, zamieszczone także na stronie
internetowej w wersji elektronicznej.
Stan na:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
dodatek
do KZS
Przestępstwo rozboju
styczeń 1991
1/91
Tymczasowe aresztowanie
luty 1991
4/91
Postępowanie odwoławcze
marzec 1991
6-8/91
Zwrócenie sprawy do postępowania przygotowawczego
listopad 1991
12/91
Postępowanie przygotowawcze
grudzień 1992
2/93
Wyroki i ich uzasadnienia
maj 1993
6-8/93
Koszty i opłaty
lipiec 1993
12/93
5
8. Przestępstwa seksualne
grudzień 1995
1/96
9. Przestępstwa fałszowania pieniędzy
lipiec 1996
7-8/96
10. Przestępstwa przeciw bezpieczeństwu powszechnemu
wrzesień 199
10/96
11. Ustawa tzw. rehabilitacyjna z 1991 roku, I-III
styczeń 1997
2-3/97
12. Środki zapobiegawcze, I-II
luty 1997
5/97
13. Przestępstwo rozboju, I-III
sierpień 1997
8/97
14. Przestępstwa narkotykowe
maj 2007
5/07
15. Kara łączna
czerwiec 2010
6/10
16. Wznowienie postępowania
wrzesień 2010
9/10
17. Chuligański charakter przestępstwa
październik 2010 10/10
18. Kara łączna. Suplement
kwiecień 2011
4/11
19. Wznowienie postępowania. Chuligański charakter przestępstwa. Suplement
maj 2011
5/11
20. Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty
kary pozbawienia wolności
czerwiec 2011
6/11
21. Postępowanie wykonawcze, I-II marzec 2012
3/12
22. Ustawa tzw. rehabilitacyjna. Zbiór uaktualniony, I, II
grudzień 2012
12/12
23. Przestępstwa narkotykowe. Suplement
październik 2012 10/12
Nadto dołączono:
- do Zeszytu 6/95 – referaty nt. Wymiar sprawiedliwości w RFN
- do Zeszytu 12/97 – pierwsze wątpliwości do nowej
kodyfikacji karnej
- do Zeszytu 1/98 – bibliografię nowej kodyfikacji
karnej
- do Zeszytu 4/04 – orzeczenia SA Kraków dot.
sprawności postępowania
6
I. Z BIULETYNU 1/14 SĄDU NAJWYŻSZEGO
A. Uchwały Sądu Najwyższego
1.
1. W wydaniu decyzji o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe na podstawie art. 75 § 3 w związku
z art. 75 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku –
Prawo o ustroju sądów powszechnych (jedn. tekst: Dz. U.
z 2013 roku, poz. 427 ze zm.) Minister Sprawiedliwości
nie może być zastąpiony przez sekretarza ani podsekretarza stanu.
2. Wykładnia dokonana w uchwale wiąże od chwili
jej podjęcia.
Uchwała pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia
2014 roku BSA – 4110 – 4/13 podjęta na wniosek Pierwszego
Prezesa Sądu Najwyższego, OSNKW 2/14 poz. 9, a z uzasadnieniem i zdaniami odrębnymi – 4/14 poz. 31
B. Pytania prawne
2.
Czy w przypadku doznania przez pokrzywdzonych
w jednym zdarzeniu drogowym obrażeń naruszających
prawidłowe czynności ciała na okres powyżej i poniżej 7
dni należy wyodrębnić zachowanie sprawcy w części dotyczącej pokrzywdzonych z obrażeniami poniżej 7 dni
i uznać je za wykroczenie z art. 86 § 1 k.w., a w konsekwencji wszcząć postępowanie o to wykroczenie, czy też
w opisie zarzutu z art. 177 § 1 bądź § 2 k.k. oprócz pokrzywdzonych z obrażeniami powyżej 7 dni ujęci być powinni także pokrzywdzeni z obrażeniami poniżej 7 dni,
gdyż również ich dobro prawne zostało bezpośrednio na7
ruszone tym samym zdarzeniem faktycznym? (I KZP
1/14, SO Poznań)
3.
Czy dla odpowiedzialności z art. 245 k.k., w sytuacji,
w której sprawca w celu wywarcia wpływu na świadka
używa groźby bezprawnej w postaci groźby karalnej określonej w art. 190 § 1 k.k. konieczne jest ustalenie,
że groźba wzbudza uzasadnioną obawę, że będzie spełniona? (I KZP 2/14, SO Zamość)
4
Czy użyty w art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 września
2013 roku o zmianie ustawy – kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 roku
poz. 1247) termin «orzeczona kara podlegająca wykonaniu» odnosi się do każdej jednostkowej, bezwarunkowej,
nie wykonanej jeszcze kary orzeczonej za konkretny czyn,
który w następstwie zmiany ustawy stał się wykroczeniem, czy też wymieniony warunek wyłącza zastosowanie
tego przepisu w sytuacji gdy owa kara jednostkowa została pochłonięta przez karę łączną, orzeczoną w związku
z wystąpieniem realnego zbiegu przestępstw? (I KZP
3/14, SO Olsztyn)
5.
Czy na postanowienie sądu I instancji wydane na
podstawie art. 50 ust.1 ustawy z dnia 27 września 2013
roku o zmianie ustawy – kodeks postępowania karnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 25 października 2013 roku poz. 1247) przysługuje zażalenie? (I KZP
4/14, SO Warszawa)
8
6.
Czy zawarte w art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 27 września 2013 roku o zmianie ustawy – kodeks postępowania
karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 roku poz. 1247) określenie «górna granica ustawowego zagrożenia przewidziana za ten czyn» odnosi się wyłącznie
do zagrożenia przewidzianego w sankcji przepisu określającego dany typ wykroczenia, czy też należy go odnosić do
górnej ustawowej granicy danego rodzaju kary przewidzianej w kodeksie wykroczeń? (I KZP 5/14, SO Tarnów)
C. Orzeczenia tezowane
7.
Z zasady określonej treścią art. 8 § 1 k.p.k. wynika,
że brak decyzji ministra właściwego do spraw finansów
publicznych, o której mowa w art. 2 ust. 6 ustawy z dnia
19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (Dz. U. Nr
201 poz. 1540 ze zm.) rozstrzygającej, iż konkretna gra
jest grą na automacie w rozumieniu art. 2 ust. 3-5 tej
ustawy, nie stanowi przeszkody do dokonania takiego
ustalenia w postępowaniu karnym skarbowym, jako warunkującego wypełnienie przedmiotowego znamienia
przestępstwa z art. 107 § 1 k.k.s.
Postanowienie z dnia 28 sierpnia 2013 roku – V KK 15/13,
OSNKW 1/14 poz. 6
8.
W wypadku uwzględnienia środka odwoławczego
wniesionego na niekorzyść oskarżonego przez oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, w ponownym postępowaniu granice przekazania, o których mowa w art. 442
§ 1 zd. 1 k.p.k., kształtuje zarówno zakres zaskarżenia
9
uchylonego orzeczenia, jak i podniesione przeciwko niemu zarzuty.
Wyrok z dnia 28 sierpnia 2013 roku – V KK 53/13, OSNKW 1/14
poz. 7
9.
Rozstrzygnięcie sądu o zastosowaniu środka zabezpieczającego przewidzianego w art. 96 § 1 k.k. musi być
poprzedzone wysłuchaniem lekarzy psychiatrów i psychologa. Wypełnienie tego obowiązku jest obligatoryjne również wtedy, gdy z wnioskiem tej treści występuje oskarżony, w trybie określonym przepisem art. 387 § 1 k.p.k.
Wyrok z dnia 24 października 2013 roku – III KK 352/13, OSNKW
1/14 poz. 8
10.
Rozszerzenie uprawnień do zaskarżenia postanowienia o zaniechaniu ścigania w znowelizowanym art. 306
k.p.k. (ustawa z dnia 22 marca 2013 roku o zmianie
ustawy – kodeks postępowania karnego, Dz. U. poz. 480)
odnosi się do zażaleń wniesionych po dniu 22 lipca 2013
roku.
Postanowienie z dnia 18 grudnia 2013 roku – I KZP 21/13,
OSNKW 2/14 poz. 12, OSNPG 3/14 poz. 17
11.
Dla oceny dopuszczalności zażalenia wnoszonego na
podstawie art. 306 § 1a pkt 3 k.p.k. znaczenie ma stan
prawny obowiązujący w chwili jego wniesienia.
OSNKW 2/14 poz. 13
10
12.
Możliwość orzekania w kwestii dalszego odroczenia
wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie art.
151 § 1 k.k.w., a w konsekwencji także co do potencjalnego ponownego warunkowego zawieszenia jej wykonania
na podstawie art. 152 § 1 k.k.w., jest związana ze zróżnicowaniem okresu odroczenia wynikającym z art. 151 § 1
zd. 1 i zd. 2 k.k.w. oraz uzależniona od ich upływu.
OSNKW 2/14 poz. 14, OSNPG 3/14 poz. 8
II. INNE ORZECZENIA SĄDU NAJWYŻSZEGO
A. Wymiar kary
13.
Brzmienie przepisu art. 58 § 4 k.k. nie pozostawia
żadnych wątpliwości co do tego, że nie jest możliwe skazanie sprawcy występku określonego w art. 178a § 4 k.k.
na karę ograniczenia wolności z zachowaniem wymogów
wskazanych w art. 58 § 3 k.k.
Wyrok z dnia 15 listopada 2013 roku – III KK 326/13, OSNPG
2/14 poz. 2
B. Zbieg przestępstw
14.
Stosownie do dyspozycji przepisu art. 569 § 1 k.p.k.
wyrok łączny wydaje się w sytuacji, gdy w stosunku do
osoby skazanej prawomocnie wyrokami różnych sądów
zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej. Zostały one
sformułowane przez ustawodawcę w treści art. 85 k.k.
11
Zgodnie z zawartym tam rozwiązaniem karę łączną orzeka
się wobec sprawcy, który popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, choćby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie karę tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. W konsekwencji, granicą determinującą orzekanie w przedmiocie kary łącznej, a tym samym
również dopuszczalność wydania wyroku łącznego, jest
pierwszy wyrok skazujący za przestępstwo pozostające
w zbiegu – choćby nieprawomocny. Nie jest zatem dopuszczalne połączenie kar wymierzonych za przestępstwa
popełnione po dacie pierwszego wyroku z karami wymierzonymi za przestępstwa popełnione przed jego wydaniem.
2/14 poz. 26
C. Środki zabezpieczające
15.
Treść przepisu art. 93 k.k. wymagała zatem, aby sąd
meriti dopuścił dowód z opinii biegłego psychologa, a następnie, by biegły ten, jak i biegli psychiatrzy, którzy wydali pisemną opinię, zostali przesłuchani na rozprawie.
Ustawowy obowiązek wysłuchania biegłych umożliwić ma
sądowi oraz stronom bezpośredni kontakt z biegłymi,
w celu weryfikacji ustawowych przesłanek do stosowania
środka zabezpieczającego, co niewątpliwie daje większe
gwarancje dla prawidłowości jego orzeczenia.
2/14 poz. 4; inne brzmienie tej tezy w Zeszycie 1/14 poz. 22 za
Biuletynem PK
12
D. Przestępstwa w komunikacji
Zob. poz. 13 – ograniczenie wolności za ponowne prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości
E. Przestępstwa przeciwko dokumentom
16.
Wystawienie nierzetelnej faktury należy traktować
jako czyn wyczerpujący znamiona przestępstwa skarbowego z art. 62 § 2 k.k.s., stanowiącego lex specialis w stosunku do przestępstwa z art. 271 § 1 k.k.
Postanowienie z dnia 15 listopada 2013 roku – II KK 295/13,
OSNPG 2/14 poz. 8
17.
Przepis art. 387 k.p.k. jest instrumentem o charakterze proceduralnym, a zatem granice porozumienia wyznaczają odpowiednie reguły określone w kodeksie karnym,
zaś oskarżony nie ma możliwości wynegocjowania takich
warunków wymiaru kary bądź środków karnych, jakie nie
są dopuszczalne in concreto w przepisach tego kodeksu.
2/14 poz. 13
18.
Treść art. 387 § 1 i 2 k.p.k. nie daje bowiem sądowi
pierwszej instancji możliwości wymierzenia kary innej niż
proponowana we wniosku o dobrowolne poddanie się od13
powiedzialności karnej, jaka została zaakceptowana przez
uprawnionych uczestników postępowania, a następnie
stanowiła podstawę podjętej przez sąd decyzji o wydaniu
wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania
dowodowego. Sąd wprawdzie nie jest związany wydanym
postanowieniem co do uwzględnienia wniosku oskarżonego, jednak zmiana zapatrywania co do zaaprobowanych
wcześniej warunków skazania pociągać musi za sobą
jednoczesną decyzję o odstąpieniu od postępowania
w trybie uregulowanym w art. 387 k.p.k.
Wyrok z dnia 28 listopada 2013 roku – IV KK 389/13, OSNPG
2/14 poz. 12
19.
Sąd rozpoznający wniosek złożony na podstawie art.
335 § 1 k.p.k. może albo uwzględnić wszystkie elementy
porozumienia prokuratora i oskarżonego i wydać wyrok
odpowiadający temu uzgodnieniu, albo wniosku nie
uwzględnić, nie może natomiast, bez porozumienia ze
stronami zawartego uzgodnienia procesowego, samodzielnie dokonywać modyfikacji poszczególnych elementów tego uzgodnienia.
Wyrok z dnia 5 grudnia 2013 roku – V KK 342/13, OSNPG 2/14
poz. 11
G. Postępowanie odwoławcze
20.
Stosownie do treści art. 433 § 2 k.p.k. sąd odwoławczy ma obowiązek rozważyć wszystkie zarzuty i wnioski
wskazane w środku odwoławczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. W korelacji z tym obowiązkiem pozostaje,
wynikający z treści art. 457 § 3 k.p.k., wymóg wskazania
14
przez sąd odwoławczy w uzasadnieniu wyroku, dlaczego
zarzuty i wnioski apelacji uznał za zasadne albo niezasadne.
2/14 poz. 14
21.
Przepis art. 435 k.p.k. daje sądowi odwoławczemu
nie tyle uprawnienie, co nakłada obowiązek orzeczenia na
korzyść współoskarżonego, który nie wniósł środka zaskarżenia, jeżeli orzeczenie to zmienia lub uchyla z tych
samych względów na korzyść pozostałych, którzy taki
środek odwoławczy wnieśli.
Wyrok z dnia 13 listopada 2013 roku – II KK 170/13, OSNPG
2/14 poz. 15
22.
Przepisy art. 117 § 1 i 2 oraz art. 450 § 3 k.p.k.
przewidują możliwość przeprowadzenia rozprawy odwoławczej wyłącznie wówczas, gdy osoby uprawnione do
wzięcia w niej udział zostały prawidłowo o terminie zawiadomione.
2/14 poz. 21
23.
Akceptacja poglądu o wystąpieniu bezwzględnej
przesłanki odwoławczej wówczas, gdy w „obligatoryjnej
czynności” nie biorą udziału wszyscy ustanowieni obrońcy, prowadziłaby do konsekwencji zupełnie nieracjonalnych. Obrońcy nie mogliby nawet udzielać wzajemnych
pełnomocnictw i zastępować się np. w uczestnictwie
15
w rozprawach, co niewątpliwie stanowiłoby nadmierną
ingerencję w sposób prowadzenia obrony.
2/14 poz. 19
24.
Niezawiadomienie drugiego obrońcy o terminie rozprawy odwoławczej, w konsekwencji którego nie wziął on
w niej udziału, nie może być ocenione jako uchybienie,
które nie mogło mieć istotnego wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Wprawdzie to nie nieobecny obrońca sporządził apelację, ale to nie pozbawiło go możliwości posługiwania się w jej granicach argumentacją samodzielną,
możliwą do oceny wyłącznie po jej przedstawieniu.
2/14 poz. 16; w innym brzmieniu za Biuletynem PK – Zeszyt 1/14
poz. 44
25.
Apelacja jest środkiem odwoławczym, który w przypadku sporządzenia jej przez samego oskarżonego, daje
najszersze funkcje gwarancyjne dla oskarżonego, albowiem prowadzi do pełnej merytorycznej kontroli wyroku
(art. 427 § 1 i § 2 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 k.p.k.).
OSNPG 2/4 poz. 20
26.
Stosownie do treści art. 466 § 2 k.p.k. zażalenie na
zarządzenie prezesa sądu rozpoznaje sąd odwoławczy,
a tym – w braku odmiennej regulacji (art. 24 § 2 k.p.k.) –
jest sąd okręgowy, zgodnie z ogólną regułą wyrażoną
w art. 25 § 3 k.p.k.
16
OSNPG 2/14 poz. 23
27.
Zgodnie z dyspozycją art. 454 § 1 k.p.k. – formułującego jedną z reguł ne peius – sąd odwoławczy nie może
skazać oskarżonego, co do którego w pierwszej instancji
warunkowo umorzono postępowanie.
2/14 poz. 22
Zob. poz. 31 – sposób delegowania sędziego wojskowego
poz. 32 – oznaczenie okresu delegacji sędziego
H. Wznowienie postępowania
28.
O tym czy orzeczenie sądowe kończy postępowanie
w sprawie, decyduje bowiem jego merytoryczna zawartość, powodująca zamknięcie drogi do ponownego orzekania w tej samej sprawie, nie zaś jego wadliwość, utrudniająca, czy nawet uniemożliwiająca, jak twierdzi autor
kasacji, zgodne z prawem jego wykonanie.
2/14 poz. 25
I. Wyrok łączny
Zob. poz. 14 – warunki wydania wyroku łącznego
17
J. Prawo karne skarbowe
29.
W przypadku stosowania art. 107 k.k.s., dla ustalenia bezprawności urządzenia lub prowadzenia gry losowej, gry na automacie lub zakładu wzajemnego, konieczne jest dokonanie oceny tego czynu także w perspektywie
ustawy obowiązującej w chwili popełnienia czynu, co może obejmować również formalnie uchyloną ustawę o grach
i zakładach wzajemnych. Nie chodzi jednak w tym wypadku o dalsze stosowanie tej ustawy, ale uczynienie
z niej podstawy historycznej oceny czynu (na czas jego
popełnienia).
Postanowienie z dnia 28 listopada 2013 roku – I KZP 14/13,
OSNPG 2/14 poz. 10, a nadto w Zeszycie 1/14 poz. 13 w innym
brzmieniu za OSNKW
Zob. poz. 16 – subsumcja wystawienia nierzetelnej faktury
K. Wykroczenia
30.
W ramach unormowania art. 93 § 1 k.p.s.w. przewidziane jest szczególne ograniczenie możliwości orzekania
kar w postępowaniu nakazowym. Zgodnie z treścią tego
przepisu, orzekając wyrokiem nakazowym, sąd może wymierzyć tylko karę nagany, grzywny albo ograniczenia
wolności. Wyraźnie wyłączona jest zatem możliwość orzeczenia najsurowszej z kar przewidzianych w kodeksie wykroczeń, to jest kary aresztu.
2/14 poz. 27
18
L. Ustrój sądów
31.
Przepis art. 26 § 1 ustawy – prawo o ustroju sądów
wojskowych stanowi, że „Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej, po uzyskaniu
zgody sędziego, może delegować sędziego (…) do pełnienia
obowiązków sędziowskich lub wykonywania czynności
administracyjnych w innym sądzie wojskowym lub w sądzie powszechnym”. Delegacji dokonuje zatem Minister
Sprawiedliwości po uzyskaniu zgody Ministra Obrony Narodowej na czasowe opuszczenie przez sędziego (będącego
żołnierzem) jednostki wojskowej, w której dotychczas pełnił on czynną służbę. W tym właśnie znaczeniu do delegacji może dojść jedynie w wyniku porozumienia obu ministrów, gdyż wiąże się z nią nie tylko zmiana sądu,
w którym sędzia wojskowy orzekał, ale również przerwa
w pełnieniu służby czynnej w macierzystej jednostce.
Postanowienie z dnia 6 listopada 2013 roku – V KO 74/13, OSNPG 2/14 poz. 18
32.
Wszystkie czynności orzecznicze wykonane z udziałem sędziego delegowanego, w tym wydanie i ogłoszenie
orzeczenia, muszą nastąpić w okresie delegowania sędziego do orzekania w innym sądzie. Zatem akt delegacji
sędziego do innego sądu winien obejmować nie tylko
dzień, w którym prowadzona jest rozprawa z jego udziałem, ale również dzień, w którym ogłaszane jest zapadłe
w wyniku wcześniejszego rozpoznania sprawy orzeczenie.
Wyrok z dnia 14 listopada 2013 roku – II KK 61/13, OSNPG 2/14
poz. 17
19
III. ORZECZENIA SĄDU APELACYJNEGO
A. Konstytucja
33.
Spór o następstwa czasowe negatywnego wyroku
Trybunału Konstytucyjnego (chodzi o wyrok derogujący
przepis prawny – dop. KZS) z tzw. odroczeniem sprowadza się do kwestii związania sądów niekonstytucyjną
ustawą oraz rozumienia pojęć „obowiązywanie” i „stosowanie” prawa. Traktując Konstytucję RP jako akt, na którego pełną treść składa się nie tylko jej tekst, lecz
i orzecznictwo, którym ten tekst „obrósł” wskutek działalności TK, sądy powinny podejmować czynności zmierzające do ochrony konstytucyjnych praw i wolności, łagodząc negatywne następstwa stwierdzenia niekonstytucyjności. Wyrok uchylający przepis prawny w dacie wydania
wyroku i wyrok wyznaczający inną datę utraty mocy
obowiązującej przepisu wywołują ten sam skutek w obszarze stosowania prawa przez sądy. Oba te wyroki ex
constitutio prowadzą do bezwzględnej i pełnej derogacji
niekonstytucyjnej normy. W obu przypadkach utrata mocy obowiązującej przez niekonstytucyjną normę jest jednoznaczna z ustanowieniem nakazu jej pominięcia przy
rozstrzyganiu spraw przez sądy w pełnym zakresie zastosowania tej normy, jaki istniał przed orzeczeniem TK.
Inny pogląd powodowałby, że z upływem terminu należałoby wznowić postępowanie zakończone między datą wyroku Trybunału i datą utraty mocy przepisu. Powodowałoby to niepewność skazanego co do legalności jego pobytu w ZK, a nawet ewentualność odszkodowania za niesłuszny pobyt w izolacji, gdyby w przyszłości zapadło
orzeczenie innej treści jak dyktowana uchylonym przepisem.
