Komputer i technologia informacyjna na lekcjach j. rosyjskiego

Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
Program innowacyjny
„KOMPUTER I TECHNOLOGIA INFORMACYJNA
NA LEKCJACH JĘZYKA ROSYJSKIEGO”
Data rozpoczęcia realizacji: 1 września 2004r.
Miejsce realizacji: Zespół Szkół Ogólnokształcących w Żarach
Autorzy i realizatorzy:
1. mgr Elżbieta Gesing, nauczycielka języka rosyjskiego
2. mgr inż. Ewa Fabian, nauczycielka informatyki
Uczestnicy programu: uczniowie klasy I liceum z językiem rosyjskim
od podstaw
Czas realizacji: klasa I
Program
zaopiniowany
przez
Radę
Rodziców
Zespołu
Szkół
Ogólnokształcących dnia 12 marca 2004r.
Program
zatwierdzony
uchwałą
Rady
Pedagogicznej
Zespołu
Szkół
Ogólnokształcących dnia 15 marca 2004r.
Strona 1 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
I. Wstęp
Pojawienie się komputera w szkołach stworzyło nowe możliwości dla wszystkich
przedmiotów, w tym również dla języków obcych. Wprowadzając na lekcję pracę
z komputerem, można uczyć języka poprzez wykorzystanie niektórych programów
standardowych:
•
edytory tekstu,
•
edytory graficzne,
•
programy prezentacyjne,
oraz sieci lokalnej i globalnej:
•
przeglądarki internetowe
•
wyszukiwarki internetowe
•
programy pocztowe i komunikacyjne.
W pracy nad językiem wspomaganej komputerem i technologią informacyjną
„zadanie nauczyciela polega na dopasowaniu treści językowych i metod pracy do poziomu
znajomości języka i stopnia autonomii ucznia. Należy dodatkowo uwzględnić dostępne
warunki techniczne oraz umiejętności uczniów w zakresie obsługi komputera.”1 W związku
z tym, że uczestnikami niniejszej innowacji są uczniowie klasy I rozpoczynający naukę
języka rosyjskiego w szkole średniej od podstaw, przydatne w pracy nad językiem będą:
•
Microsoft Word,
•
Microsoft Paint,
•
Microsoft Power Point,
•
Sieć lokalna,
•
Internet.
W innowacji zrezygnowano jedynie z programów komunikacyjnych typu: „chat” czy
„gadu – gadu”, w zastosowaniu których przeszkodą byłby odmienny alfabet, a co się z tym
bezpośrednio wiąże – brak u uczniów umiejętności sprawnego pisania na klawiaturze
rosyjskiej. W tym przypadku czynności komputerowe przesłoniłyby cele językowe.
Posługując się programem Microsoft Word można na lekcji języka obcego redagować
np. krótkie teksty. Szczególnie jest to ciekawe na lekcjach języka rosyjskiego, gdy pisząc
po rosyjsku, uczniowie wykorzystują klawiaturę rosyjską. Program Microsoft Paint z kolei
1
Gajek E.: „Komputery w nauczaniu języków obcych”. PWN, Warszawa 2002, s.48.
Strona 2 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
można stosować, przygotowując różnego rodzaju projekty językowe zgodne z podejmowaną
na lekcji tematyką. Program Microsoft Power Point wspomaga i wzbogaca wystąpienia
informacyjne uczniów różnego rodzaju prezentacjami. Natomiast Internet umożliwia dostęp
do nieograniczonych zasobów informacji z dowolnej dziedziny dzięki stronom www oraz
kontakt z innymi użytkownikami Internetu poprzez pocztę elektroniczną.
Poza zorganizowanymi formami nauczania komputer, a w szczególności Internet,
stanowi doskonałą pomoc w samokształceniu. Dzięki tej metodzie uczniowie mogą
samodzielnie poszerzać swą wiedzę. Najczęściej jest wykorzystywana w pracy z uzdolnioną
młodzieżą przygotowującą się do udziału w olimpiadach.
Z pomocą komputera nauczyciel może tworzyć różnorodne środki dydaktyczne,
wykorzystywane na lekcjach. Komputer również zastąpił tradycyjną pocztę czy odtwarzacz
video. Przy tym jest szybszy i efektywniejszy.
