Przykład udanej mediacji gospodarczej
Transkrypt
Przykład udanej mediacji gospodarczej
Przykład udanej mediacji gospodarczej - studium przypadku Przedstawiamy studium opisujące przykład udanej mediacji gospodarczej - spór dotyczący korzystania z samolotu. 1. Główne okoliczności stanu faktycznego. Przedsiębiorca X prowadzący działalność w zakresie wynajmu samolotów biznesowych zawarł umowę z przedsiębiorcą Y, na mocy której X oddał Y w najem do wyłącznego używania jeden, konkretny samolot na okres jednego roku, od począwszy od stycznia do końca grudnia. Strony ustaliły, że czynsz za okres rozliczeniowy (każdy dzień lotu) będzie płatny przelewem z góry, zaś podstawą obliczenia czynszu należnego pozwanemu za używanie samolotu będzie koszt godziny technicznej w wysokości 1000 zł. brutto według wskazań licznika motogodzin. Jednocześnie powód wpłacił pozwanemu zgodnie umową, kaucję w kwocie 15.000 zł. X do lipca przekazywał Y w uzgodnionych terminach samolot, który po każdym dniu lotu był X zwracany. W trakcie obowiązywania umowy Y użytkował i opłacał przedmiotowy samolot zgodnie z przewidzianymi w niej ustaleniami. W czerwcu X poprosił Y o wpłacenie 30.000 zł. zaliczki na poczet czynszu za kolejne loty w ramach obowiązującej umowy. Y mając na względzie dotychczasową, poprawnie układającą się między stronami współpracę i prośby X, w sierpniu uiścił na rzecz X w/w kwotę 30.000 zł. przelewem na podstawie faktury zaliczkowej. Pomimo dokonania wpłaty w/w kwoty 30.000 zł. na poczet przyszłych lotów i podjętych przez Y prób dalszego używania samolotu, X nigdy więcej po wpłacie w/w zaliczki nie udostępnił go Y. Dodatkowo Y nieoficjalnie dowiedział się, iż przedmiotowy samolot objęty umową najmu został w między czasie sprzedany przez X innemu przedsiębiorcy Z. Przedsiębiorca Y nie miał żadnego kontaktu z nabywcą przedmiotowego samolotu przed jego sprzedażą. Mając na względzie, że cel świadczenia nie został osiągnięty z przyczyn leżących po stronie X, Y wezwał X do dobrowolnego zwrotu wpłaconej zaliczki, jak również kaucji, skutkiem czego X zwrócił Y jedynie część zaliczki w kwocie 5.000 zł. Pomimo kolejnych wezwań do zapłaty, X nie podejmował kontaktu i nie uregulował zadłużenia w łącznej kwocie 40.000 zł, na którą składają się należności w kwocie 25.000 zł. tytułem zwrotu zaliczki na nienależny czynsz oraz kwota 15.000 zł. z tytułu zwrotu kaucji - wobec czego Y wniósł we wrześniu pozew o zapłatę przeciwko X. 2. Przedmiot sporu. Roszczenie o zapłatę (zwrot) kwoty 40.000 zł. (wpłacona zaliczka oraz kaucja) z tytułu niewykonania umowy najmu. 3. Etap sporu. Przedsiębiorca Y wytoczył powództwo przedsiębiorcy X wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 40.000 zł. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Jednocześnie zażądał dopuszczenia dowodu ze wszystkich dokumentów załączonych do pozwu oraz przesłuchania stron na okoliczność postanowień zawartej przez strony w ramach prowadzonej działalności gospodarczej umowy najmu samolotu, należytego wykonywania umowy przez powoda, uzgodnień stron odnośnie wpłacenia przez powoda zaliczki na poczet czynszu za przyszłe loty w ramach obowiązującej umowy, wpłacenia przez powoda na rzecz pozwanego żądanej zaliczki na poczet czynszu, nienależytego wykonania umowy przez pozwanego (a w szczególności niewydania