20
Wyrok z dnia 17 grudnia 2013 roku – II AKo 149/13 do II Ko
470/12 Sądu Rejonowego w Gorlicach i II Kz 198/12 Sądu Okręgowego w Nowym Sączu
Notka: Powołano poglądy M. Ziółkowskiego wyrażone w artykule
Skutki czasowe wyroków Trybunału Konstytucyjnego, EPS 4/12
s. 11-21 teza 5. Chodziło o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności, dotąd obligatoryjne. W dniu 27 marca nr zapadła
uchwała SN wyjaśniająca, że „sąd może nie stosować art. 75 § 1
k.k.” którą przedstawimy w Zeszycie 4/14. Zob. o tym także poz.
52 w tym Zeszycie.
B. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
Zob. poz. 43 – przynależność do grupy zorganizowanej
a obawa matactwa w procesie
C. Czynności procesowe
34.
Wprawdzie przepisy kodeksu postępowania karnego
nie wskazują wprost, jakie warunki powinno spełniać
uzasadnienie postanowienia (jak art. 424 k.p.k. co do wyroku), ale wynika to zarówno z istoty samego uzasadnienia, które ma wyjaśniać podstawy podjęcia przez sąd
konkretnego rozstrzygnięcia jak i z licznych wypowiedzi
orzecznictwa w tym zakresie. Sąd Apelacyjny wskazywał
w swych orzeczeniach, że do uzasadnienia postanowienia
stosuje się odpowiednio przepisy o uzasadnieniu wyroku,
w szczególności art. 424 k.p.k., nakazujący wyjaśnić podstawę prawną rozstrzygnięcia (a nie jedynie jej przytoczenie), dokonać potrzebnych ustaleń faktycznych, więc
wskazać udowodnione fakty i przyczyny oparcia się na
zebranych dowodach bądź odmówienia wiary innym dowodom. Gdy uzasadnienie nie zawiera niezbędnych ele21
mentów, nie można go skontrolować ani rzeczowo ustosunkować się do zarzutów zgłoszonych w środku odwoławczym. Uzasadnienie postanowienia powinno – jak uzasadnienie wyroku – spełniać funkcję perswazyjną, to jest
wyłuszczać powody podjęcia decyzji, by strony mogły
przekonać się o jej słuszności, a także funkcję kontrolną,
to jest przedstawiać instancji odwoławczej podstawy do
sprawdzenia tej słuszności.
Postanowienie z dnia 27 listopada 2013 roku – II AKz 464/13
do III K 168/10 SO Kraków
Notka: Przypomniano postanowienia Sądu z dnia 21 czerwca
2000 roku – II AKz 219/00, z dnia 3 lipca 2002 roku – II AKz
245/02 i z dnia 5 listopada 2003 roku – II AKz 537/03 (KZS 6/00
poz. 17, 7-8/02 poz. 48 i 11/03 poz. 34, zbiór 1446, 1723 i 1903).
D. Dowody
35.
W judykaturze utrwalone jest, że jeśli dowód z opinii
biegłych jest przekonujący i zrozumiały dla sądu (organu
procesowego), który to stanowisko odpowiednio uzasadnił, to fakt, iż dowód ten nie jest przekonujący dla strony,
nie może stwarzać podstawy do ponownego powoływania
biegłych lub zasięgania opinii nowych biegłych.
Wyrok z dnia 6 listopada 2013 roku – II AKa 204/13 do III K
32/13 SO Kraków
Notka : W uzasadnieniu kilka orzeczeń Sądu Najwyższego. Tak
orzekaliśmy kilkanaście razy począwszy od wyroku z dnia 7 marca 1991 roku (KZS 3/91 zbiór 50). Nie budzi wątpliwości takie rozumienie art. 201 k.p.k., a jednak skarżący temu oponują, zresztą
bez uzasadnienia, a co ważniejsze – bez rzetelnej pracy, by opinie
biegłych podważyć argumentacją merytoryczną. Zapewne stąd pochodzi tak mocne dążenie do dopuszczenia biegłych „prywatnych”, którzy zaświadczą, za co się im zapłaci.
22
36.
Samo stwierdzenie, że oskarżony choruje na padaczkę, nie daje jeszcze podstaw do przyjęcia u niego wyłączenia lub ograniczenia poczytalności, gdyż następuje to
jedynie w odniesieniu do działania w czasie ataku epileptycznego lub bezpośrednio potem, a takiego stanu nie
stwierdzono.
32/13 SO Kraków
Notka: Powołano się na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 9 listopada 1970 roku – I KR 162/70, niepublikowanym.
37.
Sąd jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu
dowodu w takiej tylko sytuacji i wyłącznie, gdy jest to
niezbędne dla wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Zebrany w sprawie materiał dowodowy
musi więc być niepełny, nasuwać wątpliwości co do stanu
faktycznego, a dopuszczany z urzędu dowód musi być
przydatny dla rozstrzygnięcia istniejących wątpliwości.
W realiach badanej sprawy przeprowadzenie eksperymentu procesowego z udziałem pokrzywdzonego i oskarżonego nie tylko nie było konieczne, ale wręcz było zbędne.
366/12 SO Kraków
Notka: Powołano się na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w postanowieniu z dnia 31 marca 2006 roku – III KK 280/05,
OSNwSK 2003 poz. 700 i w wyroku z dnia 11 lipca 2003 roku –
WA 32/2003, OSNKwSK 2003 poz. 1552). Wypowiadaliśmy się
o tym dwunastokrotnie począwszy od wyroku z 28 listopada 1991
roku (KZS 12/91 poz. 16, zbiór 163), że dopuszczenie dowodu
z urzędu jest uzasadnione wtedy tylko, gdy grozi rażąca niesprawiedliwość orzeczenia, a poza tym jest to rzecz inicjatywy stron,
23
bo działanie z urzędu może powodować mimowolną krzywdę. Pogląd ten podtrzymujemy nadal (zwłaszcza ze świadomością treści
odnośnych przepisów po nowelizacji z 2013 roku), bo w innych
warunkach jest to rzecz stron, ich rozwagi i aktywności.
38.
Okazanie wizerunku nie ma takiej wartości, jak okazanie bezpośrednie, zatem należy dążyć do okazywania
osoby, jeśli przeprowadzenie tej czynności jest w sprawie
możliwe. Rozpoznanie osoby na podstawie fotografii nie
ma tak kategorycznej wymowy i musi podlegać szczególnie wnikliwej ocenie. Wizerunek ma bowiem charakter
statyczny, nie ukazuje ujęcia innego, niż na fotografii, wyrazu oczu, mimiki, brak w nim całej sylwetki, postaci,
sposobu poruszania się itd. Przy wykonaniu zdjęcia twarzy zdarza się, że fotografowane osoby pozują, tak więc
uwidoczniony na fotografiach wyraz twarzy często nie ma
charakteru naturalnego czy spontanicznego.
366/12 SO Kraków
39.
Opinia tycząca stanu zdrowia psychicznego sprawcy
przestępstwa powinna być zawsze wydana przez co najmniej dwóch biegłych psychiatrów, niepozostających ze
sobą w związku małżeńskim ani w innym stosunku, który
mógłby wywołać uzasadnione wątpliwości co do ich samodzielności; o większej liczbie biegłych decyduje sąd,
uwzględniając okoliczności konkretnej sprawy. Biegłymi
mogą być tylko lekarze o specjalizacji psychiatrycznej.
Ustalający to art. 202 znajduje zastosowanie również
w postępowaniu wykonawczym.
Postanowienie z dnia 13 stycznia 2014 roku – II AKzw 1394/13
do III Ko 708/13 SO Kraków
24
Notka: Podobnie Sąd Apelacyjny szereg razy od postanowienia
z dnia 28 stycznia 1999 roku (KZS 2/99 poz. 32, zbiór 1267), zaznaczając, że inną rzeczą jest zaświadczenie lekarza o zdatności
zdrowotnej do odbycia kary (postanowienie z dnia 21 lutego 2002
roku, KZS 2/02 poz. 44, zbiór 1676). O wymogach opiniowania
psychiatrycznego nie decyduje przedmiot sprawy (postępowania),
ale teza dowodowa.
40.
Osobą uprawnioną do uzyskania rzeczy (dowodu rzeczowego itp – dop. KZS) jest jej ostatni posiadacz, chyba
że inna osoba zgłosiła swe roszczenie albo powzięto wątpliwości co do dobrej wiary posiadacza lub ustalono prawo innej osoby do otrzymania rzeczy. Wynika to z domniemania zgodności posiadania ze stanem prawnym
(art. 341 k.c.) a więc obalenie tego domniemania nie
można opierać o niesprecyzowane odczucia lub wątpliwości organu procesowego. Musi ono mieć podstawę dowodową pozwalającą chociaż uprawdopodobnić, że posiadanie nie było zgodne ze stanem prawnym.
Postanowienie z dnia 10 grudnia 2013 roku – II AKz 439/13 do
III K 312/10 SO Kraków
Notka: Powołano się na: Andrzej Gaberle: Postępowanie z dowodami rzeczowymi, /w:/ Dowody w sądowym procesie karnym.
Teoria i praktyka.
E. Środki przymusu
41.
Nieprawomocne uniewinnienie powoduje niemożność
stosowania zarówno środków zapobiegawczych jak i zabezpieczenia majątkowego.
25
Postanowienie z dnia 12 grudnia 2013 roku – II AKz 437/13 do III
K 295/08 SO Kraków
42.
Obawa matactwa uzasadniająca tymczasowe aresztowanie nie może być oparta tylko o to, że oskarżony nie
przyznał się do części (czy wszystkich) zarzuconych mu
czynów. Oskarżony ma prawo do obrony, które realizuje
taką treścią swych wyjaśnień. Dolegliwości procesowe
z tej przyczyny podważałyby to prawo.
Postanowienie z dnia 5 lutego 2014 roku – II AKz 33/14 do VI K
96/13 SO Kraków
Notka: Gdy oskarżony się przyznaje w pełni i składa wyjaśnienia
zgodne z innymi dowodami, wtedy obawa matactwa nie zachodzi.
Jednakże brak przyznania sam przez się nie oznacza matactwa,
bo i niewinny się nie przyznaje do zarzuconego czynu. Dopiero
wtedy trzeba rozważyć, czy matactwo zachodzi. O różnych aspektach tego przedmiotu blisko trzydzieści orzeczeń Sądu Apelacyjnego. Zob. też pozycję następną.
43.
W praktyce sądów utrwalił się pogląd, że uczestnictwo w strukturze zorganizowanej uzasadnia wystarczająco obawę matactwa, a to ze względu na znajomość jej
uczestników, ich wzajemne powiązanie, istnienie dróg
przepływu informacji, solidarność grupową bądź także
inne środki wywierania wpływu od gróźb po przekazywanie środków do życia czy zapewnianie ich rodzinom
uczestników. Jednakże realizowanie przez oskarżonych
ich prawa do obrony nie może jednocześnie stanowić
podstawy do ich tymczasowego aresztowania.
Postanowienie z dnia 5 lutego 2014 roku – II AKz 34/14 do III K
369/13 SO Kraków
26
Notka: Tym bardziej trzeba badać przypisywanie uczestnictwa
w grupie przestępczej, że jest ono lekko przyjmowane nawet
w przypadkach współsprawstwa członków najbliższej rodziny.
Zwracaliśmy na to uwagę kilka razy, ostatnio pod poz. 63 poprzedniego Zeszytu. W tej sprawie rozważano nadto okoliczności
zarzuconych przestępstw. W uzasadnieniu orzecznictwo Sądu
Apelacyjnego.
44.
Osoby prowadzące tzw. koczowniczy (wędrowny) tryb
życia, nie dysponujące lokalem mieszkalnym, ani nie wykonujące pracy, ani też nie utrzymujące bliskich więzi
rodzinnych, mają znacznie większą łatwość i sposobność
do zmiany miejsca swego pobytu. W takiej sytuacji sygnalizowana przez sąd I instancji obawa, że podejrzany ukryje się w celu uniknięcia grożącej mu odpowiedzialności
i będzie nieosiągalny dla wymiaru sprawiedliwości jest
poważna. Niczego w tym nie zmienia, że podejrzany wcześniej nie podejmował takich zachowań, skoro został on
zatrzymany bezpośrednio po zdarzeniu, którego dotyczy
postępowanie. Wykluczyło to możliwość podjęcia przezeń
działań destabilizujących postępowanie.
Postanowienie z dnia 13 lutego 2014 roku – II AKz 42/14 do VI
Kp 26/14 SO Kraków
Notka: Identycznie w postanowieniu z dnia 30 grudnia 1991 roku
(KZS 1/92 poz. 25, zbiór 354), a podobnie w orzekaniu penitencjarnym (KZS 3/02 poz. 30, zbiór 1685).
45.
Bezzasadny jest zarzut świadka EF, że ma prawo „nie
przychodzić na rozprawy bez usprawiedliwienia”. Zgodnie
z art. 177 § 1 k.p.k. każda osoba wezwana w charakterze
27
świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Skarżąca ma rację, że jako żonie oskarżonego przysługuje jej
prawo do odmowy składania zeznań, jednak aby z niego
mogła skorzystać, musi najpierw stawić się przed sądem,
by odnośne oświadczenie złożyć sądowi. Nie od rzeczy będzie przypomnieć, że świadek z tego prawa ostatecznie nie
skorzystała. Skoro zaś świadek EF uchylała się od stawienia się na rozprawie i złożenia zeznań, to jej zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie stanowiło jedyną
możliwość spowodowania, by ten obowiązek wykonała.
Postanowienie z dnia 12 grudnia 2013 roku – II AKz 486/13 do III
K 136/13 SO Kraków
Notka: Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 października 2006 roku – I KZP 22/06 wyjaśnił na pytanie Sądu Okręgowego w Tarnowie, że świadek może wykonać prawo do odmowy zeznań także
przez złożenie na piśmie oświadczenia z art. 186 § 1 k.p.k.
(OSNKW 11/06 poz. 98, OSNPK 1/07 poz. 12 z rozbieżnymi glosami). Naszym zdaniem, odmiennie od stanowiska wtedy zajętego
(notka do poz. 3 KZS 11/06), oświadczenie o skorzystaniu z prawa do odmowy zeznań powinno być złożone wobec sądu, by wykluczyć fałszowanie oświadczeń, wymuszanie bądź wyłudzanie
złożenia ich, a wreszcie dowolne uzurpowanie sobie prawa do odmowy zeznań, więc i do stawiennictwa na rozprawie. Tylko bezpośredniość złożenia oświadczenia może wykluczyć takie sytuacje
bądź pomówienia o ich spowodowanie. Możliwa jest także zmiana
stanowiska osoby, która w śledztwie odmówiła zeznań. Przypominamy, że w omawianej sprawie chodziło tylko o stawiennictwo na
rozprawie, a osoba od tego się uchylająca zeznania złożyła. Jak
trafnie stwierdził Sąd Apelacyjny w Katowicach, „ocena zasadności wezwania na rozprawę nie należy do świadka, ale do organu
procesowego prowadzącego sprawę” (postanowienie z dnia 27
marca 2013 roku, KZS 7-8/13 poz. 84). Bez tego nie dałoby się
utrzymać dyscypliny procesowej, zatem i wyrokować, co by szkodziło stronom procesowym.
28
G. Wyrokowanie
46.
Sporządzenie uzasadnienia zapadłego rozstrzygnięcia
jest istotnym składnikiem prawa do rzetelnego procesu
karnego. Uzasadnienie wymusza samokontrolę sądu, który musi wykazać, że orzeczenie jest materialnie i formalnie prawidłowe oraz odpowiada wymogom sprawiedliwości, dokumentuje argumenty przemawiające za przyjętym
rozstrzygnięciem, jest podstawą kontroli zewnętrznej
przez organy wyższych instancji, służy indywidualnej
akceptacji orzeczenia, umacnia zaufanie społeczne i demokratyczną kontrolę wymiaru sprawiedliwości, więc
wzmacnia bezpieczeństwo prawne. Sąd Apelacyjny stale
przypomina, że uzasadnienie wyroku skazującego powinno zawierać dokładne ustalenie podstawy faktycznej orzeczenia, a więc przedstawiać najistotniejsze fakty i okoliczności przebiegu zdarzenia będącego przedmiotem rozpoznania oraz mające znaczenie dla właściwej oceny tego
zdarzenia okoliczności wcześniejsze i późniejsze. Sąd odwoławczy nie może w zastąpić sądu pierwszej instancji
w dokonywaniu ustaleń faktycznych ani domyślać się
faktów będących podstawą rozstrzygnięcia. Ustaleń tych
faktów powinien dokonać sąd pierwszej instancji, by
strony mogły ustalenia poznać i sformułować przeciw nim
zarzuty, a sąd odwoławczy mógł je sprawdzić. O ile bowiem obraza art. 424 k.p.k., nie stanowi naruszenia prawa procesowego mającego wpływ na treść orzeczenia,
skoro sporządzenie uzasadnienia następuje już po wydaniu orzeczenia, to wady uzasadnienia mogą utrudnić
stronom korzystanie z prawa do odwołania, a sądowi II
instancji wykonanie jego zadania.
Wyrok z dnia 16 grudnia 2013 roku – II AKa 153/13 do III K
294/08 SO Kraków
29
47.
Nie stanowi wyjścia poza granice oskarżenia, więc nie
narusza zasady skargowości, dokonanie w toku przewodu
sądowego odmiennych od zawartych w zarzucie aktu
oskarżenia ustaleń faktycznych co do tego samego zdarzenia np. w zakresie daty, czy nazwy osób pokrzywdzonych przestępstwem w sytuacji ich faktycznej tożsamości.
Sąd orzekający nie jest związany opisem czynu zawartym
w akcie oskarżenia, a po wyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności może i powinien nadać mu w wyroku
określenie, które może odbiegać od opisu przyjętego
w akcie oskarżenia, bo o tożsamości czynu zarzuconego
w akcie oskarżenia i ustalonego w sentencji wyroku decydują granice zdarzenia faktycznego zakreślone w uzasadnieniu aktu oskarżenia. Sprecyzowanie czasu popełnienia
przestępstwa w obrębie tego samego zdarzenia historycznego jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem sądu.
Wyrok z dnia 23 stycznia 2014 roku – II AKa 253/13 do III K
293/10 SO Kraków
Notka: Podobnie należy poprawiać redakcję opisu czynu, by nie
zawierała elementów zbędnych jak wykraczające poza znamiona
ustawowe, czy niestosownych jak wulgarne słowa, o czym niedawno się wypowiadaliśmy (KZS 12/13 poz. 41 i 1/14 poz. 66).
Nie ma obawy, że zmiany redakcji zarzutu naruszą skargowość
procesu.
Zob. poz. 34 – uzasadnienie postanowienia
H. Postępowanie odwoławcze
48.
Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych jest trafny
wówczas, gdy zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd orzekający nie odpowiada prawidłom logicznego rozumowania oraz gdy błąd ten mógł mieć
30
wpływ na treść orzeczenia. Zarzut ten nie może się sprowadzać tylko do zakwestionowania stanowiska sądu I instancji czy też do samej tylko polemiki z ustaleniami sądu, nieuzasadnionej oceną dowodów, lecz powinien wskazywać nieprawidłowości w rozumowaniu sądu odnośnie
do oceny okoliczności sprawy. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu odmiennego poglądu, jak czyni to autor apelacji, nie może prowadzić do wniosku o popełnieniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych.
Stanowisko przedstawione w skardze odwoławczej należało zatem uznać za odmienny pogląd jej autora co do okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego i możliwych do wyciągnięcia z nich wniosków.
Wyrok z dnia 29 stycznia 2014 roku – II AKa 261/13 do III K
403/12 SO Kraków
I. Wznowienie postępowania
49.
Nie każdy fakt lub dowód, nieznany sądom orzekającym w postępowaniu, daje podstawę do wzruszenia prawomocnego orzeczenia. Nowy w rozumieniu art. 540 § 1
pkt 2 k.p.k. jest dowód, który w porównaniu z dotychczas
przeprowadzonymi daje szansę uniewinnienia skazanego.
Dowód, który nie ma takiej wymowy, nie może powodować wznowienia postępowania, choćby miał zostać przeprowadzony po raz pierwszy.
Postanowienie z dnia 30 grudnia 2013 roku – II AKo 136/13 do
II K 1815/12/S SR Kraków Śródmieście i IV Ka 277/13 SO Kraków
31
J. Przeciwdziałanie narkomanii
50.
Sąd Apelacyjny od dawna przyjmuje, że znaczna ilość
środka odurzającego to taka, która wystarcza do odurzenia się jednorazowo kilkudziesięciu tysięcy osób. Stwierdzenie znacznej ilości środka odurzającego wynika wyłącznie z uwzględnienia kryterium ilościowego.
341/10 SO Kraków
Notka: Chodziło o ilość porcji narkotyku, nie o wagę. Pozostałe
kryteria, jak rodzaj narkotyku i inne, mogą być uwzględniane
w ustalaniu stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa, więc
w wymiarze kary.
K. Prawo własności przemysłowej
51.
Wykładni pojęcia „towaru” oraz pojęcia „wprowadzania do obrotu” należy dokonywać z uwzględnieniem treści
cytowanych wyżej przepisów ustawy prawo własności
przemysłowej, które określają treść prawa ochronnego na
znak towarowy. Istotą wprowadzenia do obrotu jest zachowanie aktywne, a zatem działanie polegające na zbywaniu, czy to odpłatnie, czy też nieodpłatnie towarów lub
usług oznaczonych podrobionym znakiem towarowym.
Poprzez znamię „oznaczania” znakiem towarowym konkretnego towaru lub usługi należy rozumieć trwałe połączenie znaku z towarem lub usługą w efekcie czego powstaje między nimi stan integralności. Celem takiego zachowania jest ujawnienie znaku towarowego jako oznaczenia wskazującego na pochodzenie danego towaru
(usługi) od podmiotu uprawnionego, mające skutkować
32
wytworzenie i zakodowanie w świadomości nabywcy powiązania pomiędzy określonym towarem a znakiem.
Wyrok z dnia 30 października 2013 roku – II AKa 157/13 do II K
67/10 SO Kraków
Notka: Oskarżona wyłudzała pieniądze, które przyjmowała na lokaty, umieszczając na wystawianych dokumentach znak towarowy znanej firmy i z tego uczyniła stałe źródło utrzymania. Uznano
to za występek z art. 305 ust. 3 ustawy prawo własności przemysłowej.
