fragment - Wydawnictwo UMK

Bartosz Ziemkiewicz
Joanna Karłowska-Pik
LATEX dla matematyków
Toruń 2013
Recenzenci:
Jacek Jakubowski
Piotr Śniady
Redaktor wydawniczy:
Elżbieta Kossarzecka
Na okładce wykorzystano grafikę Piotra Tołoczki Nieskończoność, 2011.
c Copyright by Wydawnictwo Naukowe UMK
Toruń 2013
c Copyright by Bartosz Ziemkiewicz and Joanna Karłowska-Pik
Toruń 2013
ISBN 978-83-231-3142-7
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Redakcja: ul. Gagarina 5, 87-100 Toruń
tel. +48 56 611 42 95, fax +48 56 611 47 05
e-mail: [email protected]
Dystrybucja: ul. Reja 25, 87-100 Toruń
tel. +48 56 611 42 38, e-mail: [email protected]
www.wydawnictwoumk.pl
Druk: Wydawnictwo Naukowe UMK
ul. Gagarina 5, 87-100 Toruń
Spis treści
Wstęp
11
1. LATEX — wprowadzenie
Dawne teksty matematyczne .
Donald Knuth . . . . . . . . .
TEX . . . . . . . . . . . . . .
Leslie Lamport . . . . . . . .
LATEX . . . . . . . . . . . . .
Czym jest LATEX? . . . . . . .
Schemat działania LATEX-a . .
Zalety LATEX-a . . . . . . . .
Potrzebne oprogramowanie .
Literatura podstawowa . . . .
Przykład działania . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
13
14
14
14
15
15
15
16
17
17
18
19
2. Podstawy LATEX-a
Pierwszy dokument . . . . . . . . . . . .
Struktura pliku źródłowego . . . . . . .
Ważniejsze opcje dokumentów . . . . . .
Podstawowe klasy dokumentów . . . . .
Pakiety w LATEX-u . . . . . . . . . . . .
Pakiety umożliwiające pisanie po polsku
Polecenia LATEX-a . . . . . . . . . . . . .
Podstawowe formatowanie tekstu . . . .
Wyróżnianie fragmentów tekstu . . . . .
Centrowanie . . . . . . . . . . . . . . . .
Komentarze i znaki specjalne . . . . . .
Zmiana wielkości czcionek . . . . . . . .
Kolory w LATEX-u . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
25
26
26
27
27
28
28
29
30
33
34
35
35
36
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Odstępy poziome . . . . .
Odstępy pionowe . . . . .
Odstępy międzywierszowe
Plik przykładowy . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
38
39
39
41
3. Matematyka w LATEX-u
Tryb matematyczny w LATEX-u . . .
Znaki działań arytmetycznych . . . .
Symbole relacji i działań . . . . . . .
Indeksy górne i dolne . . . . . . . . .
Ułamki . . . . . . . . . . . . . . . .
Pierwiastki . . . . . . . . . . . . . .
Standardowe funkcje matematyczne .
Odstępy w trybie matematycznym .
Sumy, iloczyny i całki . . . . . . . .
Strzałki . . . . . . . . . . . . . . . .
Granice . . . . . . . . . . . . . . . .
Alfabet grecki . . . . . . . . . . . . .
Nawiasy i inne ograniczniki . . . . .
Inne przydatne symbole . . . . . . .
AMSLATEX . . . . . . . . . . . . . .
Standardowe czcionki matematyczne
Macierze . . . . . . . . . . . . . . . .
Otoczenie cases . . . . . . . . . . .
Pakiet XY-pic . . . . . . . . . . . . .
Strzałki . . . . . . . . . . . . . . . .
Etykiety . . . . . . . . . . . . . . . .
Style strzałek . . . . . . . . . . . . .
Zmiana kształtu strzałek . . . . . . .
Plik przykładowy . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
47
48
49
50
51
52
53
54
56
57
59
60
60
61
63
64
65
67
68
69
71
72
73
74
75
4. Zaawansowane otoczenia matematyczne
Uwaga wstępna . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otoczenie equation . . . . . . . . . . . . . .
Przenoszenie wzorów wielowierszowych . . . .