Internet jest przydatnym narzędziem w nauczaniu języka rosyjskiego. Daje szersze
i ciekawsze możliwości w porównaniu z tradycyjnymi sposobami nauczania. Wspiera
kreatywność i samodzielną pracę uczniów. Nauczyciel na lekcji z komputerem jest doradcą,
gdyż Internet wymaga selektywnego podejścia do masy wiadomości w nim zamieszczanych.
Poza tym wspomaga ucznia językowo podczas redagowania w języku rosyjskim różnych
tekstów użytkowych.
II. Charakterystyka programu
Napisanie programu innowacyjnego poprzedziły liczne lekcje języka rosyjskiego
zrealizowane w pracowni komputerowej we współpracy z nauczycielem informatyki.
Wynikały one z potrzeby stosowania aktywnych metod nauczania na lekcjach języka
rosyjskiego,
innych,
niż
tradycyjne.
A
przeprowadzone
ankiety
wśród
uczniów
klasy I potwierdziły celowość realizacji tego typu zajęć.
„Systematyczna praca z komputerem na lekcji języka obcego czy stosowanie
technologii informacyjnej wymaga opracowania szczegółowego planu, czasem wręcz mini
programu, który stanowić może uzupełnienie wybranego programu nauczania języka
obcego”2. Zgodnie z tym cele niniejszej innowacji wynikające z założeń „Podstawy
programowej kształcenia ogólnego” oraz „Programu nauczania języka rosyjskiego
2
Komorowska H., Obidniak D.: „Stopień po stopniu. Rozwój zawodowy nauczyciela języków obcych”. PWN,
Warszawa 2002, s. 69.
Strona 3 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
w
liceum
ogólnokształcącym,
liceum
profilowanym
i
technikum.
Kurs
dla początkujących”, nr dopuszczenia DKOS-4015-24/02 zostały poszerzone o elementy
związane z technologią komputerową, a ich osiągnięcie będzie możliwe dzięki zastosowaniu
urozmaiconych metod pracy nad językiem wspomaganych komputerem. Są to dodatkowo
elementy wpływające na uatrakcyjnienie lekcji języka rosyjskiego.
Program zakłada realizację treści programowych w grupach językowych
16 – osobowych. Wtedy w pracowni komputerowej z jednego stanowiska będzie korzystało
co najwyżej dwóch uczniów. Niezbędny jest stały dostęp do Internetu oraz odpowiedni
do potrzeb realizacji programu zestaw licencjonowanego oprogramowania. Warunkiem
rozpoczęcia pracy nad językiem wspomaganej komputerem jest również umiejętność obsługi
komputera posiadana przez nauczyciela i ucznia oraz wiedza nauczyciela na temat
wspomaganych komputerem metod pracy nad językiem.
W celu realizacji założeń niniejszy program zakłada, że zajęcia z technologii
informacyjnej powinny co najmniej o jeden „krok” wyprzedzać lekcje języka
rosyjskiego. Np. redagując w pracowni komputerowej tekst w języku rosyjskim, uczniowie
wcześniej na informatyce powinni opanować przełączanie języka polskiego na rosyjski oraz
zapoznać się z układem liter rosyjskich na klawiaturze.
Pisanie na pierwszych lekcjach nie będzie łatwe, czynność ta niektórych uczniów
zaciekawi, zmobilizuje do ćwiczeń, ale będą też tacy, którzy się zniechęcą ze względu na
wolny przyrost efektów. Dlatego też redagowany tekst powinien być na tyle krótki, ażeby
uczeń zdążył go napisać, a następnie ocenić stopień wykonania zadania. Proces ewaluacji
każdego ćwiczenia wykonanego na lekcji języka rosyjskiego w pracowni komputerowej
pozwoli nauczycielowi na monitorowanie trafności doboru stosowanych przez niego metod
nauczania wspomaganych pracą z komputerem.
Lekcje języka rosyjskiego w pracowni komputerowej stwarzają swobodę działań,
a co za tym idzie – spontaniczność sprzyjającą kreatywności uczniów i realizacji przez nich
własnych pomysłów.
Strona 4 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
II. Cele programu
Ogólne
Cele
Nauczyciela języka rosyjskiego
Nauczyciela informatyki
Zapewnienie pracy z autentycznymi
Samodzielne i odpowiednie
materiałami językowymi.
korzystanie z możliwości
Kształtowanie twórczego myślenia.
