Opodatkowanie aportów Know-how jako aport Wynalazek Patent

Krzysztof Olbrycht
doradca podatkowy
Opodatkowanie aportów
Wniesienie aportem do spółki know-how, wynalazku, patentu lub innego aportu
może okazać się nieopłacalne. Przy wnoszeniu aportów niezbędna jest znajomość
przepisów podatkowych, aby nie popaść w podatkową pułapkę.
Ważnym obowiązkiem wspólnika spółki kapitałowej jest pokrycie swoich udziałów
lub akcji poprzez wniesienie wkładów. Możliwe jest wniesienie wkładów w gotówce
(wkłady pieniężne) lub aportów (wkłady niepieniężne). Aportem może być
nieruchomość, rzecz ruchoma albo prawo mające wartość materialną (prawo
majątkowe), które jest zbywalne i może być umieszczone w bilansie nowo
zawiązanej spółki.
Know-how jako aport
Rodzajem takiego prawa może być know-how. Jest to nowe słowo w polskim prawie
podatkowym, przyjęte do użytku z języka angielskiego. Zgodnie ze Słownikiem
Współczesnego Języka Polskiego know-how to: „cała wiedza techniczna i
technologiczna potrzebna do wyrobu określonego produktu”. Zgodnie ze
Słownikiem Języka Angielskiego w Biznesie, wydanego przez wydawnictwo
Longman, know-how jest to specyficzna wiedza lub umiejętność, odnosząca się do
wykonania jakiegoś trudnego zadania lub rozwiązania skomplikowanego
problemu. Przykładem może być zaplanowanie lub rozpoczęciu nowego procesu
produkcyjnego, uruchomienie i eksploatacja nowej maszyny lub wyposażenia.
Innymi słowy, jest to wiedza profesjonalna, fachowa, znana tylko ekspertom z danej
dziedziny.
Know-how to także wiedza i doświadczenie konieczne do prowadzenia konkretnej
działalności gospodarczej. Osoba posiadająca taką wiedzę jest jej właścicielem.
Skoro tak, to może wnieść tę wiedzę do spółki jako aport, pod warunkiem, że
know-how zostało należycie udokumentowane i utrwalone w postaci opracowania,
zapisu, programu, biznes planu, memorandum albo wynalazku. Mieści się
wówczas w szerokim określeniu aportu.
Wynalazek
Wynalazek jest swojego rodzaju know-how, które wnosi coś nowego, dotąd nie
spotykanego, do dziedziny ludzkiej wiedzy. Nie wszystkie wynalazki są chronione
patentem.
Wynalazkiem, na który udziela się patentu, jest rozwiązanie nowe,
charakteryzujące się poziomem wynalazczym i nadające się do przemysłowego
stosowania (zgodnie z ustawą Prawo własności przemysłowej).
Patent
Patent jest prawem wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zawodowy lub
zarobkowy na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej. Potwierdzeniem udzielenia
patentu jest opublikowany dokument patentowy oraz wpis do rejestru
prowadzonego przez Urząd Patentowy. Procedurę udzielania patentu określa
ustawa Prawo własności przemysłowej.
Amortyzacja
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (art.16.b.) przewiduje prawo
spółki kapitałowej do amortyzowania „wartości niematerialnych i prawnych”.
Między innymi można amortyzować:
1.prawa do wynalazków,
2.prawa do patentów,
3.wartość know-how.
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się stosując zasady określone w ustawie o
podatku dochodowym od osób prawnych. Okres dokonywania odpisów nie może
być krótszy niż 60 miesięcy, czyli 5 lat. Odpisy amortyzacyjne pomniejszają
podstawę opodatkowania i wpływają na zmniejszenie kwoty podatku spółki.
Technologie starzeją się albo stają się ogólnodostępną częścią wiedzy technicznej
na całym świecie. Ochrona patentów jest udzielana na określony z góry okres, np.
20 lat. Z biegiem czasu spada wartość patentów, co uzasadnia ich amortyzację.
Odpisy amortyzacyjne dotyczące wynalazków i patentów pomniejszają podstawę
opodatkowania podatkiem dochodowym.
Problemy z amortyzacją know-how
Problem powstaje przy dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych od know-how.
Zgodnie z art.16.ust.1.pkt.64. powołanej ustawy, “Nie uważa się za koszty
uzyskania przychodów (...) odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej
wartości niematerialnych i prawnych wniesionych do spółki w postaci wkładu
niepieniężnego, stanowiących równowartość uzyskanych informacji związanych z
wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej
(know-how).”
Z przepisu wynika, że jeżeli spółka uzyskała know-how w postaci aportu, to
amortyzacja tego aportu nie obniża podstawy opodatkowania spółki. Dokonywane
odpisy amortyzacyjne stanowią w takim przypadku koszt bilansowy, który nie ma
wpływu na podatek dochodowy spółki.
