Rewizja w studzience

miesięcznik informacyjno-techniczny
12 (184), grudzień 2013
Instalacje kanalizacyjne
Rewizja
w studzience
Wprawdzie kanalizacyjna studzienka rewizyjna towarzyszy kanalizacji grawitacyjnej od chwili jej powstania (a więc współcześnie od
ponad 150 lat, z uwzględnieniem wcześniejszych rozwiązań trwa
to od kilku tysięcy lat), jednak jej stosowanie wywołuje nadal szereg kontrowersji.
Szczegółowość dokumentacji projektowej dotycząca kanalizacyjnych
studzienek rewizyjnych traktowana
jest w sposób wysoce umowna, aczkolwiek wymagania w stosunku do
projektu budowlanego są jednoznacznie określone1 i nie narzuca się w nim
wymagania bylejakości. W szczególności rozporządzenie odnosi się do
dokumentacji niezbędnej do uzyskania pozwolenia na budowę i nie ogranicza zakresu opracowań projektowych wykonywanych równolegle.
W stosunku do obiektu budowlanego liniowego w opisie należy
uwzględnić rozwiązania budowlane i
techniczno-eksploatacyjne nawiązujące do warunków terenu występujących wzdłuż jego trasy oraz rozwiązania techniczno-budowlane w miejscach charakterystycznych lub o
szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania obiektu albo istotne ze
względów bezpieczeństwa z uwzględnieniem wymaganych stref ochronnych. W części rysunkowej należy zamieścić przekroje normalne i podłużne (profile), przy czym należy dobierać skale rysunków dostosowane do
długości obiektu i umożliwiające odwzorowanie obiektu z dokładnością
zapewniającą czytelność projektu budowlanego. Jak znaczna
część dokumentacji odbiega od
tych podstawowych wymagań?
Rozstaw studzienek
Do pierwszych problemów
należy sam podstawowy rozstaw
studzienek w odcinkach prostych. Jest to jeden z parametrów w praktyce decydujących o
46
możliwościach eksploatacji. W sytuacji, gdy eksploatacja prowadzona jest
przez rozproszone struktury gminne
o ograniczonych możliwościach technicznych i ekonomicznych, a sam eksploatator jest bardzo często skutecznie eliminowany z procesu inwestycyjnego, łatwo jest uzyskać w ostatecznym efekcie rozwiązanie bardzo
trudne (o ile w ogóle możliwe) dla
normalnej eksploatacji. Wprawdzie
możliwości nowoczesnych samochodów technicznych (fot. 1) są bardzo
duże i wykraczają poza wcześniejsze
standardy, to jednak koszt ich zakupu
oraz eksploatacji stanowi dość skuteczną barierę zaporową dla mniejszych eksploatatorów sieci (nawet w
formie uproszczonej jest to ponad 1
mln zł, a w przypadku w pełni rozwiniętego pojazdu cena może dochodzić
do kilku mln zł). Wprawdzie jest dostępne na rynku względnie tanie, nowoczesne wyposażenie adresowane
również do mniejszych klientów, jednak jego możliwości techniczne są
ograniczone (np. długość węży ciśnieniowych ograniczona do 50, czy nawet
40 m). Równocześnie w odniesieniu
do inwestycji współfinansowanych
wyjątkowe znaczenie posiada czynnik
Fot. 1. Nowoczesny, duży samochód
czyszczący (Kaiser).
trwałości efektu. W praktyce oznacza
to, że po upływie 5 lat można nawet
wykonać powtórny odbiór sieci (jest
to np. standardem w niektórych niemieckich landach), a niezachowanie
efektu skutkuje dotkliwymi konsekwencjami finansowymi.
W polskiej tradycji przyjęło się dopuszczanie bardzo dużego rozstawu
studzienek, które przekracza standardy niemieckie (studzienka odpowiadająca standardom XIX wieku, o średnicy co najmniej 1200 mm z ograniczonym, dla zagłębień do 3 m, dopuszczeniem studzienki 1000 mm,
podczas gdy w warunkach niemieckich studzienka 1000 mogła być stosowana w rozstawach od 50 do 70 m,
a 1200 mm od 70 m do 100 m - maksimum nieprzekraczalne), opartego w
dużym stopniu na rozwiązaniu kanalizacji warszawskiej oraz eksploatacji
połączonej z wejściem do przewodów.
Polska kanalizacja jest obecnie zdominowana przez systemy rozdzielcze, w
tym o bardzo niskich obciążeniach
hydraulicznych, wymagających intensyfikacji eksploatacji. Obecne standardy wymagają prowadzenia eksploatacji z poziomu ulicy, samo wejście
do studzienki staje się mocno problematyczne. Stąd rozstawy studzienek
muszą uwzględniać realne możliwości sprzętu eksploatacyjnego, stosowanie poza dużymi systemami rozstawu większego niż 50 m stwarza groźbę zaniechania normalnej eksploatacji. Oczywiście konsekwencje tego
nie ujawniają się natychmiast,
ale z upływem czasu kanalizacja
stanie się wyjątkowo dokuczliwa
dla otoczenia (problem uciążliwych odorów jest już dziś bardzo aktualny).
Minimalna średnica
Oddzielny problem to minimalna średnica kanalizacyjnej
studzienki rewizyjnej. Już niewww.instalator.pl
miesięcznik informacyjno-techniczny
aktualna norma krajowa2, również w
swojej ostatniej wersji (1999), ogranicza się tylko do ogólnej akceptacji istnienia wyrobów o różnych średnicach.
