Wpływ aborcji w Azji na demografię i przyszłość

ANALIZA
Wpływ aborcji w Azji na demografię i przyszłość
regionu
W krajach arabskich rodzice preferują potomstwo płci żeńskiej, ponieważ otrzymują finansowe
wsparcie od rodziny pana młodego w zamian za wydanie jej za mąż. W państwach azjatyckich jest
wręcz przeciwnie. Aborcja w Azji może w niedalekiej przyszłości stać się poważnym problemem
globalnym. Dlaczego mimo nielegalności tego zjawiska aborcja selektywna, czyli ze względu na płeć,
jest tam nadal masowo praktykowana? Z czego wynika zasada preferowania synów? Jaki jest wpływ
aborcji na demografię oraz przyszłość polityczną tych krajów i regionu?
Rafał Kołodziej
W obecnym stuleciu najważniejszym czynnikiem
na
salę
w gospodarce będzie nie technologia, lecz
zabieg.
operacyjną,
gdzie
przeprowadzono
demografia
– Peter F. Drucker, „Zawód Menedżer”.
W Chinach posiadanie rodziny i dzieci jest ściśle
80 procent zasobów bogatych krajów stanowi
kontrolowane przez państwo, a dokładniej przez
kapitał ludzki, na resztę składają się zasoby
Państwową Komisję do spraw Ludności i
materialne, bogactwa naturalne i urządzenia
Planowania Rodziny. W Państwie Środka według
– profesor Gary Becker, laureat nagrody Nobla w
różnych szacunków dokonuje się około 6-13
dziedzinie ekonomii.
milionów aborcji rocznie, w tym około 35 tysięcy
aborcji przymusowych, stosowanych z rozkazu
Polityka jednego dziecka
W czerwcu 2012 roku świat obiegło zdjęcie Feng
Jianmei wraz z jej martwym dzieckiem w szpitalu
w Zhenping w północno-środkowych Chinach.
Kobieta była w 7 miesiącu ciąży i było to jej
drugie dziecko. Rodzina nie miała pieniędzy na
wymaganą grzywnę, dlatego Feng siłą została
zabrana do szpitala, skrępowana i doprowadzona
regionalnych urzędników. Ma to ścisły związek z
wprowadzeniem w 1977 roku przez Denga XiaoPinga tak zwanej "polityki jednego dziecka".
Miała ona na celu ograniczenie przyrostu
naturalnego Chińczyków o około 250 milionów
urodzeń do roku 2000. Chińskie prawo pozwala
na
posiadanie
tylko
jednego
dziecka
mieszkańcom miast. Małżeństwa wiejskie mogą z
1
ANALIZA
kolei mieć dwójkę potomstwa pod warunkiem, że
roku będzie 30 milionów więcej mężczyzn niż
pierwsze dziecko jest płci żeńskiej, po opłaceniu
kobiet.
kaucji w wysokości 40 tys. juanów (około 30 tys.
złotych). Polityka jednego dziecka nie dotyczy
urzędników i działaczy partyjnych, których stać
na uiszczenie opłaty lub którzy są z niej po prostu
zwolnieni dzięki układom.
Chiny będą w najbliższej przyszłości borykać się
z
wieloma
problemami.
Brak
systemu
emerytalnego, starzejące się społeczeństwo oraz
problemy demograficzne, dysproporcja mężczyzn
i kobiet spowodują, że miliony mężczyzn będą
Mimo iż od 1995 r. aborcja dokonywana ze
miały
względu na płeć dziecka jest w Chinach zakazana
partnerki. Już aktualnie zauważane jest nasilające
prawem,
się zjawisko porywania i handlu kobietami.
drastyczne
efektem
tej
łamanie
polityki
praw
jest
często
człowieka,
w 8 miesiącu, a także dzieciobójstwa. Przyczynia
do
tego
dostępność
badań
USG,
konfuncjańska zasada preferencji syna oraz
propagowanie modelu rodziny jednodzietnej.