IV. ORZECZENIA INNYCH SĄDÓW APELACYJNYCH
A. Konstytucja
52.
Skoro utrata mocy obowiązującej przepisu uznanego
za sprzeczny z Konstytucją jeszcze nie nastąpiła, to powoływanie się w chwili obecnej na tę okoliczność prawną jako przesłankę uzasadniającą wznowienie jest przedwczesne i bezzasadne. Uznać trzeba, iż orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności przepisu z Konstytucją i jednoczesne odroczenie utraty mocy obowiązującej
tego przepisu na określony czas w oparciu o art. 190 ust.
3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej jest równoznaczne
z odroczeniem skutków prawnych tego wyroku, w tym
w szczególności objętych przepisem art. 540 § 2 k.p.k.,
stanowiących o podstawie wznowienia postępowania karnego, również na ten czas. Przyjęcie poglądu przeciwnego,
opartego o literalne brzmienie art. 540 § 2 k.p.k., który
formułuje podstawy wznowienia, odwołując się aktualnie
wyłącznie do stwierdzonej przez Trybunał Konstytucyjny
niezgodności przepisu z Konstytucją, a nie do utraty jego
mocy obowiązującej, prowadziłoby do sytuacji w której
sąd – po wznowieniu postępowania we wskazanym okre33
sie – przy ponownym rozpoznawaniu sprawy, do czasu
zmiany przepisu przez ustawodawcę, byłby zobligowany,
zgodnie z zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji RP), do ponownego zastosowania tego samego przepisu, wciąż obowiązującego, także mocą decyzji Trybunału. Uznanie niekonstytucyjności wymienionego w wyroku Trybunału
Konstytucyjnego przepisu art. 75 § 1 k.k. nie oznacza bowiem konieczności niejako automatycznego wznowienia
postępowania we wszystkich sprawach, w których był on
podstawą rozstrzygnięcia w przedmiocie zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności. Do przyjęcia zasadności wniosku w takim przypadku konieczne byłoby nadto ustalenie, co najmniej
z dużym prawdopodobieństwem, że w czasie orzekania
przez sąd wykonawczy o zarządzeniu wykonania kary
w sprawie istniały okoliczności szczególne, które mogłyby
stanowić podstawę do odstąpienia od tej decyzji.
Postanowienie SA Katowice z dnia 11 grudnia 2013 roku – II AKz
739/13, biul. 4/13 poz. 21 s. 23
Notka: My inaczej; zob. poz. 33 w tym Zeszycie.
Zob. poz. 68 – nadużycia prawa do obrony
Zob. poz. 87 – zaskarżalność odmowy wyznaczenia pełnomocnika z urzędu
Zob. poz. 108 – nadrzędność prawa międzynarodowego
o nadaniu przesyłki
B. Zasady odpowiedzialności
53.
Przedawnienie karalności dotyczy czynu, a nie jego
kwalifikacji prawnej. Sprawca, który w warunkach art. 11
§ 2 k.k. wyczerpuje swoim zachowaniem znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach ustawy, popełnia je34
den czyn, odpowiadający przestępstwu stypizowanemu
przez zbiegające się przepisy, które wchodząc w skład
kumulatywnej kwalifikacji tracą swoją samodzielność.
Utworzone w ten sposób przestępstwo zagrożone jest karą, której granice wyznacza ustawowe zagrożenie przepisu
przewidującego najsurowszą karę. Kara ta staje się wyznacznikiem terminu przedawnienia, które ustawodawca
w przepisie art. 101 § 1 k.k. wiąże z zagrożeniem karą.
Wyrok SA Katowice z dnia 2 sierpnia 2013 roku – II AKa 480/12,
biul. 4/13 poz. 9 s. 6
54.
Norma wyrażona w art. 4 § 1 k.k. nie ma zastosowania do przepisów proceduralnych, albowiem odnieść ją
należy do przepisów materialno prawnych w przypadku
kolizji ustaw karnych w czasie. Nie można zatem podzielić
stanowiska sądu meriti, że dokonując oceny przepisów
procedury karnej w oparciu o przepisy art. 4 k.k. uznać
należy, że przepis art. 540 b w niniejszej sprawie nie ma
zastosowania. Przepis art. 540 b § 1 pkt 1 k.p.k. został
wprowadzony do ustawy – kodeks postępowania karnego
– z dniem 14 listopada 2011 roku ustawą nowelizującą
z dnia 29 lipca 2011 roku (Dz. U. Nr 191 poz. 1135), która nie zawiera przepisów przejściowych, tak jak regulowała to ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – przepisy wprowadzające kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 1997
roku Nr 89 poz. 556). Oznacza to, że art. 540 b k.p.k.
obowiązuje w aktualnej procedurze karnej od dnia 14 listopada 2011 roku i znajduje zastosowanie w sprawie.
Postanowienie SA Katowice z dnia 16 października 2013 roku –
II AKa 607/13, biul. 4/13 poz. 22 s. 24
Zob. poz. 70 teza 2 – wielokrotne znieważenie jako jeden
czyn
35
C. Wyłączenie odpowiedzialności karnej
55.
Pojęcie akredytacji nie znajduje odzwierciedlenia w prawie prasowym, jednak uważa się, że jest to zgoda organizatora na bezpośredni udział w imprezie, która daje możliwość uczestniczenia w niej na warunkach uprzywilejowanych. Tym samym w sytuacji, gdy praca dziennikarza
nie wiąże się z żadnym uprzywilejowaniem serwowanym
przez organizatora, ułatwiającym tę pracę i podwyższającym jej komfort w odniesieniu do innych, to staranne
zbieranie rzetelnego materiału prasowego na zasadach
ogólnie przyjętych, odbywające się w miejscu publicznym,
nie wymaga akredytacji, a tym samym nie może uchodzić
za zachowanie bezprawne, uzasadniające podejmowanie działań w warunkach obrony koniecznej. W sytuacji,
gdy działalność dziennikarza sprowadza się do gromadzenia materiału w toku interwencji prasowej w rozumieniu przepisu art. 43 prawa prasowego, nie jest wymagana zgoda osoby na utrwalenie wówczas jej wizerunku,
bowiem ta dotyczyć może jedynie zgodnie z art. 81 prawa
autorskiego etapu rozpowszechniania, a więc publikacji
materiału prasowego, kiedy to wizerunek osoby zawarty
w obrazie może zostać poprzez odpowiednie zabiegi technicznie zniekształcony w sposób uniemożliwiający identyfikację. Tym samym również i takie zachowanie nie może zostać uznane jako bezprawny zamach na dobro osobiste człowieka usprawiedliwiające podejmowanie działań
obronnych w zgodzie z przepisem art. 25 § 1 k.k. Zauważyć trzeba, że przepis art. 81 ust. 2 pkt 2 prawa autorskiego przewiduje nadto, iż nie wymaga zezwolenia rozpowszechnianie wizerunku osoby stanowiącej jedynie
szczegół całości takiej, jak zgromadzenie, krajobraz, czy
publiczna impreza, a niewątpliwie taki charakter może
mieć nagrywanie obrazu wielotysięcznej rzeszy ludzi
znajdujących się w miejscu publicznym na zewnątrz ko36
ścioła w trakcie Mszy Świętej w ramach zorganizowanej
pielgrzymki.
Wyrok SA Katowice z dnia 30 września 2013 roku – II AKa
201/13 biul. 4/13 poz. 4 s. 4
D. Kary. Środki karne
56.
Orzeczenie środka karnego przepadku, w każdej postaci, a więc zarówno przepadku przedmiotu pochodzącego bezpośrednio z przestępstwa, przepadku przedmiotów,
które służyły do popełnienia przestępstwa, przepadku
równowartości tych przedmiotów, jak i przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa albo jej równowartości, musi mieć ściśle określony substrat, w postaci
konkretnie wskazanych składników majątkowych sprawcy, istniejących w chwili orzekania.
Postanowienie SA Wrocław z dnia 10 lipca 2013 roku – II AKz
266/13, OAW 4/13 poz. 299 s. 5, OSNPG 4/14 poz. 32
57.
Rozstrzygnięcie o każdym środku karnym stanowi integralną część orzeczenia o odpowiedzialności karnej
sprawcy przestępstwa. Orzeczenie środka karnego jest
ściśle związane ze skazaniem za konkretny czyn. Tym
samym jest niedopuszczalne orzekanie jednego środka
karnego za kilka przypisanych oskarżonemu przestępstw.
Środek karny podobnie jak kara może być orzeczony tylko
za określone przestępstwo. Jeżeli zaś za zbiegające się
przestępstwa orzeczono środki karne pozbawienia praw
publicznych, zakazów lub obowiązku tego samego rodzaju, to wówczas sąd stosuje, zgodnie z art. 90 § 2 k.k., odpowiednio przepisy o karze łącznej. Nie ma jednak ja37
kichkolwiek podstaw do stosowania przepisu art. 90 § 2
k.k. do środka karnego obowiązku naprawienia szkody
i to również w tej sytuacji, gdy ma być on wykonany na
rzecz tej samej osoby pokrzywdzonej.
Wyrok SA Białystok z dnia 17 października 2013 roku – II AKa
123/13, OSAB 4/13 s. 33
Notka: My podobnie w wyroku z dnia 20 grudnia 1990 roku –
II AKr 7/90: orzeczenie o przepadku rzeczy nie jest czynnością
o charakterze porządkowym, regulującą postąpienie z dowodami
rzeczowymi, ale wymierzeniem kary par excellence, wymagającym
stwierdzenia, kogo i za co się karze (tj. którego z oskarżonych i za
który czyn – KZS).
58.
W skład korzyści majątkowej w rozumieniu art. 45
§ 1 k.k. podlegającej przepadkowi, wchodzą również
wszelkie wydatki poczynione przez sprawcę na uzyskanie
przedmiotu pochodzącego z przestępstwa.
Wyrok SA Warszawa z dnia 24 października 2013 roku – II AKa
274/13, LEX 1383532
59.
Tylko grzywna wymierzona na podstawie art. 33 § 2
k.k. jest „grzywną orzeczoną obok kary pozbawienia wolności” w rozumieniu art. 309 k.k. i tylko w jej wypadku
uprawnione jest jej obostrzanie do wysokości 2000 stawek dziennych. Takiej możliwości nie dawała grzywna
orzeczona na podstawie art. 71 § 1 k.k., gdyż jest ona
orzekana nie tyle razem z karą pozbawienia wolności, ile
w związku ze stosowaniem instytucji warunkowego zawieszenia wykonania tej kary.
Wyrok SA Katowice z dnia 24 października 2013 roku – II AKa
311/13, biul.4/13 poz. 18 s. 11
38
E. Probacja
60.
Zastosowanie zastrzeżenia z art. 77 § 2 k.k. mające
już wyjątkowy charakter, w odniesieniu do nieletniego,
czy młodocianego sprawcy winno być stosowane jedynie
ostatecznie, gdy ponad wszelką wątpliwość sąd stwierdzi,
że wychować młodego sprawcę i wdrożyć go do przestrzegania powszechnie obowiązujących norm prawnych może
jedynie kara bardzo surowa, z dodatkowymi obwarowaniami o których mowa w art. 77 § 2 k.k.
355/13, biul. 4/13 poz. 8 s. 6
61.
Dla skazanego odbywającego długoterminową karę
pozbawienia wolności, nie sprawdzonego dotychczas
w warunkach wolnościowych i posiadającego zaburzenia
osobowości oraz nie dysponującego sprzyjającymi warunkami środowiskowymi, ale wykazującego zaangażowanie
w proces resocjalizacji, lepszym rozwiązaniem jest poddanie go dozorowi w okresie próby w związku z warunkowym zwolnieniem, niż opuszczenie przez niego zakładu
karnego po odbyciu kary w całości bez możliwości zapewnienia jakiegokolwiek nadzoru nad jego osobą.
Postanowienie SA Wrocław z dnia 12 listopada 2012 roku –
II AKzw 1485/12, OAW 1/14 poz. 311 s. 52
Zob. poz. 52 – stosowanie przepisu niekonstytucyjnego
z odroczoną datą derogacji
Zob. poz. 59 – grzywna obok kary pozbawienia wolności,
także zawieszonej
39
F. Powrót do przestępstwa
62.
Umorzenie postępowania o czyn z art. 258 § 1 k.k.
nie wyklucza możliwości zastosowania przepisu art. 65
k.k. Wymieniona w nim przesłanka „działania w zorganizowanej grupie przestępczej” wymaga każdorazowo ustalenia w stosunku do konkretnego czynu i stanowi element kwalifikacji prawnej, jak i podstawy wymiaru kary,
niezależnie od tego czy danemu sprawcy przypisano popełnienie przestępstwa z art. 258 § 1 k.k.
biul. 4/13 poz. 6 s. 5
63.
Umorzenie wobec oskarżonego postępowania o czyn
z art. 258 § 1 k.k. z uwagi na przedawnienie jego karalności, nie stało na przeszkodzie przyjęciu, że przypisanego mu czynu dopuścił się on „w ramach zorganizowanej
grupy mającej na celu popełnianie przestępstw przeciwko mieniu”, a w konsekwencji uwzględnieniu przepisu
art. 65 k.k. w podstawie prawnej skazania, w sytuacji,
gdyby poczynione ustalenia faktyczne pozwalały na taką
konkluzję. Nie można więc stawiać znaku równości pomiędzy brakiem możliwości skazania sprawcy za czyn
z art. 258 § 1 k.k. z uwagi na przedawnienie karalności
tego przestępstwa a możliwością ustalenia, że innego
czynu dopuścił się on działając w grupie, o której mowa
w art. 258 § 1 k.k. Przepis art. 65 § 1 k.k. posługuje się
bowiem zwrotem „popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa”, a zatem jego wykładnia językowa
w sposób jednoznaczny prowadzi do wniosku, że może
mieć on zastosowanie wyłącznie do sprawcy będącego
członkiem zorganizowanej grupy przestępczej, a tym sa40
mym nie znajduje zastosowania do sprawcy, który jedynie
działa wspólnie ze zorganizowaną grupą przestępczą w
popełnieniu konkretnego przestępstwa, nie będąc jednak
jej członkiem.
205/13, biul. 4/13 poz. 7 s. 5-6
G. Przedawnienie
Zob. poz. 53 – czyn, a nie jego kwalifikacja, przesłanką
przedawnienia karalności
H. Zbieg przestępstw
64.
Przepis art. 91 § 3 k.k. stanowi samodzielną podstawę orzeczenia o karze łącznej m. in. w przypadku jej
orzekania w sytuacji, kiedy sprawca w warunkach określonych w art. 85 k.k. popełnia dwa lub więcej ciągów
przestępstw określonych w art. 91 § 1 k.k. lub ciąg przestępstw oraz inne przestępstwo.
Wyrok SA Białystok z dnia 6 sierpnia 2013 roku – II AKa 135/13,
OSA 1/14 poz. 1
I. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
65.
Ustalenie zamiaru spowodowania przez sprawcę jakiegokolwiek innego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego niż określony w art. 156 § 1 k.k. (tj. ciężkiego) i jednocześnie spowodowanie śmierci pokrzywdzonego winno
41
być rozważone (ocenione) w aspekcie odpowiedzialności
z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 155 k.k. Jeśli bowiem
oskarżony swym umyślnym zachowaniem nie spowodował ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego to
nie można mu przypisać jego następstwa z art. 156 § 2
k.k.
Wyrok SA Warszawa z dnia 28 października 2013 roku – II AKa
329/13, LEX 1383535
66.
Udziałem w pobiciu jest każda forma świadomego
współdziałania uczestników pobicia, a w jej ramach również każdy środek użyty do ataku na inną osobę, jeżeli
wspólne działanie powoduje narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku wskazanego w art. 156 § 1 k.k. lub w art. 157
§ 1 k.k. Odpowiedzialność za udział w pobiciu ma zatem
zawsze charakter wspólnej odpowiedzialności za następstwa działania, a sprawcy odpowiadają niezależnie od tego, czy można ustalić, który z nich spowodował konkretne następstwa pod warunkiem, że każdy z nich możliwość
ich nastąpienia przewidywał albo mógł i powinien był
przewidzieć.
353/13, biul. 4/13 poz. 11 s. 7
67.
Działanie bez powodu, bez wyraźnego motywu nie
uprawnia jeszcze do przyjęcia, że mamy do czynienia
z działaniem podjętym w wyniku motywacji zasługującej
na szczególne potępienie. Nie negując możliwości sytuacji,
gdy właśnie brak wyraźnego powodu determinować może
przyjęcie działania przez sprawcę w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, podnieść należy,
42
iż każdorazowa taka sytuacja wymaga odniesienia się do
realiów danej konkretnej sprawy oraz że będą to sytuacje
wyjątkowe. Wprawdzie w niniejszym przypadku syn pozbawił życia ojca, a zabójstwo rodzica jest zawsze zbrodnią budzącą odrazę ze względu na węzły pokrewieństwa
sprawcy i ofiary, to fakt ten pozwala uznać, że czyn
oskarżonego zasługuje na najwyższe potępienie, ale nie
jest wystarczającym dla przyjęcia, że działał on w wyniku
motywacji zasługującej na szczególne potępienie.
Wyrok SA Katowice z dnia 21 listopada 2013 roku – II AKa
394/13, biul. 4/13 poz. 10 s. 7
Notka: Sprzeczność ocen jest pozorna. Potępiając najmocniej czyn
oskarżonego, a więc jego znamiona przedmiotowe, sąd nie znalazł
powodów do takiego potępienia wśród znamion podmiotowych.
J. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości
68.
Prawo do obrony przysługujące sprawcy czynu niezależnie od faktu wszczęcia postępowania i jego stadium,
wyłącza nie tylko bezprawność fałszywego zeznania ale
również fałszywego oskarżenia innej osoby.
Wyrok SA Wrocław z dnia 6 grudnia 2012 roku – II AKa 351/12,
OAW 1/14 poz. 307 s. 12, OSA 3/14 poz. 10
K. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
69.
Jeśli zważy się, iż celem przedmiotowej grupy przestępczej miało być wyłudzanie zwrotów nienależnych podatków VAT, leasingów oraz kredytów bankowych wielkiej
wartości, to niewątpliwie istotne znaczenie dla oceny czy
43
taka grupa istniała, kto wchodził w skład tej grupy, kto
nią kierował, obok dowodów osobowych, miały dowody
z dokumentów. To ich analiza przy uwzględnieniu wzajemnych powiązań między podmiotami gospodarczymi
i poszczególnymi osobami, charakteru i sposobu przeprowadzenia transakcji, dała sądowi okręgowemu pełną
podstawę do stwierdzenia, że istniała grupa przestępcza
i kierował nią oskarżony. Oczywiście należy podkreślić,
że istniejąca grupa przestępcza nie była ściśle sformalizowana, nie działał w niej organ ewidencjonujący jej
członków, nie istniał formalny podział czynności ani formalnie ustalone sankcje za przekroczenie określonych
zasad postępowania. Nie te jednak elementy są warunkiem koniecznym istnienia zorganizowanej grupy przestępczej. Każdorazowo z uwagi na specyfikę danej grupy,
osoby wchodzące w jej skład oraz łączące je więzi, należy
indywidualnie oceniać na kanwie rozpoznawanej sprawy.
Dowodzi tego bogate orzecznictwo sądowe w tym zakresie.
Wiadomo, że grupa przestępcza, o której mowa w art. 258
§ 1 k.k. powinna składać się nie mniej jak z trzech osób,
których wspólnym celem jest popełnianie przestępstw
stale bądź zależnie od okazji. Nie jest jednak wymagana
jakaś specjalna wewnętrzna struktura organizacyjna ani
niezmienny skład, ani określony stopień zorganizowania,
jak szczegółowe określenie zasad przynależności, staż
członkowski, sankcje za wystąpienie przeciw dyscyplinie
itd. W badanej sprawie grupa przestępcza tworzyła się
z uwagi na powiązania osobowe, powiązania kapitałowe
i biznesowe, z racji prowadzonych firm oskarżeni dokonywali wzajemnych „transakcji” tak, by uzyskiwać w ten
sposób wymierne korzyści majątkowe. Sposób działania
grupy, sprawy, jakimi się zajęli jej członkowie, którym
w sposób niekwestionowany zaczął przewodzić oskarżony,
zakreśliły formy działania, które w sposób oczywisty miały przestępczy charakter.
44
biul. 4/13 poz. 15 s. 9-10
70.
1. Pojęcie nawoływania do nienawiści na tle różnic
rasowych traktować należy jako publiczne wzywanie (nawoływanie) innych osób do odczuwania i utrwalenia negatywnych emocji, niechęci oraz wrogości wobec przedstawicieli odmiennej rasy, przy czym dla realizacji występku
określonego w przepisie art. 256 § 1 k.k. nie jest konieczny skutek w postaci przekonania przez sprawcę innych
odbiorców do prezentowanych przez siebie poglądów,
chociaż tym motywowane winno być jego zachowanie
w inkryminowanym miejscu i czasie.
2. Jeżeli zatem przyjąć, że tempore criminis oskarżony
zwrócił się w miejscu publicznym, w którym mogła znaleźć się nieokreślona liczba osób, do pokrzywdzonego
słowami „czarnuch, czarna świnia”, to niewątpliwie znieważył go publicznie, obrażając go i naruszając jego prawo
do dobrego imienia z powodu przynależności rasowej. Jego działanie nie było skierowane zatem do bliżej nieokreślonej grupy osób i nie było umotywowane chęcią wzbudzenia w niej wrogości na tle różnic rasowych, a nadto
przekazywany przez oskarżonego komunikat trudno
uznać za taki, który mógłby wzbudzić w odbiorcach negatywne emocje, o jakich mowa w przepisie art. 256 § 1 k.k.
Dlatego też wskazane wyżej zachowanie potraktować należy jedynie jako realizujące znamiona występku i uznać
trzeba za kompleks ratalnych zachowań połączonych
z góry powziętym zamiarem znieważenia z powodów rasowych pokrzywdzonego w ramach jednego czynu ciągłego w rozumieniu przepisu art. 12 k.k.
301/13, biul. 4/13 poz. 14 s. 8
45
Zob. poz. 62 – stosowanie art. 65 k.k. a wynik sprawy
o przynależność do grupy przestępczej
L. Przestępstwa przeciwko mieniu
71.
