informacje nt. wody

22 marca - Światowy Dzień Wody
Bez wody nie ma życia... Woda jako czysty związek wodoru i tlenu (H2O) w przyrodzie nie
występuje. Jest bardzo rozcieńczonym roztworem soli, kwasów, zasad i gazów. Skład chemiczny
wód zależy od ich pochodzenia. Wody opadowe zawierają niewielką ilość domieszek. Wody
podziemne przesiąkając przez warstwy skorupy ziemskiej ulegają wzbogaceniu w składniki
mineralne i związki organiczne. Wody powierzchniowe zawierają mniej składników mineralnych
niż wody podziemne, ale charakteryzują się wyższą zawartością substancji organicznych
pochodzenia naturalnego i przemysłowego. Wody ujmowane do produkcji wody pitnej poddawane
są różnym procesom uzdatniania w zależności od rodzaju i ilości usuwanych zanieczyszczeń.
Nadzór nad jakością wody sprawują organy państwowej inspekcji sanitarnej, które monitorują
parametry organoleptyczne, fizykochemiczne i bakteriologiczne. Wymagania, jakim powinna
odpowiadać woda do spożycia przez ludzi określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29
marca 2007 r. w prawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi /Dz. U. z 2007 r., Nr
61, poz.417/. Według powyższego aktu prawnego „woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego,
jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej
potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących
potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz nie ma agresywnych właściwości
korozyjnych”.
Załączniki do rozporządzenia zawierają najwyższe dopuszczalne wartości (NDS) poszczególnych
parametrów w wodzie. Są one wytycznymi dla przedsiębiorstw wodociągowych, które zobowiązane
są do dostarczenia wody o odpowiedniej jakości.
Skład chemiczny wody charakteryzuje jej właściwości. Jedną z najważniejszych właściwości
eksploatacyjnych wody jest korozyjność, której skutkiem może być niszczenie instalacji
wodociągowych i wtórne pogorszenie jakości wody. Korozja instalacji wodociągowych dotyczy w
Strona 1 z 5
takim samym stopniu wody zimnej jak i ciepłej i jest zjawiskiem nieuniknionym, które może zostać
spowolnione w zależności od charakterystyki wody oraz rodzaju technologii uzdatniania. Zjawiska
korozji rur są bardzo złożone i zależą od wielu czynników min: składu chemicznego wody, rodzaju
materiałów zastosowanych w instalacji, warunków hydraulicznych.
Największym problemem jest korozja w instalacjach wody pitnej i ciepłej użytkowej które są
wykonane przeważnie ze stalowych rur ocynkowanych. Prowadzi ona nie tylko do
podwyższonej awaryjności sieci, ale przede wszystkim do pogorszenia własności
organoleptycznych i zmian jej składu chemicznego. Wzrasta zawartość żelaza, a w wyniku
niszczenia wewnętrznych ocynkowanych powłok w wodzie pojawiają się też związki cynku.
Podczas budowy instalacji z rur ocynkowanych nie można montować przed nią armatury oraz
żadnych urządzeń i materiałów, które mogą powodować zwiększenie ilości jonów miedzi w wodzie.
Mogą to być np. rury i łączniki z miedzi lub mosiądz, wymienniki płytowe, które zostały
polutowane miedzią. Uwalniane wówczas produkty korozji zanieczyszczają często wodę w takim
stopniu, że staje się ona niezdatna do użycia. Procesy te zachodzą czasem z taką intensywnością, że
pojawiająca się u odbiorców ciepła woda ma kolor brunatny. Dlatego też projektując i wykonując
instalacje należy każdorazowo zaktualizować skład chemiczny wody.
Drugim ważnym czynnikiem wpływającym na korozyjność wody jest jej skład chemiczny, gdzie
dużą rolę odgrywają min. takie parametry jak: zawartość związków mineralnych – chlorków i
siarczanów, odczyn - pH, twardość, obecność mikroorganizmów.
Wzrost zawartości rozpuszczonych soli mineralnych zwiększa intensywność korozji poprzez
zwiększenie przewodnictwa właściwego oraz ma wpływ na rozpuszczanie wytraconych warstw
ochronnych. Wysoka mineralizacja sprzyja reakcjom elektrochemicznym. Jony chlorkowe i
siarczanowe są najbardziej niebezpieczne, gdyż powodują korozję wżerowa metali.
Zmniejszenie odczynu wody zwiększa korozyjność wody. Jednocześnie ulega zmniejszeniu ilość
powstających trudno rozpuszczalnych związków żelaza tworzących warstwę ochronną. Wzrost
odczynu powoduje zmniejszenie szybkości korozji. Przy pH=6,5-9,5 może mieć miejsce najgorsza
korozja tzw. wżerowa. Dopiero pH wody powyżej 9 daje znaczne zmniejszenie potencjału
korozyjnego wody.
Wysoka twardość wody wpływa hamująco na proces korozji. Największe właściwości
korozyjne mają wody miękkie. Odpowiednia twardość może powodować powstawanie warstwy
ochronnej poprzez wytrącenie CaCO3. W wodach o niskiej twardości węglanowej obecny jest
agresywny CO2, który rozpuszcza produkty korozji i warstwy ochronne. Związanie agresywnego
CO2 jest możliwe poprzez np. dodanie wody wapiennej. Dawka powinna być tak dobrana żeby
Strona 2 z 5
wytrącić niewielką ilość węglanu wapna , który tworzy warstewkę ochronna na powierzchni
metalu.