Sformułowania w umowie spółki
Zapisy użyte w akcie notarialnym umowy spółki mają znaczenie dla przyszłych
zobowiązań podatkowych spółki. Kodeks spółek handlowych wymaga dokładnego
określenia przedmiotu aportu. Czasem subtelna różnica w nazewnictwie aportu
może mieć duże znaczenie finansowe. Na przykład, użycie zwrotu “know-how”
zamiast “prawo do wynalazku” lub “prawo do patentu”, może dać powód organom
podatkowym do zakwestionowania prawidłowości rozliczenia amortyzacji aportu.
- jako koszty uzyskania przychodów.
Podatek od aportu
W art.17.ust.1.pkt.9.i ust.1a. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
przewidziane jest, że “Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się: (...)
nominalną wartość udziałów (...) w spółce (...) objętych w zamian za wkład
niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część”.
Kolejny przepis mówi: “przychód (...) powstaje w dniu zarejestrowania spółki”.
Oznacza to, że wartość udziałów otrzymanych w zamian za aport w każdej innej
postaci, niż przedsiębiorstwo, jest przychodem wspólnika - osoby fizycznej. Odnosi
się to nie tylko do wniesienia know-how, ale też do wynalazków i patentów.
Przychód podatkowy pomniejsza się o koszty jego uzyskania, a dopiero potem od
tak otrzymanego dochodu oblicza się należny podatek. Przy wniesieniu know-how,
patentu lub wynalazku nakład własnej pracy ani wartość własnej wiedzy,
informacji lub doświadczenia nie stanowi kosztów podatkowych, dlatego nie obniża
podstawy opodatkowania. Przecież know-how charakteryzuje się tym, że jego autor
wkłada przede wszystkim własną pracę i wykorzystuje własną wiedzę w
przygotowaniu np. biznes planu, który wnosi aportem.
W praktyce oznacza to, że cała wartość udziałów w spółce, które otrzyma osoba
wnosząca aportem know-how, patent lub wynalazek stanie się jej przychodem w
dniu rejestracji spółki. Spowoduje to obowiązek zapłaty podatku dochodowego od
osób fizycznych (PIT) według wzrastającej skali od tej całej wartości udziałów.
Wniesienie aportów jest opodatkowane także, gdy wnoszącym aport jest osoba
prawna - wspólnik spółki. Stosowne regulacje są analogiczne.
Opodatkowane jest również wniesienie innych rzeczy aportem, na przykład
samochodu, maszyny produkcyjnej lub nieruchomości.
Wniesienie przedsiębiorstwa
Osoby prawne i fizyczne wnoszące aportem całe przedsiębiorstwo (albo jego część)
są uprzywilejowane pod względem podatkowym. Wniesienie przedsiębiorstwa
aportem nie powoduje obowiązku zapłaty podatku dochodowego. Obowiązek
zapłaty podatku powstanie później, jeśli wspólnik sprzeda lub w inny sposób
przeniesie własność udziałów, które objął w zamian za przedsiębiorstwo lub jego
część.
Prawo podatkowe wyraźnie preferuje transakcje polegające na wnoszeniu całych
zorganizowanych przedsiębiorstw (zakładów) lub ich części do nowych podmiotów –
spółek, a dyskryminują obejmowanie udziałów w spółkach w zamian za np.
pojedyncze składniki majątkowe. Preferencje dotyczą przede wszystkim fuzji i
przejęć zmierzających do koncentracji kapitału. Podatnicy przekazujący do spółek
ruchomości, prawa i nieruchomości (osobno, w sposób nie zorganizowany) są
niejako karani, być może po to, aby eliminować zjawisko “lewarowania”, czyli
wygórowanego wyceniania udziałów w spółkach w celu zawyżenia wyceny
przedsiębiorstwa. W aktualnym stanie prawnych popiera się zakładanie spółek za
gotówkę, a nie poprzez wnoszenie innych dóbr.
Czy się opłaca ?
Wniesienie aportem do spółki know-how, patentu lub wynalazku może okazać się
dla wspólnika nieopłacalne. Amortyzacja aportu w postaci know-how nie obniża
podstawy opodatkowania spółki podatkiem dochodowym. Praktycznie od całej
wartości udziałów otrzymanych za aport wspólnik musi zapłacić podatek
dochodowy, bo wartość własnej pracy nie stanowi kosztów podatkowych.
Jak widać praktyczne wspieranie innowacyjności i przedsiębiorczości przez
ustawodawcę rozmija się z oficjalnymi deklaracjami polityków. Podatki od aportów
można istotnie ograniczyć, ale to jest temat na następny artykuł ...