O ile można byłoby się pokusić o uznanie za inny
niebezpieczny przedmiot żelazka podłączonego do prądu
i rozgrzanego do odpowiednio wysokiej temperatury, mogącej wywołać poważne i rozległe oparzenia ciała, to z całą pewnością nie posiada takich właściwości żelazko niepodłączone do źródła energii elektrycznej. Zwykłe jego
użycie, wyłącznie jako narzędzia do zadawania uderzeń,
nigdy nie spowoduje takich obrażeń, jak broń palna czy
nóż.
biul. 4/13 poz. 12 s. 8
Notka: Można tylko zdziwić się, że ktoś domagał się od Sądu,
by uznać żelazko za przedmiot niebezpieczny. Nawet rozgrzane,
jest to nadal żelazko, przedmiot banalny, a nie niebezpieczny i nie
zmienia tego nawet zadawanie nim cierpień, bo cierpienia nie są
tożsame z bezpośrednim zagrożeniem życia, jak to przewiduje
znowelizowany § 2 art. 280 k.k. Zob. też poz. 75.
72.
Nie bez znaczenia były konspiracyjne okoliczności
przekazania pojazdu, przesiadanie się uczestników rozboju, świadomość tego, że jadą pod konkretny Urząd Poczty
nie jako interesanci, ale w celach rabunkowych. Zachowanie oskarżonego, który dostarczył sprawcom pojazd,
ułatwiło im popełnienie zaplanowanego przestępstwa rozboju. Tego rodzaju zachowanie stanowiło pomocnictwo do
rozboju i wyczerpało znamiona przestępstwa z art.18 § 3
k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k.
46
Wyrok SA Katowice z dnia 5 września 2013 roku – II AKa 254/13,
biul. 4/13 poz. 2 s. 3
73.
Wątpliwa jest możliwość uznania za osobę godną zaufania osoby, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z art. 291 § 1 k.k., gdyż nie daje
ona gwarancji należytego przechowywania przedmiotów.
Postanowienie SA Katowice z dnia 18 września 2013 roku – II AKz
531/13, biul. 4/13 poz.13 s. 8
74.
Do przyjęcia, że sprawca działał w celu wymuszenia
zwrotu wierzytelności, nie jest konieczne, aby wierzytelność rzeczywiście istniała.
Wyrok SA Łódź z dnia 15 października 2013 roku – II AKa
187/13, LEX 1381436
75.
Wykorzystanie podstawowej funkcji żelazka, jaką jest
prasowanie, w odniesieniu do człowieka stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia. Spowodowanie oparzeń na rozległym obszarze ciała prowadzi do naruszenia ciągłości
tkanki, a w wypadku poparzeń II i III stopnia dochodzi do
znacznej utraty przez ustrój płynu i składników niezbędnych do prawidłowej przemiany materii. Może dojść do
zakażeń, w tym do bardzo niebezpiecznej dla życia – sepsy. Zatem z powyższych względów należało rozgrzane żelazko użyte wobec człowieka zaliczyć do niebezpiecznych
przedmiotów w rozumieniu art. 280 § 2 k.k.
238/13, biul. 4/13 poz. 16 s. 10
47
Notka: W dyskusji sprzed kilkunastu lat (przed nowelizacją art.
280 § 2 k.k.) obszernie wyjaśniano różnicę między działaniem
okrutnym a zagrożeniem życia w rozboju, stwarzanym przez posługiwanie się przedmiotem niebezpiecznym. Zwłaszcza bezpośredniość zagrożenia życia jest znamieniem jednoznacznym, którego w tej sprawie wyraźnie nie zauważono. Zadawanie cierpień
wymaga surowszej kary, ale żeby ją wymierzyć, sąd nie musi stosować surowszej kwalifikacji prawnej. Zob. też poz. 71
Zob. poz. 78 – oszustwo a wyłudzenie kredytu
Ł. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
76.
Prowadzący cudze sprawy bez zlecenia nie jest podmiotem sprawczym przestępstwa z art. 296 § 1 k.k., gdyż
źródłem obowiązku sprawcy do zajmowania się sprawami
majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej
osobowości prawnej nie jest przepis ustawy, decyzja właściwego organu lub umowa, ale zdarzenie prawne.
Wyrok SA Wrocław z dnia 25 kwietnia 2012 roku – II AKa
77.
Oskarżeni będący rzeczoznawcami majątkowymi musieli zdawać sobie sprawę z tego, że zastosowana przez
nich metoda odtworzeniowa nie wykaże wartości rynkowej maszyn i urządzeń, istotnej dla celów udzielenia kredytu. Te wszystkie okoliczności dowodzą, że oskarżeni
mieli świadomość zawyżenia wartości urządzeń, stwierdzili tym samym nieprawdę, wiedząc o tym, że była to
istotna okoliczność dla uzyskania kredytu. Tego rodzaju
zachowanie wyczerpało znamiona przestępstwa z art. 18
§ 3 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k.
48
biul. 4/13 poz. 3 s. 3-4
78.
Dla przypisania sprawstwa przestępstwa wyczerpującego kumulatywnie znamiona określone w przepisach
art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. niezbędne jest wykazanie, że w chwili przedkładania pracownikowi banku
w celu uzyskania kredytu przerobionego, podrobionego,
poświadczającego nieprawdę albo nierzetelnego dokumentu, sprawca nie tylko zamierzał uzyskać kredyt, ale
już miał z góry powzięty zamiar jego niespłacenia w przyszłości. Wszak, gdyby założyć, że każdy kto przedkłada
takie dokumenty (a tym bardziej uzyskuje w sposób określony przepisem art. 297 § 1 k.k. kredyt) jednocześnie,
„automatycznie” odpowiada za przestępstwo z art. 286 § 1
k.k. i nie zachodzi przy tym konieczność ustalenia po jego
stronie zamiaru niespłacenia tego kredytu, to ustawodawca zbędnie wprowadziłby do kodeksu karnego obok
przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. także przestępstwo z art.
297 § 1 k.k.
Wyrok SA Katowice z dnia 23 sierpnia 2013 roku – II AKa 262/13
biul. 4/13 poz.17 s. 10
79.
1. Zakres prawno karnej ochrony wynikającej z typu
czynu zabronionego przewidzianego w art. 585 § 1 ustawy
z dnia 15 września 2000 roku – kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000, nr 94 poz. 1037), nie obejmował zachowań sprawczych podejmowanych na szkodę spółki
działającej na podstawie prawa obcego. Z tego powodu do
czynu polegającego na nadużyciu zaufania w obrocie gospodarczym poprzez sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej,
popełnionego przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia
49
9. 06. 2011 roku o zmianie ustawy – kodeks karny oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. 2011 nr 133 poz. 767),
która uchyliła art. 585 § 1 k.s.h. i wprowadziła do polskiego porządku prawnego typ czynu zabronionego z art.
296 § 1a k.k., z uwagi na obowiązywanie zasady nullum
crimen sine lege poenali anteriori (art. 1 § 1 k.k.) i reguły
lex retro severior non agit (art. 4 § 1 k.k.), art. 296 § 1a
k.k. nie ma zastosowania.
2. Przyjmując, że przez szkodę majątkową jako skutek zachowania się sprawcy przestępstwa z art. 296 § 1
k.k. należy rozumieć zarówno uszczerbek w majątku,
obejmujący rzeczywistą stratę (damnum emergens), polegającą na zmniejszeniu się aktywów majątku przez ubytek, utratę lub zniszczenie jego poszczególnych składników albo na zwiększeniu się pasywów, jak i utracony
zysk (lucrum cessans), wyrażający się w udaremnieniu
powiększania się majątku, trudności jakie mogą powstać
przy precyzyjnym ustaleniu samego faktu powstania
szkody lub jej wysokości, zwłaszcza w zakresie lucrum
cessans, nie mogą prowadzić do pogwałcenia mającej zastosowanie także na etapie sądowego stosowania prawa,
zasady określoności czynu przypisanego jako przestępstwo.
Postanowienie SA Wrocław z dnia 12 października 2012 roku –
II AKz 383/12, OAW 1/14 poz. 308 s. 24
80.
Sposób ustalenia wysokości szkody, polegający na
przyjęciu, iż za wartość szkody uznać należy sumę odszkodowań, jakie Dom Maklerski wypłacił poszkodowanym klientom, jakkolwiek do zaakceptowania na gruncie
odpowiedzialności cywilnej, z punktu widzenia istoty oraz
celów postępowania karnego jest nieprawidłowy, gdyż sąd
meriti dokonał swoistego skapitalizowania odsetek, sumując je z należnością główną, co było stanowiskiem błęd50
nym. Oczywiście błędne było również uwzględnianie jako
składnika tejże szkody innych należności, takich jak
koszty postępowania sądowego, czy wydatki poniesione
w związku z ustanowieniem pełnomocnika.
268/13, biul. 4/13 poz. 5 s. 5
Zob. poz. 69 – wyłudzanie VAT w grupie przestępczej
M. Wstępne przepisy procesowe
Zob. poz. 88 – leczenie psychiatryczne świadka a wiarygodność jego zeznań
N. Strony
81.
Zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej nie posiada legitymacji do wniesienia
subsydiarnego aktu oskarżenia w imieniu pokrzywdzonej
parafii tego Kościoła, która posiada osobowość prawną.
Postanowienie SA Wrocław z dnia 18 kwietnia 2012 roku – II AKa
82.
Postanowienie o niedopuszczeniu do udziału w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego jest orzeczeniem niezaskarżalnym.
Postanowienie SA Katowice z dnia 28 sierpnia 2013 roku – II AKz
499/13, biul. 4/13 poz. 3 s. 14
51
83.
W sytuacji gdy za działania oskarżonego odpowiedzialność oprócz lub zamiast niego ponosi inna osoba,
dochodzenie od niej roszczeń jest możliwe wyłącznie
w procesie cywilnym. Zważywszy na fakt, iż rozdział 7 kodeksu postępowania karnego uregulował jedynie kwestie
specyficzne dla postępowania adhezyjnego, zgodnie z treścią art. 70 k.p.k., w przypadkach nie unormowanych
przepisami k.p.k. stosuje się odpowiednio przepisy obowiązujące w postępowaniu cywilnym, z uwzględnieniem
specyfiki postępowania adhezyjnego, skierowanego wyłącznie przeciwko oskarżonemu. Specyfika ta wyklucza
stosowanie charakterystycznych dla postępowania cywilnego instytucji takich jak interwencja główna i uboczna
(art. 75 i 76 k.p.c.), przypozwanie (art. 84 k.p.c.) czy powództwo wzajemne (patrz również: Grajewski J. (red.),
Paprzycki L.K., Steinborn S., Komentarz do art. 70 kodeksu postępowania karnego, podobnie Tomasz Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. IV,
Zakamycze 2005, str. 248).
biul. 4/13 poz. 6 s. 15
84.
Do ustania obrony obowiązkowej niezbędne jest dokonanie przez organ procesowy samodzielnej oceny w zakresie braku po stronie oskarżonego wątpliwości co do jego poczytalności zarówno w chwili popełnienia zarzuconego mu czynu, jak i w czasie postępowania. Uzewnętrznienie tej oceny powinno nastąpić w sposób wyraźny, poprzez wydanie decyzji o cofnięciu wyznaczenia obrońcy,
lub w sposób dorozumiany, poprzez np. przeprowadzenie
rozprawy bez udziału obrońcy. Nie w każdym jednak
przypadku podjęcia się przez jednego obrońcę obrony
dwóch współoskarżonych, których wyjaśnienia pozostają
52
ze sobą w sprzeczności musi nastąpić kolizja, o której
mowa w art. 85 § 1 k.p.k. Jeżeli bowiem wspólna obrona
dotyczyła jedynie niewielkiego fragmentu rozprawy, podczas którego bądź to nie podejmowano żadnych merytorycznych czynności, bądź to czynności te dotyczyły innych współoskarżonych i czynów im zarzuconych, to kolizja ta ma jedynie charakter iluzoryczny, a nie realny.
Wyrok SA Wrocław z dnia 12 września 2012 roku – II AKa
152/12, OAW 4/13 poz. 302 s. 47; dwa pierwsze zdania z tej tezy
w KZS 12/12 poz. 86 teza 2 za LEX; nadto te dwa zdania w OSNPG 4/14 poz. 38, a dwa dalsze (końcowe) – tamże poz. 39
85.
Sąd winien w pierwszej kolejności zbadać, czy wniesiony subsydiarny akt oskarżenia odpowiada wymogom
formalnym. Kwestia badania właściwości do rozpoznania
sprawy jest bowiem tutaj zagadnieniem wtórnym do tzw.
wstępnej kontroli oskarżenia. Nie można zatem zgodzić
się ze stanowiskiem wyrażonym przez sąd, iż kontrola
warunków formalnych subsydiarnego aktu oskarżenia
należy do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Jak
już wskazano, kontrolę tę winien przeprowadzić sąd, do
którego wniesiony został subsydiarny akt oskarżenia, albowiem stwierdzenie swej niewłaściwości jest w takim
wypadku równoznaczne z nadaniem biegu sprawie, przy
potraktowaniu danej skargi jako prawnie skutecznej.
II AKz 565/13, biul. 4/13 poz. 4 s. 14-15
86.
Mienie wniesione przez wspólników do spółki jawnej
stanowi majątek odrębny tej spółki i z tym momentem
przestaje być własnością poszczególnych jej wspólników
(art. 28 k.s.h.). Iwona O. jako osoba fizyczna nie należy
53
więc do kręgu osób bezpośrednio pokrzywdzonych zarzucanym oskarżonemu przestępstwem. Oczywiście, szkoda
została w jej mieniu wyrządzona, ale wyłącznie pośrednio,
co nie stanowi o możliwości nadania jej, jako osobie fizycznej, statusu pokrzywdzonego, albowiem pokrzywdzonym jest wyłącznie spółka jawna. Za wykluczone uznać
bowiem należy rozszerzenie kryterium bezpośredniości
naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego danej osoby,
o którym mowa w art. 49 § 1 k.p.k.
II AKz 621/13, biul.4/13 poz. 2 s. 14
87.
Brak jest szczególnych okoliczności uzasadniających
ustanowienie wyjątku od zasady wyrażonej w art. 78
Konstytucji RP także w odniesieniu do zaskarżenia odmowy wyznaczenia zarządzeniem prezesa sądu (postanowieniem sądu) pełnomocnika wnioskodawcy z urzędu
w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie
w trybie o jakim mowa w przepisie art. 78 § 1 k.p.k. w zw.
z art. 88 k.p.k. Tym samym, także i w tym wypadku stronie przysługuje zażalenie do sądu nadrzędnego na podstawie wprost stosowanych przepisów Konstytucji (art. 78
w zw. z art. 8 ust. 2).
714/13, biul.4/13 poz. 7 s. 16
Zob. poz. 97 – zgłoszenie sprzeczności co do linii obrony
a podanie szczegółów
Zob. poz. 101 – nieobecność obrońcy obowiązkowego przy
czynnościach śledczych
54
O. Dowody
88.
Bezpodstawne jest automatyczne postawienie znaku
równości między korzystaniem przez świadka z porad
psychologa czy nawet leczeniem psychiatrycznym, a brakiem wiarygodności jego zeznań. Żaden przepis prawa
dowodowego, w tym wzgląd na zasady prawidłowego rozumowania oraz wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego, nie uzasadnia od razu obaw o treść zeznań takiego świadka, zwłaszcza gdy jego zeznania nie budzą
wątpliwości w świetle ustalonych, bezspornych okoliczności sprawy.
Postanowienie SA Wrocław z dnia 23 października 2012 roku –
II AKo 141/12, OAW 1/14 poz. 310 s. 49
89.
Skoro w protokole przeszukania nie odnotowano,
że pistolet typu Mauser został znaleziony w jednej z walizek, w których znajdowała się dokumentacja dotyczącą
prowadzonego przez oskarżonego kantoru wymiany walut, a jedynie wskazano, że został on znaleziony w pokoju,
który według oświadczenia oskarżonego należał do jego
zmarłego brata, to ustaleń dotyczących dokładnego określenia miejsca znalezienia broni nie tylko nie można czynić w oparciu o daną notatkę urzędową ale również za
niedopuszczalne uznać trzeba „posiłkowanie się” nią podczas przesłuchania świadków, albowiem notatka ta, stosownie do zakazu dowodowego wynikającego z art. 393
§ 1 zd. 2 k.p.k., w ogóle nie mogła zostać odczytana przez
sąd na rozprawie głównej, a w konsekwencji stanowić
dowodu w sprawie.
biul. 4/13 poz. 17 s. 21
55
90.
Przepis art. 199 k.p.k. nie zawiera wyraźnie i wprost
sformułowanego bezwzględnego zakazu dowodowego, który dotyczyłby pielęgniarki udzielającej oskarżonemu, czy
podejrzanemu, pomocy medycznej. Niemniej jednak, wydaje się, że tenże zakaz dowodowy winien obejmować także wszelkie oświadczenia składane pielęgniarkom w trakcie udzielania przez nie pomocy medycznej oskarżonemu,
bądź podejrzanemu, a nawet osobie, która jeszcze takiego statusu w procesie nie uzyskała. Częste są bowiem
w praktyce przypadki, że zespół karetki pogotowia ratunkowego udaje się na miejsce zdarzenia w składzie pozbawionym lekarza. Wówczas to między innymi pielęgniarka,
co wynika wprost z ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej, zobowiązana jest do sporządzenia stosownej dokumentacji i samodzielnego udzielania w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych,
leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ratunkowych. Możliwość przesłuchania pielęgniarki
na okoliczność złożonych przez oskarżonego oświadczeń
dotyczących zarzucanego mu czynu, stanowiłaby bez
wątpienia obejście bezwzględnego zakazu dowodowego
przewidzianego w art. 199 k.p.k., choć dotyczy on wyłącznie lekarzy i biegłych. Za niedopuszczalne uznać należało przesłuchanie pielęgniarki na okoliczności związane z oświadczeniami, jakie złożyła jej oskarżona w trakcie
udzielania pomocy medycznej, ale wyłącznie w zakresie
podawanych przez oskarżoną faktów dotyczących zarzucanego jej czynu. Świadek mogła być przesłuchiwana na
okoliczności niezwiązane z zarzutem, jaki w czasie późniejszym postawiono oskarżonej.
334/13, biul.4/13 poz. 9 s. 17
Zob. poz. 73 – skazanie za paserstwo a przechowywanie
rzeczy
56
Zob. poz. 103 – uchylanie się wnioskodawcy od wydania
dokumentu dowodowego
Zob. poz. 112 – kontrola opinii biegłego, koszty opinii bez
zlecenia
Zob. poz. 113 – koszty przechowywania rzeczy
Zob. poz. 114 – koszty stawiennictwa świadka
Zob. poz. 115 – koszty opinii biegłego
P. Środki przymusu
91.
Okoliczność, że śledztwo ma charakter rozwojowy,
nie stanowi przesłanki przedłużenia tymczasowego aresztowania. Na „rozwojowy charakter sprawy” prowadzonej
w postępowaniu przygotowawczym może wskazywać możliwość przedstawienia w przyszłości podejrzanemu (podejrzanym) zarzutów popełnienia przestępstw innych niż dotychczas bądź przedstawienia takich zarzutów kolejnym
osobom. Wymieniona sytuacja nie jest jednak pewna ani
przesądzona, a jedynie hipotetyczna. Uzależniona jest bowiem od przeprowadzenia czynności dowodowych i uzyskania w ich następstwie określonych środków dowodowych. Odmiennie należy oceniać sytuację, gdy prokurator
wydał postanowienie o przedstawieniu podejrzanemu zarzutów popełnienia kolejnych przestępstw, ale nie ogłosił
go podejrzanemu. Wymienione okoliczności wskazują,
że przeprowadzenie przez prokuratora czynności procesowych zostało już przesądzone. Mają one więc charakter
pewny, a nie jedynie hipotetyczny.
Postanowienie SA Wrocław z dnia 21 listopada 2012 roku –
II AKz 551/12, OAW 1/14 poz. 309 s. 42
Notka: „Rozwojowy charakter sprawy”, ulubiony zwrot policyjny,
służący dawniej do wyłudzenia aresztowania od niektórych prokuratorów, niektórzy sędziowie przyjęli do swej praktyki, choć
57
prowadzi do łamania zasad rzetelnego procesu, zwłaszcza skargowości procesu. Gdy za podstawę faktyczną aresztowania przyjmuje się zaszłości przyszłe i niepewne, to ani podejrzany nie może
bronić się przed zarzutami, których nie zna, ani sąd nie wie, jakie
fakty należy badać i oceniać. Stale uważamy, że należy ten argument oddalać (KZS 4/96 poz. 27, 7-8/96 poz. 57, 1/08 poz. 68,
zbiór 898, 959, 2497 i inne).
92.
Błędnie sąd stwierdził, że nie jest możliwe ustanowienie hipoteki na nieruchomości nie będącej własnością
oskarżonego. Wbrew temu twierdzeniu, przepisy kodeksu
postępowania karnego nie stanowią, aby poręczenie majątkowe w postaci hipoteki mogło zostać złożone jedynie
przez oskarżonego, co wynika wprost z brzmienia art. 266
§ 1 k.p.k. Jednakże konieczne jest złożenie oświadczenia
właściciela o zgodzie na poręczenie majątkowe w ww.
formie, również przedstawienie dokumentów dokładnie
określających nieruchomość, która wpisem tym będzie
obciążona, po uprzednim ustaleniu jej wartości, sprawdzeniu, czy nie jest ona obciążona innymi długami hipotecznymi, oraz czy suma ustalonego przez sąd poręczenia
realnie mieści się w wartości nieruchomości.
538/13, biul.4/13 poz. 14 s. 20
93.
Zabezpieczenie majątkowe powinno być stosowane
jedynie wtedy, gdy konkretne okoliczności wskazują, że
wykonanie orzeczonych w przyszłości kary i środków
karnych lub egzekucji zasądzonego odszkodowania jest
zagrożone i wymaga zabezpieczenia przed działaniami
oskarżonych, które mogą doprowadzić do uszczuplenia
ich majątku lub jego ukrycia. Jednakże gdy oskarżeni
w trakcie toczącego się przeciwko nim postępowania pomnażają swój majątek, nie ukrywają tego faktu, wskazu58
jąc również na nieznane organowi postępowania składniki
majątku odrębnego, potwierdzają, iż wykonanie orzeczonych w przyszłości kar grzywny, środków karnych lub egzekucji zasądzonego odszkodowania nie jest zagrożone.