Obecność bakterii żelazowych, bakterii redukcyjnych siarczany, bakterii siarkowych oraz
mikroorganizmów saprofitycznych w przewodach wodociągowych przyspiesza w nich rozwój
korozji. Obecność ilości mikroorganizmów zależy od skuteczności działania środka
dezynfekcyjnego oraz koncentracji substancji odżywczych w rurociągach np. zawartości żelaza,
siarczanów, amoniaku, związków organicznych.
Skuteczne zapobieganie zjawisku nadmiernej korozji wymaga podejmowania odpowiednich
działań nie tylko na etapie produkcji wody, ale również na etapie projektowania, wykonania
eksploatacji instalacji wodociągowych.
Jakość wody do picia jest kontrolowana na całym świecie. Dla konsumentów bardzo ważne są
doznania, jaki mogą mieć za pośrednictwem własnych zmysłów: barwa, smak i zapach wody. Jeżeli
te doznania będą negatywne, to nawet najbardziej bezpieczna pod względem zdrowotnym woda
będzie budzić podejrzenia. Jednak z drugiej strony brak negatywnych cech organoleptycznych nie
gwarantuje bezpiecznej wody. W naszym kraju nadzór nad jakością wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi, sprawowany jest przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgodnie z
wcześniej przytoczonym rozporządzeniem. Rozporządzenie stanowi implementację Dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Jako kraj członkowski Unii Europejskiej na równi z innymi
państwami jesteśmy zobowiązani do ochrony zdrowia ludzkiego przed szkodliwymi skutkami
wszelkiego zanieczyszczenia wody poprzez zapewnienie, iż jest ona zdatna do picia.
Na terenie powiatu wrzesińskiego znajduje się 40 wodociągów, których źródłem zaopatrzenia
(surowcem) są wody podziemne, bezpieczniejsze niż wody powierzchniowe. Są to wodociągi
publiczne produkujące wodę przeznaczoną do zbiorowego zaopatrzenia, wodociągi zakładowe i
lokalne produkujące wodę do celów komercyjnych.
Jakość wody na terenie powiatu wrzesińskiego oceniana jest jako dobra. Najczęściej jakość
wody kwestionowana jest ze względu na przekroczenia parametrów fizykochemicznych takich jak:
mangan, żelazo, amoniak, mętność, barwa. Podwyższona wartość barwy i mętności wpływa jedynie
na pogorszenie organoleptycznych właściwości wody, a nie na aspekty zdrowotne. Mętność wody
uwarunkowana jest obecnością różnych związków nierozpuszczonych w wodzie, w tym
wytrącających się związków żelaza czy manganu. Duża zawartość żelaza w sieci wodociągowej
sprzyja rozwojowi nitkowatych bakterii żelazistych, które oprócz zwiększania barwy i mętności
Strona 3 z 5
nadają wodzie wyczuwalny „metaliczny” posmak. Wysokie stężenia mogą powodować
powstawanie brunatnych plam i zacieków przy praniu bielizny, takie same plamy powstają na
urządzeniach sanitarnych. Określenie dopuszczalnej zawartości żelaza w wodzie do picia na
poziomie 0,2 mg/l nastąpiło nie z powodów zdrowotnych, lecz estetyczno - organoleptycznych i
ekonomicznych. Dopuszczalna zawartość manganu ze względów zdrowotnych z uwzględnieniem
Tolerowanej Dawki Dziennej oraz dziennego spożycia wody wynosi 0,4 mg/l przy wartości
akceptowalnej przez konsumenta 0,1 mg/l. W wodach zawierających > 0,02 mg/l manganu
tworzą się osady w rurach oraz mogą się rozwijać bakterie manganowe dając wodzie nieprzyjemny,
stęchły smak i zapach utrudniając przy tym dezynfekcję sieci. Podwyższona zawartość amoniaku
może powstawać w wodach podziemnych na skutek redukcji azotynów i azotanów przez
siarkowodór, siarczki lub substancje humusowe. Jednak amoniak pochodzenia mineralnego nie
stwarza problemów zdrowotnych. Światowa Organizacja Zdrowia określa wartość normatywną
amoniaku na poziomie 1,5 mg/l.
W przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia bakteriologicznego w wodzie do spożycia
przedsiębiorstwa wodociągowe podejmują natychmiastowe działania w celu poprawy jakości wody
poprzez natychmiastowe chlorowanie i płukanie urządzeń stacji uzdatniania wody i sieci
wodociągowej.
12,5
25
barwa
25
12,5
mętność
amoniak
25
żelazo
mangan
Wykres 3 – Procentowy udział poszczególnych parametrów fizykochemicznych, które zostały
przekroczone w 2010 r.
Strona 4 z 5
10%
woda przydatna do
spożycia
woda o warunkowej
przydatności do spożycia
90%
Wykres 2 - Jakość wody do spożycia przez ludzi w wodociągach na terenie powiatu wrzesińskiego
w 2010 r.
Woda z z terenu powiatu wrzesińskiego charakteryzuje się odpowiednimi wartościami (nie
przekracza wartości normatywnych) parametrów wpływających na korozyjność wody. Zawartość
zarówno chlorków jak i siarczanów w wodzie nie przekracza 25 mg/l, przy dopuszczalnej wartości
chlorków 250 mg/l i siarczanów 250 mg/l. Posiada właściwości wody średnio twardej tj. ok. 300
mg/l (dopuszczalny zakres określony został w granicach 60-500 mg/l). Odczyn – pH waha się w
granicach ok 7,5 .
„Pamiętajmy aby chronić wodę, oszczędzać ją i szanować,
gdyż czysta woda jest życiem”.
• „Wszystkie istoty ciągną do wody i wokół niej organizują
swoje życie. Podobnie ludzkość. Sercem każdej społeczności
jest woda: wielka jak morze albo mała jak źródełko”.
Strona 5 z 5