Historia Przedmiotowy system oceniania z historii

Transkrypt

Historia
Przedmiotowy system oceniania z historii
Opracowanie : Agnieszka Sadownik
1. Cele kształcenia - wymagania ogólne (nowa podstawa programowa)
I. Chronologia historyczna.
Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki
poprzedzania, równoczesności i następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w
rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.
II. Analiza i interpretacja historyczna.
Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski;
dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą, wyjaśnia związki
przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia
znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego.
III. Tworzenie narracji historycznej.
Uczeń tworzy narracje historyczną integrując informacje pozyskane z różnych źródeł; tworzy krótkie
wypowiedzi: plan, notatkę, rozprawkę, prezentacje; przedstawia argumenty uzasadniające własne
stanowisko.
1. Ocenie z historii podlega:
a) znajomość:
- faktografii
- postaci historycznych
- pojęć
b) umiejętność:
- posługiwania się mapą
- dokonania analizy przyczynowo-skutkowej
- wnioskowania i uogólniania
- redagowania odpowiedzi
- analizy tekstów źródłowych
- łączenia wiedzy historycznej z wiedzą uzyskaną poza nauką szkolną
c) postawa – aktywność
2. Formy oceniania wiedzy, umiejętności i postawy ucznia
Formy oceniania wiedzy i umiejętności na lekcjach historii:
• formy ustne: odpowiedzi, aktywność własna dziecka, prezentacje, wystąpienia, praca na lekcjiindywidualna i grupowa, praca z mapą i tekstami źródłowymi, itp.
• formy pisemne: sprawdziany wiadomości, kartkówki, zadania domowe, testy, referaty, zadania
dodatkowe, projekty, itp.
• formy pośrednie: własna twórczość, wyniki osiągnięte w konkursach na szczeblu powiatowym i
wyższym
Na przedmiotach społecznych ocenie podlega także postawa ucznia oraz zaangażowanie społeczne, a w
szczególności:
• zaangażowanie w życie szkoły, klasy oraz społeczności lokalnej i państwa
• poczucie odpowiedzialności za działania indywidualne i grupowe
• kultura słowa i zachowania interpersonalne.
131
3. Organizacja procesu oceniania
Wypowiedzi ustne i pisemne ucznia oraz jego aktywność oceniane są w formie ustnej lub pisemnej. Zostają
one udokumentowane w dzienniku lekcyjnym stopniem w skali:
• celujący - 6
• bardzo dobry - 5
• dobry - 4
• dostateczny - 3
• dopuszczający - 2
• niedostateczny – 1
Ocenę bieżącą można uzupełnić znakiem: „+", „-", pochwałami i komentarzem wspierającym.
• na początku roku szkolnego nauczyciel ma obowiązek zapoznać uczniów z wymaganiami
edukacyjnymi z historii oraz z kryteriami oceniania z tego przedmiotu w gimnazjum
• od ucznia wymaga się systematycznego przygotowania do lekcji(powinien posiadać podręcznik,
zeszyt przedmiotowy, przybory do pisania)
• uczeń powinien systematycznie prowadzić zeszyt i odrabiać zadania domowe,
• uczeń powinien być zdyscyplinowany i brać czynny udział w zajęciach, podczas lekcji nie wolno
mu używać telefonu komórkowego
• uczeń powinien wykazywać aktywność w pracach na rzecz klasy, szkoły i środowiska lokalnego
• podczas kontroli bieżącej ucznia(odpowiedzi ustne, kartkówki) obowiązuje znajomość zagadnień z
trzech ostatnich lekcji
• nieprzygotowanie do zajęć lekcyjnych uczeń powinien zgłosić przed rozpoczęciem lekcji
• uczeń ma prawo być nieprzygotowany do zajęć bez podania przyczyny dwa razy w semestrze(nie
dotyczy to zapowiedzianych wcześniej sprawdzianów pisemnych i kartkówek oraz lekcji
powtórzeniowych)
• podczas oceniania nauczyciel ma obowiązek wyjaśnić co będzie przedmiotem oceniania oraz
dokonywać oceny według znanych i akceptowanych zasad (określonych w szkolnym regulaminie
oceniania oraz w przedmiotowym systemie oceniania)
• za pracę na lekcji uczniowie mogą być nagradzani ocenami lub „plusami" (zgodnie z zasadą: trzy
„plusiki" = 5)
• uczeń powinien uzyskać przynajmniej jedną ocenę z odpowiedzi ustnej w semestrze
• na lekcji powtórzeniowej oraz na sprawdzianie ucznia obowiązuje znajomość zagadnień z działu
programowego podlegającego kontroli
• sprawdziany z działów programowych zapowiadane są z tygodniowym wyprzedzeniem(termin
sprawdzianu zapisany w dzienniku)
• prace pisemne(dotyczy to sprawdzianów i zadań domowych) są obowiązkowe. Jeśli uczeń z
przyczyn od siebie niezależnych nie może ich napisać w wyznaczonym terminie powinien to
uczynić później, konsultując się z nauczycielem(nie później niż 2 tygodnie). Nowy termin musi
być zgodny z WSO. W przypadku braku zaliczenia sprawdzianu uczeń otrzymuje ocenę
niedostateczną, którą może poprawić w ciągu dwóch tygodni
• w przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności ucznia(ucieczka) na sprawdzianie lub
zapowiedzianej kartkówce, braku zgłoszenia chęci napisania sprawdzianu w terminie dwóch
tygodni od wyznaczonego terminu, odmowy pisania pracy pisemnej na lekcji uczeń otrzymuje
ocenę niedostateczną(może ją poprawić w terminie dwóch tygodni)
• każdy uczeń ma prawo do poprawy oceny ze sprawdzianu w terminie wyznaczonym przez
nauczyciela, ale nie w czasie trwania lekcji(nie później niż 2 tygodnie po zapoznaniu się z oceną
pracy);poprawa sprawdzianu jest w formie ustnej lub pisemnej(decyduje uczeń)
• prace pisemne muszą zostać ocenione w ciągu dwóch tygodni od momentu ich przeprowadzenia
• ocenie podlega także zeszyt przedmiotowy(może być sprawdzony na życzenie nauczyciela w
wyznaczonym przez niego terminie). Brak większości notatek, brak dostarczenia nauczycielowi
zeszytu w określonym terminie powoduje wystawienie oceny niedostatecznej.
• ocenie podlegają zadania domowe, które mogą mieć różne formy(np. prezentacji multimedialnej,
odpowiedzi pisemnej lub ustnej). Brak zadania domowego w określonym terminie powoduje
wystawienie oceny niedostatecznej. Zadania domowe można dostarczać nauczycielowi także drogą
mailowa (w zależności od rodzaju zadania, po uzgodnieniu z nauczycielem). Nieobecność na lekcji
nie zwalnia z obowiązku odrobienia zadania domowego.
• prace pisemne są pozostawione u nauczyciela i wówczas są do wglądu na prośbę rodziców lub
ucznia w obecności nauczyciela
• nie przewiduje się końcowego sprawdzianu zaliczeniowego
• ocenę semestralną i końcoworoczną nauczyciel wystawia na podstawie ocen cząstkowych
uzyskanych przez ucznia
132
•
ocenę celującą otrzymuje uczeń, który oprócz uzyskania maksymalnej liczby punktów, rozwiąże
zadanie dodatkowe. Ocena celująca może być postawiona za szczególnie oryginalne i twórcze
osiągnięcia, które opierają się na gruntownej wiedzy wykraczającej poza wiedzę podstawową
• uczeń powracający do szkoły po chorobie lub dłuższej, usprawiedliwionej nieobecności ma prawo
do zgłoszenia nieprzygotowania do zajęć(w wyznaczonym terminie powinien wiedzę uzupełnić i
przedstawić ją nauczycielowi)
• uczeń, który opuści połowę zajęć, powinien zdawać egzamin klasyfikacyjny z przedmiotu
• we wszystkich innych kwestiach zasady reguluje WSO
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który oprócz uzyskania maksymalnej liczby punktów, rozwiąże zadanie
dodatkowe. Ocena celująca może być postawiona za szczególnie oryginalne i twórcze osiągnięcia, które opierają
sie na gruntownej wiedzy wykraczającej poza wiedzę podstawową.