II AKz 588/13, biul.4/13 poz. 15 s. 20
94.
Rozważając spełnienie przesłanki z art. 258 § 1 pkt
1 k.p.k., tj. istnienia uzasadnionej obawy ucieczki lub
ukrywania się, należy w rezultacie uwzględnić fakt,
iż w sprawie zachodziła konieczność poszukiwania podejrzanego w drodze europejskiego nakazu aresztowania.
Jeśli zatem kierując się zasadą zaufania, uwzględni się,
że na etapie postępowania prowadzonego w państwie wydającym ENA istniały podstawy do poszukiwania podejrzanego europejskim nakazem aresztowania, to w sposób
oczywisty przekłada się to na stwierdzenie, że również
w postępowaniu wykonującym ENA istnieje wysokie
prawdopodobieństwo ukrywania się ściganego. Przesłanki
z art. 258 k.p.k. muszą być postrzegane przez pryzmat
celu, jakiemu służy stosowanie tymczasowego aresztowania w ramach procedury wykonania ENA (art. 607k § 3
k.p.k.). Celem tym jest zaś zapewnienie skutecznego
i sprawnego przekazania osoby ściganej przez organ sądowniczy innego państwa, w ramach toczącego się w nim
postępowania. W konsekwencji jasne jest, że organy wymiaru sprawiedliwości państwa wykonującego ENA ani
nie dysponują, ani nie zbierają materiału dowodowego
w takim zakresie, w jakim ma to miejsce w sytuacji prowadzenia przez nie postępowania przygotowawczego.
Ograniczają się bowiem jedynie do czynności zmierzających do przekazania osoby ściganej.
Postanowienie SA Katowice z dnia 6 listopada 2013 roku – II AKz
666/13, biul.4/13 poz. 13 s. 19
59
95.
Przepis art. 251 § 2 k.p.k. nie nakłada na sąd obowiązku określenia czasu trwania tymczasowego aresztowania w postanowieniu o kolejnym przedłużeniu tymczasowego aresztowania, które jest kontynuacją postanowienia o jego zastosowaniu. W zdaniu drugim przepisu
art. 251 § 2 k.p.k. mowa jest bowiem jedynie o określeniu
terminu, nie natomiast o czasie trwania tymczasowego
aresztowania, co daje podstawę do wnioskowania, iż
określenie czasu trwania tymczasowego aresztowania jest
obowiązkiem sądu orzekającego o jego zastosowaniu po
raz pierwszy, co wynika ze zdania pierwszego art. 251 § 2
k.p.k.
691/13, biul. 4/13 poz.12 s. 18
96.
Funkcja tymczasowego aresztowania jako środka zapobiegawczego nie jest ograniczona do zabezpieczenia
dowodów, wobec czego dla stosowania tego środka nie
jest istotny określony etap procesu, chodzi bowiem o zabezpieczenie prawidłowego toku całego postępowania, całego jego przebiegu, aż do ewentualnego rozpoczęcia wykonywania kary. Należy mieć na uwadze, iż zakłócanie
prawidłowego toku postępowania może przybrać również
formę bezprawnego wpływu na dowody już przeprowadzone.
Postanowienie SA Katowice z dnia 13 listopada 2013 roku –
II AKz 687/13, biul.4/13 poz. 11 s. 18
60
Q. Postępowanie przygotowawcze
Zob. poz. 98 – zadania śledztwa po nowelizacji art. 297
k.p.k.
R. Postępowanie przed sądem I instancji
97.
Nie można wymagać, by składając wniosek w trybie
art. 378 § 2 k.p.k., czy to sam oskarżony, czy też jego
obrońca z urzędu, ujawniali przyjęte czy proponowane linie obrony wyjaśniając, na czym owa sprzeczność polega.
Okoliczności te mają charakter poufny, zaś oskarżony
zwolniony jest od dostarczania dowodów na swoją niekorzyść (art. 74 § 1 k.p.k.), a obrońcy zabrania podejmowania czynności niekorzystnych dla oskarżonego (art. 86 § 1
k.p.k. a contrario). Tak więc o ile wniosek, o jakim mowa
w art. 378 § 2 k.p.k. musi być „uzasadniony”, to jeżeli
u jego podstaw leży utrata zaufania oskarżonego do
obrońcy związana z zasadniczą różnicą zdań co do linii
obrony pomiędzy nim a jego obrońcą z urzędu, zmuszanie
autora takiego wniosku do ujawniania, jaka jest jego linia
obrony w danej sprawie, jaka jest taktyka obrony wypracowana przez obrońcę i – wreszcie – na czym polegają
różnice zachodzące pomiędzy tymi dwiema strategiami
procesowymi, prowadziłoby w istocie do złamania zakazów wynikających z art. 74 § 1 i art. 86 § 1 k.p.k. Tak
więc uznać należy, iż o ile konieczność szczegółowego
skonkretyzowania powodów uzasadniających wniosek
o zwolnienie obrońcy z urzędu może dotyczyć wyłącznie
powodów natury technicznej np. zmiana siedziby kancelarii obrońcy, to w przypadku gdy u podstaw wniosku leży
sprzeczność co do taktyki obrony, nie można wymagać,
aby wyjawiał on szczegóły konfliktu, a co za tym idzie
informacji istotnych z punktu widzenia obrony. Prawo
61
do korzystania z pomocy obrońcy zagwarantowane oskarżonemu w art. 6 k.p.k. nie może być interpretowane czysto formalnie, nie czyni zatem zadość wymaganiom wynikającym z tego przepisu sytuacja, w której oskarżony jest
co prawda reprezentowany przez obrońcę w toku postępowania karnego, niemniej obrońca ten nie jest w stanie –
ze względu na brak porozumienia z oskarżonym – realizować swoich zadań. Oczywiste pozostaje, iż dla prawidłowego realizowania misji obrończej (art. 6 k.p.k.) niezbędne jest posiadanie zaufania oskarżonego oraz jego
aprobata dla tak zasadniczej kwestii, jaką jest strategia
obrony. Brak tego zaufania, zasadnicza różnica zdań co
do taktyki obrony sprawia, że misja obrończa nie może
być (i nie będzie) spełniana należycie, co w konsekwencji
doprowadzić może do pozbawienia oskarżonego prawa do
obrony w znaczeniu formalnym.
Wyrok SA Katowice z dnia 4 lipca 2013 roku – II AKa 207/13,
biul.4/13 poz. 1 s. 13
98.
Treść art. 345 k.p.k. należy wykładać w powiązaniu
z celami postępowania przygotowawczego określonymi
w art. 297 § 1 k.p.k. oraz uwzględniając zmianę normatywną, jaka miała miejsce w tym zakresie. Z przeprowadzonych ustawą z dnia 5 listopada 2009 roku (Dz. U. Nr
206 poz. 1589) zmian wynika, że z art. 297 § 1 pkt 4
k.p.k. wyeliminowano wyrażenie „wszechstronne”. Zastosowanie powołanego przepisu wymaga uprzedniej analizy
najbardziej pragmatycznego sposobu dalszego postępowania, a sąd przed podjęciem decyzji musi rozpatrzyć
wszystkie możliwości uzupełnienia ewentualnych braków
bez stosowania zwrotu do uzupełnienia przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze. Nawet zatem jeśli
w dalszym toku postępowania w przedmiotowej sprawie –
w zależności od jego rozwoju sąd uznałby, że dowody,
62
na które wskazał, są jednak niezbędne dla ustalenia
istotnych w sprawie faktów, wówczas winien je przeprowadzić we własnym zakresie, co z całą pewnością nie
spowoduje znacznych trudności, o jakich mowa w treści
art. 345 § 1 k.p.k.
Postanowienie SA Katowice z dnia 20 listopada 2013 roku –
II AKz 672/13, biul. 4/13 poz. 16 s. 20-21
S. Wyrokowanie
99.
Zgodnie z art. 413 § 1 pkt 4 k.p.k. każdy wyrok powinien zawierać „przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej
czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu”, to zaś oznacza obowiązek przytoczenia treści zarzutów w postaci zgodnej z brzmieniem aktu oskarżenia.
Składanie przez oskarżyciela oświadczeń o modyfikacji
wniesionego aktu oskarżenia, to nie formułowanie nowego oskarżenia w miejsce ujętego w akcie oskarżenia, a jedynie oświadczenie strony procesowej, iż dostrzega możliwość, czy to innej kwalifikacji prawnej zarzucanego czynu, czy też odmiennego ujęcia istotnych okoliczności
stawianego zarzutu. Sam zarzut zaś, aż do zakończenia
postępowania, od momentu wniesienia aktu oskarżenia
pozostaje niezmienny, zgodny z opisem zamieszczonym
w akcie oskarżenia. Zmianie może natomiast jedynie ulec,
bądź to kwalifikacja, bądź opis czynu przypisanego
oskarżonemu, nie zaś czynu zarzuconego.
282/13, biul.4/13 poz. 19 s. 22
Notka: Popieramy ten pogląd. Oznaczenie przedmiotu procesu pozostaje niezmienne od wniesienia oskarżenia, a strony mogą się
wypowiadać co do treści wyroku w odniesieniu do tego przedmiotu.
63
100.
Nie jest możliwe poprawienie lub uzupełnienie aktu
oskarżenia dotkniętego brakami formalnymi w innym
trybie niż przewidziany w art. 337 k.p.k., w szczególności
nie jest możliwe samoistne, to jest poza trybem przewidzianym w cytowanym przepisie, wniesienie przez oskarżyciela subsydiarnego nowego aktu oskarżenia poprawionego lub uzupełnionego w porównaniu z pierwszym aktem oskarżenia już po upływie terminu prekluzyjnego
wskazanego w treści art. 55 § 1 k.p.k., albowiem jest to
termin, który nigdy nie podlega przywróceniu i jest nieprzekraczalny w tym sensie, że czynność procesowa dokonana po jego upływie nie wywołuje skutków procesowych.
II AKz 555/13, biul.4/13 poz. 5 s. 15
Zob. poz. 56 – treść orzeczenia o przepadku
Zob. poz. 57 – redakcja orzeczenia o środkach karnych
T. Postępowanie odwoławcze
101.
Przepis art. 439 k.p.k. został zmieniony przez nowelę
z dnia 10 stycznia 2003 roku w istotny sposób. Do
uprzedniego brzmienia tego przepisu (ujętego w dawnym
pkt 6 § 1 art. 439) dodano zwrot „w postępowaniu sądowym” – co spowodowało, że sytuacje określone w obecnym pkt 10 § 1 nie są bezwzględnymi przyczynami odwoławczymi, jeżeli miały miejsce w postępowaniu przygotowawczym. Tak więc od nowelizacji z 2003 roku, nastąpiło
ograniczenie katalogu uchybień przewidzianych w art.
439 § 1 pkt 10 jedynie do postępowania sądowego. Bezwzględna przyczyna uchylenia orzeczenia, o której mowa
w art. 439 § 1 pkt 10 w zw. z art. 79 § 1 pkt 3, a nadto
64
w zw. z art. 79 § 4 k.p.k., zachodzi więc w sytuacji, gdy
w postępowaniu przed sądem oskarżony nie miał obrońcy
lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których
jego udział był obowiązkowy. Mimo iż w obecnym stanie
prawnym naruszenie wymogu obligatoryjnej obrony w postępowaniu przygotowawczym nie stanowi bezwzględnej
przyczyny odwoławczej, nie oznacza to jednak prawa do
ignorowania przepisu art. 79 § 1 k.p.k., w myśl którego
w sytuacjach w nim określonych w postępowaniu karnym, a więc również w postępowaniu przygotowawczym,
obrona jest obligatoryjna, tym niemniej naruszenie tego
przepisu może być w konkretnej sytuacji podstawą do
formułowania zarzutu obrazy przepisów prawa procesowego w rozumieniu art. 438 pkt 2 k.p.k., który jest skuteczny w przypadku gdy obraza tego przepisu mogła mieć
wpływ na treść zapadłego orzeczenia.
674/13, biul. 4/13 poz. 20 s. 22-23
Notka: Podzielamy ten pogląd prawny, zatem i my uważamy,
że brak obrońcy przy wyjaśnieniach śledczych sprawcy ułomnego
psychicznie itp nie pozbawia tych wyjaśnień znaczenia procesowego, więc nie można odmówić uznania ich za dowód. Zarazem
przypominamy, znane praktykom, zjawisko nakłaniania przez
niektórych policjantów takich podejrzanych, by przyznali się także do przestępstw niepopełnionych, co poprawia policji statystykę
wykrywalności. Zdarza się, że dopiero w trakcie przesłuchania policjant orientuje się, że sprawca jest ułomny psychicznie, a na
ustanowienie obrońcy nie ma czasu, bo upływa termin zatrzymania. Ujawniamy to, bo rozwiązanie wymaga odpowiedniej regulacji
proceduralnej, ale i odpowiedniej organizacji obrony z urzędu.
Aktualny stan uważamy za niedobry.
65
U. Wznowienie postępowania
102.
Orzeczenie sądu administracyjnego stwierdzające nieważność aktu prawa miejscowego wydane po zaistnieniu
zdarzenia będącego przedmiotem postępowania w sprawie
o wykroczenia, wywołuje bezpośredni skutek określony
w art. 540 § 1 pkt 2a k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.p.w.
w stosunku do prawomocnego orzeczenia wydanego na
podstawie uchylonego aktu, analogicznie jak w przypadku orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego stwierdzających
niezgodność przepisu prawnego z Konstytucją (art. 540
§2 k.p.k.). Podstawą oceny czy po wydaniu prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe ujawniły
się nowe fakty nie znane przedtem sądowi wskazujące na
to, że ukarany nie popełnił czynu albo czyn nie stanowił
wykroczenia lub nie podlegał karze, stanowią nie tylko
przepisy ustawy – kodeks wykroczeń, ale całokształt przepisów prawnych normujących naruszony obowiązek,
a więc również przepisy wykonawcze i akty prawa miejscowego, które doprecyzowują przepisy zawarte w ustawie.
Wyrok SA Białystok z dnia 6 listopada 2013 roku – II AKo
100/13, OSAB 4/13 s. 62
Zob. poz. 54 – prawo międzyczasowe a wznowienie postępowania
Zob. poz. 111 – orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE
o naruszeniu procedury informowania
a wznowienie postępowania
66
V. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
103.
Skoro w postępowaniu w przedmiocie orzekania
o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie stosuje się poprzez art.
558 k.p.k. dyspozycję art. 235 § 1 k.p.c., a strona wnosi
o przeprowadzenie określonej czynności, zaś rozstrzygnięcie sądu wymaga współdziałania tej strony, polegającego
na dostarczeniu określonych dokumentów, to w sytuacji
kiedy strona ta z sądem nie współdziała i dokumentów
takich nie dostarcza, nie może oczekiwać, że sąd wyda
rozstrzygnięcie uwzględniające żądanie strony.
296/13, biul. 4/13 poz. 24 s. 25
Notka: To trafny pogląd, bo każdy ma obowiązek przedstawić sądowi dokumenty istotne dla rozstrzygnięcia (art. 248 § 1 k.p.c.),
a sad ma prawo ocenić, jakie znaczenie ma odmowa przedstawienia dowodu (art. 233 k.p.c.), zresztą działa i ciężar dowodzenia
(art. 6 k.c.).
104.
Skoro podstawą zatrzymania i doprowadzenia wnioskodawcy do Aresztu Śledczego był przepis art. 79 § 2
k.k.w., organy policji dokonujące zatrzymania w oparciu
o wydany przez sąd rejonowy nakaz doprowadzenia działały zgodnie z prawem i w żadnym przypadku nie można
tu mówić o niewątpliwie niesłusznym zatrzymaniu w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k. Subiektywne przekonanie
wnioskodawcy, iż zapadły wobec niego prawomocny wyrok jest niesłuszny i został wydany z naruszeniem prawa,
niczego tu zmienić nie może.
378/13, biul. 4/13 poz. 23 s. 24
67
W. Wyrok łączny
105.
Z uwagi na zatarcie skazania wyrok nie może być
przedmiotem badania pod kątem istnienia warunków
formalnych do wydania wyroku łącznego. Skoro wyrok
ten nie mógł podlegać tego rodzaju badaniu, to nie mógł
być wymieniony w części wstępnej wyroku łącznego.
biul. 4/13 poz. 18 s. 21
Notka: Popieramy ten pogląd. Komparycja orzeczenia (tzw. część
wstępna) określa przedmiot orzekania, w tej sytuacji wyroki podlegające łączeniu. Gdy inne wyroki zostały wcześniej wykluczone
z zbiegu realnego przestępstw, to zamieszczenie ich w wyroku
łącznym mogłoby mieć wpływ i na właściwość rzeczową sądu.
Wypowiadaliśmy się o tym obszernie w notkach do poz. 35 Zeszytu 2/11 i do poz. 51 Zeszytu 3/11 (zbiór 2999). Zob. o tym także
pozycję następną.
106.
Każdy sąd rozpoznający sprawę o wydanie wyroku
łącznego zobowiązany jest, na podstawie art. 572 k.p.k.,
do umorzenia postępowania zawsze wówczas i w takim
zakresie, w jakim stwierdzi brak warunków do wydania
wyroku łącznego. Rzecz jasna, jeżeli to sąd wyższego rzędu stwierdzi brak warunków do połączenia wyroku tego
sądu z wyrokami sądów niższego rzędu, to ocena właściwości rzeczowej do dalszego prowadzenia sprawy o wydanie wyroku łącznego uzależniona będzie od etapu rozpoznania sprawy. Jeśli nastąpi to w toku przygotowania
do rozprawy, znajdzie zastosowanie art. 35 § 1 k.p.k.,
przy czym postanowienie o przekazaniu sprawy innemu
sądowi, poprzedzone być musi orzeczeniem o stosownym
umorzeniu postępowania o wydanie wyroku łącznego
(choćby miało to nastąpić w jednym postanowieniu). Po68
stanowienie o przekazaniu sprawy sądowi niższego rzędu,
w omawianym układzie procesowym, jest wszak wyłącznie następstwem uznania, że wyrok sądu wyższego rzędu
nie spełnia warunków do objęcia go wyrokiem łącznym
z wyrokami sądów niższego rzędu, a procesowym tego wyrazem jest umorzenie postępowania w tym zakresie. Taki
układ procesowy zaistniał na gruncie niniejszej sprawy,
ponieważ sprawa została skierowana na posiedzenie,
a nie rozprawę , w przedmiocie umorzenia postępowania
o wydanie wyroku łącznego.
733/13, biul. 4/13 poz. 25 s. 25; zob. też pozycję poprzednią
X. Czynności w stosunkach międzynarodowych
107.
Sąd Okręgowy jako sąd wykonania nie był legitymowany do wydania postanowienia o odmowie zastosowania
ustawy amnestyjnej uchwalonej w państwie wydania
orzeczenia, skoro zgodnie z art. 13 Konwencji o przekazywaniu osób skazanych sporządzonej w Strasburgu dnia
21 marca 1983 roku (Dz. U. z 1995 roku Nr 51 poz. 279)
wyłącznie właściwy w przedmiocie dopuszczalności postępowania zmierzającego do zmiany orzeczenia w oparciu o przepisy prawne obowiązujące w tym państwie jest
państwo skazania, chyba że określone uprawnienia przysługiwałyby państwom wykonania w ramach treści art.
12 cyt. Konwencji. W takiej sytuacji wystarczające byłoby
zawiadomienie skazanego w trybie administracyjnym zarządzeniem nie podlegającym zaskarżeniu.
Postanowienie SA Katowice z dnia 24 lipca 2013 roku – II AKa
431/13, biul. 4/13 poz. 28 s. 27
69
108.
Nadanie przesyłki za pośrednictwem zagranicznej placówki pocztowej wymusiło konieczność zwrócenia uwagi
na pewien proceduralny aspekt, który wymaga szerszego
odniesienia się do zagadnienia skuteczności wniesienia
środka odwoławczego, czy też, analizując zagadnienie
w aspekcie ogólnym – pisma, w sposób niezgodny z uregulowaniem zawartym w przepisie art. 124 k.p.k. Rozważenia zatem wymagało, czy pomimo uchybienia warunkom, o jakich mowa w przepisie art. 124 k.p.k., czynność
taką należało uznać za dopuszczalną, a jeśli dokonano jej
z zachowaniem terminu – skuteczną. Analizę omawianego
zagadnienia rozpocząć należy od przywołania uregulowania zawartego w art. 5 Konwencji o pomocy prawnej
w sprawach karnych, sporządzonej w dniu 29 maja 2000
roku w Brukseli, którą uzupełnia protokół dodatkowy
z 2001 roku (Dz. U. UE C z dnia12 lipca 2000 roku).
Zgodnie z tym uregulowaniem „każde państwo członkowskie przesyła osobom znajdującym się na terytorium
innego państwa członkowskiego przeznaczone dla nich
dokumenty procesowe, bezpośrednio drogą pocztową”.
Realizując czynności procesowe o charakterze trans granicznym na terytorium wspólnoty sąd polski jest uprawniony do ekspedycji korespondencji procesowej w trybie
wynikającym wprost z art. 5 Konwencji, który z mocy art.
91 ust. 1 Konstytucji RP jest częścią krajowego porządku
prawnego, a zarazem normą samo wykonalną i może stanowić autonomiczną podstawę dokonania takiej czynności, bez konieczności odwoływania się do dodatkowych
uregulowań krajowych (zob. też Bogusław Banaszak –
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Komentarz do art.
91 Konstytucji, str. 459-463, Wydawnictwo C. H. Beck,
Warszawa 2009). Tak sformułowana teza nie daje jednak
wprost odpowiedzi na pytanie, czy przywołany przepis daje podobne uprawnienie obywatelowi, który z powołaniem
na wskazaną normę i wbrew uregulowaniu prawa krajowego (w tym przypadku art. 124 k.p.k.), jest uprawniony
70
do przesyłania korespondencji procesowej przy wykorzystaniu krajowych operatorów pocztowych, działających
w poszczególnych Państwach Członkowskich. Odpowiedź
na tak sformułowane pytanie wymaga odwołania się do
ogólnych reguł wykładni prawa wspólnotowego, jakim jest
wspomniana konwencja. Interpretacja art. 5 Konwencji,
dokonana przez ten właśnie pryzmat, a więc w kontekście
zasady mającej znaczenie o charakterze fundamentalnym, nie może zatem doprowadzić do stworzenia bariery
instytucjonalnej w zakresie swobody przemieszczania
osób, jaką byłaby konieczność każdorazowego nadawania
korespondencji procesowej poprzez polski urząd konsularny, względnie konieczność przyjazdu na terytorium RP
w celu nadania jej w polskiej placówce pocztowej. Wydaje
się, iż już ten argument winien przekonywać, że na uregulowanie zawarte w przywołanym przepisie konwencji
ma prawo powołać się zarówno organ Państwa Członkowskiego w tym sąd, jak i obywatel przebywający na terytorium wspólnoty. Sąd uznał, że zażalenie nadane w Wielkiej Brytanii, a więc w zagranicznej placówce pocztowej,
nadane zostało w ustawowym 7-dniowym terminie przewidzianym w art. 460 k.p.k.
