Pobierz pierwsze strony i spis treści

Transkrypt

Pobierz pierwsze strony i spis treści
Praktyczna ultrasonografia
w po³o¿nictwie i ginekologii
Motto
Poczêci w ekstazie, urodzeni w bólu, umieramy w przera¿eniu.
Prze¿ywamy dni, dziel¹c czas miêdzy nadziejê i strach.
Dziœ jest w nas wiêcej obaw.
Wymieramy, bo ci, którzy siê rodz¹, nie nad¹¿aj¹ za odchodz¹cymi.
Tak ponoæ bêdzie po raz pierwszy w naszej historii.
Wcale tak byæ nie musi.
Chroñmy ¿ycie od chwili poczêcia, pomó¿my mu przetrwaæ.
Ka¿demu dajmy szansê.
Tu nie wystarczy tylko chcieæ.
Trzeba wiedzieæ du¿o, bardzo du¿o.
Gdy ksi¹¿ka ta obroni przed zagro¿eniem choæ jedno ¿ycie, spe³ni siê nasz sen.
Wiem, ¿e czyniæ bêdzie to nie raz.
Bo wiedza jest najwy¿szym s³ug¹ ¿ycia.
prof. dr hab. Witold Modzelewski
Marek Pietryga
Jacek Br¹zert
Praktyczna ultrasonografia
w po³o¿nictwie i ginekologii
Wydawnictwo Exemplum • Poznañ 2012
Praktyczna ultrasonografia w po³o¿nictwie i ginekologii
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert
© Copyright Exemplum
Poznañ 2012, Poland
All rights reserved
Autor motta
prof. dr hab. Witold Modzelewski
Uniwersytet Warszawski
Instytut Studiów Podatkowych
Autorzy rycin
Artur P³awski ([email protected])
Jowita Ratajczak
Bartosz Pietryga
Exemplum
Korekta i adiustacja
Ma³gorzata Szkudlarska
Redakcja techniczna
Tomasz Adamski
Utwór w cał
oúci ani we fragmentach nie moýe byã powielany ani rozpowszechniany
za pomocà urzàdzeñ elektronicznych, kopiujàcych, nagrywajàcych i innych
bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.
Maj¹c na uwadze odmiennoœæ opinii dotycz¹cych metod diagnozowania,
postêp w naukach medycznych oraz mo¿liwoœæ wyst¹pienia b³êdu,
Autorzy uprzejmie prosz¹ o uwa¿n¹ ocenê informacji zamieszczonych w ksi¹¿ce.
Szczególne podziêkowania i wyrazy wdziêcznoœci
Ma³gorzacie i Jakubowi
ISBN 978-83-62690-06-0
Wydawca
Exemplum
[email protected]
www.exemplum.pl
Kole¿anki i Koledzy
Praktyczna ultrasonografia w po³o¿nictwie i ginekologii zawiera zarówno wiadomoœci, jak i zbiór
praktycznych porad z zakresu ultrasonografii. Ksi¹¿ka ta skierowana jest do studentów i lekarzy
znajduj¹cych siê na ró¿nych etapach zawodowego zaawansowania. Powsta³a ona na podstawie naszej
wczeœniejszej publikacji pt. Podstawy praktycznej ultrasonografii w ginekologii i po³o¿nictwie,
która spotka³a siê z ¿yczliwym przyjêciem Czytelników.
W Praktycznej ultrasonografii w po³o¿nictwie i ginekologii staraliœmy siê utrzymaæ praktyczny
charakter podrêcznika, wprowadzaj¹c zarazem nowe zagadnienia dotycz¹ce ultrasonografii w ginekologii oraz prezentacjê przypadków klinicznych. Zamieszczone zdjêcia (³¹cznie 2288, w tym 1890
wykonanych przez nas osobiœcie) bêd¹ na pewno pomocne w codziennej diagnostyce ultrasonograficznej.
Nowoœci¹ jest, stworzona specjalnie na potrzeby tej publikacji, oryginalna strona internetowa:
www.praktycznaultrasonografia.pl, na której Czytelnik znajdzie filmy wideo badañ ultrasonograficznych i dodatkowe zdjêcia. W zamyœle Autorów strona ta ma spe³niaæ rolê platformy s³u¿¹cej
ci¹g³emu uzupe³nianiu wiadomoœci zawartych w ksi¹¿ce, informowaniu o nowoœciach z zakresu
diagnostyki oraz wymianie doœwiadczeñ miêdzy lekarzami.
