Generuj PDF tej strony
Transkrypt
Generuj PDF tej strony
Nazwa modułu: Rok akademicki: Semiotyka, Literatra we współczesnej kulturze 2012/2013 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Kulturoznawstwo Poziom studiów: Kod: HKL-1-403-s Specjalność: Studia I stopnia Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Punkty ECTS: 6 - Forma i tryb studiów: - Ogólnoakademicki (A) Semestr: 4 Strona www: http://www.wh.agh.edu.pl/main/pl/programy-zajec-i-sylabusy Osoba odpowiedzialna: prof. nadzw. dr hab. Skowronek Katarzyna ([email protected]) Osoby prowadzące: prof. dr hab. Pasek Zbigniew ([email protected]) prof. nadzw. dr hab. Skowronek Katarzyna ([email protected]) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) M_W001 Student wie, jakie są podstawowe elementy znakowe funkcjonujące w kulturze dawnej i współczesnej; KL1A_W03, KL1A_W04, KL1A_W11 Aktywność na zajęciach, Egzamin M_W002 student wie jakie są aktualne problemy kulturowe (religijne, etniczne, światopoglądowe) i zna podstawowe teorie znaku z punktu widzenia logiki, semiotyki, antropologii KL1A_W06, KL1A_W07, KL1A_W11 Egzamin M_W003 Zna i rozumie znaczenie refleksji i krytycznej analizy nad literaturą współczesną i jej wpływu na kształt obecnej kultury i przemian jakie się w dokonują współcześnie w udziale i tworzeniu kultury. KL1A_W07 Egzamin M_U001 student umie analizować różne wytwory współczesnej kultury KL1A_U04 Egzamin M_U002 student umie interpretować i twórczo oceniać różne wytwory współczesnej kultury; KL1A_U04, KL1A_U05 Egzamin Wiedza Umiejętności 1/7 Karta modułu - Semiotyka, Literatra we współczesnej kulturze M_U003 student umie samodzielnie wypowiadać własne sądy na tematy związane ze współczesną kulturą – w formie ustnej i pisemnej KL1A_U09, KL1A_U10, KL1A_U12, KL1A_U13 Egzamin KL2A_K02, KL1A_K09 Egzamin Kompetencje społeczne M_K001 student umie publicznie wypowiadać się na tematy związane ze współczesną kulturą i jej wytworami Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Konwersatori um Zajęcia seminaryjne Zajęcia praktyczne Zajęcia terenowe Zajęcia warsztatowe Student wie, jakie są podstawowe elementy znakowe funkcjonujące w kulturze dawnej i współczesnej; - - - - - - - - - - - M_W002 student wie jakie są aktualne problemy kulturowe (religijne, etniczne, światopoglądowe) i zna podstawowe teorie znaku z punktu widzenia logiki, semiotyki, antropologii - - - - - - - - - - - M_W003 Zna i rozumie znaczenie refleksji i krytycznej analizy nad literaturą współczesną i jej wpływu na kształt obecnej kultury i przemian jakie się w dokonują współcześnie w udziale i tworzeniu kultury. + - - - - - - - - - - M_U001 student umie analizować różne wytwory współczesnej kultury + - - - - - - - - - - M_U002 student umie interpretować i twórczo oceniać różne wytwory współczesnej kultury; + - - - - - - - - - - M_U003 student umie samodzielnie wypowiadać własne sądy na tematy związane ze współczesną kulturą – w formie ustnej i pisemnej + - - - - - - - - - - E-learning Ćwiczenia projektowe M_W001 Inne Ćwiczenia laboratoryjne Forma zajęć Ćwiczenia audytoryjne Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Wykład Kod EKM Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne 2/7 Karta modułu - Semiotyka, Literatra we współczesnej