513/13, biul.4/13 poz. 8 s. 16-17
109.
Regułą jest orzekanie kary w takiej wysokości, w jakiej orzeczona ona została w państwie skazania. Należy
też wyraźnie zaznaczyć, że chodzi jedynie o dostosowanie wyroku do ustawodawstwa państwa, w którym ma
być wykonywany, a nie o wymierzanie kary od nowa. Natomiast sama potrzeba dostosowania kary w drodze orzeczenia sądowego zachodzić może tylko wtedy, gdy wymiar
kary orzeczonej w wyroku skazującym przekracza górną granicę zagrożenia przewidzianego przez prawo pań71
stwa wykonania. Jednak określanie kary przez sąd polski
w trybie art. 114 § 4 k.k. w zw. z art. 611c § 1 i 2 k.p.k.
oraz art. 9 ust. 1 lit. b i art. 11 ust. 1 i 2 EKPOS nie jest
jej wymierzeniem według dyrektyw art. 53 k.k. i powinno uwzględniać przede wszystkim karę wymierzoną w wyroku państwa obcego, która winna być łagodzona tylko
zupełnie wyjątkowo, w celu dostosowania jej do polskiego systemu prawnego, np. w przypadku istnienia rażących dysproporcji między granicami ustawowych zagrożeń w obu krajach.
672/13, biul. 4/13 poz. 27 s. 26-27
Notka: My podobnie w postanowieniu z KZS 7-8/13 poz. 59 (zbiór
3380), a wcześniej Sądy Apelacyjne w Szczecinie i w Gdańsku
w orzeczeniach tamże powołanych w notce. Podobnie wcześniej
w naszym postanowieniu z KZS 11/04 poz. 18 (zbiór 2043).
110.
1. Sformułowanie zarzutu naruszenia zasady specjalności jako obrazy art. 596 § 1 k.p.k. uznać należy za całkowicie błędne, gdyż wskazany przepis ma charakter
subsydiarny w stosunku do umów międzynarodowych regulujących problematykę ekstradycyjną, ma on zatem zastosowanie wyłącznie w relacjach pomiędzy państwami
nie będącymi stronami umów ekstradycyjnych.
2. Zasadniczo umowa między Rzeczpospolitą Polską
a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o ekstradycji sporządzona w Waszyngtonie dnia 10 lipca 1996 roku (Dz. U.
z dnia 20 listopada 1999 roku) przewiduje dwa odmienne
tryby postępowania w przypadku złożenia wniosku o ekstradycję. Pierwszy z nich to klasyczne postępowanie związane z przeprowadzeniem rozprawy ekstradycyjnej, drugi
zaś to tzw. ekstradycja uproszczona, która przebiega według zasad określonych w art. 20 przywołanej umowy,
a cechująca się znacznie mniejszym rygoryzmem i polega72
jąca na wydaniu osoby ściganej bez wcześniejszego przeprowadzania formalnego postępowania ekstradycyjnego.
Warunkiem zastosowania ekstradycji uproszczonej jest
zgoda osoby ściganej na ekstradycję, która może jednak
zostać wyrażona wyłącznie po „osobistym poinformowaniu jej lub właściwego urzędnika o jej prawach do formalnego postępowania ekstradycyjnego oraz zapewnianej
przez to postępowanie ochronie”. Konsekwencją wyrażenia takiej zgody (złożenia takiego oświadczenia) jest przewidziane w art. 20 umowy z 10 lipca 1996 roku wyłączenie obowiązywania zasady specjalności przewidzianej
w art. 19 tejże umowy.
268/13, biul. 4/13 poz. 26 s. 25
111.
Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdzające naruszenie dyrektywy ustanawiającej
procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych Parlamentu Europejskiego i Rady
w procesie legislacyjnym, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania z art. 540 § 3 k.p.k.
Postanowienie SA Białystok z dnia 13 grudnia 2013 roku – II AKz
380/13, OSAB 4/13 s. 74
Y. Koszty procesu
112.
Sąd okręgowy zwrócił się do biegłego o podanie na
jakiej podstawie zdiagnozował u oskarżonego schorzenie
kardiologiczne oraz z zakresu psychiatrii i stwierdził
„wstecznie” niezdolność do udziału w rozprawie, w sytuacji gdy biegły ten nie ma specjalizacji we wskazanych
73
wyżej dziedzinach i nie miał kontaktu z oskarżonym,
niemniej pismo to w żadnej mierze nie może być równoznaczne, jak twierdzi biegły „ze zleceniem wydania opinii”.
Zauważyć należy, że co prawda pismo to zawiera oznaczenie organu je wydającego oraz datę jego wydania, jednakże nie spełnia pozostałych wymogów formalnych postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego,
a to z uwagi na brak podania podstawy prawnej, brak
wskazania, iż pismem tym dopuszcza się dowód z pisemnej opinii biegłego, ze wskazaniem jego imienia i nazwiska, nie zakreślenia terminu biegłemu do wydania opinii.
Z uwagi na wydanie zaświadczenia, w którym jako przyczyny niezdolności do udziału w postępowaniu wskazane
zostały schorzenia kardiologiczne oraz psychiatryczne,
przez biegłego sądowego nie mającego specjalizacji we
wskazanych dziedzinach, a także nie posiadającego kontaktu z oskarżonym w dniach stwierdzonej niezdolności,
sąd okręgowy powziął uzasadnione wątpliwości co do
uprawnień biegłego do postawienia diagnozy, jak również
wydania rzeczonego zaświadczenia. Skoro zatem sąd ten
nie dopuścił dowodu z opinii biegłego to tym samym wykonanie przez biegłego pracy, której sąd meriti nie zlecił,
bez poinformowania organu procesowego i bez uzyskania
jego akceptacji w tym zakresie, nie uprawnia biegłego do
żądania i co więcej otrzymania wynagrodzenia w myśl art.
618 f § 1 k.p.k.
556/13, biul. 4/13 poz. 31 s. 28-29
113.
Odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu cywilnego do instytucji z art. 228 k.p.k. oznacza, że osobie godnej zaufania nie przysługuje wynagrodzenie za przechowanie (art. 836 k.c.), a jedynie zwrot wydatków poniesionych w celu należytego przechowania rzeczy (842 k.c.).
74
Osoba która przyjmuje istotną dla postępowania karnego
rzecz na przechowanie nie robi tego w celu uzyskania wynagrodzenia. Musi to być bowiem osoba godna zaufania,
a nawiązany stosunek ma na celu nie wynagrodzenie,
a dobro postępowania karnego. Stosowanie art. 836 k.c.
do stosunku przechowania z art. 228 k.p.k. jest zatem
w zupełności wyłączone. Nie ma jednak żadnych przeszkód by odpowiednio stosować art. 842 k.c. regulujący
zwrot wydatków poniesionych w celu przechowania rzeczy. W konkretnej sprawie będzie to miało miejsce wyłącznie wówczas, gdy spełnione zostaną dwie przesłanki.
Po pierwsze, gdy poniesienie wydatku zostało wykazane.
Po drugie, nie każdy wydatek, który ma związek z przechowaniem podlega zwrotowi a jedynie taki, który został
poniesiony w celu należytego przechowania rzeczy (odpowiednio stosowany art. 842 k.c.). Występujący w obrocie
gospodarczym dokument nazywany fakturą pro forma nie
jest w istocie żadną fakturą w rozumieniu przepisów
o podatku od towarów i usług. Ma on charakter wyłącznie
informacyjny, w szczególności zaś nie rodzi żadnych zobowiązań, ani nie jest dowodem istnienia zobowiązania.
703/13, biul.4/13 poz. 10 s. 18
114.
Z treści art. 618 a § 1 k.p.k. wynika, że świadkowi
przysługuje prawo wyboru środka transportu. Nie ma on
zatem bezwzględnego obowiązku korzystania z najtańszego środka masowej komunikacji, jak było to pod rządami
dekretu z 1950 roku. Komentowany przepis nie wyklucza
żadnego środka transportu, a zatem może być to pociąg,
autobus, komunikacja miejska, a nawet samolot czy taksówka. Granice uprawnienia do wyboru środka transportu wyznaczają względy racjonalności i celowości. Koszt
podróży nie może być jedynym, ani głównym kryterium
75
zasadności wyboru określonego środka transportu. Istotne są również takie kryteria, jak czas podróży, warunki,
konieczność korzystania z kilku środków transportu lub
konieczność przesiadek, czas przyjazdu na miejsce czynności w korelacji z czasem jej rozpoczęcia. Nie bez znaczenia są również osobiste cechy świadka, takie jak wiek,
stan zdrowia, niepełnosprawność, które mogą uzasadniać
skorzystanie ze środka transportu droższego i bardziej
wygodnego. Z pewnością taką okolicznością nie może być
fakt odbywania dzień wcześniej przez skarżącego podróży
służbowej, z której nie powrócił nadmiernie późno, bo
o godzinie 21.40.
723/13, biul. 4/13 poz. 29 s. 27-28
Nota MZ (biul. SA Katowice): W niniejszej sprawie Sąd nie podzielił wniosku świadka domagającego się zwrotu kosztów podróży na
trasie Warszawa – Katowice samolotem i taksówką, przyjmując
nieracjonalność w konkretnym wypadku skorzystania z tych
środków transportu, celem stawiennictwa na rozprawie.
115.
Zgodnie z zasadniczą normą ujętą w art. 618f § 2
k.p.k. sąd ustala wysokość wynagrodzenia za wykonaną
pracę biegłego w oparciu o złożony przezeń rachunek,
tym samym przyjąć należy, że wybrana przez biegłego metoda obliczenia wynagrodzenia ukierunkowuje sposób
rozstrzygnięcia sądu, co jednakże nie oznacza zupełnego
wyłączenia go spod kontroli sądu orzekającego, w kontekście obowiązujących przepisów.
727/13, biul. 4/13 poz. 30 s. 28
76
Z. Wykonanie
116.
Przepisy k.k.w. nie przewidują żadnych ograniczeń
w sytuacji ubiegania się przez osobę odbywającą karę pozbawienia wolności o stypendium rektora dla najlepszych
studentów. Powyższe oznacza, że osoba pomimo, iż odbywa karę pozbawienia wolności zachowuje jednak pewne
prawa i obowiązki przysługujące studentom. Art. 4 § 2
k.k.w. wyraźnie stanowi, że skazany zachowuje prawa
i wolności obywatelskie, a ich ograniczenie może wynikać
jedynie z ustawy oraz z wydanego na jej podstawie prawomocnego orzeczenia. Takich ograniczeń w stosunku do
studentów odbywających karę pozbawienia wolności nie
przewiduje p.sz.w. Ograniczenie kręgu osób uprawnionych do otrzymywania stypendium rektora nie może wynikać z umowy zawartej pomiędzy Uczelnią a Aresztem
Śledczym, ponieważ umowa cywilnoprawna nie może zaś
być sprzeczna z prawem powszechnie obowiązującym.
Wyrok WSA Warszawa z dnia 5 września 2013 roku – VIII SA/Wa
315/13, LEX 1368333
Zob. poz. 103 – odszkodowanie za zatrzymanie w celu
prawnego osadzenia w areszcie
AA. Wykroczenia
Zob. poz. 102 – stwierdzenie nieważności aktu prawa
miejscowego jako powód wznowienia
postępowania
77
BB. Ustawa rehabilitacyjna z 1991 roku
117.
Prawidłowa wykładnia przepisów ustawy z dnia 23
lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na
rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34
poz. 149), prowadzi do wniosku, że nie zachodzi powaga
rzeczy osądzonej w przypadku, gdy wnioskodawca, który
w wyniku rewizji nadzwyczajnej został uniewinniony,
a następnie na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego uzyskał odszkodowanie za niesłuszne skazanie, wystąpił na podstawie art. 8 ust. 4 ustawy lutowej
o przyznanie dalszej rekompensaty za szkodę i krzywdę
wynikłe z wykonania orzeczenia, którym przypisano mu
czyn związany z jego działalnością na rzecz niepodległego
bytu Państwa Polskiego albo orzeczenia, które wydano
z powodu takiej działalności.
Wyrok SA Wrocław z dnia 5 kwietnia 2012 roku – II AKa 83/12,
OAW 4/13 poz. 304 s. 59
118.
Na gruncie ustawy rehabilitacyjnej w związku przyczynowo skutkowym do wykonania orzeczenia albo decyzji o internowaniu pozostają te szkody i krzywdy, które są
w relacji bezpośredniej. Jest tak, ponieważ ustawa lutowa
nie wprowadza odpowiedzialności odszkodowawczej za
wszelkie szkody i krzywdy wynikłe z represji politycznych
zaistniałych w okresie od 1 stycznia 1944 roku do 31
grudnia 1989 roku, lecz jedynie za te, które były związane
z wykonaniem orzeczenia albo decyzji o internowaniu
(w warunkach określonych w art. 1 i art. 11 omawianej
ustawy). Reasumując, ustawa z dnia 23 lutego 1991 roku
nie rekompensuje wszystkich szkód i krzywd związanych
z funkcjonowaniem w Polsce systemu totalitarnego.
78
295/13, biul. 4/13 poz. 20 s. 11-12
119.
Sekretarz i podsekretarz stanu, działając z upoważnienia Ministra Sprawiedliwości lub w jego zastępstwie,
są uprawnieni do podpisania i skierowania w jego imieniu
wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia na podstawie art. 3 ust. 1ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku
o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób
represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego
bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 149 poz. 34 ze zm.)
Postanowienie SA Białystok z dnia 6 grudnia 2013 roku – II AKz
358/13, OSAB 4/13 s. 69
CC. Przeciwdziałanie narkomanii
120.
Samo spełnienie formalnego warunku „małoletniości”, w ujęciu określonym dyspozycją art. 10 k.c., nie daje
jeszcze możliwości przypisania wyżej wymienionego kwalifikowanego typu przestępstwa, a dla przyjęcia odpowiedzialności z tego przepisu ustawy karnej niezbędne jest
wykazanie, że sprawca, który poszczególne akty czynności wykonawczej przewidziane z tego przepisu ustawy kieruje na osobę lub grupę osób, jest świadomy co do ich
małoletniości, bowiem albo posiada pełną wiedzę co do
ich wieku, albo też w oparciu o towarzyszące okoliczności
przewiduje taką możliwość i godzi się na to.
300/13, biul. 4/13 poz. 19 s. 11
79
121.
Przyjąć też należy, iż działania polegające na uprawie
konopi, a następnie wytwarzaniu z nich środka odurzającego, podjęte były ze z góry powziętym zamiarem. Wytwarzanie polegało przecież na suszeniu ziela konopi, które
zostały zasadzone i uprawiane przez oskarżonych właśnie
w tym celu. Systematycznie, w miarę dojrzewania kwiatostanów, zbierano je, suszono, mielono, uzyskując w ten
sposób środek odurzający. Uprawę konopi, a następnie
wytwarzanie z nich środka odurzającego należało zatem
uznać za jedno przestępstwo.
Wyrok SA Katowice z dnia 6 listopada 2013 roku – II AKa 371/13,
biul. 4/13 poz. 1 s. 3
DD. Prawo prasowe
Zob. poz. 55 – zgoda osoby fotografowanej przez dziennikarza; obrona przed sfotografowaniem
EE. Ustrój sądów powszechnych
Poz. 119 – wniosek ministra w sprawie o rehabilitację
FF. Opieszałość postępowania
122.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca
2004 roku, skarga przysługuje m.in. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez
prokuratora bez nieuzasadnionej zwłoki. Przedłużenie do80
chodzenia na mocy art. 153 § 1 k.k.s. na dalszy czas
oznaczony, nie jest jedynie czynnością techniczną,
a czynnością wykonywaną w ramach nadzoru nad postępowaniem prowadzonym przez Urząd Skarbowy. Przedłużając dochodzenie prokurator oceniał bowiem sprawność
i prawidłowość dotychczasowego przebiegu postępowania
w tym zaistnienia „szczególnie uzasadnionego wypadku”
i potrzeby przeprowadzenia dalszych czynności. Decyzję
prokuratora o przedłużeniu dochodzenia należy uznać za
podstawową czynność nadzorczą, ponieważ odmowa
przedłużenia dochodzenia kończyłaby etap postępowania
– przygotowawczego, natomiast decyzja o przedłużeniu
ma wpływ na sprawność tego postępowania, bowiem warunkuje jego długotrwałość, a w konsekwencji prawo do
rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Szybkość postępowania, koncentracja czynności procesowych,
jest istotnym czynnikiem postępowania przygotowawczego, a uchybienia w tej mierze prowadzić mogą w konsekwencji do zniweczenia celów postępowania karnego
określonych w art. 2 k.p.k., a więc takiego ukształtowania
postępowania by rozstrzygniecie nastąpiło w rozsądnym
terminie.
717/13, biul. 4/13 poz. 32 s. 29
Nota MZ (biul. SA Katowice): W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny
nie podzielił stanowiska wyrażonego przez Sąd Okręgowy, że właściwy do rozpoznania skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez Urząd Skarbowy jest Dyrektor Izby Skarbowej.
81
GG. Inne
123.
Pominięto postanowienie SA Wrocław z OAW 4/13
poz. 303 s. 54, bo zamieszczono je wcześniej w Zeszycie
12/12 poz. 88 za LEX.
V. BIBLIOGRAFIA PRAWA KARNEGO
W numerze 80 Przeglądu Więziennictwa Polskiego na
s. 127-190 zamieszczono Polską bibliografię penitencjarną. Lata 2010-2011 autorstwa prof. dr. hab. Stefana Lelentala i adw. dr. Anny Podciechowskiej. Zbiór jest usystematyzowany według porządku alfabetycznego nazwisk
autorów. Ma dołączony Indeks rzeczowy, sporządzony
według porządku alfabetycznego haseł, odsyłający do autorów. Uwzględnia 60 książek i 537 artykułów zamieszczonych w 32 czasopismach, także mało dotąd znanych.
Naszym zdaniem to unikalne opracowanie jest bardzo
przydatne dla praktyki, nie tylko orzeczniczej, ale także
dla badań oraz dla doktryny i jest warte kontynuowania.
A. Artykuły
Krystian Bedyński, dr, z-ca komendanta CO Szkolenia
SW, Kalisz – Przedwojenni funkcjonariusze Straży
Więziennej w Departamencie Więziennictwa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego 1944-1954, PWP
80 z 2013 roku s. 93-126
Dariusz Drajewicz, sędzia SR Warszawa-Mokotów – List
żelazny w ustawodawstwach państw niemieckojęzycznych, Pr. Pr. 2/14 s. 127-148
82
Aleksandra Dziubińska, doktorantka UŁ, Łódź – Dozór
elektroniczny skazanych – zadania sądowego kuratora zawodowego, PWP 80 z 2013 roku s. 5-24
Mateusz Filipczak, student UŁ, Łódź – Usiłowanie przestępstw abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo, Pr. Pr. 2/14 s. 64-80
Leszek Garlicki, dr hab, prof. UW, b. sędzia TK i ETPCz,
Warszawa – Europejski Trybunał Praw Człowieka
a prawo UE (refleksje nad wyrokiem ETPCz
z 6.12.2012 roku w sprawie Michaud przeciwko
Francji), EPS 1/14 s. 20-23
Piotr Góralski, dr, adiunkt UWr, Wrocław – Środki zabezpieczające a zakaz reformationis in peius, Pr. Pr.
2/14 s. 29-46
Piotr Góralski, dr, adiunkt UWr, Wrocław – Zagadnienie
odpowiedniego stosowania dyrektyw wymiaru kary
do środków zabezpieczających (art. 56 kodeksu karnego), PS 2/14 s. 58- 73
Piotr Hofmański, dr hab, prof. UJ, sędzia SN – Gwarancje
art. 5 i art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
w znowelizowanym polskim kodeksie karnym, EPS
1/14 s. 32-39
Ewelina Januszkiewicz, doktorantka Uniwersytetu w Białymstoku – Osoby pozbawione wolności stwarzające
poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu karnego w świetle
danych statystycznych w latach 1991-2013, PWP 80
s. 51-66
Sebastian Kowalski – zob. Olaf Włodkowski
Piotr Lewczyk, adwokat – Problematyka odsetka w postępowaniu karnym skarbowym, Pr. Pr. 2/14 s. 114125
Jolanta Malina, dr, funkcjonariusz SW, Wojkowice –
Agresja i przemoc w środowisku osób pozbawionych
wolności na przykładzie zakładów karnych w Wojkowicach i w Herbach, PWP 80 z 2013 roku s. 25-50
83
Amadeusz Małolepszy, Bernard Piechota, doktoranci UŁ,
Łódź – Zaskarżalność postanowienia o przedstawieniu zarzutów – uwagi polemiczne, Pr. Pr. 2/14 s. 82102
Dominik Morgała, doktorant UW, Warszawa – Zezwolenie
na ujawnienie wizerunku osoby, przeciwko której toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe,
PS 2/14 s. 106-119
Radosław Olszewski, dr, adiunkt UŁ, Łódź – Oskarżenie
wzajemne w polskim prawie karnym, PPS 2/14
s. 51-57
Dorota Orkiszewska, asystent UMCS, Lublin – O rzekomej
„prawomocności” postanowień w przedmiocie środków zapobiegawczych, PS 1/14 s. 77- 87
Lech K. Paprzycki, dr hab. prof. n. Akademii Leona Koźmińskiego, Prezes SN, Warszawa – Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego (wybrana problematyka
europejska), EPS 1/14 s. 71-75
Bernard Piechota – zob. Amadeusz Małolepszy
Konrad A. Politowicz, dr, asystent sędziego, Opole – Realizacja penalnych zobowiązań płatniczych przez
upadłego, Radca Prawny 1/14; dodatek naukowy
145 s. 9-12
Tomasz Przesławski, dr, adiunkt UW, Warszawa – Działanie (zaniechanie) SW źródłem odpowiedzialności deliktowej państwa, PWP 80 z 2013 roku s. 67-76
Maciej Ratajczak, as. sędziego SO Poznań – Czynności
pedofilskie – ujecie prawne i kryminologiczne, Pr. Pr.
