Szkolny program profilaktyki

S Z K O L N Y P R O G R AM P R O F I L AK T Y K I
DLA ZESPOŁU SZKÓŁ NR 105
W P O Z N AN I U
I. ZAŁOŻENIA OGÓLNE
Działania profilaktyczne szkoły zmierzają do wspierania rozwoju psychofizycznego uczniów i wychowawczej roli rodziny oraz
pozwalają towarzyszyć im w zdobywaniu doświadczeń życiowych.
Działania profilaktyczne szkoły pozwalają zdobyć wiedzę o zagrożeniach i niepożądanych zachowaniach oraz nabyć
umiejętności zapobiegania zagrożeniom i eliminowaniu wzorów nieprawidłowych zachowań.
II. POZIOMY PROFILAKTYKI
Odpowiednio do stopnia zagrożenia profilaktyka zachowań ryzykownych prowadzona jest na trzech poziomach.
a. Profilaktyka pierwszorzędowa adresowana jest do grupy niskiego ryzyka.
Działaniami prewencyjnymi obejmuje się szerokie, nie zdiagnozowane populacje.
Profilaktyka pierwszorzędowa ma dwa cele, promocję zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji, a przez to
zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych.
Poprzez różne działania przekazuje się dzieciom i młodzieży komunikat: POCZEKAJ DO DOROSŁOŚCI
Realizatorami programu są przede wszystkim nauczyciele wspierani przez psychologów, a terenem działań jest
głównie szkoła.
b. Profilaktyka drugorzędowa adresowana jest do grupy podwyższonego ryzyka.
Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji, umożliwienie wycofania się z zachowań
ryzykownych.
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
1
Poprzez różne działania przekazuje się dzieciom i młodzieży komunikat: WYCOFAJ SIĘ ( dopóki jeszcze możesz).
Realizatorami są przede wszystkim psychologowie, przy wsparciu psychologów klinicystów, a zajęcia prowadzone są
najczęściej w poradniach psychologiczno- pedagogicznych, klubach, czy świetlicach socjoterapeutycznych.
c. Profilaktyka trzeciorzędowa adresowana jest do grupy wysokiego ryzyka.
Ma ona na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego, degradacji społecznej oraz umożliwienie do
normalnego życia w społeczeństwie.
Głównie jest to leczenie. Realizatorami są lekarze specjaliści, psychologowie klinicyści, psychoterapeuci, pracownicy
socjalni, kryminolodzy itp. Terenem działań są poradnie specjalistyczne, zakłady karne, szpitale, kluby, placówki
wychowawcze i resocjalizacyjne. (Gaś, 1997)
III. CEL GŁÓWNY:
a. Promowanie zdrowego stylu życia.
b. Wspieranie dzieci i młodzieży w rozwoju osobowości i właściwej adaptacji do środowiska.
c. Zapobieganie agresji i przemocy wśród uczniów.
IV. CELE SZCZEGÓŁOWE:
1. Umiejętność rozpoznawania, nazywania własnych i cudzych emocji.
2. Umiejętność adekwatnego wyrażania własnych emocji w formie mimicznej, pantomimicznej i werbalnej w sposób
akceptowany społecznie.
3. Umiejętność właściwej komunikacji emocjonalnej z grupą (kształtowanie i wzmacnianie asertywnych cech zachowań
dziecka – umiejętność mówienia „nie”).
4. Nabycie przez dzieci i młodzież właściwej hierarchii wartości.
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
2
5. Wrażliwość na potrzeby i „inność” drugiego człowieka.
6. Świadomość negatywnych skutków uzależnień.
7. Posiadanie właściwych nawyków higienicznych i żywieniowych.
8. Umiejętność prawidłowej organizacji czasu wolnego.
9. Poszanowanie praw, norm i wartości obowiązujących w szkole i poza nią.
10. Świadomość istniejących zagrożeń i umiejętność skutecznych sposobów radzenia sobie z nimi.
V. OBSZARY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH
1. Promocja zdrowia i profilaktyka uzależnień.
2. Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu, przemocy i agresji.
3. Bezpieczeństwo uczniów w szkole i poza nią.
VI. ZASOBY
1. Baza szkoły: szkoła dysponuje dobrą bazą lokalową, posiada zaplecze umożliwiające uprawianie sportów, dwie
pracownie komputerowe, salę do zajęć socjoterapeutycznych, centrum informacji multimedialnej.