Preferencja posiadania syna wynika także ze
względów
Chinach
kulturowo-ekonomicznych
nie
ma
powszechnego
ze
znalezieniem
życiowej
np.
przymusowe sterylizacje kobiet i aborcje, nawet
się
problem
–
w
Oprócz tego kraj będą też trapić inne kłopoty:
problemy
ekologiczne
oraz
zdrowotne
(zanieczyszczone główne rzeki i związane z tym
zjawiskiem
widmo
epidemii,
która
może
zdziesiątkować wielkie miasta), czy niedostatek
surowców.
systemu
emerytalnego. Syn oznacza więc pomoc w
Nieodzowne stanie się rozwiązanie problemu
uprawie ziemi oraz jest gwarantem godnego
przeludnienia oraz dużej nadwyżki mężczyzn nad
życia rodziców, gdy nie będą już mogli pracować.
kobietami. Jedną z możliwości jest również
Z kolei córka po przyjęciu do rodziny pana
konflikt militarny, choć głęboko zakorzenione w
młodego często traci kontakt z własną. W
chińskiej świadomości ideały konfuncjańskie
konsekwencji występuje rażąca dysproporcja
wyrażają niechęć do działań zbrojnych. Inną
między liczbą mężczyzn a kobiet w Chinach. W
prawdopodobną
2000 roku stosunek nowo narodzonych osiągnął
obszarów ościennych. Istnieje już zjawisko
poziom 117 mężczyzn na 100 kobiet (norma to
nazywane przez demografów kolonizacją Syberii.
105 na 100). Według prognoz Państwowej
Na Dalekim Wschodzie Rosji mieszka około 7
prognozą
jest
kolonizacja
Komisji Ludności i Planowania Rodziny w 2020
2
ANALIZA
milionów obywateli Federacji Rosyjskiej. Za
latach dokonano do 12 mln selektywnych aborcji
granicą chińską mieszka z kolei ponad 100
na dziewczynkach. W Indiach córka wydana za
milionów Chińczyków. Co więcej, również Rosja
mąż dołącza do rodziny pana młodego, który
boryka
problemami
często pochodzi z odległego regionu, co de facto
demograficznymi. Ludność tego kraju ma się
oznacza całkowite zerwanie więzi z ojcem i
według prognoz znacznie zmniejszyć, natomiast
matką. Od rodziny kobiety, która chce wyjść za
populacja
mąż, wymaga się również olbrzymiego posagu.
się
z
Chin
poważnymi
w
najbliższym
półwieczu
powiększy się o 250 milionów osób. Kolonizacja
Lokalne
wschodniej Rosji nie tylko miałaby na celu
"Wychowywać córkę to tak, jakby podlewać
uzyskanie
i
ogród sąsiada". Aborcja ze względu na płeć jest
zdobycia
sposobem biednych rodzin na uniknięcie opłat. W
przestrzeni życiowej i uprawy ziemi. Należy
efekcie wskaźnik feminizacji w tym kraju jest
nadmienić, że obszar Syberii należał za czasów
zdecydowanie za niski. Obecnie w Indiach jest o
Quing do Cesarstwa Chińskiego.
7,1 mln mniej dziewczynek poniżej 6. roku życia
dostępu
otwierałaby
do
możliwości
surowców,
pracy,
ale
przysłowie
indyjskie
mówi:
niż chłopców. Od 1994 roku w tym kraju prawnie
Atrakcyjnym
celem
migracji
jest
też
dla
Chińczyków Europa. Otrzymują tam wyższą niż
w kraju płacę, mogą zakładać wielodzietne
rodziny, istnieje wolność wypowiedzi, mediów, a
Internet nie jest cenzurowany. Jednocześnie
większość
krajów
europejskich
zakazane jest określenie płci dziecka przed jego
urodzeniem,
jednak
wzrost
możliwości
medycyny doprowadził do tego, że wiele klinik
przeprowadza nielegalne badania prenatalne oraz
dokonuje aborcji.
stanowią
społeczeństwa starzejące się, a przyrost naturalny
Quo vadis, Azjo?
nie gwarantuje zastępowalności pokoleń.