2/14 s.47-63
Ryszard A. Stefański, dr hab, prof. Uczelni Łazarskiego –
Krąg podmiotów uprawnionych do zaskarżania postanowień o zaniechaniu ścigania karnego w świetle
nowych uregulowań, Pr. Pr. 2/14 s. 5-28
Monika Szwarc, dr hab, prof. n. INP PAN, Warszawa –
Wpływ orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości na
prawo karne UE, EPS 1/14 s. 95-100
84
Przemysław Tarwacki, dr, WSz Administracji, Bussinesu
i Technik Komputerowych, Warszawa – Kontakty
skazanego z rodziną – polskie regulacje a Europejskie
Reguły Więzienne z 2006 roku, PWP 80 z 2013 roku
s. 77-92
Radosław Tymiński, dr – O powoływaniu lekarzy medycyny sądowej jako biegłych sądowych w sprawach
karnych o tzw. błąd w sztuce, PS 2/14 s. 95-105
Olaf Włodkowski, UWr, Wrocław, Sebastian Kowalski, sędzia SR Wałbrzych – O przestępstwach skarbowych
i wykroczeniach skarbowych w zakresie podatku od
wydobycia niektórych kopalin – polemicznie, Pr. Pr.
2/14 s. 103-113
B. Dyskusja nad reformą prawa karnego
Jerzy Lachowski, dr hab, prof. UMK, Toruń – Ocena projektowanych zmian art. 9 k.k., PiP 1/14 s. 84-96
C. Monografie
Rossana Broniecka – Uzasadnienie wyroku w polskim postępowaniu karnym, LEX 2014
Michał Gabriel - Węglowski - Karalność posiadania narkotyków pozyskanych w drodze przemytu, LEX/el 2013
D. Glosy
Łukasza Cory – do postanowienia SN z dnia 29 października 2012 roku – I KZP 14/12 dot. zaskarżalności
zarządzenia prokuratora o zatrzymaniu i doprowadzeniu, KZS 11/12 poz. 30 i 1/13 poz. 25, tu
w brzmieniu pytania prawnego z poz. 18 Zeszytu 78/12, aprobująca, GSP PO 1/13 s. 81-87; poprzed85
nio aprobująca glosa Krzysztofa Eichstaedta w OSP
3/12
Krzysztofa Eischstaedta – do postanowienia SN z dnia 22
maja 2013 roku – III KK 128/13 dot. warunków
wniesienia oskarżenia subsydiarnego, KZS 9/13 poz.
39, aprobująca, OSP 2/14 poz. 19 s. 243-248
Wojciecha Furmana – do wyroku SN z dnia 10 października 2011 roku – II KK 83/11 dot. oznaczenia stawki
grzywny łącznej, KZS 3/12 poz. 19, częściowo krytyczna, GSP PO 3/12 s. 83-90
Rafała Janiszowskiego-Downarowicza – do wyroku SN
z dnia 13 grudnia 2010 roku – IV KK 294/10 dot.
pozbawienia wolności jako przesłanki wyłączenia postępowania nakazowego, KZS 2/11 poz. 32, krytyczna, Pr. Pr. 2/14 s. 182-189
Mai Klubińskiej – do uchwały SN z dnia 20 czerwca 2012
roku – I KZP 9/12 dot. udziału kuratora w pojednaniu małoletniego pokrzywdzonego z jego rodzicem,
krytyczna, KZS 7-8/12 p. 11, Pr. Pr. 2/14 s. 174180; poprzednio o tym: krytycznie Tomasz Kozioł
w Probacji 3/12 i aprobująco Konrad Politowicz
w Probacji 3/13,
Jakuba Kosowskiego – do postanowienia SN z dnia 16 listopada 2013 roku – III KZ 75/11 dot. informowania
stron o terminie ogłoszenia wyroku, KZS 5/12 poz.
29, aprobująca, OSP 2/14 poz. 20 s. 250-254
Zygmunta Kukuły – do wyroku SN z dnia 17 maja 2012
roku – V KK 322/11 dot. oszustwa w postępowaniu
spadkowym, KZS 1/13 poz. 16, aprobująca, PiP
2/14 s. 135-141
Dariusza Michty i Andrzeja Szczepańskiego – do wyroku
SA Katowice z dnia 28 kwietnia 2011 roku – II AKa
87/11 dot. nawiązki od pasera dla pokrzywdzonego,
KZS 9/11 poz. 68, krytyczna, biul. SA Katowice 4/13
s. 30-32
Kazimierza Postulskiego – do uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 18 grudnia 2013 roku – I KZP 18/13
86
dot. właściwości miejscowej w sprawie skargi skazanego na decyzje organów penitencjarnych, KZS 1/14
poz. 3, krytyczna, LEX/el 2014
Jacka Potulskiego – do postanowienia SN z dnia 20 października 2012 roku – I KZP 11/12 dot. kradzieży
z włamaniem przez wyłączenie zabezpieczenia, KZS
11/12 poz. 25, aprobująca, GSP PO 1/13 s. 65-70;
poprzednio aprobująca glosa Zygmunta Kukuły
w WPP 1/13
Piotra Rogozińskiego – do uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 28 marca 2012 roku dot. jawności
posiedzeń sądowych, KZS4/12 poz. 3, częściowo krytyczna, GSP PO 1/13 s. 71-80; poprzednio krytyczna
glosa Radosława Kopra w PR.PR. 11/12 i częściowo
krytyczna glosa Andrzeja Skowrona w LEX/el 2013
Andrzeja Skowrona – do wyroku TK z dnia 17 lipca 2013
roku – SK 9/10 dot. derogacji niekonstytucyjnego
przepisu o obligatoryjnym zarządzeniu wykonania
kary, KZS 7-8/13 poz. 2, krytyczna, LEX/el 2014
Ryszarda A. Stefańskiego – do postanowienia SN z dnia
20 czerwca 2013 roku – I KZP 4/13 dot. okresu zakazu prowadzenia pojazdów, gdy skazanego nie wezwano o zwrot prawa jazdy, KZS 7-8/13 poz. 30,
krytyczna, OSP 1/14 poz. 5 s. 64-67; poprzednio
aprobująca glosa Kazimierza Postulskiego w LEX/el
2013
Andrzej Szczepański – zob. Dariusz Michta
Krzysztofa Woźniewskiego – do wyroku SN z dnia 6 listopada 2012 roku – V KK 220/12 dot. podpisu pod decyzją procesową, KZS 2/13 poz. 24, częściowo krytyczna, GSP PO 2/13 s. 89-94
Dariusza Wysockiego – do wyroku SN z dnia 25 kwietnia
2013 roku – III KK 360/12 dot. usprawiedliwionej
nieobecności obrońcy oskarżonego na rozprawie odwoławczej, KZS 9/13 poz. 38 i 40, aprobująca, OSP
1/14 poz. 6 s. 75-80
87
E. Recenzje
Jerzy Skorupka: O sprawiedliwości procesu karnego; rec.
Paweł Wiliński, PiP 1/14 s. 105-109
F. Sprawozdania. Informacje
I Ogólnopolska Konferencja Centrum Alternatywnego
Rozwiązywania Sporów Mediacja i sprawiedliwość
w nowej perspektywie, Kraków, 16-17 listopada
2012 roku; opr. Daria Wójcik, Pr. Pr. 2/14 s. 191197
Wrocławskie Seminarium Karnoprocesowe, Wrocław,
dnia 11 marca 2013 roku; opr. Karolina Kremens,
PiP 1/14 s. 110-111
Ogólnopolska konferencja penitencjarna pt. Współczesne
problemy penitencjarystyki; człowiek stary w obliczu
izolacji więziennej, ZK Czarne, 9-10 maja 2013 roku;
opr. Aldona Nawój-Śleszyński, PWP 80 z 2013 roku
s. 191-200
Konferencja pt. Społeczno-polityczne konteksty współczesnej przestępczości w Polsce; Warszawa, dnia 27
czerwca 2013 roku, Zakład Kryminologii INP PAN;
opr. Paulina Wiktorska, PWP 80 z 2013 roku s. 201205
G. Varia
Ewa Kosowska-Korniak, doktorantka Uniwersytetu Opolskiego – Prawnoprocesowe aspekty tajemnicy dziennikarskiej, Materiał szkoleniowy, Pr. Pr. 2/14 s. 149173
Małgorzata Kowalewska-Laguna, mgr UWr, Warszawa –
Dobrowolna sterylizacja w prawie polskim na tle porównawczym, PiP 1/14 s. 20-36
88
H. Zagadnienia nauk sądowych
Rajinder Singh Chandel, Tejasvi Bhatia, Priyanka Jindal,
Uniwersytet Punjabi, Patiala, India – Analiza z wykorzystaniem metody chromatografii cienkowarstwowej śladów sinduru (vermillionu) ujawnianych na białych tkaninach bawełanianych, ZNS vol. 95 s. 601610
Piotr Herbowski, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej,
Poznań – Badanie poligraficzne jako efektywna metoda weryfikacji alibi, ZNS vol. 95 s. 611-619
Suneet Kunar, Bikram Ashok Vaid, Ashok Kumar Gupta,
SHIATS, Allahabad, India, Vaibhav Saran, Laboratorium Weryfikacji Dokumentów, Shimla, India – Różnice cech pisma ręcznego zaobserwowane w zależności od płci osoby piszącej. Analiza problemu z wykorzystaniem metod statystycznych, ZNS vol. 95 s. 620626
Piotr Krzemień, Jan Unarski, Radosław Grzegorski, IES,
Gdańsk, Kraków – Odbiorniki GPS jako źródła śladów
cyfrowych, ZNS vol. 95 s. 651-669
Marcin Kunicki, Ewa Fabiańska, IES, Andrzej Parczewski, IES oraz UJ, Kraków – Spektroskopia Ramana
wspomagana badaniami optycznymi w celu różnicowania niebieskich żeli, ZNS vol. 95 s. 627-641
Marcin Michałek, IES, Kraków – Redukcja zakłóceń w nagraniach dźwiękowych na potrzeby badań fonoskopijnych, ZNS vol. 95 s. 642-650
Beata Trzcińska, IES, Kraków – Mały ślad o dużym znaczeniu – opis przypadku (dot. śladu lakieru z wypadku komunikacyjnego – dop. KZS), ZNS vol. 95 s. 670677
89
VI. POCZET SĘDZIÓW KRAKOWSKICH cz. XIII
KAROL KONOPACKI
Kolejną część pocztu sędziów krakowskich rozpoczyna osoba krakowskiego sędziego okręgowego Karola Konopackiego. Urodził się 2 października 1887 r. w Jaśle.
Studia prawnicze ukończył w Krakowie na Uniwersytecie
Jagiellońskim, a następnie rozpoczął sędziowską służbę
przygotowawczą w charakterze auskultanta w swoim rodzinnym mieście. W roku 1908 został mianowany
adiunktem sądowym w Dukli. Można wspomnieć, że podczas pobytu w tym mieście był przez pewien czas naczelnikiem miejscowego Towarzystwa Straży Ogniowej Ochotniczej. Po mianowaniu w 1910 r. sędzią został służbowo
przeniesiony do Sądu Powiatowego w Gorlicach. Po sześciu latach otrzymał awans na sędziego powiatowego,
a zarazem kierownika Sądu Powiatowego w Mszanie Dolnej. Na tym stanowisku pozostawał do zakończenia wojny. W 1919 r. Konopacki został tymczasowo przydzielony
do pracy w Krakowie, zaś postanowieniem ministra sprawiedliwości z 13 września 1919 r. mianowano go sędzią
krakowskiego Sądu Okręgowego1. W kolejnych latach
pełnił obowiązki sędziego śledczego przy sądzie karnym.
W 1925 r. został przeniesiony do pracy w Sądzie Powiatowym w Podgórzu. Już w tym czasie Konopacki chorował
na miażdżycę, zdarzył się nawet przypadek, że zemdlał
w biurze. Z tych przyczyn czynił starania o powrót do
pracy w Sądzie Okręgowym, co nastąpiło w 1926 r.2
W czynnej służbie pozostawał Konopacki do 1 października 1932 r., kiedy został przeniesiony w stan spoczynku.
Jeszcze w tym samym roku złożył do krakowskiej Izby
Adwokackiej wniosek o wpisanie go na listę adwokatów
z siedzibą w Wieliczce. Po kilku latach przeniósł kancelarię do Krakowa, gdzie prowadził ją w swoim mieszkaniu
1
2
90
Część urzędowa, „Gazeta Lwowska” 1919, nr 227, s. 1.
Karol Konopacki, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8574.
przy ulicy Szlak. Karol Konopacki zmarł 24 września
1936 r. w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu
Rakowickim. Z jego nekrologu wynika, że był żonaty i pozostawił po sobie dzieci. Miał na pewno syna Karola –
studenta medycyny.
Nekrolog Karola Konopackiego
STANISŁAW KOMOROWSKI
Stanisław Komorowski urodził się 6 kwietnia 1866 r.
w Krakowie. Nauki gimnazjalne pobierał w rodzinnym
mieście, tutaj również rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Służbę sądową rozpoczął w
1889 r. od posady auskultanta, w tym czasie przystąpił
także do rygorozów i uzyskał doktorat. W następnym roku
został przydzielony do służby w Prezydium Wyższego Sądu
Krajowego. Po czterech latach został adiunktem przy Sądzie Powiatowym w Radomyślu. W 1897 r. minister przeniósł Stanisława Komorowskiego do Sądu Powiatowego
w Podgórzu. Tam został sędzią, zaś 27 sierpnia 1906 r. ja91
ko sekretarz Sądu Krajowego w Krakowie otrzymał tytuł
radcy sądu krajowego i przydział do trybunału pierwszej
instancji w Rzeszowie3. Już w następnym roku został naczelnikiem Sądu Powiatowego w Krzeszowicach. W roku
1908 Komorowski był na powrót delegowany do Rzeszowa
dla objęcia tam służby zastępczej. W tym samym roku odbył podróż do Kijowa, przy czym trudno dziś ustalić cel
wyjazdu. W każdym razie podróż ta naraziła go na karę
upomnienia, która została mu udzielona za wyjazd na terytorium Cesarstwa Rosyjskiego bez wymaganego zezwolenia i przekroczenie czasu urlopu. W 1913 r. Komorowski
przeniósł się do Sądu Krajowego w Krakowie, gdzie został
przewodniczącym drugiego senatu handlowego i sędzią
samoistnym do spraw amortyzacyjnych oraz hipotecznych. Po wybuchu pierwszej wojny światowej do końca
grudnia 1914 r. pełnił służbę w oddziale krakowskiego
Sądu Krajowego w Wadowicach, który powstał tam w
związku z postępującym frontem wschodnim. Jego praca
jako sędziego była w tym czasie bardzo ceniona. W 1915 r.
prezydent Ujejski, oceniając Komorowskiego, napisał w
periodycznej tabuli kwalifikacyjnej, że posiada on wybitne
zdolności i wielką bystrość umysłu, jest bardzo pilny,
sumienny i zaufania godny4. Po odzyskaniu niepodległości
sędzia Komorowski nadal orzekał w Sądzie Okręgowym,
ale już 12 lipca 1919 r. awansował na urząd sędziego apelacyjnego i w następnym roku został przydzielony do Sądu
Apelacyjnego w Krakowie. W 1924 r. doznał niedowładu
lewej strony ciała, co zapewne przyspieszyło decyzję
o przejściu w stan spoczynku. Oficjalnie nastąpiło to
10 kwietnia 1925 r. Warto wspomnieć, że w okresie autonomii krajowej Komorowski został odznaczony krzyżem
jubileuszowym i pamiątkowym medalem jubileuszowym
dla funkcjonariuszy cywilnych. Sędzia Stanisław Komorowski zmarł 18 kwietnia 1926 r. Był żonaty z Wandą.
3
4
92
Część urzędowa, „Gazeta Lwowska”, 1906, nr 201, s. 1.
Stanisław Komorowski, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/14347.
JAN PALMRICH
Kolejną wartą przypomnienia postacią jest osoba
Jana Palmricha – wiceprezesa Sądu Okręgowego w Krakowie. Jan Palmrich urodził się 9 lutego 1882 r. w miejscowości Wróblowice, położonej w powiecie drohobyckim,
w rodzinie Feliksa i Weroniki z Zimbergerów. Studia
prawnicze najprawdopodobniej ukończył na Uniwersytecie
Franciszkańskim we Lwowie, tutaj też zapewne uzyskał
doktorat. W 1907 r. wstąpił do służby w sądownictwie
Wschodniej Galicji i wkrótce otrzymał posadę auskultanta.
W 1910 r. zdał egzamin sędziowski i rok później został sędzią w Sądzie Powiatowym w Szczercu. Trudno ustalić, jak
przebiegała służba Palmricha po wybuchu pierwszej wojny
światowej, niemniej jednak za swoją postawę w tym czasie
został w maju 1917 r. odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Na podstawie przepisów o tymczasowym urządzeniu
sądownictwa w Królestwie Polskim Palmrich został we
wrześniu 1917 r. mianowany sędzią Sądu Okręgowego
w Radomiu5, zaś w roku 1923 mianowano go wiceprezesem tego Sądu. W lipcu 1929 r. został przeniesiony na
równorzędne stanowisko do Krakowa. Jan Palmrich pozostawał na swoim urzędzie do 26 października 1932 r.,
kiedy to został przeniesiony w stan spoczynku. Warto
zaznaczyć, że podczas pobytu w Krakowie był członkiem
zarządu krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Sędziów
i Prokuratorów RP. Podobnie jak większość odchodzących
w tym czasie ze służby sędziów, został już z dniem 1 listopada 1932 r. mianowany notariuszem w Białej. Nie udało
mi się ustalić, jak długo wykonywał ten zawód. Warto też
wspomnieć, że w 1935 r. wystąpił z podaniem o mianowanie go sędzią apelacyjnym6. Jakie były powody tej decyzji –
trudno już dziś ustalić, w każdym razie jego wniosek nie
został rozpatrzony pozytywnie. Palmrich był żonaty z Zofią
Mianowania, „Dziennik Urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego” 1917, nr 4, s. 231.
6 Jan Palmrich, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8394.
5
93
Kohman, z którą zawarł związek w 1911 r. w Przemyślu.
Miał z niego dwóch synów: Adama i Tadeusza – studentów
Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Niestety, nie
udało mi się ustalić daty i miejsca śmierci Jana Palmricha.
Jan Palmrich (źródło: NAC)
ZDZISŁAW KATYŃSKI
Zdzisław Katyński był krakowskim sędzią okresu autonomii krajowej i pierwszych lat niepodległości. Urodził
się 22 stycznia 1857 r. w Krakowie. Naukę gimnazjalną
pobierał w Tarnowie, a następie wstąpił na studia prawnicze Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1888 r. został przydzielony do służby w krakowskim Sądzie Krajowym, a w
kolejnym roku otrzymał nominację na adiunkta, pozostając nadal w dotychczasowym miejscu pracy. W trzy lata
po nominacji minister sprawiedliwości przeniósł go na
stanowisko zastępcy prokuratora państwa przy trybunale
sądowym w Tarnowie. We wrześniu 1897 r. w związku
z wejściem w życie nowych ustaw procesowych Katyński
został mianowany radcą sądu krajowego i w następnym
94
roku przeniósł się do Krakowa. W listopadzie 1907 r.
otrzymał od cesarza tytuł radcy apelacyjnego i w kolejnym
roku rozpoczął pracę w Wyższym Sądzie Krajowym w Krakowie. Ukoronowaniem kariery sądowej było uzyskanie
przez Katyńskiego w lutym 1916 r. tytułu i charakteru
radcy dworu. Po odzyskaniu niepodległości Katyński orzekał jako sędzia Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Zmarł
6 maja 1921 r. i pozostawił żonę Eugenię7.
LEONARD KRUPIŃSKI
Leonard Krupiński był krakowskim sędzią, którego
służba przypadła na okres międzywojenny i lata drugiej
wojny światowej. Urodził się w roku 1893 w Kętach. Studia prawnicze ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim,
tutaj też uzyskał stopień doktora nauk prawnych. Służbę
w sądownictwie rozpoczął krótko przed rozpadem Monarchii Austro-Węgier, we wrześniu 1918 r. otrzymał mianowanie na auskultanta. Po odzyskaniu niepodległości Krupiński nadal odbywał służbę przygotowawczą, ale już jako
aplikant. W 1922 r. został zwolniony ze służby sądowej
i rozpoczął pracę w krakowskiej Izbie Skarbowej. W grudniu 1924 r. został ponownie wpisany na listę aplikantów
sądowych i po dwóch latach objął obowiązki sędziego powiatowego w Mszanie Dolnej. W 1929 r. Krupiński otrzymał nominację na naczelnika Sądu Grodzkiego w Krakowie, zaś w październiku następnego roku został sędzią
okręgowym. Ukoronowaniem jego kariery sądowej było objęcie w marcu 1933 r. stanowiska wiceprezesa krakowskiego Sądu Okręgowego. Krupiński orzekał do połowy
grudnia 1945 r., gdy zarządzeniem ministra sprawiedliwości został przeniesiony w stan spoczynku. Można też
wspomnieć, że jeszcze w młodości Krupiński zdał egzamin
dla wyższej służby konceptowej przy władzach skarbo7
Zdzisław Katyński, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8933.
95
wych, zaś w okresie pracy w Sądzie Okręgowym był wotantem w głośnej sprawie karnej Rity Gorgonowej. Już w
niepodległej Polsce otrzymał medale brązowy i srebrny za
długoletnią służbę. Leonard Krupiński zmarł w roku 1974
i został pochowany na Nowym Cmentarzu Podgórskim.
Był żonaty z Marią Christan8.
Leonard Krupiński (źródło: NAC)
ANTONI MATAKIEWICZ
Kolejnym prezentowanym sędzią, który w dużej mierze pamiętany jest współcześnie z racji swojej działalności
politycznej, jest Antoni Matakiewicz. Urodził się 18 września 1873 r. w Niepołomicach, gdzie jego ojciec, również
Antoni, był sędzią powiatowym9. Można wspomnieć, że
bratem Antoniego był Maksymilian, w latach trzydziestych
rektor Politechniki Lwowskiej. Szkołę średnią ukończył w
krakowskim Gimnazjum św. Jacka, a następnie odbył
studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, tutaj też
uzyskał doktorat. W marcu 1897 r. Matakiewicz został
8
9
96
Leonard Krupiński, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9938.