2. Psycholodzy, pedagodzy, terapeuci przygotowani do prowadzenia działań profilaktyczno – wychowawczych oraz
kompetentne grono pedagogiczne.
3. Grono pedagogiczne rozwijające kompetencje zawodowe w ramach wieloletnich i rocznych planów doskonalenia
zawodowego.
VII. BRAKI W ZASOBACH
Uczniowie z rodzin o niskim statusie społeczno – ekonomicznym, zagrożonych niedostosowaniem społecznym
i uzależnieniami (alkoholizm, narkomania, nikotynizm, bezrobocie).
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
3
VIII. PSYCHOSPOŁECZNA DIAGNOZA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO
Ocena zagrożeń i sytuacji ryzykownych oraz występujących problemów jest określana na podstawie:
- analizy orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego i opinii wydawanych przez poradnie psychologicznopedagogiczne i inne,
- wywiady i rozmowy z rodzicami, prawny opiekunami uczniów,
- systematyczna analiza sytuacji opiekuńczo- wychowawczej uczniów ( Szkolne Zespoły Wychowawcze i Klasowe,
Zespół Opieki Psychologiczno- Pedagogicznej),
- obserwacji zachowań uczniów
- analizy frekwencji
IX.
ODBIORCY PROGRAMU
Uczniowie Zespołu Szkół nr 105 w Poznaniu, rodzice uczniów.
X.
REALIZATORZY PROGRAMU
Wychowawcy klas, nauczyciele uczący, psycholodzy, terapeuci, pielęgniarka szkolna, dyrekcja szkoły, pracownicy
administracyjni szkoły. Program profilaktyki wspierają organizacje i instytucje działające na rzecz dzieci i młodzieży
(Sądy Rodzinne i Nieletnich, Policja, Straż Miejska, Miejskie Ośrodki Pomocy Rodzinie, Poradnie PsychologicznoPedagogiczne, Komitet Ochrony Praw Dziecka, Stowarzyszenia i Fundacje, Poradnie Specjalistyczne, Wielkopolska
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Wielkopolska Szkoła Ratownictwa Medycznego ).
ZADANIA REALIZATORÓW W TWORZEMIU I REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI ZOSTAŁY WPISANE W
STATUT ZSS NR 105
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
4
XI. PODSTAWY PRAWNE
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. ( Dz. U. Nr 78, poz. 483).
2. Konwencja o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989r. ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r. ( Dz. U. z
1991r. Nr 120, poz. 526 i 527 z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, Nr 273, poz. 2703 i Nr
281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400 i
Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658 oraz z 2007 r. Nr 42, poz. 273,
Nr 80, poz.542, Nr 115, poz. 791 i Nr 120, poz. 818 z zm.).
4. Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r. dotyczące kształcenia w poszczególnych typach szkół ( Dz. U. Nr
51, poz. 458).
5. Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach . (Dz. U. z 2003r. Nr 11, poz. 114)
6. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1998r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. Nr 111, poz. 535) z późniejszymi
zmianami ( Dz. U. Nr 113, poz. 732).
7. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz. U. Nr 35,
poz. 230, Dz. U. z 2007 Nr 70, poz.473, Nr 115, poz. 793, Nr 176, poz.1238 z późn. zm.).
8. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003r. Nr 24, poz. 198; z 2005r. Nr 179,
poz. 1485)
9. Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwem używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
( Dz. U. z 1996r. Nr 10, poz. 55).
10. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich ( Dz. U. 1982r. Nr 35, poz. 228 z późn.
zm.- tekst jednolity Obwieszczenie MS z 25.01.2002r. Dz. U. z 2002 Nr 11, poz. 109 z zm.)
11. Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z Policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz
młodzieży przestępczością i demoralizacją, w szczególności: narkomaniom, alkoholizmem, prostytucją. (Program
Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości wśród Dzieci i Młodzieży)
12. Akty prawne szkolne (program wychowawczy szkoły, statut, regulaminy).
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
5
OBSZAR – PROMOCJA ZDROWIA I PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ
ZADANIA
TROSKA O WŁASNE
ZDROWIE, I HIGIENĘ
OSOBISTĄ.
TREŚCI
1. Kształtowanie właściwych nawyków
higienicznych i żywieniowych.