W odniesieniu do uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi PSO przewiduje dostosowanie form i
metod oceniania zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi.
W przypadku dysleksji rozwojowej, dysleksji, dysgrafii lub dysortografii wzięto pod uwagę możliwość
występowania następujących problemów:
1. wolne tempo czytania,
2. trudności z zapamiętywaniem i rozumieniem czytanego tekstu,
3. niechęć do czytania długich tekstów i grubych książek,
4. nieprawidłowa pisownia(z dominacją błędów ortograficznych),
5. popełnianie błędów gramatyczno-logicznych,
6. problemy z zapamiętaniem nazw i danych stanowiących sekwencje,
7. trudności w posługiwaniu się słownikami i wydawnictwami encyklopedycznymi,
8. problemy w analizowaniu tekstów,
9. trudności w tworzeniu i ocenie poprawności własnych tekstów,
10. kłopoty z planowaniem, organizacją i zarządzaniem czasem, materiałami oraz zadaniami,
11. problemy z orientacją przestrzenną,
12. trudności z orientacją na mapach historycznych,
13. trudności z zapamiętaniem nazw, nazwisk, dat, pojęć,
14. problemy ze zrozumieniem tekstów źródłowych(szczególnie posługujących się językiem
archaicznym),
15. problemy ze zrozumieniem i wykorzystywaniem tekstów normatywnych,
16. zła orientacja w czasie historycznym,
17. kłopoty z wykorzystaniem wykresów, zestawień statystycznych, zestawień tabelarycznych, tablic
poglądowych,
18. problemy ze zrozumieniem i wykorzystaniem przekazów medialnych,
19. trudności w gromadzeniu, selekcjonowaniu i korzystaniu z różnych źródeł informacji,
20. trudności z orientacją na mapie administracyjnej.
W odniesieniu do uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przewiduje się dostosowanie form i
metod oceniania zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi.
4. Kryteria oceniania
Dopuszczająca (2). ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności na
poziomie wymagań koniecznych. Jego działania mają charakter przede wszystkim odtwórczy a jego wiedza ma
poważne luki; wykazuje chęci do dalszej nauki, przy pomocy nauczyciela jest w stanie zrealizować polecenia
wymagające zastosowania posiadanej wiedzy i umiejętności przewidzianych w programie; nie potrafi
samodzielnie wykorzystać zdobytej wiedzy; pracuje w grupie jedynie kontrolowany przez nauczyciela.
Pamięta:
• wymagane programem elementarne fakty historyczne, najważniejsze postacie i pojęcia proste
• różnice między życiem dziś a życiem w przeszłości
Rozumie:
• przyczyny najważniejszych wydarzeń i ich skutki
• podstawowe zasady pracy w grupie
Potrafi:
• lokalizować fakty w przedziale czasowym określając wiek i rok
• porządkować fakty w układzie chronologicznym
• odczytywać znaki ideograficzne na mapie
• znaleźć na mapie w podręczniku miejsca najważniejszych wydarzeń i faktów.
• wyszukiwać w nim niezbędne informacje o faktach, wydarzeniach, ludziach, rzeczach
• wykorzystywać materiał ilustracyjny zawarty w podręczniku
• kojarzyć pierwszoplanowe postacie historyczne z najważniejszymi faktami
• przedstawić główne przyczyny i skutki najważniejszych wydarzeń
• opisywać, czasami z pomocą nauczyciela, ilustracje, makiety, zdarzenia historyczne, zabytki
• zna układ wewnętrzny podręcznika
• podejmuje próby, często nieudane, uzasadnienia własnego stanowiska
133
Dostateczna (3). ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności na
poziomie wymagań koniecznych i podstawowych; potrafi wykonać polecenia o średnim stopniu trudności,
wymagające wykorzystania wiedzy i umiejętności przewidzianych programem; wypowiada się nie zawsze
precyzyjnie; ma kłopoty w pracy w grupie; wykazuje gotowość do rozwijania swoich umiejętności w zakresie
podstawowym.
Pamięta:
• fakty, postacie, pojęcia proste i złożone
• daty wydarzeń z przeszłości, nazwy epok, ich cechy charakterystyczne
• podstawowe źródła wiedzy historycznej
Rozumie:
• proste związki czasowo-przestrzenne i przyczynowo-skutkowe
• znaczenie faktów, pojęć i postaci w procesie dziejowym
• znaczenie znaków ideograficznych na mapie
• wpływ przeszłości na teraźniejszość
• zaczyna rozumieć motywację ludzkich działań w przeszłości
Potrafi:
• dokonać prostych ocen wydarzeń i postaci z przeszłości.
• stworzyć ciąg chronologiczny ze znanych faktów historycznych.
• określić właściwie proste związki czasowo- przestrzenne i przyczynowo- skutkowe
• wykorzystać podstawowe źródła wiedzy historycznej na poziomie podstawowym
• przenieść informacje z mapy w podręczniku na mapę w atlasie historycznym i ścienną
• dokonać selekcji informacji zawartych w podręczniku. Wyodrębnia fakty, przyczyny i skutki,
główne wątki historyczne
• dokonać rekonstrukcji wydarzeń historycznych w postaci planu, opisu, ustnie i pisemnie
• nawiązywać do wiadomości z innych dziedzin
• formułować pytania do analizowanego dokumentu opisowego i normatywnego
• zredagować notatkę pod kierunkiem nauczyciela
Dobra (4). ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który posiadł wiadomości na poziomie wymagań: koniecznych,
podstawowych i rozszerzających; potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę w procesie dalszego kształcenia oraz w
życiu codziennym; jest aktywny na lekcjach, wykonuje zadania związane z procesem lekcyjnym oraz dodatkowe,
wynikające z potrzeb klasy.
Pamięta:
• daty początkowe i końcowe ważnych wydarzeń historycznych.
• postacie pierwszo- i drugoplanowe, pojęcia proste i złożone oraz związki i zależności zachodzące
między nimi.
Rozumie:
• związki genetyczne wydarzeń i procesów historycznych
• zależności zachodzące między różnymi dziedzinami życia człowieka, między przeszłością i
teraźniejszością
• rolę człowieka w procesie dziejowym
• znaczenie faktów i wydarzeń
• pojęcia złożone, związki i zależności
• analogie i sprzeczności między wydarzeniami i zjawiskami
• teksty źródłowe oraz inne źródła poznania przeszłości
• różnice między przeszłością i dniem dzisiejszym oraz dynamikę przemian, jakim podlega człowiek
wraz z otaczającym go światem
Potrafi:
• określić związki genetyczne wydarzeń i procesów historycznych
• przedstawić wpływ poznanych wydarzeń historycznych na teraźniejszość
• samodzielnie pracować z mapą., m.in. ukazać dynamikę zjawisk na podstawie analizy treści mapy:
zmiany polityczne, demograficzne, gospodarcze, polityczne, terytorialne
• przenieść informacje z mapki w podręczniku, na mapę ścienną, w atlasie lub odwrotnie
• dokonać selekcji materiału źródłowego pod kierunkiem nauczyciela i jego analizy pod kątem
przydatności do rekonstrukcji wydarzeń z przeszłości
• integrować materiał informacyjny zawarty w podręczniku i źródle
• konstruować własne wnioski, oceny wydarzeń, faktów, ludzi, częściowo pod kierunkiem
nauczyciela
• porównać analogiczne zjawiska w różnych krajach, kulturach
134
•
•
•
•
dokonać opisu wydarzeń
przedstawić wybrane zagadnienia jako proces historyczny
sporządzić samodzielnie notatkę w postaci planu, schematu
wykorzystać informacje pozyskana na innych lekcjach
Bardzo dobra (5). Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który w stopniu wyczerpującym panował materiał
programowy. Uczeń taki dysponuje wiedzą i umiejętnościami ze wszystkich poziomów, od poziomu wymagań
koniecznych po dopełniające; rozwija zainteresowania przedmiotem; posiada umiejętność zastosowania
zdobytej wiedzy w nowych sytuacjach poznawczych, potrafi odnajdować związki przyczynowo-skutkowe oraz
dokonywać syntezy i analizy materiału rzeczowego; jest systematyczny i aktywny na zajęciach oraz uczestniczy w
zajęciach pozalekcyjnych; myśli wyraża w sposób jasny i precyzyjny, potrafi uzasadnić swoje stanowisko;
dobrowolnie wykonuje różne prace związane ze zdobywaniem nowej lub integracją zdobytej wiedzy. Uczestniczy
i osiąga sukcesy w szkolnych konkursach historycznych.