kulturze M_K001 student umie publicznie wypowiadać się na tematy związane ze współczesną kulturą i jej wytworami + - - - - - - - - - - Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Semiologia W trakcie wykładów słuchacze zostaną zapoznani z podstawowymi ideami i koncepcjami współczesnej semiotyki/semiologii, pojęciami znaku i znaczenia, typami i funkcjami znaków w kulturze a szczególnie w kulturze współczesnej. Obszar omawianych zagadnień będzie obejmował metaforycznie rozumianą „mapę ludzkich zmysłów”: od semiotyki wzroku (obrazu) poprzez semiotykę dotyku, smaku, słuchu aż po semiotykę mowy ludzkiej i „mowy zwierzęcej”. Celem zajęć jest przede wszystkim dostarczenie wiedzy dotyczącej funkcjonowania różnych (wybranych) systemów semiotycznych i symbolicznych, szczególnie systemu językowego, a także narzędzi metodologicznych służących ich analizie i interpretacji. Teoretyczne koncepcje wsparte będą materiałem ilustracyjnym (fotografie, dzieła plastyczne) i przykładami analiz z kultury popularnej. rogram wykładów 1-2. Semiologia – teoria znaku. Semiologia czy semiotyka? Historia pojęć. Strukturalizm – semiologia – semiotyka – kluczowe problemy. Klasyczne teorie znaku. Działy semiotyki. Idee de Saussure’a. Ch. Peirce i jego koncepcja znaku. Koncepcja Ch. Morrisa. Koncepcja P. Guirauda. Teoria znaku A. Kłoskowskiej, I. Dąmbskiej i J. Pelca. Oznaka, sygnał, komunikat. Znak, sens, pojęcie. 3-4. Semiotyka a James Bond… Klasyfikacja znaków. Ikoniczność i indeksalność. Kod i system. Denotacja i konotacja. Semiotyka (semiologia) komunikacji. Modele komunikacji. Teoria działania komunikacyjnego J. Habermasa. Roland Barthes i Umberto Eco i ich teorie semiotyczne. Czy istnieje logika kultury? Związki syntagmatyczne i asocjacyjne. Metonimia i metafora. Język a inne systemy semiotyczne. Semiotyka ubioru. Kody strojów formalnych. Tekst estetyczny. Retoryka. Ideologia. 5-7. Semiotyka obrazu. Obraz i kod. Czytanie kultury wizualnej i narzędzia metodologiczne. Typy interpretacji. Analiza treści. Kody obrazkowe. Znaki i wzory graficzne. Marki i znaki towarowe. Znaki drogowe. Obraz a słowo – wzajemne interferencje. Malarstwo a sztuka literacka. Fotografia w triadycznym systemie znakowym Ch. Peirce’a. Semiotyka fotografii. Semioza. Od ikony do symbolu – wytwarzanie znaczenia w fotografii. Semiotyka koloru. Symbolika koloru. Semantyka barw we współczesne polszczyźnie. Symbolika kwiatów. Analiza fotografii i tekstów plastycznych. Kody subkultur. Graffiti. Tatuaż jako znak. Cielesność a tatuaż. Funkcje i rodzaje tatuażu. Symbolika tatuażu. Tatuaż jako zjawisko społeczne i kulturowe. Tatuaż jako gest artystyczny. Tatuaż więzienny. Tatuaż amatorski. Subkultura tatuażu. 8. Semiotyka gestów i dotyku. Komunikowanie niewerbalne. Intencjonalnośćnieintencjonalność. Symboliczność-niesymboliczność. Funkcje komunikacji niewerbalnej. Modele zachowań niewerbalnych. Zachowanie niewerbalne a dominacja. Zachowanie niewerbalne a ekspresja emocjonalna. Kontakt dotykowy. Kinestetyka. Kontakt wzrokowy. Badania zachowań niewerbalnych. Psychologia kłamstwa. 9. Czy muzyka ma znaczenie? Dźwięki jako znaki? Semiotyka tekstów muzycznych. Muzyka a postrzeganie rzeczywistości. Muzyka a ekspresja uczuć. Muzyka jako lingua sacra. Polifonia jako obraz kosmosu. Związki muzyki z filozofią i nauką. Kody 3/7 Karta modułu - Semiotyka, Literatra we współczesnej kulturze matematyczne. Symbolika liczb. Numerologia. 