Zaszczytem dla nas by³o wspó³tworzenie tej ksi¹¿ki z najwybitniejszymi specjalistami
z zakresu ultrasonografii w ginekologii i po³o¿nictwie w Polsce. Praktyczne porady przez nich
przekazane z pewnoœci¹ wzbogac¹ wiedzê i przyczyni¹ siê do podniesienia poziomu diagnostyki
prenatalnej oraz obrazowania w ginekologii. Natomiast wspó³praca z prof. Kyprosem H. Nikolaidesem,
prof. Saemundurem Gudmundssonem i prof. Torvidem Kiserudem by³a dla nas wielk¹ osobist¹
inspiracj¹ do dalszej edukacji i pracy. Zdajemy sobie sprawê, ¿e zgromadzony materia³ nie obejmuje
wszystkich zagadnieñ ultrasonografii w ginekologii i po³o¿nictwie. Staraliœmy siê jednak w mo¿liwie
przystêpny i praktyczny sposób przedstawiæ nasze doœwiadczenia. Podstawy praktycznej wiedzy
zawarte w tej ksi¹¿ce pomog¹ lepiej zrozumieæ inne specjalistyczne publikacje z zakresu diagnostyki
prenatalnej, echokardiografii p³odu, terapii p³odu i onkologii ginekologicznej.
Intencjà autorów byùo, aby ksiàýka miaùa charakter przewodnika po ultrasonografii z zakresu
ginekologii i poùoýnictwa, stanowiàcego kontynuacjæ i rozwiniæcie myúli wielkopolskich twórców
polskiej ultrasonografii ginekologicznej, a w szczególnoœci prof. Marka Spaczyñskiego.
Forma przedstawionej tu wiedzy wychodzi naprzeciw oczekiwaniom uczestników kursów ultrasonograficznych, a przeprowadzone podczas ich trwania liczne dyskusje i polemiki znacz¹co wp³ynê³y na
ostateczny kszta³t ksi¹¿ki, za co serdecznie Pañstwu dziêkujemy.
Marek Pietryga
Jacek Br¹zert
Praktyczna ultrasonografia w po³o¿nictwie i ginekologii
dr hab. n. med. Marek Pietryga
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych, Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Jacek Br¹zert
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych, Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Wspó³autorzy rozdzia³ów
dr n. med. Piotr Bacela
dr n. med. Andrzej Brêborowicz
Klinika Chirurgii Dzieciêcej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
St. Luke’s Roosevelt Hospital
Department of Obstetrics and Gynecology
New York
dr n. med. Arkadiusz Banach
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Grzegorz Henryk Brêborowicz
Klinika i Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Pawe³ Basta
dr n. med. Marek Budner
Klinika Ginekologii i Onkologii
Katedra Ginekologii i Poùoýnictwa Collegium Medicum
Uniwersytet Jagielloñski w Krakowie
Klinika Ginekologii i Poùoýnictwa, Centrum Leczenia Raka Piersi
Helios Klinikum, Bad Saarow, Niemcy
prof. dr hab. n. med. Romuald Biczysko
Klinika i Katedra Neonatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr med. Ewa Burchardt-Kroll
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr hab. n. med. Micha³ B³aszczyñski
Klinika i Katedra Chirurgii, Traumatologii i Urologii Dzieciæcej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. farm. Marek Chuchracki
Centralne Laboratorium
Ginekologiczno-Po³o¿niczego Szpitala Klinicznego
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Wojciech Cnota
lek. med. Hubert Bochyñski
Klinika Onkologii Ginekologicznej
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii
Katedra Zdrowia Kobiety
Úlàski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
prof. dr hab. n. med. Artur Czekierdowski
dr hab. n. med. Dariusz Borowski
I Katedra i Klinika Po³o¿nictwa i Ginekologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
I Klinika i Katedra Ginekologii Onkologicznej i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr n. med. Bartosz Czuba
prof. dr hab. n. med. Jacek Br¹zert
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii
Katedra Zdrowia Kobiety
Œl¹ska Akademia Medyczna w Katowicach
lek. med. Adam Czy¿yk
dr n. med. Krystyna Br¹zert
Klinika i Katedra Neonatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Katedra Endokrynologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
lek. med. Ewa Draga
dr n. med. Maciej Br¹zert
Klinika Niep³odnoœci i Endokrynologii Rozrodu
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Niep³odnoœci
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Drews
dr n. med. Roman Juchnowicz
Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych
Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Oddzia³ Ginekologiczno-Po³o¿niczy
Szpital Œwiêtej Trójcy w P³ocku
prof. dr hab. n. med. Mariusz Dubiel
Klinika Medycyny Matczyno-P³odowej i Ginekologii
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr hab. n. med. Piotr Kaczmarek
Collegium Medicum Uniwersytetu Miko³aja Kopernika w Toruniu
Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy
Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy
dr n. med. Piotr Dydowicz
Pracownia Ultrasonografii
Ginekologiczno-Po³o¿niczego Szpitala Klinicznego
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Sebastian Foryœ
Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
lek. med. Agnieszka Kaluba-Skotarczak
Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych
Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Karina Kapczuk
Klinika Ginekologii
Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Jakub Kornacki
prof. dr hab. n. med. Zbigniew Friebe
Klinika Ginekologii
Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Rozrodczoœci
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
lek. med. Marta Kostrzewa
prof. dr hab. n. med. Janusz Gadzinowski
Klinika i Katedra Neonatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Niep³odnoœci
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr n. med. Beata Kroczek-Grz¹dzielska
lek. med. Anna G¹siorowska-Szczot
Oddziaù Ginekologiczno-Po³o¿niczy
Podhalañski Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Katarzyna Grewling-Szmit
lek. med. Zbigniew Kurpik
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Pracownia Ultrasonografii
Ginekologiczno-Po³o¿niczego Szpitala Klinicznego
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
lek. med. Pawe³ Gutaj
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Rafa³ Iciek
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
lek. med. Waldemar Krzeszowski
Klinika Niep³odnoœci
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr n. med. Jarosùaw Lach
Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy
Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy
lek. med. Anna Lauda-Úwieciak
dr n. med. Katarzyna Janiak
Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych
Uniwersytetu Medycznego w £odzi, Katedra Morfologii i Embriologii
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki
prof. dr hab. n. med. Andrzej Jankowski
Klinika Chirurgii Dzieciêcej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. S³awomir Jêdrzejczyk
Klinika Szybkiej Diagnostyki i Terapii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny w £odzi
Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy
Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy
prof. dr hab. n. med. Andrzej £ysikiewicz
Clinical Obstetrics and Gynecology
Columbia University College of Physicians and Surgeons
St. Luke’s Roosevelt Hospital, Department of Obstetrics and Gynecology
New York
dr n. med. Magdalena Magnowska
Klinika Onkologii Ginekologicznej
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Piotr Magnowski
dr n. med. Aleksandra Persona-Œliwiñska
Klinika Onkologii Ginekologicznej
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Wioletta Meissner
dr n. med. Tomasz Piekarski
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. S³awomir Meller
dr hab. n. med. Marek Pietryga
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. B³a¿ej Mêczekalski
dr n. med. Dorota Pietrzycka
Katedra Endokrynologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika i Katedra Neonatologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Jan Miedzianowski
lek. med. Agnieszka Podfigurna-Stopa
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Katedra Endokrynologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Jadwiga Moll
Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych
Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Kardiologii Dzieciæcej
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr n. med. Emilia Po³czyñska-Kaniak
lek. med. Katarzyna Moszczyñska
lek. med. Grzegorz Poprawski
Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy
Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Tomasz Moszura
Klinika Kardiologii
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr n. med. Aneta Porêba
Katedra i Oddzia³ Kliniczny Ginekologii i Po³o¿nictwa
Œl¹skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
dr n. med. Bart³omiej Mroziñski
Klinika Kardiologii i Nefrologii Dzieciêcej
I Katedra Pediatrii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Preis
Klinika Po³o¿nictwa
Gdañski Uniwersytet Medyczny
dr n. med. Julia Murlewska
dr n. med. Piotr Puacz
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych
Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Ewa Nowak-Markwitz
prof. dr hab. n. med. Tomasz Rachberger
Klinika Onkologii Ginekologicznej
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
II Katedra i Klinika Ginekologii
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