Pamięta:
• daty faktów, wydarzeń, zjawisk, procesów dziejowych
• postacie historyczne występujące w procesie poznawczym
• wszelkie związki występujące między zjawiskami
• Rozumie:
• zależności między historia powszechną, historią Polski a dziejami regionu
• podział źródeł historycznych
• wpływ dziejów powszechnych na historię państwa i regionu
• rolę źródeł historycznych w poznawaniu i rekonstruowaniu przeszłości.
• konieczność krytycznej analizy źródeł historycznych
• przyczyny powstawania przeciwstawnych sądów, interpretacji wydarzeń historycznych
• związki czasowo- przestrzenne, przyczynowo- skutkowe i genetyczne wydarzeń i procesów
Potrafi:
• samodzielnie selekcjonować materiał źródłowy, ilustracyjny, dokonywać jego analizy i
interpretacji, ze zrozumieniem realiów epoki
• dostrzegać związki miedzy wydarzeniami, zjawiskami i procesami
• przy pomocy nauczyciela przeprowadzić analizę krytyczną źródła
• formułować sądy, wnioski, oceny oraz uzasadnienia, wykorzystując materiał pojęciowy i
faktograficzny
• porządkować fakty chronologicznie i problemowo
• dokonać opisu zrekonstruowanej rzeczywistości ustnie i pisemnie
• hierarchizować materiał w dłuższych i krótszych okresach
• operować pojęciami właściwymi danej epoce
• budować własny obraz przeszłości na podstawie różnych przekazów i wiedzy ogólnej
• wykorzystywać różne środki wiedzy historycznej: różne rodzaje map, dane statystyczne, literaturę,
materiał ilustracyjny, dla podkreślenia waloru własnej wypowiedzi
• przygotować i zaprezentować wystąpienie o tematyce historycznej, społecznej lub politycznej na
forum klasy, szkoły lub społeczności lokalnej
Ocena celująca (6). Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego wiadomości i umiejętności nie ograniczają się
do poziomu wymagań programowych, ale je przekraczają; uczeń wykazuje głębokie zainteresowanie
problematyką społeczną, prawną, ustrojową oraz problemami współczesnego świata; posiada zasób wiedzy i
umiejętności znacznie wykraczające poza standardy określone programem nauczania (czytanie lektur
nadobowiązkowych, praca własna); bierze aktywny udział w życiu szkoły oraz angażuje się w życie społeczne i
polityczne swojej wspólnoty lokalnej; aktywnie uczestniczy w lekcjach, potrafi szybko i samodzielnie
rozwiązywać postawione przed nim zadania, jasno i precyzyjnie formułować swoje myśli; wzorowo
współpracuje w grupie, posiada umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w nowych sytuacjach poznawczych,
potrafi odnajdować związki przyczynowo-skutkowe oraz dokonywać syntezy i analizy materiału rzeczowego;
potrafi odnaleźć sie w sytuacjach trudnych lub problemowych, dokonuje świadomych i uargumentowanych
wyborów, także etycznych; jest systematyczny i twórczy; uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych, podejmuje sie
wykonania prac dodatkowych proponowanych przez nauczyciela. Uczestniczy i osiąga sukcesy w szkolnych i
pozaszkolnych konkursach i olimpiadach wiedzy o społeczeństwie.
Uczeń:
• bazując na zdobytej wiedzy analizuje przyczyny i następstwa znanych i poznawanych wydarzeń
historycznych (zdolność zastosowania nabytych wiadomości do interpretowaniu nowych)
• z łatwością dokonuje porównań epok, zjawisk, nawet odległych w czasie
• przedstawiane wydarzenia, zjawiska bądź procesy prezentuje w szerokim kontekście historycznym
• samodzielnie, krytycznie ocenia źródła historyczne
135
•
sprawnie posługuje się dostępnymi źródłami poznania historycznego: piśmiennictwem
historycznym (pamiętniki, beletrystyka, publicystyka historyczna, prace popularno-naukowe, itp.)
• pogłębia swoją wiedzę o nauce historycznej, o procedurach badawczych historii
• jego wypowiedzi cechuje wysoka sprawność językowa i nienaganny styl
• zaczyna rozumieć wpływ realiów politycznych na sposób interpretowania wydarzeń historycznych
• jest aktywny w społeczności lokalnej
• przekonany o potrzebie nieustannego pogłębiania własnej wiedzy, jej przydatności w pracy z
innymi, wzbogacania swego świata duchowego
• wykazuje dużą niezależność w formułowaniu sądów
• rozwija umiejętności dyskusji; staje się moderatorem
• kształtuje swój pogląd na wypadki najnowsze poprzez lekturę prasy i literatury najnowszej
Szczegółowe wymagania na określone oceny każdego tematu lekcyjnego zawarte zostały w planie
wynikowym.
Kryteria wymagań na poszczególne stopnie mogą być dostosowane do indywidualnych możliwości ucznia.
5. Analiza treści kształcenia
Przyjmuje się następującą chronologię omawiania dziejów:
a) kl. I- prehistoria do końca XV wieku
b) kl. II - początek XVI w. do XVIII wieku
c) kl. III -od XIX wieku do 1960 roku.
136
Plan wynikowy – klasa 1
Prehistoria i starożytny Wschód
TEMAT LEKCJI
Wprowadzenie do
historii.
Prehistoria-początki
człowieka.
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
-rozumie znaczenie daty narodzin
Chrystusa dla chrześcijańskiej
rachuby czasu
-potrafi narysować oś czasu
-odczytuje z osi czasu potrzebne
informacje
-przypisuje daty wydarzeń do
konkretnego wieku
-lokalizuje daty na osi czasu
-przyporządkowuje datę wiekowi
-określa daty graniczne wieków
-oblicza upływ czasu między
podanymi datami
-wymienia podstawowe jednostki
czasu
-używa poprawnie określeń:
pierwsza (druga) połowa wieku
(tysiąclecia)
-rozumie pojęcia: historia,
archeologia, źródło historyczne,
wiek, era
-porównuje koczowniczy tryb życia
z osiadłym
-wyjaśnia zależności między
środowiskiem geograficznym a
warunkami życia człowieka
-omawia skutki przyjęcia przez
człowieka osiadłego trybu życia
-rozumie pojęcia: homo sapiens,
neolit, rewolucja neolityczna, Żyzny
Półksiężyc
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
-rozumie i posługuje się poznanymi
pojęciami: historiografia,
chronologia, periodyzacja, epoka,
cezura
-zna nazwy i czas trwania
poszczególnych epok
-zna źródła historyczne
-uzasadnia przyjęte nazewnictwo
dla epok
-przedstawia własne rozumienie
konieczności nauki historii
-uzasadnia sens i istotę pracy
historyka oraz potrzebę obecności
historii jako przedmiotu nauki w
gimnazjum
-uzasadnia przydatność źródeł w
pracy historyka i archeologa
pojęciami: ewolucja, australopitek,
neandertalczyk, człowiek zręczny,
człowiek wyprostowany, brąz,
gospodarka wytwórcza, megality
-wie, kiedy i w jakim rejonie na ziemi
pojawił się człowiek
-wymienia etapy rozwoju człowieka
-wylicza wynalazki człowieka
pierwotnego
-potrafi dostrzec różnice pomiędzy
epoką paleolitu, neolitu i brązu
-wskazuje czynniki decydujące o
rozwoju rolnictwa na obszarze
Żyznego Półksiężyca
-próbuje formułować opinię na
temat narodzin sztuki
-charakteryzuje fundamentalne
znaczenie pierwszych wynalazków
ludzkich
-uzasadnia, dlaczego ziemia nie
była zaludniona równomiernie i
wskazuje na mapie regiony, w
których ludzie najwcześniej
nauczyli się uprawiać zboże i
hodować zwierzęta
137
Dzieje Narodu
Wybranego.