powodowi samolotu po wpłaceniu zaliczki), uznania roszczenia o zwrot zaliczki na poczet przyszłego czynszu przez pozwanego (zwrot kwoty 5000 zł.), bezskutecznego wezwania pozwanego przez powoda do dobrowolnego spełnienia świadczenia. Przedsiębiorca X nie udzielił odpowiedzi na pozew. Przed terminem wyznaczonym na pierwszą rozprawę zwrócił się do przedsiębiorcy Y z propozycją skierowania sprawy do mediacji pozasądowej przy udziale wspólnie wybranego mediatora, która miałaby się zakończyć najpóźniej do dnia wyznaczonego przez sąd na pierwszą rozprawę. Przedsiębiorca Y zgodził się na propozycję X. Strony wspólnie zwróciły się do mediatora ad hoc (tj. spoza listy mediatorów sądowych) współpracującego z Kancelarią Prawną specjalizującą się w polubownym rozwiązywaniu sporów. 4. Podmiot inicjujący mediację (mediacja umowna). Strony wszczęły mediację na podstawie umowy o mediację – czyli doszło do tzw. mediacji umownej (kontraktowej). Wybrany przez strony mediator wyraził zgodę na przeprowadzenie postępowania mediacyjnego. 5. Uczestnicy mediacji. W postępowaniu mediacyjnym uczestniczyli: mediator, przedsiębiorca Y (powód), przedsiębiorca X (pozwany). Ponadto strony wspólnie zdecydowały się poszerzyć skład podmiotów uczestniczących w mediacji o przedsiębiorcę Z, który nabył przedmiotowy samolot w trakcie trwania umowy najmu. 6. Przebieg mediacji i główne postanowienia ugody WSZCZĘCIE mediacji. Strony formalnie wszczęły mediację na podstawie umowy o mediację – czyli doszło do tzw. mediacji umownej (kontraktowej). Wybrany przez strony mediator wyraził zgodę na przeprowadzenie postępowania mediacyjnego. Mediator ustalił ze stronami telefonicznie termin i miejsce pre-mediacji. Na tym etapie wystąpiły też pierwsze wstępne intuicje mediatora co do tzw. diagnozy konfliktu (rodzaju przyczyn i stopnia eskalacji konfliktu). PRE-MEDIACJA (czyli faza poprzedzająca mediację właściwą) Etap I Zapoznanie. Mediator przywitał strony, przedstawił się oraz upewnił się, iż strony wiedzą, na czym co do zasady polega instytucja mediacji (wstępną zgodę na nią w tym przypadku strony wyraziły bowiem mediatorowi już w rozmowie telefonicznej). Mediator postarał się zrobić tzw. pozytywne pierwsze wrażenie, zbudować wiarygodność i atmosferę zaufania. Dokonywał starań, aby stworzyć odpowiedni klimat dla niezakłóconej komunikacji, uzyskania woli przywrócenia pozytywnych relacji oraz polubownego rozwiązania sporu przez strony. Podczas wstępnej komunikacji ze stronami nastąpiło także pierwsze zbieranie podstawowych informacji o stronach, relewantnych faktach oraz dynamice i istocie sporu. Mediator zwrócił uwagę na ewentualne nietypowe okoliczności, istotnie wpływające na specyfikę sporu, którychna tym etapie nie dostrzegł.. Etap II Wprowadzenie do dyskursu mediacyjnego dokonywane przez mediatora. Wprowadzenie dokonane przez mediatora (tzw. monolog mediatora) zawierało (oprócz przedstawienia kompetencyjnego własnej osoby) informacje na temat: istoty, celów, zalet i zasad postępowania mediacyjnego, roli i statusu mediatora (akcentowanie zwłaszcza neutralności i bezstronności - osoby mediatora), roli i statusu stron (zwłaszcza zasad dobrowolności, dobrej wiary i autonomii decyzji), reprezentantów stron, ewentualnych osób trzecich, omówienie głównych etapów mediacji; możliwych strategii