2. Wdrażanie do zdrowego trybu życia
• odżywianie
• ubieranie
• ruch
• czas wolny.
3. Sposoby spędzania wolnego czasu:
• ruch na świeżym powietrzu,
• pływanie,
• jazda na nartach,
• dogoterapia,
• rozwijanie zainteresowań.
4. Zagrożenia:
• choroby weneryczne,
• wirus HIV,
• zapobieganie zarażeniem wirusami.
5. Problemy młodzieży w okresie dorastania.
FORMY REALIZACJI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
OSOBY
ODPOWIEDZIALNE
spotkania w ramach godzin z
wychowawcą:
- pielęgniarka,
•
Wychowawcy
•
gazetki klasowe i szkolne,
lekcje przedmiotowe i
wychowawcze z
wykorzystaniem pomocy
dostępnych w bibliotece
szkolnej,
plakaty i filmy edukacyjne,
programy komputerowe o
charakterze edukacyjno –
profilaktycznym,
wycieczki do poradni
lekarskich i aptek,
pogadanki,
•
Pielęgniarka
szkolna
Wychowawcy,
nauczyciele
uczący
koła zainteresowań,
Koło PCK
Klub Zielonych
apele szkolne,
wędrówki ścieżkami
ekologicznymi,
akcja „Sprzątanie Świata”,
Międzynarodowy Dzień
Turystyki,
•
Opiekunowie
kół
zainteresowań
•
Wychowawcy,
nauczyciele
uczący
6
•
•
•
UCZENIE
PODEJMOWANIA
PROZDROWOTNYCH
DECYZJI DOTYCZĄCYCH
ZAŻYWANIA
NARKOTYKÓW,
ALKOHOLU,
PAPIEROSÓW
I LEKÓW
1. Wpływ środowiska rówieśniczego i rodzinnego
na negatywne zachowania.
2. Uzależnienia:
• nikotyna,
• alkohol,
• narkotyki.
•
•
3. Skutki uzależnienia.
•
•
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
systematyczna obserwacja i
analiza zachowań uczniów
oraz ich środowiska szkolnego
i pozaszkolnego,
samodoskonalenie
nauczycieli,
Projekt Profilaktyki
Zdrowotnej: „Dbam o siebie,
żyję zdrowo”
•
Psycholog,
pedagog,
terapeuta
•
Realizatorzy
projektu
Kampania antynikotynowa i
antyalkoholowa: ,,Dziękuję,
nie palę i nie piję”- cykl lekcji
wychowawczych na temat
szkodliwości palenia nikotyny
używania alkoholu.
Profilaktyka narkomanii
,,Szkoła wolna od nałogów”,
zajęcia dla uczniów dot.
profilaktyki narkomanii (aspekt
prawny i zdrowotny), cykl
lekcji wychowawczych
Profilaktyka uzależnień od
komputera i gier
komputerowych-tematyka
godzin wychowawczych,
zajęcia z technologii
informacyjnej.
Pogadanka z pracownikiem
Policji, Straży Miejskiej,
•
wychowawcy
klas,
psycholog
•
jw.
•
jw.
•
Psycholog
7
OBSZAR – BEZPIECZEŃSTWO UCZNIÓW W SZKOLE I POZA NIĄ
ZADANIA
TREŚCI
FORMY REALIZACJI
ZWIĘKSZENIE
1. Znajomość regulaminów i przepisów
BEZPIECZEŃSTWA
Obowiązujących w szkole ( Regulamin Uczniowski,
UCZNIÓW NA
Statut Szkoły, Regulaminy dotyczące korzystania z
TERENIE SZKOŁY
pomieszczeń szkolnych, Kodeks Szkoły bez
I POZA NIĄ
Przemocy ).
2. Bezpieczne spędzanie wolnego czasu ( dom,
bezpieczna zabawa, ferie, wakacje).
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
•
apele szkolne dotyczące
bezpiecznego zachowywania
się na terenie szkoły, w
drodze do niej oraz na
zajęciach organizowanych
przez szkołę
• tematyka godzin
wychowawczych:
- obowiązek przestrzegania
zasad BHP i zasad
przeciwpożarowych,
przypomnienie zasad
bezpiecznego poruszania się w
ruchu drogowym,
• Realizacja projektów:
- „ Moja Karta rowerowa”.
- „ Bezpieczna i przyjazna
szkoła”.