prof. dr hab. n. med. Tomasz Opala
Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych
Uniwersytet Medyczny (ZDiPWW) w £odzi
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki;
prof. dr hab. n. med. Maria Respondek-Liberska
Klinika i Katedra Zdrowia Matki i Dziecka
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Leszek Pawelczyk
dr hab. n. med. Mariola Ropacka-Lesiak
Klinika Niep³odnoœci i Endokrynologii Rozrodu
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Katedra i Klinika Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Stefan Sajdak
prof. dr hab. n. med. Ewa Wender-O¿egowska
Klinika Ginekologii Operacyjnej
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Piotr Sieroszewski
dr hab. n. med. Piotr Wêgrzyn
I Katedra Ginekologii i Po³o¿nictwa
Uniwersytet Medyczny w £odzi
I Katedra i Klinika Po³o¿nictwa i Ginekologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
lek. med. Jacek Skórczewski
prof. dr hab. n. med. Andrzej Pawe³ Wieczorek
Oddziaù Ginekologii, Poùoýnictwa oraz Patologii Ciàýy
Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy
Zak³ad Radiologii Dzieciêcej
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
prof. dr hab. n. med. Jana Skrzypczak
prof. dr hab. n. med. Miros³aw Wielgoœ
Klinika Rozrodczoœci
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
I Katedra i Klinika Po³o¿nictwa i Ginekologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr n. med. Maciej S³odki
Klinika Medycyny Matczyno-P³odowej i Ginekologii
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
prof. dr hab. n. med. Jan Wilczyñski
Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
lek. med. Kamila Witczak
prof. dr hab. n. med. Zbigniew S³omko
Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych
Katedra Perinatologii i Ginekologii
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Ginekologii Operacyjnej
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Agata W³och
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski
Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii
Katedra Zdrowia Kobiety
Úlàski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Oddziaù Kliniczny Poùoýnictwa i Ginekologii
Katedra Zdrowia Kobiety
Úlàski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
lek. med. Justyna Wojtera
prof. dr hab. n. med. Marek Spaczyñski
Klinika Onkologii Ginekologicznej
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
prof. dr hab. n. med. Robert Z. Spaczyñski
Klinika Niep³odnoœci i Endokrynologii Rozrodu
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Niep³odnoœci
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr n. med. Hubert Wolski
Oddziaù Ginekologiczno-Po³o¿niczy
Podhalañski Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu
dr n. med. Magdalena Maria WoŸniak
II Katedra i Klinika Ginekologii
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Szaflik
Klinika Niep³odnoœci
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr n. med. Agnieszka Zawiejska
lek. med. Tomasz Szaflik
Klinika Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych
Katedra Ginekologii, Po³o¿nictwa i Onkologii Ginekologicznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Klinika Niep³odnoœci
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w £odzi
dr n. med. Jarosùaw Szuùczyñski
Oddziaù Neonatologii Szpitala Miejskiego w Bydgoszczy
dr n. med. Ma³gorzata Œwi¹tkowska-Freund
Klinika Po³o¿nictwa
Gdañski Uniwersytet Medyczny
prof. dr hab. Andrzej Tretyn
Katedra Biotechnologii
Uniwersytet Mikoùaja Kopernika w Toruniu
mgr Katarzyna Zió³kowska
Pracownia Cytogenetyczna
Centralne Laboratorium
Ginekologiczno-Po³o¿niczego Szpitala Klinicznego
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Ksi¹¿kê dedykujê Tacie Erazmowi,
mojemu pierwszemu nauczycielowi,
jednemu z pionierów wprowadzania ultrasonografii w Polsce
oraz
Ani, Bartoszowi, Tomkowi i Mamie
których mi³oœæ i wsparcie rodzinne by³y bezcenn¹ pomoc¹
Marek
Doc. dr hab. n. med. Marek Pietryga
Adiunkt Kliniki Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych, Katedry Ginekologii, Po³o¿nictwa
i Onkologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Kierownik Pracowni Ultrasonografii Ginekologiczno-Po³o¿niczego
Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Przewodnicz¹cy Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.
Autor 215 prac naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych, wspó³redaktor ksi¹¿ki
Ultrasonografia dopplerowska w po³o¿nictwie i ginekologii oraz autor rozdzia³ów
w 7 innych publikacjach ksi¹¿kowych.