środków, narzędzi i metod TI
Formy pracy indywidualnej
Samodzielny i odpowiedzialny
i grupowej.
dobór źródeł informacji
Rozwijanie w uczniach ciekawości,
do wykonywanych zadań
dociekliwości i tolerancji wobec
i rozwiązywania problemów;
innej kultury.
Wykorzystanie do TI
Wzmacnianie motywacji ucznia.
do komunikacji;
Współodpowiedzialność za proces
Wykorzystanie TI do prezentacji
uczenia się.
swoich osiągnięć
Wspieranie kreatywności i samo-
Szczegółowe
dzielnej pracy uczniów.
Wyszukiwanie potrzebnych
Posługiwanie się systemem
informacji.
operacyjnym komputera oraz
Przetwarzanie zdobytych informacji
komunikować się poprzez sieć
zgodnie z założeniami lekcji.
komputerową.
Samodzielne redagowanie krótkich
Korzystanie z dostępnych źródeł
tekstów w języku rosyjskim.
informacji za pomocą
Zaznajamianie się z kulturą Rosji.
komputerów.
Umiejętne selekcjonowanie
Tworzenie prezentacji z
informacji dostępnych w Internecie.
wykorzystaniem programów
Umożliwienie aktywnej
komputerowych i
komunikacji na lekcji.
upowszechnianie ich poprzez sieć.
Wzbogacenie słownictwa.
Opracowywanie dokumentów
Doskonalenie wszystkich
zawierających informacje
sprawności językowych.
pochodzące z różnych źródeł.
Strona 5 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
III. Metody pracy nauczyciela języka rosyjskiego
W okresie wstępnym
(tylko za pomocą myszki komputerowej):
1. Układanie z rozsypanki w prawidłowej kolejności liter alfabetu rosyjskiego.
2. Ćwiczenia na poziomie wyrazu:
a) Uporządkowanie liter w wyrazie.
b) Odtwarzanie wyrazów, z których wcześniej usunięto samogłoski.
c) Tworzenie nowych wyrazów z liter podanego długiego wyrazu.
3. Ćwiczenia na poziomie zdań:
a) Rozdzielanie spacjami wyrazów w zdaniu napisanych w jednym ciągu.
b) Ustawianie wyrazów w zdaniu w prawidłowej kolejności.
4. Ćwiczenia na poziomie tekstu:
a) Wypełnianie luk w zdaniach, dobieranie wyrazów.
b) Ustawianie fragmentów tekstu we właściwej kolejności.
5. Zaznaczanie na ekranie litery, słowa, zdania, które uczeń usłyszał.
6. Powtórzenie słownictwa.
a) Dobieranie podpisów do rysunków i odwrotnie.
b) Rysowanie kształtów odpowiadających podanym nazwom rzeczowników.
c) Malowanie plam adekwatnych do podanych nazw kolorów.
d) Poprawianie wyrazów błędnie napisanych.
7. Tworzenie dialogów poprzez dopasowywanie kwestii.
8. Układanie historyjek obrazkowych.
9. Powtórzenie materiału oraz test.
10. Samokontrola, samoocena.
W okresie podstawowym:
1. Korzystanie z klawiatury rosyjskiej.
Czynność ta łączy się z redagowaniem tekstów przez uczniów. Otrzymują oni bądź
wydrukowany wzór klawiatury, bądź zamieszczają go sobie automatycznie
na ekranie ponad tekstem, który tworzą. Uczniowie, ćwicząc pisownię dodatkowo
w domu, są w stanie opanować pamięciowo układ liter rosyjskich ukrytych pod
Strona 6 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
literami polskim. Idealne rozwiązanie jest wtedy, gdy pracownia komputerowa
dysponuje klawiaturami z rosyjskimi literami.
2. Korzystanie ze słownika internetowego.
Podczas redagowania tekstów uczeń może korzystać ze słownika internetowego polsko
– rosyjskiego, rosyjsko – polskiego. Jednakże w przypadku zadań czasochłonnych
pomocy językowej udziela sam nauczyciel.
3. Podpisywanie obrazków.
Ćwiczenie polega na odgadnięciu nazw przedstawionych rzeczowników, a następnie
podpisanie ich za pomocą klawiatury rosyjskiej.