- „ Ratujemy i uczymy ratować”.
• kontrakty opracowane
wspólnie z wychowawcą
klasy,
OSOBY
ODPOWIEDZIALNE
•
Opiekunowie
Samorządu
Szkolnego
•
wychowawcy
•
Realizatorzy
projektów
•
wychowawcy
8
ZAPOZNANIE
1. Zapoznanie ucznia i jego rodziców z dokumentami
regulującymi życie szkoły (Statut, WSO, Program
UCZNIÓW Z
Wychowawczy, Program Profilaktyki, Regulaminy,
PRAWAMI I
Konwencja o Prawach Dziecka, Ustawa o systemie
OBOWIĄZKAMI NA
oświaty).
TRENIE SZKOŁY
ORAZ ZASADAMI
WSPÓŁŻYCIA W
SPOŁECZNOŚCI
SZKOLNEJ
WDRAŻANIE
PROCEDUR
REAGOWANIA W
SYTUACJACH
KRYZYSOWYCH
1. Zapoznanie pracowników z procedurami
reagowania w sytuacjach kryzysowych.
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
•
•
•
•
Godziny wychowawcze
Szkolne gazetki profilaktyczne
Udostępnienie dokumentacji
związanej z bezpieczeństwem
w szkole w bibliotece
szkolnej,
Indywidualne rozmowy z
uczniem, jego rodzicami
według potrzeb
•
Wychowawcy
•
Osoby
odpowiedzialne za
wystrój szkoły
Opiekun biblioteki
•
•
Wychowawcy,
psycholog.
pedagog
Osoby
przeprowadzające
szkolenia
Dyrektor szkoły
•
Szkolenia
•
•
Rady Pedagogiczne dla
pracowników szkoły
•
9
OBSZAR – ZAPOBIEGANIE NIEDOSTOSOWANIU SPOŁECZNEMU
ZADANIA
PODEJMOWANIE
DZIAŁAŃ
ZAPOBIEGAJĄCYCH
NIEPRAWIDŁOWYM
POSTAWOM
UCZNIOWSKIM
TREŚCI
FORMY REALIZACJI
1. Zapoznanie uczniów z konsekwencjami
nieprzestrzegania zasad współżycia w
społeczności szkolnej.
2. Kształtowanie określonej hierarchii wartości i
właściwych postaw moralnych u dzieci i
młodzieży.
3. Objęcie indywidualna opieką psychologicznopedagogiczną uczniów przejawiających
niepożądane zachowania.
4. Stałe monitorowanie uczniów przejawiających
trudne zachowania.
•
Godziny wychowawcze
•
Apele szkolne
•
•
•
•
•
•
•
•
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
Lekcje religii
Zebrania z rodzicami
Spotkania indywidualne z
rodzicami według potrzeb
Zajęcia terapeutyczne z
uczniami według potrzeb
Zajęcia socjoterapeutyczne
Analiza frekwencji uczniów
Spotkania zespołów
klasowych i wychowawczych
dokonujących analiz
natychmiastowych bądź
długofalowych działań
Stała współpraca z
instytucjami wspierającymi
opiekuńczo- wychowawczą
rolę szkoły (PPP, Policja,
Straż Miejska, Sądy Rodzinne
i Nieletnich, MOPR, KOPD,
poradnie specjalistyczne)
OSOBY
ODPOWIEDZIALNE
•
•
•
•
•
•
•
wychowawcy klas,
opiekunowie
Samorządu
Szkolnego
katecheci
wychowawcy
psycholog,
pedagog
terapeuci
wychowawcy,
psycholog,
pedagog
10
WPIERANIE
ROZWOJU
OSOBISTEGO
UCZNIA W CELU
ZAPOBIEGANIA
NIEWŁAŚCIWYM
ZACHOWANIOM
1. Rozwijanie prawidłowej komunikacji
interpersonalnej:
• poznanie sposobów komunikowana się,
• poznanie różnic w kontaktowaniu się z
osobami z różnych grup społecznych,
• rozpoznanie własnego stylu komunikowania
się,
• rozwijanie umiejętności formułowania
wypowiedzi,
• poznanie zasad aktywnego słuchania i roli
jaką ono odgrywa w relacjach z ludźmi,
2. Emocje i uczucia:
• rozpoznawanie i nazywanie uczuć.,
• nabycie umiejętności odnoszenia
przeżywanych uczuć do określonej sytuacji
lub osoby,
• poznanie sposobów samokontroli własnego
zachowania (złe i dobre sposoby,
akceptowane i nieakceptowane),
• sposoby rozładowywania napięcia
emocjonalnego (agresja werbalna i
niewerbalna),
3. Kształtowanie zachowań asertywnych:
• „Jestem sobą, mam własne zdanie.”