10. Semiotyka smaku i kulinariów. Antropologia stołu. Jedzenie jako tekst kulturowy. Cudze i własne smaki. Gustemy C. Lévi-Straussa. Akt konsumpcji a akt seksualny. Akt konsumpcji a ideologia. Jedzenie a polityka. Jedzenie a sfera sacrum. Biesiadowanie. Jak gotowanie stworzyło człowieka? Hipoteza Człowieka-Kucharza. Cywilizowanie apetytu. Alkohol – społeczne spoiwo rasy ludzkiej. 11. Nurt symboliczny w antropologii i socjologii. Antropologia symboliczna jako kierunek i postawa naukowa. Poglądy C. Geertza, V. Turnera, D. Schneidera. Kulturowe i społeczne działania symboli. Symbole kluczowe. Teoria symbolicznego interakcjonizmu. 12-13. Semiotyka języka. Język jako mowa i mówienie. Język jako kod i system. Język a myśl i rzeczywistość. Znaczenie i referencja. Akt komunikacyjny. Funkcje aktów komunikowania. Klasyczny i zmodyfikowany model R. Jakobsona. Między słowami… – ironia, aluzja, elipsa. Komunikowanie interpersonalne. Badania codziennych rozmów. Analiza konwersacyjna. Słowo w kulturze popularnej – status, aspekty semiotyczne i funkcje. 14-15. Najpopularniejsze znaki i symbole kulturowe. Robert Langdon – najsłynniejszy współczesny semiotyk. Analiza i interpretacja najpopularniejszych znaków i symboli wizualnych. Wędrówki symboli. Symbole w życiu codziennym. Symbole w sztuce, literaturze i snach. Aspekt psychologiczny, filozoficzny metafizyczny symboliki. Dan Brown i jego powieściowa „semiotyka”. Przepis na bestseller powieściowy. Na tropach tajemniczych znaków, emblematów, symboli. Tajemne praktyki i stowarzyszenia. Znaki mistyki i nauki we współczesnej kulturze i przyczyny ich popularności. Zakończenie zajęć. Omówienie esejów. Podsumowanie tematyki wykładów. Wskazanie innych możliwych zagadnień.. Wykład Literatura we współczesnej kulturze Tematyka zajęć: 1. Co to jest literackość; literatura a literatura piękna – definicje; nośniki literatury – ewolucja; hipertekst i liberatura; relacja między rzeczywistością a literaturą, obrazowość literatury; kategoria mimesis; literatura piękna a kulturoznawstwo; co znaczy „śmierć autora” 2. Style odbioru (M.Głowiński) – kręgi czytelnicze, modele obiegu literackiego, socjologia literatury a kulturoznawstwo. Czy istnieje nadal różnica między kulturą popularną, a wysoką sztuką; problem odbioru dzieła, a kompetencji kulturowej 3. Antropologia literatury jako dziedzina refleksji naukowej (literatura jako źródło badań dla kulturoznawców; funkcje literatury w kulturze współczesnej; 4. Zajęcia seminaryjne: „książki, które zmieniły moje życie” (dyskusja nad pracami studentów) 5. Fenomen „książki kultowej” i bestselleru (D.Browne) Hermann Hesse, Wilk stepowy, powieść kontestacji William Gibson, Neuromancer, kultowa powieść cyberpunku Także (ewentualnie): Zmierzch i cykl Harry’ego Pottera 6. Zajęcia seminaryjne – sztuka interpretacji – M.Bułhakow, Mistrz i Małgorzata. 7. O metaforach w literaturze, religii i nauce. Metaforologia jako dziedzina badań naukowych; badania nad metaforą G.Lakoffa M.Johnsona. 