mediacyjnych oraz sposobów i form komunikacji (w tym istoty mediacji pośredniej), przedstawienie kwestii wynagrodzenia i odpowiedzialności mediatora. Mediator złożył wobec stron oświadczenie o bezstronności i neutralności w sprawie. Mediator zostawił też miejsce na pytania stron. W tym przypadku pytania Y dotyczyły wpływu mediacji na ewentualną kontynuację postępowania sądowego, a pytanie X dotyczyło możliwości spotkania z mediatorem „na osobności”. Również wstępna ocena mediatora co do aspektu emocjonalnego, poziomu negatywnych emocji i złych relacji stron sporu oraz barier komunikacyjnych stron dała podstawy mediatorowi do przyjęcia, iż właściwą formą mediacji będzie mediacja pośrednia. Na tym etapie mediator dostrzegł, iż Przedsiębiorca X jest bardzo przygnębiony i chwilami „nieobecny” w dyskursie. Etap III Pre-mediacyjne uzgodnienia uczestników dyskursu mediacyjnego. Strony i mediator podpisały umowę o mediację, w jej treści strony wyraziły wprost zgodę na mediacje i osobę mediatora (warte podkreślenia jest bowiem, że zgoda taka nie powinna być dorozumiana lecz wyraźna, co też miało miejsce w omawianej sytuacji). Ujęto też kwestię wynagrodzenia. Załącznikiem do umowy o mediację był regulamin postępowania mediacyjnego (w tym zasad komunikacji w mediacji) zaproponowany przez mediatora. Strony zdecydowały się, iż dyskurs rozpocznie się od mediacji pośredniej (zwanej tez „wahadłową” – czyli od osobnych spotkań mediatora ze stronami). Każde ze spotkań miało dotyczyć - zgodnie z instrukcją mediatora przedstawienia własnego stanowiska wraz z argumentacją (tzw. storytelling ).Zadaniem słuchającego mediatora była próba poznania i zrozumienia punktu widzenia, argumentacji oraz uwarunkowań każdej ze stron w sporze, pod kątem znalezienia potencjalnej przestrzeni porozumienia oraz szansy na poprawę wzajemnych relacji. MEDIACJA właściwa (sensu stricto) Etap IV Przedstawienie stanowisk (własnych wersji) przez każdą ze stron – przeformułowywanie i reinterpretacja dokonywana przez mediatora – I SESJA MEDIACYJNA (spotkania na osobności). Strona X i Y odbyły sesje odrębne z mediatorem, w omawianym przypadku doszłobowiem do tzw. mediacjipośredniej.Z tego powodu strony bardziej otwarcie mówiły nie tylko o swoich stanowiskach, ale także o emocjach. Strona X ujawniła mediatorowi, iż popadła w poważne kłopoty finansowe, które spowodowały konieczność uzyskania wcześniejszej zaliczki od Przedsiębiorcy Y, a następnie pilną sprzedaż wynajętego samolotu. Podczas szczerej rozmowy, w atmosferze zaufania i poufności Przedsiębiorca X wyznał mediatorowi, iż środki finansowe są mu potrzebne na kosztowne leczenie onkologiczne Żony. Nie pozwolił jednak ujawnić mediatorowi tej okoliczności drugiej stronie. Przyznał, iż nie ma aktualnie możliwości finansowych na zaspokojenie roszczeń powoda. Jest mu również wstyd, że nie wywiązał się z umowy oraz obawia się dodatkowych roszczeń odszkodowawczych powoda z tytułu braku możliwości korzystania z wynajętego samolotu (w tym tzw. utraconych korzyści). Jednocześnie oświadczył, że leczenie onkologiczne jest teraz jego życiowym priorytetem, że cała sytuacja bardzo go stresuje oraz że nie ma pomysłu jak poradzić sobie w tej sytuacji i liczy na pomoc w wygenerowaniu optymalnej opcji rozwiązania sporu przez drugą stroną, a zwłaszcza