• skutki ślepego naśladownictwa.
• sposoby mówienia „nie”.
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
•
•
•
Zajęcia socjoterapeutyczne
Godziny wychowawcze
Koła zainteresowań
•
•
•
Terapeuci
Wychowawcy
Opiekunowie kół
11
KSZTAŁTOWANIE
PRAWIDŁOWYCH
RELACJI W GRUPIE
RÓWIEŚNICZEJ
1. Uporządkowanie struktury grupy.
2. Poznanie członków grupy.
3. Odnalezienie własnego miejsca w grupie.
4. Uczenie się współpracy.
5. Budowanie poczucia zaufania.
6. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa.
7. Konflikty i sposoby ich rozwiązywania.
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
•
•
•
Zajęcia socjoterapeutyczne
Godziny wychowawcze
Koła zainteresowań
•
•
•
Terapeuci
Wychowawcy
Opiekunowie kół
12
LITERATURA:
1. Klaus Vopel – „Grupa uczy się i bawi”.
2. Jolanta Bąk
Elżbieta Wiewiórka - Pyka – „Bajkowe spotkania” - Program zajęć wychowawczo profilaktycznych dla uczniów szkoły podstawowej.
3. Ewa Kosińska
Barbara Zachara – „Profilaktyka pierwszorzędowa” - Scenariusze zajęć z uczniami gimnazjum i szkól ponadgimnazjalnych.
4. Renata Knez
Wojciech Słonina – „Saper – czyli jak rozminować agresję”.
5. Renata Knez, Wojciech Słonina – „Poznaję - wybieram”.
6. Krzysztof Zajączkowski – „Nikotyna, alkohol, narkotyki - Profilaktyka uzależnień”.
7. Krzysztof Zajączkowski - „Dziękuję...nie piję, nie palę, nie biorę.”
8. Jennifer Day – „Twórcza wizualizacja dla dzieci”.
9. Shan Rees,Roderick S.Graham – “Bądż sobą.Trening asertywności.”
10. Jolanta Rojewska – “Grupa bawi się i pracuje”. Zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicznych część II.
11. Małgorzata Jachimska – „Grupa bawi się i pracuje”. Zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicznych.
12. Małgorzata Jachimska – „Scenariusze lekcji wychowawczych”.
13. Alfons Aivhinger, Walter Holl – „Psychodrama“. Terapia grupowa z dziećmi.
14. Stanisław Siek – „Treningi relaksacyjne”.
15. Francois J.Paul Cavallier – „Wizualizacja”.
16. Balcerek-Kałek A. – „Budowanie szkolnych programów profilaktyki”.
17.M.Pomianowska (red. prowadzący) – Poradnik wychowawcy.
18. J.Szamańska – „Programy profilaktyczne: podstawy profesjonalnej profilaktyki”.
19. S. Mieszalski – „O przymusie i dyscyplinie w klasie szkolnej”.
20. M. Leary – „Wywieranie wrażenia na innych”.
21. B. Śliwerski – „Program wychowawczy szkoły”.
22. K. Weżre, G. Gray – „Promocja zdrowia psychicznego w Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie”.
23. W.G. Stephan, C.W. Stephan – „Wywieranie wpływu przez grupy”.
24. A. Bogdanko (red.) – „Wspomaganie procesu wychowawczego programami profilaktyczno – edukacyjnymi”.
25. Z.B. Gaś – „Rola wychowawcy w profilaktyce uzależnień”.
26. KOWEZ – „Szkoła promująca zdrowie – doświadczenia po dziesięciu latach”.
27. J. Szymańska – „Zapobieganie zachowaniom ryzykownym dzieci i młodzieży – elementarz zasad profilaktyki”,
- „Szkoła dla rodziców i wychowawców”.
Zatwierdzony uchwałą Rady Pedagogicznej 30 sierpnia 2016r
Program profilaktyczny dla ZSS nr 105
strona z 13
13