Problemu średnic nie można sprowadzać tylko do „włazowości” studzienki, przyjmowane rozwiązania muszą
być zdolne do normalnego działania w
konkretnych warunkach lokalnych.
Od średnicy studzienki zależą możliwości wprowadzania do niej odpowiedniego wyposażenia - chodzi tu
zarówno o kamery (fot. 2), jak też węże do czyszczenia ciśnieniowego (rys.
1). Oczywiście istnieje wystarczająco
uniwersalne wyposażenie zdolne do
pracy w bardzo różnych warunkach,
ale wiążą się z tym odpowiednie kosz-
12 (184), grudzień 2013
Fot. 2. Nawet fizycznie nieduża kamera z zestawu przenośnego może
mieć (ze względu na rozstaw kół)
problemy z wejściem do studzienki
DN 400 mm.
uwagą że teleskop instaluje się zwykle
na głębokości do 2 m od poziomu gruntu, jednak nie ma bezpośrednich odniesień do zapisu średnicy obiektu.
www.instalator.pl
Znakowanie
Mówiąc o studzience z tworzyw,
trzeba podkreślić, że w normie PN-EN13598-2 wprowadzano zasadę
znakowania przez określenie maksymalnej głębokości wód gruntowych powyżej dna kanału przelotowego studzienki H (bez deklaracji
powinno to być co najmniej 2 m)
oraz maksymalnej głębokości instalacji (standardowa 6 m), jednak pojęcie „maksymalnej głębokości” odnosi się do szczelności obiektu, a
więc nie jest ono jednoznaczne ze
stabilizacją położenia studzienki
(komory) w nawodnionym podłożu.
Stabilizację tę mogą zapewnić odpowiednio dobrane obciążniki, połączone konstrukcyjnie ze studzienką. Tu trzeba podkreślić szczególne
znaczenie indywidualnych (unikatowych) cech konkretnych wyrobów konkretnego producenta.
Rys. 1. Wąż płuczący i wąż zasysający
w samochodzie do czyszczenia ciśnieniowego (Kaiser).
ty. Trudno spodziewać się, aby z powodu zastosowania kilkunastu czy nawet kilkudziesięciu nietypowych studzienek przedsiębiorstwo działające
w warunkach rynkowych było w stanie wymienić swoje wyposażenie. Nie
można mieć złudzeń - to raczej duzi,
dysponujący większymi możliwościami, eksploatatorzy zwracają uwagę na
takie „drobiazgi”.
Sama znajomość średnicy katalogowej może się okazać niewystarczająca
w aspekcie oceny warunków eksploatacyjnych. Problem odnosi się do studzienek wykonanych z tworzyw, gdy
mamy do czynienia z różnorodnością
rozwiązań konstrukcyjnych. Obok konstrukcji o jednolitej średnicy występują obiekty z przewężoną rurą trzonową
- tzw. studzienki z teleskopami pozwalającymi rekompensować osiadanie.
Wprawdzie norma3 odnosząca się do
studzienek akceptuje ich istnienie, z
Oczywiście dla studzienek do średnicy rury płaszczowej DN 1000 mm zagadnienie to nie posiada żadnego znaczenia, jednak dla studzienek, np.
DN 400 mm, jest ono decydujące.
Praktyczna redukcja prześwitu o co
najmniej 20% w sposób istotny może
utrudnić, a nawet uniemożliwić, przyszłą normalną eksploatację sieci.
Oczywiście nie można podważać znaczenia samego teleskopu, jednak producenci tego rodzaju wyrobów powinni jednoznacznie określać rzeczywistą
najmniejszą średnicę studzienki. Na
ogół da się uzyskać ścisłe informacje z
materiałów producentów, ale wymaga
to ukierunkowanych działań.
prof.drhab.inż.
ZiemowitSuligowski
Rys. 2. Studzienka ze zwieńczeniem
teleskopowym: D1 - średnica rury
trzonowej, D2 - średnica teleskopu.
Średnica rury trzonowej płaszczowej (D1) może być znacznie większa
od średnicy teleskopu (D2) - rys. 2, w
stopniu dodatkowo ograniczającym
wykorzystanie sprzętu eksploatacyjnego. Podobna sytuacja odnosi się do
zapisów normy kanalizacyjnej4, jednak dla warunków eksploatacji rozstrzygające znaczenie posiada średnica „w świetle”, a więc średnica wewnętrzna rury teleskopowej D2.
Literatura:
1. Aktualnie Rozporządzenie Ministra
Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej z dnia 27 kwietnia 2012 r. w
sprawie szczegółowego zakresu i formy
projektu budowlanego. Dziennik Ustaw
81/2012.
2. PN-B 10729. Kanalizacja. Studzienki
rewizyjne.
3. PN-EN13598-2: Systemy przewodów
rurowych z tworzyw sztucznych do podziemnej bezciśnieniowej kanalizacji deszczowej i sanitarnej. Nieplastyfikowany
poli(chlorek winylu) (PVCU), polipropylen
(PP) i polietylen (PE). Część 1: Specyfikacje studzienek włazowych i niewłazowych instalowanych na obszarach ruchu
drogowego głęboko pod ziemią.
4. PN-EN 476: Wymagania ogólne dotyczące elementów stosowanych w kanalizacji grawitacyjnej.
47