8. Związki literatury ze sztukami plastycznymi, literatura a muzyka (kantata a piosenka). Relacje między sztukami. Literatura a filozofia, czyli o wzajemnym oddziaływaniu obu dziedzin ludzkiej aktywności (F.Dostojewski). 9. Literatura a tożsamość narodowa. Współczesność wobec tradycji wieloetniczności i 4/7 Karta modułu - Semiotyka, Literatra we współczesnej kulturze wieloreligijności literatury polskiej 10. Fantastyka – literatura wobec przyszłości i światów alternatywnych: science fiction (S.Lem), magic fiction (F.Herbert), fantasy (J.R.Tolkien i jego następcy), literatura grozy (Mnich Graham Masterton), 11. Literatura w kulturze popularnej: powieść awanturnicza i przygodowa, powieści grozy, powieść kryminalna (U.Eco, Struktury narracyjne u Flemminga, w: Supermen w literaturze masowej, Warszawa 1996) 12. Melodramat – od romansu do Harlequina 13. Literackie korzenie nowej duchowości: orientalizm, zerwanie z chrześcijaństwem, nowe wizje antropologiczne i nowy typ bohatera, czyli o tym jak idee New Age poświadczane są w prozie europejskiej przełomu XIX i XX wieku (H.Hesse, Siddhartha, A.France, Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką, A.Huxley, Nowy wspaniały świat, D.Mereżkowski, inne) 14. Dramat współczesny: performance, happening, 15. Omówienie esejów, dyskusja, odczytanie, ocena Sposób obliczania oceny końcowej średnia ocen z kursów w module Wymagania wstępne i dodatkowe Semiotyka Wymagania 1. W czasie egzaminu obowiązkowa jest znajomość treści wykładów i lektury podstawowej oraz znajomość różnych systemów kodowych i symbolicznych (samodzielna praca) – szczegółowe wyjaśnienia na pierwszym wykładzie. 2. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest otrzymanie pozytywnej oceny z samodzielnego eseju dotyczącego analizy i interpretacji semiotycznej – szczegółowy kalendarz ustalania tematów prac, ich pisania i oddawania oraz oceniania – na pierwszym wykładzie. 3. Obecność na wykładach nieobowiązkowa, zawsze bardzo mile widziana Uwaga: Studentów socjologii, dla których jest to wykład fakultatywny, obowiązują (jeśli wybiorą ten przedmiot) identyczne wymagania jak studentów kulturoznawstwa: 1) zaliczenie ma taką samą postać jak egzamin dla kierunku kulturoznawstwo (tzn. w formie ustnej); 2) na zaliczeniu obowiązują identyczne wymagania jak w czasie egzaminu dla kulturoznawców; 3) obowiązkowa (tak jak dla kulturoznawców) jest także praca pisemna z semiotyki/semiologii. Literatura a kultura współczesna WARUNKI ZALICZENIA FORMA ZALICZENIA: egzamin ustny (w części – obrona pracy zaliczeniowej, w części ustne omówienie materiału wymaganego do zaliczenia kursu 1. Znajomość treści wykładów i polecanej literatury. 2. Znajomość treści portali: www.techsty.art.pl; www.liberatura.pl 3. Napisanie do dnia 1 IV 2010 dwu stronnicowego tekstu pt. „Książki które zmieniły moje życie” i zamieszczenie go w wersji elektronicznej na stronie www kursu – stanie się on przedmiotem „wewnętrznej” dyskusji uczestników kursu. 4. Napisanie eseju zaliczeniowego (10 stron maszynopisu), którego obrona będzie częścią zaliczenia egzaminu. Tematyka eseju to związki między literaturą a światem pozaliterackim, także zagadnienia będące rozwinięciem poszczególnych wykładów. Lista możliwych do podjęcia tematów podana zostanie podczas zajęć. Zalecana literatura i pomoce naukowe Semiotyka Literatura obowiązkowa A. Burzyńska, P. Markowski, Teorie literatury XX wieku, (cz. Podręcznik), Kraków 2006, r. VIII. U. Eco, Teoria semiotyki, Kraków 2009, r. 1 i 2. J. Fiske, Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wrocław 1999, r. 3, 4, 5. 