-wyjaśnia, dlaczego ludzie musieli
żyć w grupach
-przedstawia proces tworzenia
miast i państw
-omawia wpływ warunków
naturalnych Mezopotamii na życie
jej mieszkańców
-wymienia osiągnięcia cywilizacyjne Mezopotamii, które są
wykorzystywane także
współcześnie
-uzasadnia twierdzenie – Egipt
-lokalizuje w czasie i przestrzeni
-opisuje osiągnięcia cywilizacyjne
cywilizację starożytnego Egiptu
starożytnych Egipcjan
darem Nilu
-wymienia i rozpoznaje na ilustracjach -uzasadnia związki warunków
-charakteryzuje strukturę
zabytki starożytnego Egiptu i zna ich
geograficznych z systemem
społeczeństwa i system wierzeń w
politycznym, społecznym i kulturą
Egipcie
przeznaczenie
-potrafi opisać egipski kanon
-rozumie pojęcia: faraon, monarchia -rozumie, dlaczego Egipcjanie
mumifikowali swoich zmarłych
estetyczny
despotyczna, urzędnicy, kapłani,
-wskazuje dziedziny, w których do
piramida, sarkofag, mumia,
-wie, dlaczego i w jaki sposób
balsamowanie, politeizm, Nil
powstawały piramidy
dziś wykorzystuje się wynalazki
egipskie
-zna postacie i daty: Tutanchamon,
-rozumie znaczenie wiary w życie
3000 r. p.n.e.
pozagrobowe dla codzienności
Egipcjan
-wyjaśnia specyfikę religii
-charakteryzuje podstawowe
symbole i główne zasady judaizmu pojęciami: Palestyna, Izrael, Żydzi,
żydowskiej
Jahwe, Mesjasz, Stary i Nowy
-podkreśla uniwersalne wartości
-wyjaśnia różnicę pomiędzy
politeizmem a monoteizmem
Testament, diaspora, menora,
judaizmu
odwołując się do przykładów
synagoga, szabas, Talmud
-zauważa związki cywilizacji
-zna postacie i daty: Abraham, Jakub, żydowskiej z innymi
-rozumie pojęcia: monoteizm,
Biblia, dekalog, Naród Wybrany,
Izaak, Dawid, Salomon, Mojżesz, X w. -dostrzega korzenie
Arka Przymierza, judaizm, Tora
p.n.e.
chrześcijaństwa w judaizmie,
-zna imiona założycieli narodu
wskazuje cechy wspólne obu religii
Mezopotamia –
gliniana cywilizacja. cywilizację starożytnej
Mezopotamii
-rozumie pojęcia: państwo,
monarchia, politeizm, Tygrys,
Eufrat
-zna postacie i daty: 3500r.p.n.e.
Egipt darem Nilu.
-wskazuje na mapie „kolebkę
ludzkości”
-wymienia narzędzia, którymi
posługiwali się ludzie pierwotni
-opowiada o sposobach zdobywania
pożywienia, mieszkaniach i ubiorach
ludzi pierwotnych
pojęciami: rolnictwo irygacyjne,
miasto-państwo, imperium,
cywilizacja, Sumerowie, ziggurat
-wylicza kilka osiągnięć tej cywilizacji
- wymienia i rozpoznaje na ilustracjach
zabytki starożytnej Mezopotamii
138
-wyciąga generalne wnioski
dotyczące cywilizacji
nadrzecznych
-popiera je przykładami z innych
kontynentów
-umie uzasadnić stwierdzenie
„historia zaczyna się w
Sumerze”
-porównuje osiągnięcia
Mezopotamii i Egiptu
-podaje przykłady obecności tej
cywilizacji we współczesności
-podaje przykłady
uniwersalnych zastosowań
dekalogu
-rozumie znaczenie Biblii jako
źródła historycznego
Pismo i prawo w
państwach Bliskiego
Wschodu.
-rozpoznaje typy pisma
wykształcone na terenie
Mezopotamii i Egiptu
-wyjaśnia znaczenie pisma i prawa
w procesie powstawania państw
-rozumie pojęcia: pismo klinowe,
hieroglify, kodeks
-zna postacie i daty: Hammurabi,
XVIII w. p.n.e.
żydowskiego
-lokalizuje na mapie Palestynę
-wylicza imiona dwóch królów
żydowskich
-rozumie zasady zapisane w
najstarszym kodeksie etycznym
zabytki związane z dziejami Żydów
pojęciami: pismo ideograficzne,
pismo hieratyczne, stela, papirus
-zna założenia prawne kodeksu
Hammurabiego
-wylicza czynniki sprzyjające
powstawaniu pisma
-opisuje materiał pisarski i
poszczególne rodzaje pisma
-wie, co oznacza zasada ,,oko za
oko..."
139
-prezentuje historię pisma
-omawia znaczenie odczytania
hieroglifów dla poznania
cywilizacji egipskiej
-wyjaśnia, jakie znaczenie dla
funkcjonowania państwa
babilońskiego i egipskiego miało
pismo i sieć nawadniająca
-uzasadnia, że pismo to jeden z
najważniejszych wynalazków
ludzkości
-samodzielnie ocenia stosowaną
w kodeksie Hammurabiego
zasadę odwetu
Starożytna Grecja
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Hellada kolebką
cywilizacji
europejskiej.
-wyjaśnia wpływ środowiska
geograficznego na gospodarkę i
rozwój polityczny starożytnej Grecji
-charakteryzuje najważniejsze
osiągnięcia kultury materialnej i
duchowej Greków w literaturze
-rozumie pojęcia: Hellada, polis,
Iliada, Odyseja
-zna postacie i daty: Homer
pojęciami: zgromadzenie
obywatelskie, ustrój oligarchiczny,
arystokracja, demokracja, kolonia,
Troja, koń trojański, pięta Achillesa,
wierna jak Penelopa
-zna postacie i daty: XI w p.n.e.
-wymienia elementy charakterystyczne
dla zajęć ludności
-uzasadnia genezę wielkiej kolonizacji
-pokazuje na mapie Troję
-określa specyfikę ustroju
politycznego Greków
-zauważa znaczenie Greków poza
Grecją właściwą
-wymienia najstarsze kultury Grecji
i ich zabytki
-zna treść utworów Homera
-wskazuje na oryginalność
świata greckiego
-zauważa różnice między
cywilizacjami Wschodu a grecką
- porównuje warunki naturalne
Grecji i państw Bliskiego
Wschodu oraz wskazuje źródła
różnic w ich rozwoju
-podaje przykłady obecności
terminologii greckiej we
współczesnym świecie
Sparta.
-umiejscawia w czasie system
sprawowania władzy oraz
organizację społeczeństwa w
Sparcie
-rozumie pojęcia: oligarchia,
wychowanie spartańskie
pojęciami: Peloponez, efor, Geruzja,
Lacedemończycy, periojkowie, heloci,
hoplita, falanga, mówić lakonicznie,
wrócić z tarczą lub na tarczy,
spartańskie warunki
-wyjaśnia przyczyny zwycięstw Sparty
w wojnach
-lokalizuje na mapie Spartę
-opisuje zasady wychowania
spartańskiego
-wyraża własną opinię na temat
wychowania spartańskiego
-wskazuje cechy armii i zasady
walki, które wojskom Sparty
zapewniły zwycięstwa w wojnach
-porównuje życie w Sparcie z
innymi polis greckimi
-wyjaśnia, dlaczego Sparcie
udało się osiągnąć hegemonię w
Grecji –
-rozumie związek między
podziałem społecznym w
Sparcie i sytuacją wewnętrzną w
państwie
Demokracja ateńska
– rządy wolnych
mężów.
-umiejscawia w czasie i porównuje
system sprawowania władzy oraz
organizację społeczeństwa w
Sparcie i w Atenach peryklejskich
-podaje przykłady osiągnięć
cywilizacyjnych antyku, które mają
wpływ na cywilizację
współczesną(demokracja)
-rozumie pojęcia: demokracja,
Zgromadzenie Ludowe
-zna postacie i daty: Perykles
V w. p.n.e.
pojęciami: Attyka, Rada Pięciuset,
agora, strateg, ostrokon, ostracyzm
-zna postacie i daty: Miltiades,
Temistokles, 490 i 480 r. p.n.e.
