komentarz - eksperci.kj.org.pl

KOMENTARZ
Wpływ aborcji w Azji na demografię i przyszłość regionu
W krajach arabskich rodzice preferują potomstwo płci żeńskiej, ponieważ otrzymują finansowe wsparcie
od rodziny pana młodego w zamian za wydanie jej za mąż. W państwach azjatyckich jest wręcz
przeciwnie. Aborcja w Azji może w niedalekiej przyszłości stać się poważnym problemem globalnym.
Dlaczego mimo nielegalności tego zjawiska aborcja selektywna, czyli ze względu na płeć, jest tam nadal
masowo praktykowana? Z czego wynika zasada preferowania synów? Jaki jest wpływ aborcji na
demografię oraz przyszłość polityczną tych krajów i regionu?
"W obecnym stuleciu najważniejszym czynnikiem w gospodarce będzie nie technologia, lecz
demografia" – Peter F. Drucker, „Zawód Menedżer”.
"80 procent zasobów bogatych krajów stanowi kapitał ludzki, na resztę składają się zasoby materialne,
bogactwa naturalne i urządzenia" – profesor Gary Becker, laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii.
Rafał Kołodziej
Polityka jednego dziecka
milionów aborcji rocznie, w tym około 35 tysięcy
W czerwcu 2012 roku świat obiegło zdjęcie Feng
aborcji przymusowych, stosowanych z rozkazu
Jianmei wraz z jej martwym dzieckiem w szpitalu w
regionalnych urzędników. Ma to ścisły związek z
Zhenping
Chinach.
wprowadzeniem w 1977 roku przez Denga Xiao-
Kobieta była w 7 miesiącu ciąży i było to jej drugie
Pinga tak zwanej "polityki jednego dziecka". Miała
dziecko. Rodzina nie miała pieniędzy na wymaganą
ona na celu ograniczenie przyrostu naturalnego
grzywnę, dlatego Feng siłą została zabrana do
Chińczyków o około 250 milionów urodzeń do
szpitala, skrępowana i doprowadzona na salę
roku 2000. Chińskie prawo pozwala na posiadanie
operacyjną, gdzie przeprowadzono zabieg.
tylko
w
północno-środkowych
jednego
dziecka
mieszkańcom
miast.
Małżeństwa wiejskie mogą z kolei mieć dwójkę
W Chinach posiadanie rodziny i dzieci jest ściśle
potomstwa pod warunkiem, że pierwsze dziecko
kontrolowane przez państwo, a dokładniej przez
jest płci żeńskiej, po opłaceniu kaucji w wysokości
Państwową
i
40 tys. juanów (około 30 tys. złotych). Polityka
Planowania Rodziny. W Państwie Środka według
jednego dziecka nie dotyczy urzędników i działaczy
różnych szacunków dokonuje się około 6-13
partyjnych, których stać na uiszczenie opłaty lub
Komisję
do
spraw
Ludności
1
KOMENTARZ
którzy są z niej po prostu zwolnieni dzięki
problem ze znalezieniem życiowej partnerki. Już
układom.
aktualnie zauważane jest nasilające się zjawisko
porywania i handlu kobietami. Oprócz tego kraj
Mimo iż od 1995 r. aborcja dokonywana ze
będą też trapić inne kłopoty: problemy ekologiczne
względu na płeć dziecka jest w Chinach zakazana
oraz zdrowotne (zanieczyszczone główne rzeki i
prawem, efektem tej polityki jest często drastyczne
związane z tym zjawiskiem widmo epidemii, która
łamanie
może
praw
człowieka,
np.
przymusowe
sterylizacje kobiet i aborcje, nawet w 8 miesiącu, a
zdziesiątkować
wielkie
miasta),
czy
niedostatek surowców.