5/7 Karta modułu - Semiotyka, Literatra we współczesnej kulturze Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka, Kraków 1996, r. I, II, IV, V. Ch. Baylon, X. Mignot, Komunikacja, cz. I, r. 2: „Komunikacja a semiologia”. Literatura zalecana D. Brown, Zaginiony symbol, Warszawa 2010. R. Barthes, Mitologie, Warszawa 2008. R. Barthes, Podstawy semiologii, Kraków 2009. M. Czeremski, Struktura mitów. Kraków 2009. Czytanie tekstów kultury. Metodologia, badania, metodyka, red. B. Myrdzik, I. Morawska, Lublin 2007. B. Dobek-Ostrowska, Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne, Wrocław 2001. J. Drozdowicz, Symbole w działaniu. Akademickie konteksty nurtu symbolicznego w antropologii, Poznań 2009. J. Gage, Kolor i kultura. Teoria i znaczenie koloru od antyku do abstrakcji, Kraków 2008. U. Eco, R. Rorty, J. Culler, Ch. Brooke-Rose, Interpretacja i nadinterpretacja, Kraków 2008. U. Eco, Od drzewa do labiryntu. Studia historyczne o znaku i interpretacji, Warszawa 2009. U. Eco, Pejzaż semiotyczny, Warszawa 1972. U. Eco, Superman w literaturze masowej. Powieść popularna – między retoryką a ideologią, Kraków 2008. Ideologie w słowach i obrazach, red. I. Kamińska-Szmaj i in., Wrocław 2008. K. Juranek-Mazurczak, „Bogumił, dlaczego te psy tak wyją?”…, w: Poszukiwanie sensów. Lekcja z czytania kultury, red. P. Kowalski i Z. Libera, 149-159. Z. Kloch, Odmiany dyskursu. Semiotyka życia publicznego w Polsce po 1989 roku, Wrocław 2006. A. Kłoskowska, Socjologia kultury, Warszawa 1983, r. 5. M. Krajewski, Kultury kultury popularnej, Poznań 2003, r. 5. I. Kurcz, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa 2005, r. 3 i 14. P. Lunde, Tajemnice szyfrów. Znaki, symbole, kody kryptogramy, Warszawa 2009. K. Łeńska-Bąk, Cudze smaki. O trudzie rozumienia obcych upodobań gastrycznych, w: Poszukiwanie sensów. Lekcja z czytania kultury, red. P. Kowalski i Z. Libera, 109-138. M. Michałowska, Niepewność przedstawienia. Od kamery obskurny do współczesnej fotografii, Kraków 2004, r. III. M. O’Connell, R. Airey, Znaki i symbole, Warszawa 2007. G. Osika, Procesy i akty komunikacyjne. Koncepcje klasyczne i współczesne, Kraków 2011. W. Pisarek, Wstęp do nauki o komunikowaniu, Warszawa 2008, r. i i II. G. Rose, Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością, Warszawa 2010. Słowo w kulturze współczesnej, red. W. Kawecki, K. Flader, Warszawa 2009. M. Snopek, Tatuaż. Element współczesnej kultury, Toruń 2009. Sztuka interpretacji, red. B. Czajkowski, Wrocław 2006. Sztuki wizualne jako nośniki ideologii, red. M. Lisiecki, Toruń 2009. D. Strinati, Wprowadzenie do kultury popularnej, Poznań, r. 3. R. Tokarski, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin 2004. M. Toussaint-Samat, Historia naturalna i moralna jedzenia, Warszawa 2002. R. Wrangham, Jak gotowanie stworzyło człowieka. Walka o ogień, Warszawa 2009. Wizualność miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonosfery, red. M. Krajewski, Poznań 2007. Znaki i symbole. Ilustrowany przewodnik, red. M. Bruce-Milford, P. Wilkinson, Warszawa 