Otoczenie multline . . . . . . . . . . . . . .
Otoczenie split . . . . . . . . . . . . . . . .
Otoczenie gather . . . . . . . . . . . . . . . .
Otoczenie align . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
81
82
82
83
84
86
87
88
6
.
.
.
.
.
.
.
.
Otoczenia equation*, multline*, gather* i
Twierdzenia, lematy, definicje itp. . . . . . .
Twierdzenia, definicje, . . . — zmiana stylu .
Otoczenie proof . . . . . . . . . . . . . . .
Dlaczego nie wstawiać odwołań ręcznie? . .
Tworzenie odwołań do wzorów . . . . . . .
Tworzenie odsyłaczy do twierdzeń . . . . .
Plik przykładowy . . . . . . . . . . . . . . .
align*
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 89
. 90
. 94
. 95
. 96
. 96
. 98
. 100
5. Tabele i listy
Otoczenie tabular . . . . . . . . . . . . . . .
Ustawianie szerokości kolumn . . . . . . . . .
Wiele kopii tak samo sformatowanej kolumny
Łączenie kolumn . . . . . . . . . . . . . . . .
Łączenie wierszy . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyrównywanie zawartości kolumn liczbowych
Dzielenie komórki „po przekątnej” . . . . . . .
Otoczenie table . . . . . . . . . . . . . . . .
Inne pakiety . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyliczenia (listy numerowane) . . . . . . . .
Wyszczególnienia (listy punktowane) . . . . .
Zagnieżdżanie otoczeń . . . . . . . . . . . . .
Pakiet enumerate . . . . . . . . . . . . . . . .
Plik przykładowy . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
109
110
112
113
113
114
115
116
117
120
120
121
122
124
127
6. Grafika w LATEX-u
Tworzenie plików pdf w LATEX-u . .
Grafika w LATEX-u — wprowadzenie
Grafika rastrowa i wektorowa . . . .
Pakiet graphicx . . . . . . . . . . .
Zmiana rozmiarów rysunku . . . . .
Obroty . . . . . . . . . . . . . . . . .
Otoczenie figure . . . . . . . . . . .
Dodatkowe informacje . . . . . . . .
PSTricks . . . . . . . . . . . . . . . .
Otoczenie pspicture . . . . . . . . .
Układ współrzędnych . . . . . . . . .
Linie i punkty . . . . . . . . . . . . .
Podstawowe parametry linii . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
135
136
139
140
140
142
144
146
147
148
148
151
154
154
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Figury geometryczne . . . . . . . .
Podstawowe parametry figur . . . .
Wielokąty . . . . . . . . . . . . . .
Koła . . . . . . . . . . . . . . . . .
Łuki . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wycinki koła . . . . . . . . . . . .
Elipsy . . . . . . . . . . . . . . . .
Krzywe . . . . . . . . . . . . . . .
Umieszczanie tekstu na rysunkach
Wycinanie . . . . . . . . . . . . . .
Uwagi . . . . . . . . . . . . . . . .
Plik przykładowy . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
158
159
161
162
163
165
165
166
168
172
175
177
7. Praca dyplomowa w LATEX-u
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wybór klasy dokumentu . . . . . . . . . . . . . .
Strona tytułowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Logiczny podział dokumentu . . . . . . . . . . .
Rozdziały . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inne jednostki podziału . . . . . . . . . . . . . .
Spis treści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cytowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tworzenie indeksu (skorowidzu) . . . . . . . . . .
Tworzenie wpisów . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MakeIndex a język polski . . . . . . . . . . . . .
Podział dokumentu na kilka plików . . . . . . . .
Projekty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Marginesy i inne ustawienia strony . . . . . . . .
Styl strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pakiet fancyhdr . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pakiet indentfirst i polecenie \frenchspacing
Definiowanie własnych poleceń . . . . . . . . . .
Definiowanie własnych otoczeń . . . . . . . . . .
Dlaczego warto definiować własne polecenia . . .
Zmiana istniejących poleceń i otoczeń . . . . . .
Zmiana predefiniowanych napisów . . . . . . . . .
Liczniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
185
186
186
187
193
194
197
199
202
206
207
208
209
210
212
215
219
220
223
224
224
227
227
229
229
230
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Numeracja wzorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Numeracja definicji, twierdzeń itp. . . . . . . . . . . . . . . . 235
Tworzenie połączeń hipertekstowych . . . . . . . . . . . . . . 237
8. Prezentacje w LATEX-u
beamer — wprowadzenie .
Pierwsza prezentacja . . . .
Struktura pliku źródłowego
beamer — preambuła . . .
Otoczenie frame . . . . . .
Motywy . . . . . . . . . . .
Bloki . . . . . . . . . . . . .
Wyróżnienia . . . . . . . . .
Warstwy . . . . . . . . . . .
Efekty przejścia . . . . . . .
Logiczny podział prezentacji
Drukowanie prezentacji . . .
Plik przykładowy . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
241
242
242
244
244
245
246
249
251
251
256
256
257
259
.
.
.
.
.
.
.
271
272
272
272
278
283
289
293
B. Błędy i ostrzeżenia
Komunikaty o błędach i ostrzeżeniach . . . . . . . . . . . . .
Najczęściej występujące błędy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Najczęściej występujące ostrzeżenia . . . . . . . . . . . . . . .
297
298
299
301
Bibliografia
303
Indeks
305
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
A. Instalacja oprogramowania
Wymagania systemowe . . . . . . .
MiKTeX . . . . . . . . . . . . . . .
Pobieranie MiKTeX-a . . . . . . .
Instalacja MiKTeX-a . . . . . . . .
Instalacja przeglądarek plików pdf i
Instalacja edytora LEd . . . . . . .
Konfiguracja edytora LEd . . . . .
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. .
. .
. .
. .
ps
. .
. .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Rozdział 1
LATEX — wprowadzenie
Piotr Tołoczko, Potok, 2010
Dawne teksty matematyczne
/J. Mémin: Lectures on Stochastic Integrals. Prepared by Maria Raczyńska.
Preprint. Toruń, 1978–79/
Donald Knuth
urodzony w 1938 roku amerykański matematyk i informatyk, emerytowany profesor katedry informatyki Uniwersytetu Stanforda,
autor Sztuki programowania — fundamentalnej monografii dotyczącej analizy algorytmów, pierwszy tom ukazał się w 1968 r.,
aktualnie autor pracuje nad tomem czwartym,
twórca systemu składu komputerowego TEX i języka opisu czcionek METAFONT.
TEX
TEX (wymawia się jako tech) jest to komputerowy system profesjonalnego składu drukarskiego, szczególnie często używany przy
składaniu tekstów naukowych (np. matematycznych),
14
Donald Knuth rozpoczął nad nim pracę w 1977 roku, planował
ukończyć go w pół roku, ostatecznie pracę zakończył w 1989 r.,
w 1989 r. powstał TEX wersja 3.0, od tej pory program nie jest
rozwijany, poprawiane są tylko odnalezione błędy,
aktualna wersja to 3.1415926,
za znalezienie błędu w programie Donald Knuth wypłaca nagrodę,
początkowo wynosiła ona 2,56 $, a następnie była co roku podwajana, obecnie jej wysokość została zamrożona i wynosi 327,68 $.
Leslie Lamport
urodzony w 1941 roku amerykański matematyk i informatyk,
twórca systemu opracowywania dokumentów LATEX.
LATEX
LATEX (wymawia się jako latech) jest to zestaw makropoleceń stanowiących nadbudowę nad systemem składu TEX, automatyzujących wiele czynności związanych z procesem poprawnego składania tekstu,
pierwsza powszechnie używana wersja, nosząca numer 2.09, pojawiła się w 1985 r. (jej twórcą był Leslie Lamport),
w 1994 r. pojawiła się aktualnie używana wersja LATEX 2ε (pracował nad nią zespół programistów pod kierownictwem Franka
Mittelbacha),
aktualnie trwają prace nad kolejną wersją programu — LATEX3.
Czym jest LATEX?
To nie jest edytor tekstu.
To nie jest program typu WYSIWYG (What You See Is What
You Get).
15