mediatora. Strona Y podczas sesji odrębnej ujawniła mediatorowi, iż poczuła się zlekceważona i oszukana. Była zdeterminowana, żeby dochodzić zwrotu nienależnych kwot i od postawy pozwanego w tym zakresie uzależniała ewentualne domaganie się o zapłatę odszkodowania. Przy czym wyraziła niepewność co do swoich uprawnień w tym zakresie, gdyż uważała, iż z jednej strony umowa najmu nadal obowiązuje, a z drugiej strony jedną z interpretacji prawnych może być wersja, iż w prawa i obowiązki Wynajmującego wszedł nabywca przedmiotowego samolotu i to do niego powinno być aktualnie kierowane roszczenie o wydanie samolotu celem realizacji umowy najmu. Po zakończeniu nieprzerywanych wypowiedzi stron mediator zastosował w przypadku każdej ze stron technikę parafrazy i reframingu. Służyło to sprawdzanie poprawności zrozumienia zarówno przez mediatora, jak i przez same strony przedstawionych wypowiedzi. W tym przypadku podjęte czynności mediatora przyniosły zamierzony efekt i przebiegły bez zakłóceń. Mediator podczas pierwszej sesji odrębnej (z X) zwrócił uwagę zwłaszcza na nowe, istotne, choć pozamerytoryczne okoliczności podniesione przez pozwanego, które wpłynęły na dokonaną przez niego diagnozę konfliktu. Mediator w tym celu także zastosował parafrazę. Mediator zastosował parafrazę także podczas sesji z Y, upewniając się, że dla Y ważne są nie tylko zasoby i interesy, ale także emocje i potrzeba uznania. Na tym zakończono pierwszą sesję mediacyjną o charakterze tzw. spotkań na osobności. Na tym etapie szczególnie istotną kompetencją mediatora była przede wszystkim umiejętność słuchania. Teoria – jak wspomniano - wyróżnia główne trzy typy umiejętności słuchania, które przydają się na różnych etapach mediacji: słuchanie dla zrozumienia, słuchanie empatyczne oraz słuchanie krytyczne (tj. słuchanie dla ocenienia tego, co ktoś powiedział). Etap ten służy gromadzeniu informacji przez mediatora (dotyczących nie tylko faktów, ale przede wszystkim - oczekiwań, dążeń i interesów oraz potrzeb stron). Zwłaszcza wypowiedź pozwanego stanowiła w tym przypadku istotny punkt zwrotny w mediacji. Etap V Wspólne konstruowanie - budowanie dialogiczności –spotkanie wspólne. II SESJA MEDIACYJNA. Po ustaleniu telefonicznym przez mediatora czasu i miejsca spotkania ze stronami doszło do drugiej (pierwszej wspólnej) sesji mediacyjnej. Mediator podczas sesji wspólnej podjął próbę pomocy stronom w wygenerowaniu wzajemnie akceptowalnych i korzystnych opcji rozwiązania sporu. Doszło do negocjacji stron z udziałem i moderacją mediatora. Pozwany nie potrafił zaproponować nic konstruktywnego. Powód proponował jedynie ewentualne rozłożenie płatności na raty, z naciskiem zapłaty pierwszej raty w wysokości 20.000 zł. w terminie 14 dni od zawarcia ugody. W negocjacjach pojawił się impas. W wyniku znajomości ujawnionych nowych okoliczności przez X oraz w kontekście obowiązku zachowania poufności w tej materii Mediator za zgodą stron zdecydował się na przyjęcie bardziej interwencyjnej roli w dyskursie. Składa propozycję zaproszenia do postępowania mediacyjnego Przedsiębiorcy Z, który nabył przedmiotowy samolot. Strony – choć niechętnie – wyraziły zgodę na jego obecność. Na tym zakończono pierwszą wspólną sesję mediacyjną. Przedsiębiorca X ujawnił dane nabywcy. Mediator nawiązał kontakt z Przedsiębiorcą