-prezentuje nazwy głównych instytucji
demokratycznych w Atenach
-charakteryzuje ich funkcjonowanie
-wylicza główne zasady demokracji
-wyjaśnia komu przysługiwały i
dlaczego stosowano ograniczenia w
nadawaniu praw obywatelskich w
-widzi blaski i cienie demokracji
ateńskiej
-uzasadnia powstanie tego ustroju
w Atenach
wychowania w Atenach
-porównuje demokrację ateńską
ze współczesnymi
-porównuje Ateny i Spartę i
uzasadnia, która z form
sprawowania władzy jest mu
bliższa
-dostrzega korzenie
współczesnej demokracji w
starożytności
140
Atenach
-lokalizuje na mapie Ateny
Bogowie i
bohaterowie
Greków.
-charakteryzuje czynnik integrujący
starożytnych Greków-system
wierzeń
-rozumie pojęcia: politeizm, mit,
heros
-zna postacie i daty: Dedal i Ikar,
Syzyf, Herkules
pojęciami: kult, wyrocznia
-zna postacie i daty: Pytia, Prometeusz
-zna imiona bogów i bogiń greckich
-rozumie na czym polegał politeizm
grecki
-charakteryzuje wierzenia Greków i
formy kultu
-potrafi opowiedzieć mit
-wymienia czynniki jednoczące
starożytnych Greków
-uzasadnia znaczenie mitów
-prezentuje wpływ religii na
wszystkie dziedziny życia Greków
-opowiada mity i objaśnia sentencje
antyczne znane we współczesnej
kulturze
-zna imiona bogów i bogiń
greckich oraz odpowiadające im
dziedziny
-uzasadnia na czym polegała i z
czego wynikała specyfika religii
greckiej
-wskazuje na obecność greckich
wątków religijnych w innych
epokach historycznych
-wskazuje na odmienność form
kultu w świecie greckim
-opisuje wpływ greckiej
mitologii na współczesną kulturę
Dziedzictwo kultury
greckiej-teatr i
igrzyska.
starożytnych Greków-teatr i
igrzyska olimpijskie
współczesną(teatr i igrzyska
olimpijskie)
-rozumie pojęcia: teatr, tragedia,
komedia, igrzyska olimpijskie
-zna postacie i daty: 776 r. p.n.e.
pojęciami: gimnazjon, olimpiada
-zna postacie: Hezjod, Sofokles,
Arystofanes
-opisuje powstanie teatru i organizację
widowisk
-wyjaśnia związek teatru ze świętami
religijnymi
-opisuje organizację igrzysk i
wymienia główne dyscypliny igrzysk
sportowych
-lokalizuje na mapie Olimpię
-opisuje rolę teatru w życiu
Greków
-odnajduje źródła idei olimpijskiej
-opisuje różne formy oddawania
czci bogom, potrafi je
scharakteryzować i wskazać te,
które przetrwały dziś jako
kulturalne dziedzictwo starożytnej
Grecji
-dostrzega związki między
teatrem antycznym a
współczesnym
-wskazuje podobieństwa i
różnice olimpiad w starożytności
i we współczesności
-opisuje wpływ sposobu
spędzania wolnego czasu w
starożytności na współczesną
kulturę
Dziedzictwo kultury
greckiej- nauka i
sztuka.
starożytnych Greków-język
duchowej Greków w filozofii,
nauce, architekturze
współczesną(np. sztuka, kanon
estetyczny)
-rozumie pojęcia: pismo
pojęciami: sympozjon, Akropol,
Partenon, fryz, metopy, kolumna
dorycka, jońska, koryncka
-zna postacie i daty: Archimedes,
Pitagoras, Tukidydes, Fidiasz, Myron,
Herodot, Hipokrates,
zabytki starożytnej Grecji
-wymienia dziedziny wiedzy, które
Grecy rozwinęli
-opisuje poszczególne porządki w
-opisuje wygląd świątyni greckiej i
podaje ich przykłady
-potrafi opisać grecki kanon
estetyczny
-zna najważniejsze pytania
filozoficzne
-podaje cechy charakterystyczne
budowli greckich
-prezentuje ponadczasowość
osiągnięcia kultury greckiejfilozofii
-porównuje sztukę egipską i
mezopotamską z grecką
-opracowuje notę biograficzną
wybitnej postaci świata
antycznego
-omawia wpływ sztuki
greckiej na współczesne kanony
piękna i architektury
141
*Wojna w
starożytnościpodboje Aleksandra
Macedońskiego.
alfabetyczne, filozofia
-zna postacie i daty: Sokrates
architekturze greckiej
-zna najsłynniejsze dzieła rzeźbiarskie
i ich twórców
-charakteryzuje poglądy Sokratesa
-rozumie w jaki sposób Aleksander
zbudował swoje państwo
-zna pojęcie: kultura hellenistyczna,
Aleksandria
-zna postacie i daty: Dariusz III, Filip
II, Aleksander Wielki,
IV w. p.n.e.
-wskazuje szlak wypraw Aleksandra
Wielkiego na mapie
-opisuje metody jego podbojów
-podaje przykłady sztuki
hellenistycznej
-omawia trwałe osiągnięcia kultury
greckiej
142
-wylicza podstawowe fakty
dotyczące ekspansji Aleksandra
Wielkiego (główne bitwy, podbite
terytoria i ludy)
-prezentuje wysiłki integracyjne
Aleksandra Wielkiego
-interpretuje pojęcie „węzeł
gordyjski”
-uzasadnia nadania przydomku
„Wielki” Aleksandrowi
Starożytny Rzym
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Początki państwa
rzymskiego.
-podaje przykłady wpływu kultury
greckiej na kulturę rzymską
duchowej Rzymian w literaturze
-umiejscawia w czasie i
charakteryzuje organizację
społeczeństwa w Rzymie
republikańskim
-rozumie pojęcia: patrycjusz,
plebejusz, trybun ludowy, Eneida
-zna postacie i daty: Romulus,
Wergiliusz, 753 r. p.n.e.
pojęciami: Forum Romanum, Lacjum,
Etruskowie
-zna postacie i daty: Romulus, Remus,
Mars
-opowiada legendę o założeniu Rzymu
ze szczególnym uwzględnieniem
wpływów kultury greckiej
-lokalizuje Rzym na mapie
-omawia rolę daty 753 r. przed Chr.
jako punktu odniesienia dla
rzymskiego sposobu mierzenia czasu
-omawia okoliczności konfliktu
patrycjuszy i plebejuszy
-wyróżnia historyczne formy
ustrojowe Rzymu
-ukazuje zmieniającą się treść
takich pojęć jak patrycjusz i
plebejusz
Republika rzymska –
służba państwu
najwyższym
zaszczytem.
charakteryzuje system sprawowania
władzy w Rzymie republikańskim
wpływ na cywilizację współczesną
-rozumie pojęcia: republika
Zgromadzenie Ludowe, konsul,
senat
-zna postacie i daty: VI w. p.n.e.
pojęciami: komicja, edyl, trybun,
cenzor, pretor, kwestor, dyktator, kuria
-wymienia główne urzędy i instytucje
republiki
-opisuje uprawnienia poszczególnych
organów i urzędów
-przedstawia tryb wybierania
urzędników
-omawia wartości uznawane przez
Rzymian
-podkreśla dorobek Rzymu w
zakresie tworzenia instytucji
politycznych
-zna zmieniające się znaczenie
takich urzędów i funkcji jak :
konsul, dyktator, cenzor
-dostrzega wady i zalety ustroju
Republiki Rzymskiej
-wyodrębnia różnice między
republiką a demokracją
-właściwie interpretuje pojęcie
republiki w starożytności i we
współczesności
Wojna w
starożytności –
Rzymianie podbijają
świat.
-wyjaśnia przyczyny i wskazuje
skutki ekspansji Rzymu
-opisuje postawy Rzymian wobec
niewolników i ludów podbitych
-rozumie pojęcia: prowincja, legion,
triumf, namiestnik, niewolnictwo,
gladiator
-zna postacie i daty: Spartakus
pojęciami: manipuł, centuria,
latyfundium, proletariat, wojsko
ochotnicze
-zna postacie i daty: Hannibal,
III-II w. p.n.e., 74-71 r. p.n.e.