W latach 2001/2002 kilkumiesiêczne sta¿e kliniczne w zakresie diagnostyki prenatalnej
w King's College Hospital, Harris Birthright Research Centre for Fetal Medicine;
Department of Obstetrics and Gynecology w Londynie pod kierownictwem prof. K. Nicolaidesa.
Od 2003 roku wspó³praca naukowo-badawcza z University Hospital MAS;
Department of Obstetrics and Gynecology University of Lund w Malmö,
pod kierunkiem prof. S. Gudmundssona. Uczestnik kursów w zakresie ultrasonografii
trójwymiarowej organizowanych przez International Academy of Medical Ultrasound w Wiedniu.
Od 2003 roku cz³onek grupy ekspertów Focus Doppler Perinatal Group z International Society
of Ultrasound in Obstetrics (ISUOG) oraz sekretarz Sekcji Ultrasonografii
Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.
W 2005 roku publikacja pracy w renomowanym czasopiœmie „Circulation” Abnormal uterine doppler
is related to vasculopathy in pre-gestational diabetes. Circulation 2005.112:2496-2500; IF – 12.563.
W 2006 roku Nagroda Ministra Zdrowia za zbiór prac naukowych na temat ci¹¿y
powik³anej cukrzyc¹.
Od 2007 roku badania naukowe prowadzone z Roosevelt Hospital University of Columbia,
New York. Departament of Obstetrics and Gynecology.
W latach 2008-2011 kierownik Katedry Pielêgniarstwa na Wydziale Fizjoterapii
Pañstwowej Wy¿szej Szko³y Zawodowej w Koninie.
W 2009 roku otrzyma³ Nagrodê Ministra Zdrowia za ksi¹¿kê Praktyczna ultrasonografia
dopplerowska w po³o¿nictwie. Podstawy oceny serca p³odu.
Prof. dr hab. n. med. Jacek Br¹zert
Kierownik Kliniki Po³o¿nictwa i Chorób Kobiecych, Katedry Ginekologii, Po³o¿nictwa
i Onkologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Autor ponad 200 publikacji naukowych w czasopismach polskich i zagranicznych
oraz kilku podrêczników z zakresu diagnostyki ultrasonograficznej w po³o¿nictwie i ginekologii.
Wspó³redaktor ksi¹¿ek: Ultrasonografia dopochwowa w ginekologii i po³o¿nictwie, Ultrasonografia
dopplerowska w po³o¿nictwie i ginekologii.
Redaktor kwartalnika „Ultrasonografia w Ginekologii i Po³o¿nictwie”.
Od 2003 roku przewodnicz¹cy Sekcji Ultrasonografii PTG.
Laureat nagród i wyró¿nieñ Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej za publikacje oraz w³adz uczelni
za dzia³alnoœæ dydaktyczn¹.
Kierownik licznych projektów naukowych, promotor doktoratów i opiekun habilitacji.
Organizator wielu szkoleñ, kursów i kongresów z zakresu zastosowania nowoczesnych metod
diagnostycznych w po³o¿nictwie i ginekologii.
Wyk³adowca, cz³onek licznych komisji i zespo³ów ekspertów odpowiedzialnych za opracowanie
rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.
Prezes Stowarzyszenia na rzecz Zdrowia Matki i Dziecka.
W 2006 roku Nagroda Zespo³owa I Stopnia Ministra Zdrowia za publikacjê w renomowanym
czasopiœmie „Circulation” Abnormal uterine doppler is related to vasculopathy in pre-gestational
diabetes. Circulation 2005.112:2496-2500; IF – 12.563.
W 2009 roku otrzyma³ Nagrodê Ministra Zdrowia za ksi¹¿kê Praktyczna ultrasonografia
dopplerowska w po³o¿nictwie. Podstawy oceny serca p³odu.