4. Tworzenie komiksów.
To ćwiczenie z zakresu doskonalenia umiejętności pisania na klawiaturze rosyjskiej
jest bardzo lubiane przez uczniów. Mogą tu włączyć wizualizację realizowaną przez
różne programy komputerowe.
5. Tworzenie mini opowiadań.
Jeden uczeń rozpoczyna tekst, a kolejni, zamieniając się miejscami bądź korzystając
z poczty elektronicznej, uzupełniają go. Ostatni uczeń odczytuje całość.
6. Dodawanie do napisanego tekstu grafiki.
Ćwiczenie bardzo lubiane przez uczniów, ponieważ pozwala im na włączenie
swojej wyobraźni. Zadanie z elementami rywalizacji: kto wykonał ciekawszą
lub śmieszniejszą animację do tekstu.
7. Ćwiczenia komunikacyjne pisane pomiędzy uczniami w klasie z wykorzystaniem sieci
lokalnej.
Zadaniem uczniów jest rozmowa z kolegami siedzącymi obok na zadany temat.
Wysyłają swoje kwestie, korzystając z sieci wewnętrznej.
8. Wymiana
krótkiej
korespondencji
pomiędzy
uczniami
a
nauczycielem.
Ćwiczenie w ramach projektu językowego, polegające na zredagowaniu przez uczniów
na lekcji mini wiadomości, np. pozdrowień z wypoczynku nad jeziorem, a następnie
przesłaniu jej nauczycielowi
na prywatny adres e-mail za pomocą poczty
elektronicznej.
9. Praca z tekstem z Internetu.
Uczniowie wyszukują aktualne informacje ze stron rosyjskich dotyczące np. prognozy
pogody, a następnie pracują z tekstem, ćwicząc
umiejętność rozumienia tekstu
czytanego. Sprawność tę można również doskonalić, czytając pocztę elektroniczną..
Strona 7 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
Uczniowie zdolniejsi redagują strony internetowe z aktualnościami do zamieszczania
na stronie szkoły www.lo.zary.pl/katedra.
10. Samodzielne przygotowanie przez zdolniejszych uczniów dodatkowych materiałów na
lekcje z wykorzystaniem Internetu.
Uczniowie mają do dyspozycji spis rosyjskich adresów internetowych, zamieszczony
na szkolnej stronie.
11. Przekazywanie informacji wspomagane prezentacją.
Zadaniem uczniów jest przekazanie informacji np. o Moskwie w taki sposób, aby ich
koledzy zapamiętali jak najwięcej. Pomoże im w tym wcześniej przygotowana
prezentacja
zawierająca
fotografie
z
Moskwy.
Ćwiczenie
może
dotyczyć
przygotowania wycieczki do rosyjskiego miasta.
IV. Metody pracy nauczyciela informatyki
1. Konfigurowanie systemu dla swoich potrzeb.
2. Ćwiczenia w zmienianiu ustawień klawiatury i języka.
3. Ćwiczenia w udostępnianiu i kopiowaniu udostępnionych folderów lub plików.
4. Zakładanie własnego konta internetowego oraz wysyłanie i odbieranie wiadomości.
5. Wyszukiwanie informacji na zadany temat.
6. Ćwiczenia na stronie slowniki.onet.pl
7. Zabawy dydaktycznie w programie do tworzenia prezentacji.
8. Ćwiczenia z zakresu tworzenia dokumentów w edytorze tekstu.
V. Formy pracy
1. Praca indywidualna.
2. Praca w parach.
3. Praca w grupie.
Strona 8 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
VI. Treści programowe
Nauczyciela języka rosyjskiego
Okres wstępny
Okres podstawowy
Wskazywanie osób i przedmiotów.
Członkowie najbliższej rodziny.
Określanie miejsca znajdowania się
Szkoła i klasa.
osób.
Popularne zainteresowania.
Przedstawianie się osób.
Codzienne czynności domowe.
Określanie miejsca zamieszkania.
Określanie samopoczucia.
Nazwy popularnych zawodów i miejsc
Spędzanie czasu wolnego.
pracy.
Zwierzęta domowe.
Moskwa.
