Scenariusz lekcji historii Jak jadano kiedyś a jak

Scenariusz lekcji historii realizowanej w ramach programu „Trzymaj Formę”
Temat: Od kuchni staropolskiej do współczesnej, czyli jak jadano kiedyś, a jak teraz?
Klasa I-III gimnazjum.
Metody i formy pracy: praca w grupach , elementy wykładu.
Środki dydaktyczne: karty pracy, M. Bogucka, Staropolskie obyczaje w XVI i XVII wieku,
Warszawa 1994, s.119-133.
Cele lekcji:
po zajęciach uczeń:
− potrafi krótko scharakteryzować kuchnię staropolską i porównać ją ze współczesną;
− dostrzega różnicę między kuchnią szlachty, mieszczan i chłopów (poda zasadnicze
różnice);
− wymienia plusy i minusy kuchni staropolskiej;
− poda podobieństwa i różnice w żywieniu kiedyś i dziś;
− wymieni kilka potraw, których brakuje na naszych stołach, a które powinny się na
nich znaleźć.
Tok lekcji:
1. Ogniwo organizacyjno- porządkowe (frekwencja, podział na 5 osobowe grupy).
2. Przedstawienie celów i tematu lekcji.
3. Lekcja właściwa:
a) Wykład na temat kuchni staropolskiej przygotowany w oparciu o M. Bogucka,
Staropolskie obyczaje w XVI i XVII wieku.
b) praca w grupach – wypełnienie kart pracy.
c) podsumowanie- test na temat żywienia w XVI-XVII wieku i współcześnie.
Karty pracy dla grup
Wypełnijcie rubrykę o oparciu o wasze domowe kuchnie.
Dziś
W XVI i XVII wieku
Co jadacie w dni postne?
(wymieńcie wszystkie
potrawy, które pojawiają się
na waszych stołach)
Jadano głównie ryby, ale w
domach szlachty posiłki
rybne przeradzały się w
prawdziwe uczty (zupy, ryby
pod różnymi postaciami).
Jakie ryby jedliście w
ostatnim miesiącu?
Wymieńcie gatunki.
Karp, szczupak, jesiotr,
czeczuga, kiełb, śledź
W jaki sposób przyrządza się
ryby w waszych domach?
Zupy rybne, na ostro i
słodko- kwaśno, zapiekane,
smażone, pieczone,
gotowane.
Wymieńcie kilka
przykładowych dań
obiadowych jakie jadacie,
oraz menu domowego
przyjęcia.
Śniadanie:
Obiady:
Kolacje:
Magnaci, szlachta, bogate
mieszczaństwo:
- podstawą było mięso,
- głównie wołowina, a poza
tym wieprzowina, baranina,
drób (kapłony, bażanty,
kaczki, gęsi), dziczyzna
(zające, dziki, jelenie, sarny),
-treściwe zupy: żurki,
barszcze, rosoły, zupy piwne,
- mało potraw mącznych
(chleb, kluski, racuchy);
-dużo nabiału (masło,
śmietana),
-okraszano masłem,
smalcem, olejem,
warzywa niezbyt lubiano,
głównie jadano kapustę,
groch i ogórki kiszone;
- używano wielu przypraw;
- podroby typu kaszanka
uważane za „godne psów”
Średniozamożni i biedota:
- głównie chleb, groch,
kasze, polewki piwne, śledzie
-mało warzyw i nabiału;
Podwieczorki:
Menu na przyjęciu
domowym:
Ilość posiłków i godziny ich
spożywania
Chłopi:
- głównie produkty zbożowe
kasza, chleb, kluski;
- zamiast ziemniaków rzepa
pieczona i gotowana
- groch, kapusta;
- mięso tylko od świętagłównie wieprzowina
Bogaci: 4 posiłki:
śniadanie w łóżku
11-13 posiłek południowy
16-17 podwieczorek
18-20 obiad
biedni – 2 posiłki w południe
i wieczorem
Napoje
Biedni pili wodę, która
uchodziła za niezdrową,
wywołującą gorączkę i
problemy gastryczne.
Na wsi piło się maślankę i
serwatkę.
Mleka nie traktowano jako
napoju.
Dużo piło się alkoholugłównie piwa i miodu, a od
XVII wieku wódki.
Na stołach magnatów
pojawiało się też winofrancuskie, niemieckie i
węgierskie tokaje.
kaloryczność
Szlachta dziennie- 6-7 tys.
kalorii
czeladź folwarczna 3-4 tys.
Kalorii
Stosunek do figury
Chudy oznaczał biedaka,
otyłość była dowodem na
majętność.
Wzorzec piękna stanowiły
renesansowe kształty.
Wypiszcie różnice między kuchnią staropolską i współczesną.
1.
2.
3.
4.
5.
Wypiszcie podobieństwa między kuchnią staropolską a współczesną.
1.
2.
3.
4.
5.
Test
Dopisz prawda lub fałsz
1. Współczesny Polak zjada mniej warzyw niż Sarmata.
2. Dziś rzadziej jadamy różne gatunki ryb.
3. Szlachcic jadł zbyt mało mięsa i nabiału, a biedota najczęściej jadła dziczyznę i
wołowinę.
4. Rzadziej jemy dziś kaczki, bażanty i gęsi, a drób pojawia się na naszych stołach
głównie w postaci kurczaków i indyków.
5. Desery nazywano wetami.
6. Zmieniło się podejście do spożywania wody, kiedyś uważanej za niezdrową.
7. Godziny i ilość posiłków od wieków nie uległy zmianie.
Opracowała Kinga Kuriańska
Gimnazjum nr 2 we Wrześni