Spis treœci
WSTÊP
Bezpieczeñstwo i wskazówki techniczne badañ ultrasonograficznych
1. Bezpieczeñstwo badañ ultrasonograficznych w ginekologii i po³o¿nictwie –
nowoœci roku 2012
23
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert, Agnieszka Zawiejska, Mariusz Dubiel, Grzegorz H. Brêborowicz
2. Techniczne wskazówki dla oceny przep³ywu krwi w badaniu dopplerowskim
31
Marek Pietryga
PO£O¯NICTWO
Diagnostyka wad rozwojowych
1. Diagnostyka ultrasonograficzna miêdzy 5. a 10. tygodniem ci¹¿y
45
Marek Pietryga
2. Badanie ultrasonograficzne p³odu miêdzy 11. a 14. tygodniem ci¹¿y
85
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert, Zbigniew Kurpik
3. Praktyczne wskazówki do badania ultrasonograficznego p³odu
miêdzy 11. a 14. tygodniem ci¹¿y
103
Marek Pietryga
4. Badanie ultrasonograficzne miêdzy 18. a 24. tygodniem ci¹¿y
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert
143
5. Ultrasonograficzna ocena uk³adu kostno-szkieletowego
161
Mariola Ropacka-Lesiak
6. Obrazowanie ultrasonograficzne uk³adu pokarmowego
175
Marek Pietryga
7. Omphalocele i gastroschisis w diagnostyce ultrasonograficznej
213
Marek Pietryga, Micha³ B³aszczyñski
8. Obrazowanie ultrasonograficzne uk³adu moczowo-p³ciowego
231
Marek Pietryga
9. Obrazowanie ultrasonograficzne uk³adu nerwowego
259
Marek Pietryga
10. Praktyczne obrazowanie twarzoczaszki
291
Marek Pietryga
11. Obrzêk immunologiczny
323
Agnieszka Kaluba-Skotarczak, Piotr Puacz, Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews
12. Praktyczne podstawy oceny prenatalnej serca i obrazowania p³uc
331
Marek Pietryga
13. Niedomykalnoœæ zastawki trójdzielnej w I trymestrze ci¹¿y
399
Mariola Ropacka-Lesiak
14. Kardiomegalia u p³odu
405
Maria Respondek-Liberska
15. Podstawy diagnostyki wad rozwojowych serca
413
Bart³omiej Mroziñski, Marek Pietryga
16. Obrazowanie ultrasonograficzne aberracji chromosomalnych
Nowe markery ultrasonograficzne
433
Marek Pietryga
17. Badania dopplerowskie w ci¹¿y wielop³odowej
471
Mariola Ropacka-Lesiak
Badania dopplerowskie
18. Kr¹¿enie mózgowe
495
Marek Pietryga, Mariusz Dubiel, Jacek Br¹zert, Wioletta Meissner, Beata Kroczek-Grz¹dzielska,
Katarzyna Grewling-Szmit, Maciej Br¹zert
19. Badanie dopplerowskie têtnicy pêpowinowej
515
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert, Katarzyna Grewling-Szmit, Miros³aw Wielgoœ, Bartosz Czuba, Piotr Wêgrzyn
20. Badanie dopplerowskie têtnicy macicznej w medycynie perinatalnej
Marek Pietryga, Anna G¹siorowska-Szczot, Hubert Wolski, Jacek Br¹zert
527
21. Badanie dopplerowskie przewodu ¿ylnego i ¿y³y pêpowinowej. Wskazówki praktyczne
553
Marek Pietryga
22. Badanie dopplerowskie w ci¹¿y powik³anej cukrzyc¹
575
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert, Romuald Biczysko, Ewa Wender-O¿egowska, Jan Wilczyñski,
Mariusz Dubiel, Agnieszka Zawiejska
23. Diagnostyka objawów zagro¿enia ¿ycia p³odu w badaniu ultrasonograficznym
587
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert, Krzysztof Szaflik, Krzysztof Sodowski, Zbigniew S³omko,
Dariusz Borowski, Piotr Sieroszewski, Piotr Kaczmarek
24. Stany zachowania p³odu
597
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert, Tomasz Opala, Andrzej Brêborowicz
Metody diagnostyczne porodu przedwczesnego
25. Ocena ultrasonograficzna szyjki macicy
607
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert
26. Elastografia w obrazowaniu szyjki macicy
623
Ma³gorzata Œwi¹tkowska-Freund, Krzysztof Preis
Inwazyjna i nieinwazyjna diagnostyka genetyczna
27. Inwazyjna diagnostyka prenatalna
629
Krzysztof Szaflik, Justyna Wojtera, Waldemar Krzeszowski, Ewa Draga, Tomasz Szaflik, Marta Kostrzewa