Zob. Antoni Matakiewicz, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9132.
przez władze Wyższego Sądu Krajowego mianowany auskultantem i przydzielony do pracy przy krakowskim Sądzie Krajowym10. W dwa lata później objął posadę adiunkta Sądu Powiatowego w Żabnie. W 1907 r. Matakiewicz
został sędzią w Wojniczu, zaś w marcu 1909 r. na własną prośbę został przeniesiony do Tuchowa, gdzie objął
obowiązki naczelnika miejscowego Sądu Powiatowego11.
W okresie pierwszej wojny światowej wstąpił do armii austriackiej, a w 1918 r. był sędzią śledczym w krakowskim
Sądzie Wojskowym. W listopadzie 1918 r. Antoni Matakiewicz odszedł z wojska, otrzymał kilka lat później stopień majora rezerwy. W 1930 r. został mianowany wiceprezesem Sądu Okręgowego w Krakowie i pozostawał na
tym stanowisku przez trzy lata. Po przeniesieniu w stan
spoczynku Matakiewicz otworzył w Nowym Sączu kancelarię notarialną, którą prowadził do śmierci.
Antoni Matakiewicz
Antoni Matakiewicz był nie tylko sędzią, ale też politykiem oraz społecznikiem. W okresie swojej służby są10
11
Mianowania, „Gazeta Narodowa”, 1897, nr 68, s. 3.
Mianowania i przeniesienia, „Nowa Reforma”, 1909, nr 141, s. 2.
97
dowej w miastach powiatowych współtworzył tamtejsze
stowarzyszenia, głównie Towarzystwa Sokoła i Strzelca.
Za te działania otrzymał zresztą tytuł honorowego obywatela Wojnicza i Żabna. W 1911 r. Matakiewicz został wybrany do austriackiej Rady Państwa, gdzie reprezentował
interesy konserwatystów. W 1919 r. został posłem Sejmu
Ustawodawczego, a następnie Sejmu I Kadencji. Warto
przypomnieć, że był on twórcą tzw. lex Matakiewicz,
ustawy która znowelizowała austriacką ordynację adwokacką z 1868 r., a tym samym ułatwiła emerytowanym
sędziom z Małopolski wpisywanie się na listy adwokatów.
Po przewrocie majowym Matakiewicz związał się z obozem
władzy i wstąpił do BBWR. W 1930 r. podczas wyborów
sejmowych pełnił obowiązki przewodniczącego okręgowej
komisji wyborczej w Krakowie12. Od 1926 r. był żonaty
z Zofią z Łazarskich. Antoni Matakiewicz zmarł 16 września 1937 r. w Nowym Sączu i został pochowany na miejscowym cmentarzu.
KAROL GNIEWOSZ
Na zakończenie przedstawiona zostanie postać przedwojennego wiceprezesa, a zarazem pierwszego po zakończeniu drugiej wojny światowej prezesa krakowskiego Sądu Apelacyjnego – Karola Gniewosza. Urodził się 19 października 1874 r. w miejscowości Klimkówka, położonej
w powiecie rzeszowskim, w rodzinie Antoniego Gniewosza
z Olexowa herbu Rawicz i Sydonii Kakowskiej. Nauki gimnazjalne ukończył w Sanoku. Studia prawnicze odbywał
w Krakowie, Innsbrucku oraz we Francji. Być może, wówczas poznał swoją przyszłą żonę Alinę Geoffroy, z którą
zawarł związek małżeński w 1911 r. Nie cieszył się jednak
długo z pożycia, gdyż jego żona zmarła w roku 1924.
Po żonie, która była nauczycielką języka francuskiego, zo12
98
Ogłoszenie…, „Krakowski Dziennik Wojewódzki”, 1930, nr 21, s. 285.
stało mu jednak zamiłowanie do kultury i literatury francuskiej, uchodził zresztą za znawcę tej ostatniej. W okresie
dwudziestolecia międzywojennego angażował się w działania na rzecz popularyzacji francuskiej kultury i za te działania otrzymał w 1938 r. krzyż francuskiej Legii Honorowej.
Po zakończeniu studiów Karol Gniewosz wstąpił do
sądowej służby przygotowawczej. Jednocześnie uzyskał
doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z końcem października 1900 r. został auskultantem i przydzielono go
do służby w sekretariacie Prezydium Sądu Krajowego
w Krakowie. W kwietniu 1905 r. otrzymał nominację na
adiunkta, z oznaczeniem miejsca pracy w Sądzie Powiatowym w Chrzanowie. Po trzech latach, już jako sędzia,
przeniósł się do Krakowa, gdzie został kierownikiem IX
oddziału śledczego w miejscowym sądzie karnym. W maju
1913 r. minister sprawiedliwości mianował Karola Gniewosza zastępcą prokuratora państwa w Krakowie13. W tej
instytucji pracował do pierwszych lat niepodległości.
W czerwcu 1926 r. otrzymał nominację na sędziego Sądu
Okręgowego, zaś 23 grudnia 1929 r. został sędzią apelacyjnym. Bez wątpienia, ukoronowaniem jego pracy było
mianowanie go 27 lutego 1937 r. wiceprezesem apelacji
krakowskiej14. Na tym stanowisku zastał Gniewosza wybuch drugiej wojny światowej. W 1940 r. Niemcy powierzyli mu kierowanie Sądem Apelacyjnym, które wykonywał
do czasu przejęcia sądownictwa przez nowe władze polskie. Od stycznia 1945 r. Gniewosz pełnił obowiązki prezesa apelacji, zaś 21 sierpnia 1945 r. prezydent Krajowej
Rady Narodowej mianował go prezesem Sądu Apelacyjnego. Karol Gniewosz kierował pracą Sądu do 3 sierpnia
1946 r., kiedy to został przeniesiony w stan spoczynku.
Także w sierpniu tego samego roku minister sprawiedliwości powołał go na okres roku do pełnienia funkcji sędziego apelacyjnego i notariusza. Podobna decyzja była
13
14
Z sądu, „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, 1913, nr 107, s. 5.
Ruch służbowy, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”, 1937, nr 4, s. 60.
99
wydawana przez kolejne dwa lata. Dopiero w 1949 r.
Gniewosz definitywnie odszedł od pracy w sądownictwie
i wówczas otworzył kancelarię notarialną, którą prowadził
do czasu zwolnienia go z notariatu w 1951 r.
Karol Gniewosz
Zarówno w okresie międzywojennym, jak i w Polsce
Ludowej Karol Gniewosz został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Polski Odrodzonej, otrzymał również medale brązowy i srebrny za długoletnią służbę. W 1946 r.
został powołany na członka Głównej Komisji Badania
Zbrodni Niemieckich. Po wojnie zapisał się także do
Związku Zawodowego Pracowników Sądowych i Prokuratorskich. Karol Gniewosz przez wiele lat mieszkał w Krakowie przy ulicy Zwierzynieckiej pod numerem 15/7. Jako
ciekawostkę można podać, że w 1945 r. Miejska Komisja
Mieszkaniowa zajęła administracyjnie Karolowi Gniewoszowi jeden pokój w jego mieszkaniu dla potrzeb repatriantów15. Karol Gniewosz zmarł w Krakowie 1 stycznia
1961 r. i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.
W jego nekrologu napisano, że „cechowała go wielka pra15
100
Karol Gniewosz, APKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9929.
wość, niezawisłość i dobroć; wychował pokolenia sądowników, był nie tylko wybitnym i cenionym prawnikiem, ale
także człowiekiem wysokiej kultury; szczególnie piękną
kartę zdobył sobie w czasie okupacji, kiedy kierując sądownictwem polskim, z odwagą i poświęceniem bronił interesów Polaków”16.
Grób rodzinny prezesa Karola Gniewosza na Cmentarzu
Rakowickim, kwatera 60, pn
Dr Tomasz. J. Kotliński
16
Dr Karol Gniewosz, „Dziennik Polski”, 1961, nr 4, s. 6.
101
VII. SKOROWIDZ
A. Konstytucja
-
stosowanie prawa niezgodnego z Konstytucją, gdy
derogację odroczono (SA Kraków) 33
stosowanie przepisu derogowanego z odroczeniem
utraty mocy (SA Katowice) 52
nadużycia prawa do obrony (SA Wrocław) 68
zaskarżalność odmowy wyznaczenia pełnomocnika
z urzędu (SA Katowice) 87
nadrzędność prawa międzynarodowego o nadaniu
przesyłki (SA Katowice) 108
B. Prawo materialne
zasady odpowiedzialności
stosowanie przedawnienia w odniesieniu do czynu,
a nie do kwalifikacji prawnej (SA Katowice) 53
zmiany przepisów proceduralnych (SA Katowice) 54
wielokrotne znieważenie jako czyn ciągły, teza 2 (SA
Katowice) 70
obrona konieczna przed niechcianym fotografowaniem (SA Katowice) 55
wyłączenie odpowiedzialności
padaczka a ograniczenie poczytalności sprawcy (SA
Kraków) 36
kary; środki karne
oznaczenie przedmiotu przepadku (SA Wrocław) 56
odnoszenie orzeczenia środka karnego do każdego
czynu (SA Białystok) 57
zakres korzyści majątkowej (SA Warszawa) 58
zakres grzywny „obok pozbawienia wolności” (SA Katowice) 59
102
wymiar kary
skazanie na ograniczenie wolności za ponowne prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości (SN) 13
karanie nieletniego i młodocianego (SA Katowice)
60
probacja
stosowanie prawa niezgodnego z konstytucją, gdy derogację odroczono (SA Kraków) 33
dozór po wieloletnim pozbawieniu wolności (SA Wrocław) 61
zbieg przestępstw
przesłanki wydania wyroku łącznego (SN)
14
środki zabezpieczające
powinność wysłuchania biegłych także po wniosku
oskarżonego o skazanie bez rozprawy (SN) 9
powinność wysłuchania biegłych w sprawie o środki
zabezpieczające (SN) 15
art. 91 § 3 k.k. jako podstawa wymiaru kary (SA Białystok) 64
przedawnienie
stosowanie przedawnienia do czynu, a nie do subsumcji (SA Katowice) 63
przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
ustalanie zamiaru (SA Warszawa) 65
formy udziału w pobiciu (SA Katowice) 66
brak motywu sprawcy a szczególne potępienie czynu
(SA Katowice)
103
przestępstwa w komunikacji
zbieg przestępstwa i wykroczenia w wypadku drogowym z obrażeniami ciała (SO Poznań) 2
skazanie na ograniczenie wolności za ponowne prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości (SN) 13
przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości
obawa spełnienia groźby w występku zmuszania
świadka (SO Zamość) 3
prawo do obrony a fałszywe oskarżenie innej osoby
(SA Wrocław) 68
przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
przynależność do grupy zorganizowanej a obawa matactwa w procesie (SA Kraków) 43
umorzenie sprawy o przynależność do grupy przestępczej a stosowanie środków za taką przynależność
(SA Katowice) 62
umorzenie oskarżenia o przynależność do grupy
przestępczej a ustalenie przynależności do takiej
grupy (SA Katowice) 63
wyłudzanie zwrotu podatku przez grupę przestępczą
(SA Katowice) 69
treść nawoływania do nienawiści z powodu różnic rasowych (SA Katowice) 70
przestępstwa przeciwko dokumentom
subsumcja wystawienia nierzetelnej faktury (SN)
16
przestępstwa przeciwko mieniu
rozgrzane żelazko jako niebezpieczny przedmiot
w rozboju (SA Katowice) 71 i 75
udział w rozboju przez dostarczenie sprawcom pojazdu (SA Katowice) 72
skazanie za paserstwo a zaufanie do sprawcy (SA Katowice) 73
104
-
wymuszanie zwrotu wierzytelności a jej istnienie (SA
Katowice) 74
oszustwo a wyłudzenie kredytu (SA Katowice) 78
przestępstwa w obrocie gospodarczym
wyłudzanie VAT w grupie przestępczej (SA Katowice)
69
prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia a występek
nadużycia zaufania (SA Wrocław) 76
zawyżanie ceny towaru przez biegłego a pomoc do
wyłudzenia kredytu (SA Katowice) 77
zbieg oszustwa i wyłudzenia kredytu (SA Katowice)
78
nadużycie zaufania wobec spółki opartej o prawo obce; ustalanie szkody (SA Wrocław) 79
wypłacone odszkodowania jako część szkody pokrzywdzonego (SA Katowice) 80
C. Procedura
wstępne przepisy procesowe
decyzja ministra co do charakteru gry a samodzielność jurysdykcyjna w sprawie o grę hazardową (SN)
7
strony
Kościół Polskokatolicki jako reprezentacja parafii (SA
Wrocław) 81
niezaskarżalność odmowy dopuszczenia oskarżyciela
posiłkowego (SA Katowice) 82
dochodzenie roszczeń od podmiotów innych jak
oskarżony (SA Katowice) 83
kolizja interesów obrońcy; ustanowienie obrońcy
właściwość w sprawie z oskarżenia subsydiarnego
(SA Katowice) 85
105
-
mienie spółki a mienie jej wspólników; wspólnicy jako pokrzywdzeni (SA Katowice) 86
zaskarżalność odmowy ustanowienia pełnomocnika
zgłoszenie sprzeczności co do linii obrony a podanie
szczegółów (SA Katowice) 97
nieobecność obrońcy obowiązkowego przy czynnościach śledczych (SA Katowice) 101
czynności procesowe
uzasadnienie postanowienia (SA Kraków)
34
dowody
przesłanki dowodu z opinii innych biegłych (SA Kraków) 35
padaczka a powinność badań psychiatrycznych (SA
Kraków) 36
inicjatywa dowodowa sądu (SA Kraków) 37
okazanie osoby i okazanie wizerunku (SA Kraków)
38
biegli psychiatrzy, ich liczba i inne wymogi personalne (SA Kraków) 39
uprawnienie do uzyskania dowodu rzeczowego lub
innej rzeczy (SA Kraków) 40
uchylenie się wnioskodawcy od wydania dowodowego
dokumentu (SA Katowice) 73
korzystanie z pomocy psychologa a wiarygodność zeznań (SA Wrocław) 88
niedopuszczalność dowodzenia notatką o znalezieniu
dowodu (SA Katowice) 89
dowodzenie informacjami uzyskanymi przez pielęgniarkę (SA Katowice) 90
uchylanie się wnioskodawcy od wydania dowodowego
kontrola opinii biegłego; koszty opinii bez zlecenia
(SA Katowice) 112
koszty przechowywania rzeczy (SA Katowice) 113
106
-
koszty stawiennictwa świadka (SA Katowice)
koszty opinii biegłego (SA Katowice) 115
114
środki przymusu
środki zapobiegawcze po nieprawomocnym uniewinnieniu (SA Kraków) 41
obawa matactwa a prawo do obrony (SA Kraków)
42
przynależność do grupy zorganizowanej a obawa matactwa w procesie (SA Kraków) 43
wędrowny tryb życia a obawa o uchylanie się od procesu (SA Kraków) 44
„rozwojowy” charakter śledztwa (SA Wrocław) 91
hipoteka na nieruchomości, która nie należy do
oskarżonego (SA Katowice) 92
przesłanki zabezpieczenia majątkowego (SA Katowice) 93
obawa ucieczki, gdy stosowano ENA (SA Katowice)
94
termin aresztowania w postanowieniu o przedłużeniu
(SA Katowice) 95
funkcje aresztowania (SA Katowice) 96
postępowanie przygotowawcze
„rozwojowy” charakter śledztwa (SA Wrocław) 91
zadania śledztwa po nowelizacji procedury (SA Katowice) 98
postępowanie przed sądem I instancji
powinność wysłuchania biegłych w sprawie o środki
zabezpieczające także po wniosku oskarżonego
o skazanie bez rozprawy (SN) 9
granice porozumienia stron a prawo materialne (SN)
18
niedopuszczalność modyfikowania przez sąd ugody
o karę (SN) 19
107
-
korzystanie z prawa do odmowy zeznań a stawiennictwo na rozprawie (SA Kraków) 45
zgłoszenie sprzeczności co do linii obrony a podanie
szczegółów (SA Katowice) 97
zadania śledztwa po nowelizacji procedury (SA Katowice) 98
wyrokowanie
uzasadnienie postanowienia (SA Kraków) 34
funkcje i treść uzasadnienia wyroku (SA Kraków)
46
zmiany opisu czynu a skargowość procesu (SA Kraków) 47
treść orzeczenia o przepadku (SA Wrocław) 56
redakcja orzeczenia o środkach karnych (SA Białystok) 57
modyfikowanie aktu oskarżenia (SA Katowice) 99
usunięcie braków formalnych aktu oskarżenia (SA
Katowice) 100
postępowanie odwoławcze
granice przekazania sprawy po uwzględnieniu odwołania na niekorzyść oskarżonego (SN) 8
ocena zarzutów i wniosków apelacji (SN) 20
dopuszczalność orzeczenia na korzyść oskarżonego,
który się nie odwołał, a ugodził się o karę (SN) 21
zawiadomienie stron jako warunek odbycia rozprawy
odwoławczej (SN) 22
zastępowanie się obrońców na rozprawie odwoławczej
(SN) 23
brak zawiadomienia jednego z obrońców jako przeszkoda do odbycia rozprawy odwoławczej (SN) 24
osobista apelacja oskarżonego a gwarancje prawa do
odwołania się (SN) 25
właściwość w sprawie z zażalenia na zarządzenie prezesa sądu rejonowego (SN) 26
108
-
niedopuszczalność skazania w II instancji po umorzeniu postępowania (SN) 27
sposób delegowania sędziego sadu wojskowego (IW
SN) 31
oznaczenie okresu delegacji sędziego (SN) 32
treść trzeciej podstawy odwoławczej (SA Kraków)
48
nieobecność obrońcy obowiązkowego przy czynnościach śledczych (SA Katowice) 101
wznowienie postępowania
wznowienie postępowania wykonawczego (SN) 28
przesłanki wznowienia de novis (SA Kraków) 49
prejudycjalność stwierdzenia nieważności aktu prawa miejscowego (SA Katowice) 102
odszkodowanie za niesłuszne skazanie
uchylanie się wnioskodawcy od wydania dowodowego
odszkodowanie za zatrzymanie w wykonaniu prawa
(SA Katowice) 104
wyrok łączny
warunki wydania wyroku łącznego (SN) 14
zakres przesłanek kary łącznej po zatarciu skazania
(SA Katowice) 105
właściwość rzeczowa do wyroku łącznego po eliminowaniu niektórych skazań (SA Katowice) 106
czynności w stosunkach międzynarodowych
właściwość do zastosowania amnestii (SA Katowice)
107
pierwszeństwo prawa międzynarodowego do doręczenia przesyłki (SA Katowice) 108
109
-
wymiar kary po przejęciu jej do wykonania (SA Katowice) 109
stosowanie zasady specjalności; tryby ekstradycji
z USA (SA Katowice) 110
naruszenie dyrektywy o informowaniu a wznowienie
postępowania (SA Białystok) 111
koszty procesu
kontrola opinii biegłego; koszty opinii bez zlecenia
(SA Katowice) 112
koszty przechowywania rzeczy (SA Katowice) 113
koszty stawiennictwa świadka (SA Katowice) 114
koszty opinii biegłego (SA Katowice) 115
D. Wykonanie
-
110
wykonanie kary za czyn podlegający depenalizacji
w noweli z 2013 roku (SO Olsztyn) 4
zaskarżalność decyzji o karze za czyn podlegający
depenalizacji w noweli z 2013 roku (SO Warszawa)
5
data ponownego odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności (SN) 11
stosowanie przepisu z odroczoną datą derogacji (SA
Kraków i SA Katowice) 33 i 52
odszkodowanie za zatrzymanie w wykonaniu prawa
(SA Katowice) 104
obecność skazanego na posiedzeniu (SA Rzeszów)
116
pozbawienie wolności a stypendium studenckie (WSA
Warszawa) 116
E. Wykroczenia
-
5
górna granica kary za czyn podlegający depenalizacji
w noweli z 2013 roku (SO Tarnów) 6
ograniczenia postępowania nakazowego o wykroczenia (SN) 30
prejudycjalność stwierdzenia nieważności aktu prawa miejscowego (SA Białystok) 102
F. Prawo karne skarbowe
-
decyzja ministra co do charakteru gry a samodzielność jurysdykcyjna w sprawie o grę hazardową (SN)
7
znamiona uporczywego niewpłacania podatku (SN)
10
subsumcja wystawienia nierzetelnej faktury (SN)
16
dawne prawo o grach i zakładach wzajemnych (SN)
29
G. Ustawa rehabilitacyjna
-
wniosek o dalsze odszkodowanie a powaga rzeczy
osądzonej (SA Wrocław) 117
zakres szkód podlegających uwzględnieniu (SA Katowice) 118
wniosek ministra w sprawie o rehabilitację (SA Białystok) 129
111
H. Ustawa o usługach detektywistycznych z 2001 roku
-
zakres czynności detektywistycznych (SN)
12
I. Ustrój sądów
-
przeniesienie sędziego decyzją wiceministra (SN) 1
sposób delegowania sędziego sądu wojskowego (IW
SN) 31
oznaczenie okresu delegacji sędziego (SN) 32
wniosek ministra w sprawie o rehabilitację (SA Białystok) 119
J. Prawo własności przemysłowej
-
pojęcia „towar” i „wprowadzenie do obrotu” (SA Kraków)
51
K. Przeciwdziałanie narkomanii
-
znaczna ilość narkotyku (SA Kraków) 50
małoletniość (SA Katowice) 120
zamiar przy uprawie konopi (SA Katowice)
121
L. Prawo prasowe
-
zgoda osoby fotografowanej; obrona przed wykonaniem zdjęcia (SA Katowice) 55
Ł. Ustawa o nowelizacji procedury z 2013 roku
-
112
-
5
górna granica kary za czyn podlegający depenalizacji
w noweli z 2013 roku (SO Tarnów) 6
M. Opieszałość postępowania
-
właściwość w sprawie ze skargi na postępowanie
urzędu skarbowego (SA Katowice) 122
113

KZS-14-02 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

Transkrypt

Podobne dokumenty

KZS-15-02 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

KZS-14-04 - Sąd Apelacyjny w Krakowie