Z, który zgodził się wziąć udział w sesji mediacyjnej. Główną rolą mediatora na tym (i następnym) etapie było zapewnienie pozytywnego klimatu komunikacyjnego wpływającego na przebieg słuchania, w czasie którego strony nabierały ufności, mając swobodę, uporządkowanej wypowiedzi i stawały się co raz bardziej chętne do kooperacji. Mediator ukierunkował wypowiedzi stron (pytaniao oczekiwania stron, pytania wyjaśniające, etc.) i za pomocą uzyskanych tą drogą informacji dokonał określenia, jaka strategia może być najbardziej efektywna w celu rozwiązania danego sporu. W tym przypadku mediator – dokonując diagnozy konfliktu przede wszystkim podczas spotkań indywidualnych - uznał, że oprócz pozycji/racji (w tym prawnej) stron, ważny jest tzw. element niewymierny – czyli oprócz interesów warto pamiętać o emocjach i potrzebach stron. Przyjął zatem strategię transformatywną, zmierzającą do umożliwiania stronom zdefiniowania spornych problemów oraz lepsze zrozumienie perspektywy i racji strony przeciwnej. Taki typ mediacji w większym stopniu skoncentrował uwagę stron na ich emocjach i interakcjach (relacjach, wzajemnym oddziaływaniu) występujących podczas dyskursu oraz miał zniechęcić je do prowadzenia komunikacji tylko przez pryzmat samej identyfikacji kwestii spornych i poszukiwania rozwiązania sporu na podstawie racji. Etap VI Zebranie, uporządkowanie i analiza odpowiednich informacji przez mediatora. III SESJA MEDIACYJNA. Po ustaleniu telefonicznym przez mediatora czasu i miejsca spotkania ze stronami doszło do drugiej wspólnej sesji mediacyjnej. Tak, jak w przypadku pierwszej udział wzięli (prócz samego mediatora): Przedsiębiorcy X i Y, a ponadto – niebędący bezpośrednią stroną sporu - Przedsiębiorca Z. Po przedstawieniu przez mediatora zaproszonej osobie trzeciej zasad mediacji oraz odebrania od niej ustnych oświadczenia o zachowaniu poufności doszło do zaprezentowania stanowiska Przedsiębiorcy Z, a następnie dyskusji moderowanej przez mediatora. Przedsiębiorca Z podkreślił, że nie czuje się niekomfortowo z tym, iż nabył samolot w trakcie trwania umowy najmu wyłącznego. W jego przypadku kwestia emocji okazała się również dość istotna. Przedsiębiorca Z ujawnił przy tym (spontanicznie i w dobrej wierze), iż wie o trudnej sytuacji Przedsiębiorcy X i jego potrzebach finansowych wynikających z konieczności opłacania kosztownego leczenia onkologicznego Żony. Ujawniona okoliczność spotyka się z empatycznym podejściem Przedsiębiorcy Y. Impas w negocjacjach został tym samym przełamany. Mediator, zaproponował 30 minutową przerwę, podczas której dał stronom czas na wygaszenie negatywnych emocji, spokojne przemyślenie dotychczasowych ustaleń oraz ewentualne zrewidowanie własnych stanowisk. Sam natomiast skoncentrował się na uporządkowaniu i analizie zgromadzonych informacji i dokumentów. Rozważył ustalone potrzeby i interesy stron oraz pozycję stron pod kątem potencjalnej przestrzeni porozumienia. Etap VII Identyfikacja kwestii istotnych dla pełnej realizacji celów dyskursu mediacyjnego. Po przerwie strony, Przedsiębiorca Z i mediator wznowiły trzecią sesję mediacyjną. Głos zabrał powód, który stwierdził, iż w wyniku ujawnionych nowych okoliczności i argumentacji głównego wykonawcy (pozwanego) zmodyfikował swoje stanowisko. W zbliżeniu stanowisk stron