28. Analiza komórek i DNA p³odu w kr¹¿eniu matki – nowe trendy
w nieinwazyjnej diagnostyce prenatalnej
647
Marek Pietryga, Katarzyna Zió³kowska
29. Zastosowanie badañ cytogenetycznych i molekularnych
w diagnostyce prenatalnej
653
Katarzyna Zió³kowska, Marek Chuchracki
Ocena blizny po ciêciu cesarskim
30. Ocena blizny po ciêciu cesarskim w okresie przedporodowym
669
Aneta Porêba, Marek Pietryga
Obrazowanie pop³odu
31. £o¿ysko i sznur pêpowinowy
Marek Pietryga, Piotr Dydowicz, Jacek Br¹zert
687
GINEKOLOGIA
1. Obrazowanie macicy i jajników sond¹ brzuszn¹.
Ultrasonografia ginekologiczna wieku rozwojowego
715
Karina Kapczuk, Zbigniew Friebe, Marek Pietryga
2. Ultrasonograficzna ocena macicy i jajników w okresie rozrodczym i menopauzalnym
723
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert
3. Polipy endometrialne
759
Marek Pietryga, Maciej S³odki, Roman Juchnowicz, S³awomir Jêdrzejczyk
4. Sonohisterografia
769
Marek Pietryga, Andrzej £ysikiewicz
5. Wrodzone wady macicy
775
Robert Z. Spaczyñski, Marek Pietryga, Leszek Pawelczyk
6. Diagnostyka ultrasonograficzna endometriozy w miednicy mniejszej
787
Maciej Br¹zert, Marek Pietryga, Leszek Pawelczyk
7. Ultrasonograficzne kryteria rozpoznawania zespo³u policystycznych jajników (PCOS)
795
Robert Z. Spaczyñski, Marek Pietryga, Leszek Pawelczyk
8. Praktyczne obrazowanie narz¹du rodnego.
Diagnostyka niep³odnoœci – „krok po kroku”
805
Marek Pietryga
9. Ultrasonografia w ginekologii onkologicznej
835
Piotr Magnowski, Hubert Bochyñski, Magdalena Magnowska,
Ewa Nowak-Markwitz, Marek Pietryga, Marek Spaczyñski
10. Nowoœci w diagnostyce raka jajnika
867
Artur Czekierdowski
11. Elastografia w ocenie patologii endometrium
877
Krzysztof Preis, Ma³gorzata Œwi¹tkowska-Freund
12. Mo¿liwoœci obrazowania rozrostów i nowotworów trofoblastu w ultrasonografii
881
Ewa Nowak-Markwitz, Marek Pietryga, Marek Spaczyñski
13. Badanie ultrasonograficzne gruczo³u piersiowego
889
Marek Pietryga, Jacek Br¹zert
14. Diagnostyka ultrasonograficzna raka piersi
909
Pawe³ Basta, Marek Budner
15. Diagnostyka ultrasonograficzna w uroginekologii – przegl¹d metod
Andrzej Pawe³ Wieczorek, Magdalena WoŸniak, Tomasz Rachberger
925
OPIS PRZYPADKÓW KLINICZNYCH
1. Potworniak okolicy krzy¿owo-guzicznej (SCT) u p³odu
943
Marek Pietryga, Rafa³ Iciek, Ewa Wender-O¿egowska, Jacek Br¹zert
2. Atrezja jelit p³odu
947
Marek Pietryga, Julia Murlewska, Dorota Pietrzycka, Piotr Becela, Jacek Br¹zert,
Janusz Gadzinowski, Andrzej Jankowski
3. Holoprosencefalia pó³p³atowa u p³odu
951
Rafa³ Iciek, Marek Pietryga, Ewa Wender-O¿egowska, Jacek Br¹zert
4. Nieimmunologiczny obrzêk p³odu
955
Julia Murlewska, Marek Pietryga, Ewa Burchardt-Kroll, Jacek Br¹zert, Janusz Gadzinowski
5. Obrzêk immunologiczny p³odu
959
Piotr Puacz, Agnieszka Kaluba-Skotarczak, Krzysztof Drews
6. Guz przerzutowy jajnika
963
Kamila Witczak, Stefan Sajdak
7. Ci¹¿a ektopowa w bliŸnie po ciêciu cesarskim
965
Kamila Witczak, Stefan Sajdak
8. Ci¹¿a ektopowa
967
Grzegorz Poprawski, Pawe³ Gutaj, Marek Pietryga, Jan Miedzianowski, Tomasz Piekarski, S³awomir Meller,
Arkadiusz Banach, Jacek Br¹zert
9. Zespó³ policystycznych jajników (Polycystic Ovary Syndrome – PCOS)
970
B³a¿ej Mêczekalski, Adam Czy¿yk, Agnieszka Podfigurna-Stopa
10. Przedwczesne wygasanie czynnoœci jajników (Premature Ovarian Failure – POF)
972
