INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA

INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA
Obciążenie fizyczne pracą.
Wydolność fizyczna organizmu człowieka.
ZADANIE 3. Badanie ogólnej wydolności fizycznej metodą pułapu tlenowego
(wymuszenie wysiłku ergometrem rowerowym)
CEL ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z:
- metodami i sposobami pomiaru niektórych parametrów układu krążenia człowieka
(ciśnienie, tętno),
- stosowanymi w pomiarach przyrządami: ciśnieniomierze (różnych typów),
tętnomierze, termometry itp.,
- wybranymi skutkami fizjologicznymi obciążenia organizmu wysiłkiem mięśniowym,
- wstępnymi i dokładnymi sposobami oceny wydolności fizycznej organizmu:
- testem Ruffiera,
- testem harvardzkim - „step-up-step”,
- badaniem pułapu tlenowego,
- testem PWC170, (150, 130) .
Ponadto celem ćwiczenia jest określenie u osoby poddanej badaniu jej ogólnej
wydolności fizycznej metodą pośrednią wyznaczania tzw. pułapu tlenowego (VO2max) sumarycznego wskaźnika dobrze charakteryzującego sprawność układów: krążenia i
oddechowego, który wyznacza zdolność organizmu do wykonywania długotrwałego wysiłku.
Celowe jest porównanie oceny z oceną uzyskaną inną metodą (np. testem
harvardzkim, Rűffiera lub testem PWC170 oraz własną, subiektywną oceną poziomu
wydolności fizycznej.
Posługując się nomogramem ASTRAND-RYHMING można określić pułap
tlenowy podczas wysiłku (cykloergometr, przysiady, bieżnia, wchodzenie na stopień i inne).
UWAGA!
Do badania wydatku energetycznego może przystąpić osoba zdolna do wysiłku
fizycznego której organizm nie zdradza objawów nadmiernego osłabienia (np.: na
wskutek przebytej niedawno choroby) – dopuszczenie przez lekarza!
OPIS ĆWICZENIA
Zespół ćwiczeniowy (2 - 4 osobowy) otrzymuje następujące zadanie do wykonania:
1. Dokładne zapoznanie się z instrukcją wykonania ćwiczenia.
2. Wykonanie przez wszystkich członków zespołu pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości
tętna w spoczynku – zapoznanie się z aparatami i sposobem pomiaru.
3. Wykonanie przez jednego członka zespołu wstępnej oceny wydolności fizycznej
metodą testu pułapu tlenowego przy użyciu ergometru rowerowego jako sposobu
wymuszenia wysiłku mięśniowego.
4. Wskazane jest by dla porównania wyników wydolności fizycznej ta sama osoba wykonała
także inny wskazany przez prowadzącego test wydolnościowy.
1
Przed rozpoczęciem badania wysiłkowego należy:
•
•
•
•
Osobę badaną „posadzić” na cykloergometrze rowerowym – założyć tętnomierz
napierśny.
W razie potrzeby wyregulować wymiary cykloergometru (siedzisko, kierownica) do
indywidualnych możliwości badanego.
Zmierzyć w spoczynku (w pozycji siedzącej):
- częstość tętna,
- ciśnienie tętnicze krwi,
- temperaturę ciała (w uchu).
Zaznaczyć czas rozpoczęcia pomiarów w odpowiedniej tabelce kwestionariusza wpisując:
- dane osobowe: (płeć, wiek, waga, wzrost, …………),
- dane wyjściowe – spoczynkowe badania osoby siedzącej na cykloergometrze i
przygotowanej do wysiłku:
( cs /cr , HR0, ).
Przeprowadzenie badania wysiłkowego oraz pomiarów:
•
•
•
Osoba poddana badaniu wykonuje na ergometrze rowerowym wysiłek przy obciążeniu
równym 100 W i prędkości pedałowania równej 60 obr. / mim.
Osoba poddana badaniu wykonuje wysiłek fizyczny na cykloergometrze rowerowym przez
5 - 6 min.
Osoba przeprowadzająca badanie dokonuje pomiarów tętna (co 30 s) odczytując je z
„zegarka” tętnomierza i zapisując w odpowiedniej tabelce arkusza pomiarowego.
OPRACOWANIE ĆWICZENIA
Interpretacja wyników:
Interpretacji wyników (maksymalnego poboru tlenu – pułapu tlenowego) dokonuje
się wg tzw. nomogramu Astranda - Ryhming. Nomogram służy do oznaczenia
maksymalnego poboru tlenu metodą pośrednią.
Aby obliczyć metodą nomogramową wartość maksymalnego poboru tlenu u badanej
osoby należy postępować w następujący sposób:
• Zaznaczyć wartość zadanego i wykonywanego wysiłku w [W] na skali obciążenia
wysiłkowego (skala nr 4) i połączyć prostą, poziomą linią ze skalą (1) –
wyznaczając w ten sposób przewidywaną wielkość pobierania tlenu VO2 ,
• Zaznaczyć wartość końcowego (ustabilizowanego) tętna - HRk ( na skali 2),
• Następnie połączyć ze sobą dwa uprzednio zaznaczone punkty (na skali 1 i na skali 2)
przecinając skalę (3) „maksymalnego zużycie tlenu – VO2max” w poszukiwanym punkcie,
• Aby otrzymać rzeczywistą wartość pułapu tlenowego należy pomnożyć odczytany wynik
przez współczynnik korekcyjny, określony dla odpowiedniej grupy wiekowej, do której
należy osoba poddana badaniu. Współczynnik ten dobiera się na podstawie poniższej
tabeli. Wartość określonego pułapu tlenowego wpisać do arkusza pomiarowego.
2
Wiek, lata
15
od 25 – do 35
od 35 – do 40
od 40 – do 45
od 45 – do 50
Współczynnik
1,10
1,00
0,87
0,83
0,78
Wiek, lata
od 50 – do 55
od 55 – do 60
od 60 – do 65
powyżej 65
Współczynnik
0,75
0,71
0,68
0,65
Wyniki . Arkusz Pomiarowy:
1. Wykonać ćwiczenie według punktów z opisu powyżej.
2. Zapisać w Arkuszu Pomiarowym dane wyjściowe:
Parametry początkowe:
Płeć
Tętno w spoczynku
Wiek
Ciśnienie w spoczynku
Wzrost
Temperatura ciała
Waga
Objętość płuc
3. Zapisać wyniki pomiarów w Tabeli Wyników:
Lp.
Tętno co 30 sek.
100 W
150 W
1.
2.
3…
4. Z Tabeli (w załączeniu do niniejszej instrukcji) odczytać słowną ocenę wydolności i
wpisać do arkusza pomiarowego.
5. Napisać wnioski dotyczące wydolności organizmu w stosunku do stopnia trudności pracy
fizycznej
którą ma testowany wykonać.
6. Uwagi własne studenta.
PRZYRZĄDY, POMOCE, TABLICE
Do wykonania ćwiczenia zespołowi przydzielone zostaje stanowisko z wyposażeniem
obejmującym ergometr rowerowy z regulacją obciążenia, leżankę i niezbędne pomoce:
- aparat do pomiaru ciśnienia krwi,
- tętnomierz (napierśny lub inny),
- instrukcja ćwiczenia z tabelami i nomogramami.
LITERATURA
1. Koradecka D. i inni (1977) Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia Warszawa, CIOP.
2. Knapik S. i inni (1996) Ergonomia i ochrona pracy Kraków, AGH – skrypt 1464.
3. Wykowska M. (1995) Ćwiczenia laboratoryjne z ergonomii Kraków, AGH – skrypt 1412.
3