także dzieciobójstwa. Przyczynia się do tego
dostępność badań USG, konfuncjańska zasada
Nieodzowne stanie się rozwiązanie problemu
preferencji syna oraz propagowanie modelu rodziny
przeludnienia oraz dużej nadwyżki mężczyzn nad
jednodzietnej. Preferencja posiadania syna wynika
kobietami. Jedną z możliwości jest również konflikt
także ze względów kulturowo-ekonomicznych – w
militarny, choć głęboko zakorzenione w chińskiej
Chinach
świadomości
nie
ma
powszechnego
systemu
ideały
konfuncjańskie
wyrażają
emerytalnego. Syn oznacza więc pomoc w uprawie
niechęć do działań zbrojnych. Inną prawdopodobną
ziemi oraz jest gwarantem godnego życia rodziców,
prognozą jest kolonizacja obszarów ościennych.
gdy nie będą już mogli pracować. Z kolei córka po
Istnieje już zjawisko nazywane przez demografów
przyjęciu do rodziny pana młodego często traci
kolonizacją Syberii. Na Dalekim Wschodzie Rosji
kontakt z własną. W konsekwencji występuje rażąca
mieszka około 7 milionów obywateli Federacji
dysproporcja między liczbą mężczyzn a kobiet w
Rosyjskiej. Za granicą chińską mieszka z kolei
Chinach. W 2000 roku stosunek nowo narodzonych
ponad 100 milionów Chińczyków. Co więcej,
osiągnął poziom 117 mężczyzn na 100 kobiet
również Rosja boryka się z poważnymi problemami
(norma
prognoz
demograficznymi. Ludność tego kraju ma się
Planowania
według prognoz znacznie zmniejszyć, natomiast
Rodziny w 2020 roku będzie 30 milionów więcej
populacja Chin w najbliższym półwieczu powiększy
mężczyzn niż kobiet.
się o 250 milionów osób. Kolonizacja wschodniej
to 105
Państwowej
na
Komisji
100).
Według
Ludności
i
Rosji nie tylko miałaby na celu uzyskanie dostępu
Chiny będą w najbliższej przyszłości borykać się z
do surowców, ale i otwierałaby możliwości pracy,
wieloma problemami. Brak systemu emerytalnego,
zdobycia przestrzeni życiowej i uprawy ziemi.
starzejące
Należy nadmienić, że obszar Syberii należał za
się
społeczeństwo
oraz
problemy
demograficzne, dysproporcja mężczyzn i kobiet
czasów Quing do Cesarstwa Chińskiego.
spowodują, że miliony mężczyzn będą miały
2
KOMENTARZ
Atrakcyjnym celem migracji jest też dla Chińczyków
przeprowadza nielegalne badania prenatalne oraz
Europa. Otrzymują tam wyższą niż w kraju płacę,
dokonuje aborcji.
mogą
zakładać
wielodzietne
rodziny,
istnieje
wolność wypowiedzi, mediów, a Internet nie jest
Quo vadis, Azjo?
cenzurowany.
krajów
Ogromna przewaga liczby mężczyzn w stosunku do
europejskich stanowią społeczeństwa starzejące się,
kobiet grozi katastrofalnymi skutkami. Młodzi
a przyrost naturalny nie gwarantuje zastępowalności
mężczyźni, niezdolni do znalezienia partnerki i
pokoleń.
zaspokojenia potrzeb seksualnych, mogą stać się
Jednocześnie
większość
generatorami
przestępczości,
wojen,
gwałtów,
„Gdy kobiety zarządzają wsią, staje się ona
handlu żywym towarem i zmuszania kobiet do
pustynią” - (Przysłowie indyjskie)
prostytucji. Selektywna aborcja, czyli zabójstwa
Również
w
Indiach
funkcjonuje
kulturowa
nienarodzonych dziewczynek, może urosnąć do
preferencja synów. To męski potomek dziedziczy
rangi problemu regionalnego. Dotyczy bowiem nie
ziemię i nazwisko, zapewnia rodzicom godne życie
tylko Chin i Indii, ale też pozostałych krajów
w ostatnich jego latach. Stąd w ostatnich 30 latach
azjatyckich– Tajwanu, Wietnamu oraz innych,
dokonano do 12 mln selektywnych aborcji na
których
dziewczynkach. W Indiach córka wydana za mąż
połowę ludności świata.