-opisuje organizację armii rzymskiej i
jej sposób walki
-pokazuje na mapie ziemie podbitych
-umie uzasadnić przyczyny
militarnych sukcesów Rzymian
-podaje znaczenie podbojów
rzymskich
-podaje współczesne nazwy państw
będących w przeszłości
prowincjami rzymskimi
-ocenia znaczenie niewolnictwa w
imperium rzymskim
-precyzuje pojęcie imperium i
przenosi pojęcie imperium do
innych epok
-podaje przykłady różnych
imperiów i różnych form ich
organizacji
143
-wyjaśnia, dlaczego dochodziło
ludów
do powstań niewolników
-opisuje sposoby zarządzania przez
Rzymian podbitymi terenami
-wyjaśnia źródła niewolnictwa
-charakteryzuje poszczególne kategorie
niewolników i opisuje ich sytuację
Pierwsze wieki
cesarstwa
rzymskiego.
charakteryzuje system sprawowania
władzy i organizację społeczeństwa
w cesarstwie
-opisuje postawy Rzymian wobec
niewolników i ludów podbitych
-rozumie pojęcia: wojna domowa,
cesarstwo romanizacja, urbanizacja
-zna postacie i daty: Cezar,
Oktawian August, I w. p.n.e.
Kultura i osiągnięcia -charakteryzuje najważniejsze
techniczne Rzymian. osiągnięcia kultury materialnej i
duchowej Rzymian w filozofii,
nauce, architekturze, literaturze
-rozumie pojęcia: alfabet łaciński,
akwedukt, termy, amfiteatr,
Koloseum, panteon, łuk triumfalny,
kolumna, idea prawa i
praworządności
-wyjaśnia przyczyny kryzysu i
pojęciami: imperator, princeps,
upadku republiki
-omawia skutki romanizacji
pryncypat, "pokój rzymski",
-zna postacie i daty: Tyberiusz
Grakchus, Marek Antoniusz, Brutus,
31 r. p.n.e., 44 r. p.n.e.
-zna powiedzenia: „kości zostały
rzucone” „przybyłem, zobaczyłem
zwyciężyłem” „I ty Brutusie przeciwko
mnie”
-opisuje przemiany ustrojowe od
dyktatury Cezara do pełnego cesarstwa
-pokazuje na mapie granice cesarstwa i
wskazuje świat barbarzyńców
-uzasadnia określenie „złoty
wiek” cesarstwa dla panowania
cesarza Augusta
i jego następców
-wskazuje wpływy cywilizacji
rzymskiej we współczesnym
świecie
pojęciami: retor, prawo XII tablic,
Via Appia, stoicyzm,
-zna postacie i daty: Marek Cyceron,
Liwiusz, Horacy, Marek Aureliusz,
Seneka
-zna powiedzenia: wszystkie drogi
prowadzą do Rzymu, wieczne miasto
zabytki architektury i sztuki
starożytnego Rzymu
-precyzuje dokonania w zakresie
tworzenia podstaw prawa, reguł i zasad
prawnych
-podaje przykłady rzymskiego
budownictwa
-opisuje wynalazki techniczne
-samodzielnie interpretuje
słynne maksymy znawców
prawa rzymskiego
-porównuje osiągnięcia Rzymian
i Greków
-uzasadnia silny wpływ języka
Rzymian – łaciny – na język
polski i wiele innych języków
europejskich
144
-ocenia dorobek kulturowy
starożytnego Rzymu
-odnajduje ślady dorobku Rzymian
w ustawodawstwie współczesnym
-omawia znaczenie sieci dróg
dla utrzymania rzymskiego
panowania
- wyjaśnia, dlaczego Rzymianie
budowali wiele obiektów publicznych
-wyjaśnia, dlaczego Rzymianie
budowali drogi
-omawia znaczenie dróg w prowadzeniu podbojów przez Rzym
W starożytnym
Rzymie.
-podaje przykłady wpływu kultury
greckiej na kulturę rzymską
-rozumie pojęcia: Forum
Romanum, amfiteatr, termy
pojęciami: cyrk, rydwan
-zna powiedzenia: chleba i igrzysk"
-przedstawia zakres wpływów greckich
w Rzymie
-opisuje rozrywki Rzymian
-wymienia imiona bogów rzymskich i
ich greckie odpowiedniki
-potrafi opowiedzieć jak Rzymianie -porównuje sposób spędzania
wolnego czasu przez Rzymian i
spędzali wolny czas
Greków
-opisuje i porównuje życie
codzienne różnych grup
społecznych
-wyjaśnia, dlaczego Rzymianie
przejęli greckie wierzenia
Narodziny i rozwój
chrześcijaństwa.
-umiejscawia w czasie i przestrzeni
narodziny i rozprzestrzenianie się
chrześcijaństwa
-wskazuje przyczyny i przykłady
prześladowania chrześcijan w
państwie rzymskim
-rozumie pojęcia: mesjasz, apostoł,
męczennicy, chrześcijaństwo
-zna postacie i daty: Jezus,
św. Piotr, św. Paweł, I-IV w.
pojęciami: edykt
-zna postacie i daty: Konstantyn,
Teodozjusz, 313 r., 392 r.
-podaje najważniejsze wydarzenia z
życia Jezusa Chrystusa
-wylicza główne założenia religii
chrześcijańskiej
-opisuje proces rozprzestrzeniania się
chrześcijaństwa
-uzasadnia uniwersalny charakter
religii chrześcijańskiej
-omawia przyczyny jej
rozprzestrzeniania się
-formułuje powody przyjmowania
chrześcijaństwa przez ludzi różnych
narodów i warstw
-zauważa podobieństwa i
różnice między
chrześcijaństwem a religią
żydowską
-omawia ponadczasowe wartości
religii chrześcijańskiej
-wyjaśnia, dlaczego
chrześcijaństwo zmieniło świat
antyczny
Upadek cesarstwa
zachodniorzymskiego.
-rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne
przyczyny upadku starożytnego
państwa rzymskiego
-rozumie pojęcia: barbarzyńcy
-zna postacie i daty: 476 r.
pojęciami: psucie monety, Hunowie,
Wizygoci, Wandalowie, wędrówki
ludów
-zna postacie i daty: Konstantyn,
Teodozjusz, 375 r., 395 r.
-opisuje i klasyfikuje przyczyny
upadku cesarstwa
-zna nazwy plemion germańskich i
nazwy tworzonych przez nich państw
na ziemiach dawnego Cesarstwa
Zachodniego
-omawia trwałe osiągnięcia kultury
śródziemnomorskiej
-ustala hierarchię przyczyn
podziału i upadku cesarstwa na
Zachodzie
-różnicuje i tłumaczy odmienność
losów cesarstwa na Wschodzie i na
Zachodzie
-prezentuje pierwotne i
współczesne znaczenie słów:
wandal, barbarzyńca
-uzasadnia, dlaczego rok 476
uznany jest za datę upadku
cesarstwa rzymskiego na
Zachodzie
-podaje argumenty za
przyjęciem 476 r. jako cezury
czasowej pomiędzy
starożytnością a średniowieczem
145
Cywilizacje wczesnego średniowiecza
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Cesarstwo
bizantyjskie i jego
kultura.
cesarstwo bizantyjskie
-charakteryzuje rolę Bizancjum jako
kontynuatora cesarstwa rzymskiego
i rozpoznaje osiągnięcia kultury
bizantyjskiej (prawo, architektura,
sztuka)
-wyjaśnia przyczyny i skutki
rozłamu w Kościele w XI w.
