Po co dzieciom teatr?

Renata Biegała
Po co dzieciom teatr?
„Życie jest zmianą, jeśli przestaniesz się zmieniać przestaniesz żyć”.
- Rainer Haak
Wpowadzenie
Nikt nie przeprowadził dotąd dowodu, że matematyka, fizyka czy historia są ważniejsze
w kształceniu dzieci od tańca, muzyki czy teatru. Zadaniem szkoły jest przygotowywać
do życia nie na jutro, ale dla przyszłości. Problem w tym, że ta przyszłość dziś nie jest
znana, więc dobieranie treści i form kształcenia musi odbywać się niejako "po omacku"!
Skutki ekonomiczne globalizacji obnażyły jednak niedostosowanie dotychczasowych
wzorców edukacyjnych do zmieniających się potrzeb świata i powodują rosnące trudności
w znalezieniu sobie miejsca w życiu absolwentom rożnych poziomów kształcenia
wywołując efekt nazywany dewaluacją wykształcenia. Dotyczy to zarówno specjalności,
jak i poziomu wykształcenia.
W zakresie specjalności kryzys ten ujawnia się brakiem zapotrzebowania na niektóre
zawody, dla czego reakcją ma być "ręczne sterowanie" czynione przez polityków
(amatorów) – skutki tych działań znamy od lat w Europie, a odczujemy boleśnie
w niedalekiej przyszłości jeszcze bardziej niż teraz... To efekt manipulowania i rzekomych
reform w organizacji szkolnictwa (gimnazja, licea, dwustopniowe studia, likwidacja
szkolnictwa zawodowego itp.).
W zakresie poziomu wykształcenia kryzys ujawnił się dewaluacją wykształcenia. Dziś,
żeby zdobyć dobrą pracę nie wystarczy mieć matury, dyplomu licencjata, czy nawet
studiów magisterskich. Nawet doktorat nie zapewnia kariery zawodowej...
W jednych
dziedzinach będzie niepotrzebny, w innych nadmierny w oczekiwaniu...
Co powoduje te niedopasowania?
Po pierwsze stary XIX- wieczny paradygmat pracy, który w swoich czasach był
katalizatorem rozwoju społeczeństw masowych i rewolucji naukowo-technicznej.
1z4
Renata Biegała
Dziś niestety jego rola odwróciła się - stał się hamulcem i podstawową barierą postępu,
zauważalną choćby poprzez kryzys innowacyjności.
Po drugie - spetryfikowane wyobrażenie roli poziomów kształcenia w rozwoju człowieka,
które powoduje nieuzasadnione niczym uznanie, że
im wyższy poziom edukacji,
tym ważniejsza rola jego elementów we wpływie edukacyjnym. To pogląd przypominający
swym wpływem przekonanie o tym, że Ziemia jest płaska! Nie trzeba szczególnej wiedzy
pedagogicznej, ale trzeba wyobraźni i śmiałości, by przełamując stereotyp zauważyć,
że "czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąca"! Umiejętności i kompetencje
nabyte wcześniej, mogą się dopiero rozwijać na kolejnych etapach edukacji. Braki
edukacyjne wcześniejszych etapów są najczęściej nie do odrobienia... Jest więc dokładnie
odwrotnie niż się wielu ludziom wydaje!
I na tym tle pojawia się dopiero zdolność odpowiedzi na zadane pytanie - po co dzieciom
teatr?
Najlepszym uzasadnieniem filozoficznym będzie dla odpowiedzi znana, ale niedoceniana
w dzisiejszym utylitaryzmie, myśl Sokratesa: "szkoła nie powinna zajmować się
przygotowaniem do zawodu, ale rozwojem człowieczeństwa"!