ludność
sumarycznie
stanowi
ponad
dołącza do rodziny pana młodego, który często
pochodzi z odległego regionu, co de facto oznacza
Do niedawna problem ten dotyczył także Korei
całkowite zerwanie więzi z ojcem i matką. Od
Południowej. Ten kraj jest przykładem, jak
rodziny kobiety, która chce wyjść za mąż, wymaga
wprowadzać mechanizmy, które zminimalizują
się
Lokalne
dysproporcję w liczbie mężczyzn i kobiet. Jeszcze w
przysłowie indyjskie mówi: "Wychowywać córkę to
latach 90. XX wieku na 100 kobiet przypadało tam
tak, jakby podlewać ogród sąsiada". Aborcja ze
115 mężczyzn, obecnie liczba ta wynosi 108.
względu na płeć jest sposobem biednych rodzin na
Zmiana współczynnika feminizacji była efektem
uniknięcie opłat. W efekcie wskaźnik feminizacji w
polityki rządu, który wprowadził szereg programów
tym kraju jest zdecydowanie za niski. Obecnie w
społecznych, mających na celu zmianę mentalności
Indiach jest o 7,1 mln mniej dziewczynek poniżej 6.
obywateli, a zwłaszcza zmienianie świadomości
roku życia niż chłopców. Od 1994 roku w tym
rodziców. Sukces ten osiągnięto równocześnie z
kraju prawnie zakazane jest określenie płci dziecka
poprawą warunków życia, rozwojem technologii i
przed jego urodzeniem, jednak wzrost możliwości
modernizacją kraju. Do innych narzędzi należała też
medycyny doprowadził do tego, że wiele klinik
aktywna polityka państwa w zakresie surowego
również
olbrzymiego
posagu.
3
KOMENTARZ
egzekwowania
zakazu
selektywnej
aborcji,
prowadzenie kampanii społecznych na temat
zagrożeń wynikających z dysproporcji między
płciami oraz wprowadzeniem większych praw dla
kobiet,
które
bardzo
często
traktowane
są
instrumentalnie.
Klub Jagielloński to jedna z najstarszych w Polsce organizacji pozarządowych. Stowarzyszenie od ponad 20 lat aktywne
działa w przestrzeni publicznej zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ogólnopolskim. Ambicją Klubu jest m.in.
merytoryczny wkład do debaty publicznej i tym samym profesjonalizacja polityki poprzez dostarczanie idei i wiedzy.
Dlatego jednym z trzech filarów aktywności naszego stowarzyszenia jest działalność ekspercka, która koncentruje się na
badanich naukowych w ważnych obszarach życia publicznego. Mamy w swoim dorobku znaczące raporty, analizy oraz
projekty badawcze w obszarze stosunków międzynarodowych, polityki zagranicznej, samorządu terytorialnego, rozwoju
regionalnego, ekonomii oraz zagadnień ustrojowych.
Zespół Ekspertów Klubu Jagiellońskiego powstał w 2012 roku jako eksperckie zaplecze stowarzyszenia. Jest to instytucja
typu think-tank, która prowadzi działalność badawczą i naukową. W jej skład wchodzą przede wszystkim pracownicy
naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, a także pracownicy administracji
publicznej, mający doświadczenie w realizacji projektów badawczych. Eksperci są jednocześnie szefami katedr
tematycznych w Klubie Jagiellońskim, które mają charakter edukacyjno-formacyjny. Pełnią więc funkcję dydaktyczną
stanowiąc bezpośrednie wsparcie dla członków Klubu Jagiellońskiego – głównie studentów i doktorantów.
4