Nauczyciela informatyki
Posługiwanie się systemem operacyjnym
Instalowanie dodatkowych opcji
komputera oraz komunikowanie się poprzez
regionalnych.
sieć komputerową
Zmiana języka użytkownika.
Korzystanie z dostępnych źródeł informacji
Udostępnianie katalogów i plików.
za pomocą komputerów
Poczta elektroniczna,
Charakterystyka najbardziej
popularnych wyszukiwarek.
Korzystanie z nich.
Słowniki internetowe.
Tworzenie prezentacji z wykorzystaniem
Przygotowanie slajdów do prezentacji.
programów komputerowych
Strona 9 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
Opracowanie dokumentów zawierających
Wstawianie rysunków oraz ozdobnych
informacje pochodzące z różnych źródeł
napisów.
Przykłady dokumentów zawierających
rysunki, fotografie, autokształty,
hiperłącza.
V. Oczekiwane osiągnięcia ucznia
Uczeń potrafi:
Z zakresu języka rosyjskiego
Z zakresu informatyki
posługiwać się klawiaturą rosyjską
samodzielnie i bezpiecznie posługiwać
redagować w języku rosyjskim krótkie
się systemem komputerowym oraz jego
teksty,
oprogramowaniem,
selekcjonować informacje z Internetu,
posługiwać się komputerem i TI we
przetwarzać je zgodnie z tematyką
wspomaganiu i wzbogacaniu własnego
lekcji,
kształcenia i tworzenia warsztatu pracy
doskonalić
wszystkie
sprawności
intelektualnej,
językowe,
korzystać z dostępnych za pomocą
efektywnie wykorzystywać autentyczne
komputera źródeł informacji,
materiały,
przygotowywać referaty i publiczne
pracować
samodzielnie,
poszerzając
prezentacje z wykorzystaniem źródeł
swoją wiedzę i umiejętności,
informacji
rozwijać swoją wyobraźnię,
komputera i nowoczesnych technik
dzięki pracy grupowej nawiązywać
multimedialnych,
kontakt z rówieśnikami oraz oceniać na
komunikować
ich tle swoją pracę,
komputera za pośrednictwem Internetu,
wzbogacać swoje słownictwo,
wyszukiwać informacje w Internecie,
efektywnie
języka
wykorzystać
rosyjskiego
do
dostępnych
się
za
za
pomocą
pomocą
nauki
samodzielnie ocenić korzyści płynące z
możliwości
użycia komputera i TI do rozwiązania
komputera i technologii informacyjnej.
zadania lub osiągnięcia celu..
Strona 10 z 11
Program „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego” – Elżbieta Gesing i Ewa Fabian
VI. Zakończenie
Innowacja „Komputer i technologia informacyjna na lekcjach języka rosyjskiego”
proponuje pracę niekonwencjonalnymi metodami na lekcji języka rosyjskiego w pracowni
komputerowej. Przeznaczona jest do realizacji z uczniami na pierwszym poziomie
edukacyjnym, ale równie dobrze może być rozszerzona o treści dla poziomu drugiego
i trzeciego. W pracy ze starszymi uczniami, którzy w klasie I opanowali sprawne pisanie
na klawiaturze rosyjskiej można się pokusić o zastosowanie programów komunikacyjnych,
z których w tej innowacji zrezygnowano.
Niniejszy program może z powodzeniem znaleźć zastosowanie na lekcjach innych
języków obcych. Ujęte w innowacji metody i formy pracy z uczniami mogą być
wykorzystane również przez innych nauczycieli – „językowców”.
Należy wierzyć, że realizacja programu odniesie oczekiwany skutek chociażby z
tego względu, że szkoła spełnia wszystkie warunki niezbędne do tego celu. Nie bez znaczenia
jest również fakt, iż dzisiaj większość uczniów posiada własny komputer. Dzięki temu mogą
pracować na komputerze nie tylko na lekcji, ale również w domu, poszerzając wiedzę oraz
doskonaląc swoje umiejętności.
Literatura:
1. Komorowska H., Obidniak D.: „Stopień po stopniu. Rozwój zawodowy nauczyciela
języków obcych”. PWN, Warszawa 2002.
2. Gajek E.: „Komputery w nauczaniu języków obcych”. PWN, Warszawa 2002.
Strona 11 z 11