istotnie pomogło przyjęcie przez mediatora wspomnianej powyżej tzw. transformatywnej strategii mediacji. Etap VIII Generowanie opcji (alternatyw) rozwiązania sporu. Mediator nadal koncentrował się na podejściu transformatywnym, wspierał osiągnięcie porozumienia i starał się pomagać w generowaniu twórczych i a nawet nietypowych opcji porozumienia. Mediator podczas moderowania dyskusji za pomocą pytań inspirował strony (a także sugerował i proponował) różne warianty rozwiązań. Innymi słowy - na podstawie odpowiedzi na zadawane przez mediatora pytania mediator wraz ze stronami budowali propozycje rozwiązań. Ostateczna decyzja – zgodnie z zasadą autonomii konfliktu - należała jednak do stron sporu. Na tym etapie, mediator był już przekonany, że ma do czynienia z konfliktem potencjalnie negocjowanym, gdyż w ramach diagnozy konfliktu rozpoznano typowy konflikt interesów i zasobów, ale z istotnym udziałem potrzeby uznania oraz potrzeby „bycia fair”. Przystąpił do moderacji negocjacji stron (dbając o przestrzeganie regulaminu mediacji i pozostawanie w obrębie meritum sprawy, a także pomagając w znalezieniu rozwiązania za pomocą pytań naprowadzających), pamiętając o wspomnianej zasadzie autonomii konfliktu, czyli o tym, że stanowi on własność stron. Strony z pomocą mediatora doszły przynajmniej częściowo do wspólnych wniosków co umożliwiło przejście do kolejnego etapu na drodze do znalezienia wzajemnie akceptowalnej i korzystnej treści porozumienia. Etap IX Ocena realności i skutków wygenerowanych opcji rozwiązania sporu. Przy dokonywaniu wyboru lub ustalaniu wspólnego rozwiązania bardzo istotne znaczenie dla jego wykonalności i trwałości miało dokonanie przez mediatora tzw. testu realności. Poszczególne propozycje stron były wspólnie oceniane przez pryzmat realności co do ich zaakceptowania, internalizacji i faktycznej możliwości zrealizowania przez strony. Dodatkowo refleksją obejmowano skutki poszczególnych propozycji rozwiązań. Poszukiwano rozwiązań optymalnych dla obydwu stron. Jednocześnie mediator stosował parafrazę. Powtórzenie propozycji stron miało za zadanie ostateczną eliminację ewentualnych nieporozumień co do ich treści, a tym samym późniejszego wykonywania porozumienia. Etap X Negocjacje stron i wybór optymalnej opcji rozwiązania sporu. W tej fazie mediator początkowo starał się, by strony zwracały się „bezpośrednio do siebie”, co miało je zachęcać do wzajemnego zrozumienia. De facto był to zatem etap bardzo zbliżony do klasycznych negocjacji. Głównym zadaniem mediatora było strukturalizowanie rozmowy. Strony w tym przypadku – po przełamaniu wspomnianego powyżej impasu - przyjęły integracyjną (kooperacyjną) postawę w negocjacjach, a mediator pomógł im w osiągnięciu porozumienia za pomocą stosowania połączenia kilku stylów prowadzenia mediacji (w tym przypadku łagodzenia i integracji). Mediator używał również parafrazy. Parafraza miała na celu nie tylko wyklaryfikowanie stanowisk i znaczeń, ale także stworzenie punktu wyjścia dla oceny realności i skutków (w tym przypadku prawnych i faktycznych) rozważanych opcji rozwiązania sporu, w tym również opcji ostatecznie ustalonej przez strony. Warto zauważyć, że w przypadku mediacji o skomplikowanej i wielowątkowej tematyce – a tak częściowo było w omawianym przypadku – parafraza była wskazana