pobierz

Z PRADZIEJÓW IRLANDII
,,Geneza władzy sprawowanej przez króla łączy się z jego
funkcjami sakralnymi. Obrzędy mające zapewnić płodność ziemi
czy bydła, stanowiące rodzaj uroczystości zaślubin elekta z
władzą, z ziemią, z symbolem urodzaju, stanowią podstawowy
składnik uroczystości intronizacyjnych. Jeszcze w XII wieku
jeden z królów Ulsteru obowiązany był w czasie intronizacji
dopełnić rytualnego stosunku z klaczą ofiarną, a następnie
skąpać się w rosole z jej mięsa. Obrzęd ten zdaje się sięgać
zamierzłych czasów wspólnoty europejskiej; podobna ceremonia
znana jest z Indii starożytnych, gdzie chodziło jednak o królową i
ogiera... Jako wcielenie boskiego przodka król był ojcem
wszystkich swoich współplemieńców... Wiązała się z tym wiara,
że jako mityczny małżonek swego plemienia, kraju, prowincji
król jest małżonkiem wszystkich żon swych współplemieńców.
Przysługuje mu prawo pierwszej nocy traktowane niekiedy jako
obowiązek; gdy bawił u któregoś ze swych wasali, żona i córki
gospodarza były do dyspozycji gościa, a wzgardzenie nimi
uważano za obrazę. Obyczaj ten, wyniesiony z praojczyzny
indoeuropejskiej, przetrwał długie wieki i kwitł nawet po
wprowadzeniu chrześcijaństwa". Pisał o tym prof. Stanisław
Grzybowski.
W języku irlandzkim Mac przed nazwiskiem oznacza syna,
O' - wnuka. Tak powstawały nazwiska: 0'Kennedy, 0'Hara,
0'Dempsey, 0'DonneI, 0'Brien, 0'Conor, Mac Namara, MacSwiney, MacCarthy, MacBride, MacCurtin. Liczniejsze rody
stanowiły clann - potomstwo. Króla nazywano ri w Irlandii, a rix
w Galii (Vercingeto-nx). Zapewne także celtyckiego
pochodzenia jest tytuł króla w języku łacińskim - rex, a także i
wschodniogermański ryk (Herman-ryk, Ala-ryk, Teodo-ryk).
Łatwość z jaką Galia i Hiszpania przyjęły łacinę, wynikała w
dużym stopniu ze wspólnego praceltyckiego pochodzenia
Italików i Celtów (M. Dillon).
Tytuł króla, który utrwalił się w Polsce, pochodzi dopiero z XI
wieku i wywodzi się od imienia Karola Wielkiego.
Pierwszymi mieszkańcami Irlandii, po których pozostał jakiś
ślad (prymitywne narzędzia krzemienne, kości żubrów i jeleni),
to ludzie żyjący u schyłku późnego paleolitu. Należeli oni do
kręgu kultury magdaleńskiej. Po nich przyszli mezolityczni
łowcy reniferów. Podobnie jak na naszych ziemiach reprezentowali rasę laponoidalną. Pierwsze naczynia gliniane w Irlandii
wytwarzał lud kultury ceramiki dołkowo-grzebykowej, kojarzony zazwyczaj z ludami fińskimi. Po nich, także w neolicie, na
wyspę dociera lud kultury pucharów lejkowatych. Pochodził
prawdopodobnie z Kaukazu, a posługiwał się, jak się przypuszcza, językiem z grupy azjanickiej. Był to ten sam lud, który
wybudował na naszych ziemiach megalityczne groby kujawskie i
kopalnie w Krzemionkach Opatowskich. Ich następcami byli w
Irlandii Iberowie, przybyli z Francji lub bezpośrednio z
1
Hiszpanii. Za ich praojczyznę uważa się starożytną Iberię
kaukaską. Oni także pozostawili ślady swojej bytności w Polsce:
dolmeny, menhiry, ceramikę i charakterystyczną broń. Byli
znakomitymi metalurgami. To oni zapoczątkowali epokę brązu
w zachodniej i środkowej Europie. Archeolodzy nazywają ich
ludem kultury pucharów dzwonowatych. Reliktem etnicznym
Iberów jest społeczność baskijska we Francji i Hiszpanii.