B³a¿ej Mêczekalski, Adam Czy¿yk, Agnieszka Podfigurna-Stopa
11. P³ód syreni
974
Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak
12. Delecje 21. pary chromosomów
977
Marek Pietryga, Aleksandra Persona-Œliwiñska, Jacek Br¹zert
13. Dysplazja tanatoforyczna u p³odu
979
Rafa³ Iciek, Marek Pietryga, Jacek Br¹zert
14. Czêstoskurcz nadkomorowy u p³odu
983
Marek Pietryga, Rafa³ Iciek, Bartosz Mroziñski, Jacek Br¹zert
15. Wielotorbielowatoœæ nerek u p³odu
Rafa³ Iciek, Marek Pietryga, Jacek Br¹zert
985
16. Wrodzona torbielowato-gruczolakowata dysplazja p³ucna p³odu rozpoznana
w 33. tygodniu ci¹¿y u ciê¿arnej z cukrzyc¹ ci¹¿ow¹ – analiza przypadku
989
Agnieszka Zawiejska, Marek Pietryga, Ewa Wender-O¿egowska, Krystyna Br¹zert, Jacek Br¹zert
17. Przepuklina oponowo-rdzeniowa
993
Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews
18. Niedoczynnoœæ tarczycy u bliŸni¹t
994
Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews
19. Wrodzona cytomegalia
995
Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews
20. Zastawka cewki tylnej
996
Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews
21. Zespó³ TRAP
997
Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews
22. Dysplazja szkieletowa tanatoforyczna
998
Emilia Po³czyñska-Kaniak, Krzysztof Drews
23. Artrogrypoza
999
Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak,
Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn
24. Agenezja cia³a modzelowatego
1002
Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak,
Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn
25. Agenezja robaka mó¿d¿ku
1004
Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak,
Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn
26. Atrezja dwunastnicy
1007
Mariusz Dubiel, Katarzyna Moszczyñska, Anna Lauda-Œwieciak,
Jacek Skórczewski, Jaros³aw Lach, Jaros³aw Szu³czyñski, Andrzej Tretyn
27. Bronchosekwestracja
1009
Mariola Ropacka-Lesiak
28. Dysplazja kostno-szkieletowa (dysplazja dociskaj¹ca klatki piersiowej)
1010
Mariola Ropacka-Lesiak
29. Niedro¿noœæ smó³kowa przewodu pokarmowego
1012
Mariola Ropacka-Lesiak
30. Guzy serca u p³odu – wp³yw na hemodynamikê kr¹¿enia i rokowanie
1013
Agata W³och, Wojciech Cnota, Krzysztof Sodowski
31. Wrodzony skrêt jelit
Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak
1015
32. Guz lity szyi p³odu
1017
Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak
33. Zaœniad groniasty czêœciowy ze wspó³istniej¹c¹ triploidi¹ p³odu
1018
Jakub Kornacki, Jana Skrzypczak
34. Atrezja zastawki têtnicy p³ucnej z VSD u p³odu
1020
Maria Respondek-Liberska, Tomasz Moszura, Katarzyna Janiak
35. Prze³o¿enie wielkich pni têtniczych u p³odu
1025
Katarzyna Janiak, Maria Respondek-Liberska, Jadwiga Moll
36. Koarktacja aorty rozpoznana prenatalnie
1031
Sebastian Foryœ, Maciej S³odki, Tomasz Moszura, Maria Respondek-Liberska
37. Osteogenesis imperfecta
1035
Marek Pietryga
38. Arthrogryposis multiplet congenita
1036
Marek Pietryga
39. Achondroplazja
1038
Marek Pietryga
ANEKS
Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego
w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ci¹¿y o przebiegu prawid³owym
1041
Przewodnik po Rekomendacjach Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego
w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ci¹¿y o przebiegu prawid³owym – 2012
1049
Skorowidz
1061

Podobne dokumenty