także podczas „zamykania” zagadnień cząstkowych (tzw. rekapitulacja), przyczyniając się do usprawnienia całego procesu „zamykania mediacji”. Efektem podjętych rokowań z udziałem mediatora było wypracowanie głównych postanowień ugody w sprawie. Etap XI Sformułowanie i zawarcie porozumienia. Podczas tej fazy mediator czuwał nad sformułowaniem treści porozumienia, wyrażającej adekwatnie wybraną przez strony opcję rozwiązania sporu, a także nad dopasowaniem odpowiedniej formy porozumienia. Mediator rozważył również ze stronami zgodność postanowień ugody z obowiązującym prawem. Mediator upewnił się co do zrozumienia przez strony treści, sposobów realizacji i skutków (w tym skutków prawnych) sformułowanego porozumienia. Potem pouczył strony, iż przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie. Następnie doszło do zawarcia porozumienia poprzez złożenie podpisów przez strony oraz Przedsiębiorcę Z pod jego postanowieniami. Sygnatariusze ugody wymienili uściski dłoni deklarując poprawę relacji i satysfakcję z polubownego rozwiązania konfliktu. W trakcie trzeciej (drugiej wspólnej) sesji mediacyjnej strony wypracowują trójstronną ugodę, w której: 1. Przedsiębiorca Z zobowiązuje się do końca roku wydawać na każde wezwanie Przedsiębiorcy Y samolot na warunkach określonych w umowie najmu. 2. Przedsiębiorca X, jako jedyny posiadający licencję pilota w zamian za zobowiązanie Przedsiębiorcy Z z pkt.1., zobowiązuje się przez cały następny rok pełnić nieodpłatnie funkcję pilota przedmiotowego samolotu, w sytuacji zgłoszenia takiej potrzeby przez Przedsiębiorcę Z. 3. Przedsiębiorca Y w związku z ustaleniami z pkt.1 i 2 zrzeka się wobec roszczenia o zwrot 25.000 zł. tytułem zaliczki. 4. Przedsiębiorca X w zamian za brak konieczności zwrotu kaucji Przedsiębiorcy Y zobowiązuje się pełnić nieodpłatnie funkcję pilota przedmiotowego samolotu oraz wykonywać niezbędne czynności konserwacyjne w terminie do końca roku (do końca obowiązywania umowy najmu). 5. Przedsiębiorca Y zobowiązał się do cofnięcia pozwu. Etap XII Podsumowanie i zamknięcie dyskursu mediacyjnego. W tej fazie postępowania mediator jeszcze raz odczytał ugodę i wydał po jednym egzemplarzy każdej ze stron porozumienia. Następnie sporządził protokół z mediacji, informując o tym, że zostanie on przesłany wraz z czwartym egzemplarzem ugody do Sądu, w którym złożono pozew i który byłby właściwy do rozpatrzenia sprawy, gdyby proces był kontynuowany. Odpisy protokołu zostały wydane stronom. Po części formalnej mediator przedstawił w jego ocenie główne zalety osiągniętego porozumienia, zwracając w szczególności uwagę na zaoszczędzony czas, koszty finansowe i emocjonalne przez strony oraz niepewność rezultatu procesu sądowego. Zachęcił do polubownego rozwiązywania ewentualnych sporów w przyszłości i popularyzowania tej formy w ich środowisku społecznym. Strony i mediator podziękowały sobie za udział w mediacji. Uczestnicy mediacji pożegnali się i mediację zakończono. W praktyce analizowany etap oznaczał nie tylko wyjście z komunikacji, lecz także dokonanie, można by powiedzieć, „technicznych” ustaleń dotyczących wcielania porozumienia w życie lub/i nadanie sprawie biegu urzędowego. Zamknięciu poprawnie przeprowadzone sesji mediacyjnej winna towarzyszyć satysfakcja psychologiczna wszystkich jej uczestników.