Grobowce megalityczne kultur pucharów lejkowatych i
dzwonowatych w Irlandii pochodzą z połowy III tysiąclecia do
początków I tysiąclecia. Rozmieszczone są głównie między
Dublinem a Sligo. Kopiec z New Grange i grobowiec z Knowth
porównywalne są ze słynnymi budowlami megalitycznymi, jak
Stonehenge z Anglii, Carnac we Francji i Maes Howe na
Orkadach.
Najazdy nie ustawały. Na południu Hiszpanii powstało nowe
mocarstwo morskie, Tartessos, ze stolicą w Tarsis u ujścia
Guadalkiwiru. Do nich to król Salomon wysyłał co trzy lata
statki Fenicjan po złoto, miedź, brąz, cynę, bursztyn, małpy i
pawie. W poszukiwaniu drogocennej cyny i innych surowców
Tartessyjczycy docierali na Morze Północne. Tarsis stał się
jednym z największych portów antycznego świata. Żeglarze z
Krety, Grecji, Tyru, Gadir, Kartaginy, Iberii i Etrurii dokonywali
tutaj ożywionej wymiany towarowej. Tartessyjczycy pozostawili
po sobie liczne ślady u wybrzeży Francji, Irlandii, Kornwalii, Danii
i Bałtyku. Być może dokonali także inwazji militarnej Irlandii.
W VI wieku pne. doszło do dramatycznych wydarzeń w zachodniej części Morza Śródziemnego. Koalicja etrusko-kartagińska rozgramia w roku 535 pne., w bitwie morskiej w pobliżu Alalii na Korsyce, flotę grecką, jeńcy greccy (Fokijczycy)
zostają wymordowani. Korsyka staje się własnością Etrusków, a
Sardynia Kartagińczyków. Blokada zachodu przez sojuszników
nie dopuszcza Greków do dalszej ekspansji na tym obszarze.
Statki greckie nie mogą wypływać na Atlantyk, nie docierają
także na Półwysep Pirenejski, do Galii i zachodniej części
północnej Afryki. Około roku 500 pne. znika z powierzchni
ziemi miasto Tarsis, najważniejszy partner handlowy Irlandii.
Przypisuje się zazwyczaj zniszczenie tego miasta Kartagińczykom. Bardziej prawdopodobna jest jednak zagłada miasta z
powodu trzęsienia ziemi i zalania wodami oceanu.
Po zdobyciu Tyru przez Aleksandra Wielkiego blokada zachodniej części Morza Śródziemnego zostaje przełamana. Grecki
kupiec z Massilii (Marsylii), Pyteasz, dociera na Atlantyk, opływa
Brytanię od zachodu, żegluje do legendarnej wyspy Thule
(Islandii?), do brzegów Jutlandii i Irlandii. Wraca z cennymi
wiadomościami o krajach wydobywających złoto, rudy miedzi i
cyny. O Celtach wyraża się nie najlepiej. Twierdzi, że są
kanibalami. Ma im też za złe uprawianie zbiorowych małżeństw
(promiskuityzm).
Skąd przybyli do Irlandii Celtowie? Około 2000 lat pne. na
terenie dzisiejszej Bawarii i Czech, z dawnej językowej wspól2
noty indoeuropejskiej, wyodrębniła się grupa ludów celtyckich
(Nora Chadwick). Już w końcu II tysiąclecia pne. niektóre ludy
celtyckie wyruszyły na poszukiwanie nowych ziem.
Na początku epoki żelaza celtyccy Goidele dotarli do hiszpańskiej Galicji, południowej Francji i Brytanii. Kilkaset lat
później nowe fale celtyckie Piktów i ludów galijsko - belgijskich
spychają brytyjskich Goidelów do Irlandii, Szkocji i na wyspę
Man.
Dzisiejsze języki irlandzki i szkocki wywodzą się z języka
Goidelów, zaś walijski i bretoński z wymarłych języków galijsko
- belgijskich.
W okresie lateńskim Celtowie władali niemal całą Europą i
Małą Azją, w tym także naszymi ziemiami. Dzisiaj jedynym
wolnym krajem celtyckim jest Irlandia. Wydała ona wielu
wybitnych ludzi. Któż nie zna takich nazwisk jak Bernard Shaw,
James Joyce, Oskar Wilde, Samuel Beckett, Thomas Moore,
Jonathan Swift, Sean 0'Casey, Frank 0'Connor.
3