1. Rozwijanie własnych możliwości dziecka
Teatr wspomaga rozwój młodego człowieka, dokonuje w nim pozytywne zmiany, stymuluje
aktywność poprzez wzmacnianie w dziecku poczucia własnej wartości. Ma ogromny wpływ
na: poznawanie i rozwijanie własnych możliwości, rozwijanie wrażliwości emocjonalnej,
kształcenie umiejętności koncentracji uwagi, spostrzegawczości i pamięci. Wzbogaca
umiejętności językowe, rozwija ogólną wiedzę o teatrze, pobudza do aktywności twórczej
poprzez wyrażanie uczuć, emocji, stanów za pomocą gestów, mimiki, ruchów.
2. Rozwijanie kompetencji społecznych
Rozwija aktywny udział dziecka w życiu kulturalnym społeczeństwa. Buduje pozytywne
więzi emocjonalne między rówieśnikami, a dorosłymi.
Kompensacyjna i terapeutyczne rola teatru w stosunku do dzieci nieśmiałych, mało
aktywnych.
2z4
Renata Biegała
3. Rozwijanie wrażliwości estetycznej
Uwrażliwia na piękno
4. Rozwijanie kompetencji komunikacyjnych
Zadania, formy i sposoby realizacji.
Przyswajanie znaczenia słowa teatr.
Poznanie zawodów ludzi pracujących w teatrze.
Wyjaśnianie niezrozumiałych słów funkcjonujących w teatrze np. gest, akt, kurtyna,
monolog, narrator, chór, aktor.
Ćwiczenia dykcji, mówienie, czytanie, recytowanie.
Ćwiczenia w wymawianiu spółgłosek i samogłosek.
Wyraźne wypowiadane zdań o różnej skali trudności.
Wypowiadania zdań oznajmujących, pytających i rozkazujących.
Czytanie płynne z odpowiednią intonacją bajek, wierszy, przydzielonych ról.
Przedstawienie ruchem sytuacji , przysłowia, scenki ( pokazywanie i odczytywanie uczuć,
emocji i stanów wewnętrznych za pomocą ruchów mimiki).
Odkrywanie przydzielonych ról - identyfikowanie się z graną postacią.
Słuchanie muzyki, wczuwanie się w nastrój, gry i zabawy przy muzyce.
Przygotowanie tła scenicznego, dekoracji oraz potrzebnych strojów.
5. Rozwijanie możliwości twórczych
Tworzenie scenariuszy w oparciu o wybraną literaturę.
Kontakt ze sztuką poprzez udział w spektaklach teatralnych.
Spotkania z aktorami i pracownikami teatru.
Staje się dojrzałym odbiorcą sztuk teatralnych i posiada większą łatwość w
charakteryzowaniu postaci przedstawionych w bajkach.
Ujawnia wielostronne zdolności, rozbudza ich wyobraźnię wyzwala odwagę i wiarę
we własne siły.
3z4
Renata Biegała
6. Rozwijanie inteligencji
Umie zachować się w miejscach publicznych.
Potrafi wyrazić swoją opinie na temat spektaklu teatralnego.
Potrafi cieszyć się z sukcesów innych.
Szuka odpowiednich rozwiązań do nowych sytuacji, uczy radzić sobie z problemami
i praktykuje to.
Teatr w życiu dziecka jest bardzo ważnym czynnikiem wspomagającym jego
rozwój. Dzięki temu uaktywniają się w dziecku marzenia, fantazje i zainteresowania.
7. Podsumowanie
Jak zachować w sobie cząstkę artysty, którą nosi w sobie każde dziecko?
Im więcej zachowamy ich w sobie tym będziemy młodsi...
Dzisiejsza szkoła zdominowana "paradygmatem pracy" kształtuje swoich absolwentów
jako bojących się popełniać błędy. Przecież wyniki testów zależą od poprawnych
odpowiedzi! Tymczasem rzeczywistość zmieniającą się dynamicznie wymaga innych
postaw: innowacyjności, umiejętności rozwiązywania problemów w nowych sytuacjach,
zdolności radzenia sobie i zmiany ról!
4z4