2009. Literatura a kultura współczesna LITERATURA: M.Hopfinger, Literatura a media. Po 1989 roku, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010. Polonistyka w przebudowie, Universitas, Kraków 2005 (wybrane artykuły) Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P.Markowski i R.Nycz, Kraków 2006 M.Głowiński, Style odbioru, Kraków 1977 U. Weisstein, Literatura i sztuki wizualne, tłum. B. Janke-Cabańska, w: Antologia zagadnień komparatystyki literackiej, red. Halina Janaszek-Ivanickova, Warszawa 1997. M. Praz, Mnemosyne. Rzecz o powinowactwie literatury i sztuk plastycznych, tłum. Wojciech Jekiel, Warszawa 1981 A. Helman, Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998 S. Wysłouch, Literatura i semiotyka, Warszawa 2001 A. Dziadek, Obrazy i wiersze, Katowice 2004 A. Łebkowska, Między antropologią literatury i antropologią literacką, “Teksty Drugie” 2007, nr 6 R. Nycz, Antropologia literatury – kulturowa teoria literatury – poetyka doświadczenia, “Teksty Drugie” 2007, nr 6 J. Płuciennik, Literatura, głupcze! Laboratoria nowoczesnej kultury literackiej, Kraków 2009, Universitas H. Duć-Fajfer, Etniczność a literatura, [w:] Kulturowa teoria literatury, red. M. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006. 6/7 Karta modułu - Semiotyka, Literatra we współczesnej kulturze W. Kuligowski, Etniczność i popkultura: osmotyczne związki, [w:] tenże, Antropologia współczesności. Wiele światów, jedno miejsce, Kraków 2007 A.Nobis, Zmiana kulturowa, Wrocław 2006 N. Frye: Archetypy literatury. przeł. A. Bejska. [w:] Współczesna teoria badań za granicą red. H. Markiewicz, t. II. Kraków 1972 R.Barthes, Śmierć autora, w: „Teksty Drugie”, 1999, nr 1-2; także w Teorii Literatury XX wieku. Antologia, red. A.Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006 (dalej TL) S.Balbus, Między stylami, Kraków 1996 N.Frye, Wielki Kod. Biblia i literatura, przeł. A.Fulińska, Bydgoszcz 1998 E.Kosowska, Antropologia literatury, Katowice 2003 K.Łęcki, Literatura jako fakt społeczny, O niektórych osobliwościach współczesnej kultury artystycznej, w: A.Lipski, K.Łęcki, Perspektywy socjologii kultury artystycznej, Warszawa 1992. INNE Antropologia słowa, oprac. G.Godlewski, A.Mencwel, R.Sulima, Warszawa 2003, stąd teksty z rozdziału XIII pt. Kultura druku U.Eco, Lektor in fabula. Współdziałnie w interpretacji tekstów narracyjnych, przeł. P.Salwa, Warszawa 1994. N.Frye, Wielki Kod. Biblia i literatura, prze. A.Fulińska, Bydgoszcz 1998. P.Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka, Rozprawy o metodzie, przeł. P.Tarnawski, Warszawa 1975. K.Rosner, Hermeneutyka jako krytyka kultury. Heidegger, Gadamer, Ricoeur, Warszawa 1991. FORMA ZALICZENIA: egzamin ustny (w części – obrona pracy zaliczeniowej, w części ustne omówienie materiału wymaganego do zaliczenia kursu). Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe Brak Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Obciążenie studenta Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe 4 godz Samodzielne studiowanie tematyki zajęć 60 godz Udział w wykładach 60 godz Przygotowanie sprawozdania, pracy pisemnej, prezentacji, itp. 30 godz Sumaryczne obciążenie pracą studenta 154 godz Punkty ECTS za moduł 6 ECTS 7/7