Ogromna przewaga liczby mężczyzn w stosunku
do kobiet grozi katastrofalnymi skutkami. Młodzi
„Gdy kobiety zarządzają wsią, staje się ona
mężczyźni, niezdolni do znalezienia partnerki i
pustynią” - (Przysłowie indyjskie)
zaspokojenia potrzeb seksualnych, mogą stać się
Również w Indiach funkcjonuje kulturowa
preferencja synów. To męski potomek dziedziczy
ziemię i nazwisko, zapewnia rodzicom godne
życie w ostatnich jego latach. Stąd w ostatnich 30
generatorami przestępczości, wojen, gwałtów,
handlu żywym towarem i zmuszania kobiet do
prostytucji. Selektywna aborcja, czyli zabójstwa
nienarodzonych dziewczynek, może urosnąć do
3
ANALIZA
rangi problemu regionalnego. Dotyczy bowiem
szereg programów społecznych, mających na celu
nie tylko Chin i Indii, ale też pozostałych krajów
zmianę mentalności obywateli, a zwłaszcza
azjatyckich– Tajwanu, Wietnamu oraz innych,
zmienianie świadomości rodziców. Sukces ten
których ludność sumarycznie stanowi ponad
osiągnięto równocześnie z poprawą warunków
połowę ludności świata.
życia, rozwojem technologii i modernizacją
kraju. Do innych narzędzi należała też aktywna
Do niedawna problem ten dotyczył także Korei
Południowej. Ten kraj jest przykładem, jak
wprowadzać mechanizmy, które zminimalizują
dysproporcję w liczbie mężczyzn i kobiet.
Jeszcze w latach 90. XX wieku na 100 kobiet
przypadało tam 115 mężczyzn, obecnie liczba ta
wynosi 108. Zmiana współczynnika feminizacji
polityka
państwa
egzekwowania
w
zakazu
zakresie
surowego
selektywnej
aborcji,
prowadzenie kampanii społecznych na temat
zagrożeń wynikających z dysproporcji między
płciami oraz wprowadzeniem większych praw dla
kobiet, które bardzo często traktowane są
instrumentalnie.
była efektem polityki rządu, który wprowadził
Klub Jagielloński to jedna z najstarszych w Polsce organizacji pozarządowych. Stowarzyszenie od ponad 20 lat
aktywne działa w przestrzeni publicznej zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ogólnopolskim. Ambicją Klubu jest
m.in. merytoryczny wkład do debaty publicznej i tym samym profesjonalizacja polityki poprzez dostarczanie idei
i wiedzy. Dlatego jednym z trzech filarów aktywności naszego stowarzyszenia jest działalność ekspercka, która
koncentruje się na badaniach naukowych w ważnych obszarach życia publicznego. Mamy w swoim dorobku
znaczące raporty, analizy oraz projekty badawcze w obszarze stosunków międzynarodowych, polityki
zagranicznej, samorządu terytorialnego, rozwoju regionalnego, ekonomii oraz zagadnień ustrojowych.
Zespół Ekspertów Klubu Jagiellońskiego powstał w 2012 roku jako eksperckie zaplecze stowarzyszenia. Jest to
instytucja typu think-tank, która prowadzi działalność badawczą i naukową. W jej skład wchodzą przede
wszystkim pracownicy naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, a
także pracownicy administracji publicznej, mający doświadczenie w realizacji projektów badawczych. Eksperci są
jednocześnie szefami katedr tematycznych w Klubie Jagiellońskim, które mają charakter edukacyjno-formacyjny.
Pełnią więc funkcję dydaktyczną stanowiąc bezpośrednie wsparcie dla członków Klubu Jagiellońskiego – głównie
studentów i doktorantów.
4