-rozumie pojęcia: Bizancjum,
Konstantynopol, Hagia Sophia,
patriarcha, mozaika, ikona,
średniowiecze
-zna postacie i daty: Justynian
I Wielki, 1453 r.
pojęciami: fresk, hipodrom,
kodyfikacja
zabytki sztuki bizantyjskiej
-zna zakres chronologiczny istnienia
Cesarstwa Bizantyjskiego
-definiuje ustrój polityczny Bizancjum
-potrafi pokazać na mapie granice
cesarstwa i jego stolicę Konstantynopol
-opisuje ceremoniał dworski
-wylicza dzieła sztuki bizantyjskiej
-uzasadnia szczególną rolę stolicy
cesarstwa
-omawia specyfikę kościoła
wschodniego oraz dorobek kultury
bizantyjskiej
-wyjaśnia rolę Bizancjum w
przetrwania kultury starożytnej
-omawia przyczyny, dzięki którym
przetrwało Cesarstwo
Wschodniego po upadku Zachodniego
-wskazać współczesne państwo, do
którego należy Konstantynopol i
podać obecną nazwę miasta
-uzasadnia bogactwo kulturowe
Bizancjum
-opisuje różnice między
kościołem wschodnim a
zachodnim
Wojownicy
Półksiężyca
podbijają świat.
kierunki i zasięg podbojów
arabskich
-opisuje podstawowe zasady i
symbole islamu
-wyjaśnia rolę Arabów w
przekazywaniu dorobku
kulturowego pomiędzy
Wschodem a Zachodem
-rozumie pojęcia: islam, Koran,
muzułmanie, meczet
-zna postacie i daty: Allach,
Mahomet, 622 r.
pojęciami: kalif, hidżra, dżihad, Mekka
-opisuje powstanie islamu i państwa
arabskiego
-wylicza zasługi Arabów dla kultury
europejskiej
-wyjaśnia, dlaczego Arabowie to-czyli
,,świętą wojnę"
-opisuje, w jaki sposób Arabowie
władali podbitymi ziemiami
-omawia osiągnięcia cywilizacji
arabskiej
-omawia znaczenie religii w życiu
Arabów
rozłamu w islamie
-omawia sztukę islamu-wymienia
zabytki typowe dla architektury
arabskiej i podaje ich cechy
-uzasadnia twierdzenie, że
Arabowie stworzyli pomost
pomiędzy starożytnością a
średniowieczem
-uzasadnia uniwersalny
charakter islamu
-porównuje islam z innymi
religiami -wskazuje
podobieństwa i różnice między
islamem, judaizmem
i chrześcijaństwem
Państwo Franków.
Karol Wielki
cesarzem.
monarchię Karola Wielkiego,
Państwo
pojęciami: majordomus, hrabstwo
-zna postacie i daty: Chlodwig, Karol
-ocenia wagę koronacji cesarskiej
Karola Wielkiego
-omawia różnice między
-uzasadnia twierdzenie, że Karol
Wielki to ojciec średniowiecznej
Europy
146
Cesarstwem Rzymskim a
cesarstwem Karola Wielkiego
-wyjaśnia powody zainteresowania
Karola Wielkiego rozwojem
kultury i nauki
-analizuje i ocenia ideał
człowieka w średniowieczu
przykład władcy)
Kościelne oraz Cesarstwo w
Europie Zachodniej
-charakteryzuje działalność Karola
Wielkiego i wyjaśnia, na czym
polegał renesans karoliński
-rozumie pojęcia: dynastia,
Frankowie, Państwo Kościelne,
renesans karoliński
-zna postacie i daty: Karol
Wielki, 800 r.
Młot, 496 r., 732 r.
-omawia główne zasługi Karola
Wielkiego
-opisuje narodziny dynastii
karolińskiej
-omawia znaczenie przyjęcia tytułu
cesarza przez Karola
Cesarstwo Ottonów.
-charakteryzuje główne idee
uniwersalnego cesarstwa
Ottona III
-opisuje relacje pomiędzy władzą
cesarską a papieską w X-XI w.
-rozumie pojęcia: uniwersalizm
cesarski, cezaropapizm
-zna postacie i daty: Otto I,
Otto III, 1000 r.
-wyjaśnia, dlaczego nie udało się
pojęciami: Rzesza, cesarstwo rzymsko- utrzymać jedności cesarstwa
niemieckie, Święte Cesarstwo
Rzymskie Narodu Niemieckiego,
-zna postacie i daty: Henryk II,
843 r.,955 r., 962 r.
-pokazuje na mapie podział państwa
Karola Wielkiego
-charakteryzuje główne idee
uniwersalnego cesarstwa Ottona I
i Ottona III
-omawia czynniki jednoczące
średniowieczną Europę
-analizuje i ocenia idee
uniwersalizmu europejskiego
-uzasadnia znaczenie traktatu w
Verdun dla powstawania
kolejnych państw w Europie
Feudalizm –
obowiązki seniora i
wasala.
-rozpoznaje typowe instytucje
systemu lennego
-wyjaśnia pojęcie stanu i
charakteryzuje podziały społeczne
w średniowieczu
-rozumie pojęcia: feudalizm, senior,
wasal, lenno, stan, chłopi
pojęciami: renta feudalna, feudał,
daniny, pańszczyzna, czynsz,
inwestytura, hołd lenny, drabina
feudalna, trójpolówka
-wymienia wzajemne powinności
występujące w feudalizmie
-opisuje ceremoniał nadania lenna
-opisuje włość feudalną
-opisuje obowiązki ludności poddanej
-uzasadnia przyczyny
powstawania zależności lennych
-wskazuje wady i zalety feudalizmu z punktu widzenia seniora i
wasala
147
-wyjaśnia genezę systemu
feudalnego
-wyjaśnić sens zasady: „wasal
mojego wasala nie jest moim
wasalem”
(
Średniowieczny
zamek.
-rozpoznaje typowe instytucje
systemu lennego
w średniowieczu
-porównuje główne elementy
kultury rycerskiej i kultury miejskiej
-rozumie pojęcia: rycerz, zamek,
pasowanie na rycerza, giermek,
turniej, kodeks rycerski
-zna postacie i daty: Roland, Tristan,
Zawisza Czarny
-omawia zajęcia i rozrywki rycerzy
-wymienia warunki, które musiał
spełnić giermek by zostać rycerzem
-opisuje i rysuje wygląd
średniowiecznego zamku
-wyjaśnia zasady ujęte w kodeksie
rycerskim
-omawia cechy idealnego
rycerza(siedem cnót rycerskich)
-omawia znaczenie zamku w
systemie feudalnym
-podaje przykłady osób żyjących
w późniejszych wiekach, które
można określić mianem rycerzy
-wskazuje cechy rycerza
średniowiecznego aprobowane
współcześnie
człowieka w średniowieczu w
tekstach źródłowych
(przykład rycerza)
Kościół i
chrystianizacja.
-wyjaśnia kulturotwórczą rolę
Kościoła w dziedzinie życia
codziennego średniowiecznego
społeczeństwa
rozłamu w Kościele w XI w.
-rozumie pojęcia: sobór, schizma
-zna postacie i daty: 1054
pojęciami: dogmat, heretyk,
święty, relikwie, męczennik, asceta,
chrystianizacja, ekskomunika, cerkiew,
pop, prawosławie, patriarcha
-omawia zadania kościoła i idee
chrześcijaństwa
-prezentuje trasy średniowiecznych
pielgrzymek
-uzasadnia źródła kultu świętych i
Matki Bożej
-omawia różnice między kościołem
zachodnim a prawosławiem
-ocenia rolę kościoła w
średniowieczu
człowieka w średniowieczu w
tekstach źródłowych (przykład
świętego)
Dzieło ku chwale
Boga – sztuka
romańska.
Kościoła w dziedzinie nauki,
architektury, sztuki i życia
społeczeństwa
-rozpoznaje zabytki kultury
średniowiecza, wskazując różnice
pomiędzy stylem
romańskim a stylem gotyckim, z
uwzględnieniem przykładów z
własnego regionu
-rozumie pojęcia: sztuka romańska,
portal, sklepienie krzyżowe,
sklepienie kolebkowe, Drzwi
Gnieźnieńskie
pojęciami: apsyda, prezbiterium,
transept, nawa boczna, nawa główna,
tympanon
zabytki średniowiecza i sytuacje,
wydarzenia na nich przedstawione
-opisuje budowę kościoła romańskiego
-opisuje cechy charakterystyczne
sztuki romańskiej
-zna znaczenie powiedzeń „memento
mori”, „ora et labora”
-omawia kulturę średniowiecza
przedstawiając ją jako kontynuację
kultury wieków poprzednich
-uzasadnia jej anonimowy i
sakralny charakter
-wyjaśnia źródła i przejawy
niepokoju w średniowieczu
-przedstawia wielość wątków w
kulturze średniowiecza
-prezentuje specyfikę życia w
średniowieczu
-dostrzega i wskazuje wkład
poszczególnych kręgów
kulturowych do dorobku
cywilizacyjnego średniowiecza
148
Polska w okresie pełnego średniowiecza
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
Mieszko I –
chrześcijański
książę.
-sytuuje w czasie i przestrzeni
państwo pierwszych Piastów
-wskazuje na przykładzie państwa
pierwszych Piastów,
charakterystyczne cechy monarchii
patrymonialnej
-wyjaśnia okoliczności przyjęcia
chrztu przez Piastów oraz
następstwa kulturowe, społeczne i
polityczne chrystianizacji Polski
-ocenia dokonania pierwszych
Piastów w dziedzinie polityki,
gospodarki i kultury
-rozumie pojęcia: plemię, książę
-zna postacie i daty: Mieszko I,
Dobrawa, 966 r.
pojęciami: chrystianizacja, misjonarz,
Biskupin, Dagome iudex
-zna postacie i daty: Siemomysł,
Jordan, Ibrahim ibn Jakub, Dobrawa,
972 r
-wylicza nazwy plemion polskich i
pokazuje je na mapie
-wyprowadza rodowód piastowski
-opowiada legendy o najdawniejszych
dziejach Polski
-podaje źródła wiedzy o pradziejach
ziem polskich
-opisuje proces kształtowania się
władzy pierwszych Piastów
-analizuje motywację przyjęcia
chrześcijaństwa
-omawia informacje zawarte w
dokumencie „Dagome iudex”
-prezentuje, na czym polegał
problem chrystianizacji Polski
-prawdy i znaki zapytania
dotyczące chrystianizacji
-ocenia źródła do
najdawniejszych dziejów
państwa polskiego
Monarchia
Bolesława
Chrobrego.
patrymonialnej
-rozumie pojęcia: biskupstwo,
arcybiskupstwo, koronacja
królewska
-zna postacie i daty: Bolesław
Chrobry, Otto III, św. Wojciech,
1000 r., 1025 r.
pojęciami: Prusowie, denar
-zna postacie i daty: Gaudenty, Henryk
II, 1002-1018 r., 1017 r
-prezentuje podstawową faktografię
dotyczącą czasów Bolesława
Chrobrego
-opisuje misję św. Wojciecha i jej
skutki
-opisuje przebieg zjazdu
gnieźnieńskiego
-przedstawia stanowisko Ottona III
wobec Polski
-przedstawia wydarzenia wojen
polsko-niemieckich
-omawia warunki pokoju w
Budziszynie
-analizuje rozwój terytorialny
państwa polskiego
-uzasadnia nadanie Bolesławowi
przydomku „Chrobry”
-ocenia skutki zjazdu
gnieźnieńskiego
-ocenia znaczenie koronacji
królewskiej Bolesława Chrobrego
-analizuje symboliczne znaczenie
gestu nałożenia diademu na głowę
Chrobrego przez cesarza Ottona
III
-wyjaśnia powody zmiennej
postawy Niemiec wobec Polski
za panowania Bolesława
Chrobrego
-analizuje i porównuje zapisy
poświęcone zjazdowi
gnieźnieńskiemu w kronikach
Galla Anonima oraz Thietmara
149
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Kryzys i odbudowa
państwa pierwszych
Piastów.
patrymonialnej
-rozumie pojęcia: kryzys, bunt
-zna postacie i daty: Mieszko II,
Kazimierz Odnowiciel, XI w.
-zna postacie i daty: Bezprym,
Brzetysław, 1025 r.,1031 r.,1039
r.,1050 r.
-wylicza problemy czasów kryzysu
-opisuje tło kryzysu państwa
-wyjaśnia genezę konfliktu pomiędzy
Bezprymem a Mieszkiem II i o jego
rozwiązaniu
-wymienia ziemie utracone w czasie
panowania Mieszka II
-omawia skutki najazdu czeskiego
-wyjaśnia, dlaczego Kraków stał się
stolicą Polski
-wyjaśnia, dlaczego potomni nadali
Kazimierzowi przydomek Odnowiciel
-omawia przyczyny i skutki buntu
ludowego po śmierci Mieszka II
-analizuje skutki kryzysu po
śmierci Mieszka II
-omawia przyczyny najazdu o
później udzielenia przez Niemcy i
Ruś poparcia i pomocy
Kazimierzowi
-porównuje rządy twórców państwa polskiego z rządami ich
następców
-prezentuje na mapie zmiany
terytorialne państwa polskiego
od Mieszka I do Kazimierza
Odnowiciela
Sukcesy i upadek
króla Bolesława
Śmiałego.
patrymonialnej
Śmiały, Bolesław Krzywousty,
XI w.
pojęciami: palatyn, możni
-zna postacie i daty: Władysław
Herman, Sieciech, Zbigniew,
1076 r., 1079 r
-wyjaśnia, dlaczego Bolesław Śmiały
znalazł się w obozie gregoriańskim
-podaje przykłady prowadzenia przez
Bolesława Śmiałego aktywnej polityki
zagranicznej
-opisuje przyczyny i skutki konfliktu
między biskupem Stanisławem a
królem Bolesławem ŚmiałymSzczodrym
-omawia skutki ucieczki Bolesława
Śmiałego z kraju po śmierci biskupa
-wyjaśnia przyczyny i przejawy wzrostu
roli możnych
-zna znaczenie wojewody Sieciecha na
dworze Władysława Hermana
-przedstawia w sposób
problemowy konflikt między
biskupem Stanisławem a królem
Bolesławem Śmiałym-Szczodrym i
przyczyny upadku króla
-wyjaśnia przyczyny zmiany pozycji
międzynarodowej i znaczenia Polski
po upadku Bolesława Śmiałego
-analizuje i porównuje zapisy
poświęcone konfliktowi króla z
biskupem w kronikach Galla
Anonima oraz Wincentego
Kadłubka i dokonuje próby
oceny Bolesława Śmiałego na
podstawie informacji zawartych
w kronikach
150
patrymonialnej
-rozumie pojęcia: statut
Krzywoustego, kronika Galla
Anonima
Krzywousty, 1109 r., 1138 r.
pojęciami: bulla, brakteat, senior
-zna postacie i daty: Zbigniew, Henryk
V, Gall Anonim,
1119 -1122 r.
-relacjonuje przebieg konfliktu między
synami Władysława Hermana
-zna podłoże wojny polsko-niemieckiej
między Bolesławem Krzywoustym a
cesarzem Henrykiem V oraz jej skutki
-opisuje przebieg wojny 1109 roku
-wyjaśnia przyczyny podjęcia przez
Krzywoustego decyzji o podziale
Polski między synów
-omawia zasługi Bolesława
Krzywoustego w odzyskaniu
Pomorza Zachodniego i
Gdańskiego i ich chrystianizacji
-uzasadnia przyjęty przez
Krzywoustego podział władzy
(tzw. testament Krzywoustego)
-analizuje informacje o
Bolesławie Krzywoustym z
kroniki Galla Anonima
-analizuje zagrożenia dla Polski
wynikające z postanowień
testamentu
W Polsce pierwszych -wskazuje na przykładzie państwa
Piastów.
patrymonialnej
-rozumie pojęcia: monarchia
patrymonialna, stan, gród, drużyna
pojęciami: siedlisko, opole, osada
służebna, kasztelan, podgrodzie, targ,
palatyn, wiec, Bogurodzica
-rozpoznaje na ilustracjach zabytki
średniowiecza sytuacje i wydarzenia na
nich przedstawione
-wymienia grupy ludności
-podaje nazwy głównych grodów
-opisuje funkcje grodów, podgrodzi,
osad służebnych i miast
-wylicza obowiązki poddanych wobec
księcia
-podaje przykłady osad służebnych i
nazwy urzędów
-wskazuje podstawy, na jakich
opierała się władza w monarchii
patrymonialnej
-omawia proces kształtowania się
pierwszych miast
-opisuje znaczenie drużyny
-wyjaśnia przyczyny
nierównomiernego rozłożenia sieci
grodów w państwie piastowskim
-dostrzega mechanizmy funkcjonowania władzy w kraju i je
opisuje
-prezentuje zabytki
piśmiennictwa polskiego
-uzasadnia europejski wymiar
kultury polskiej
-wyjaśnia znaczenie systemu
podatkowego dla zapewnienia
sprawnego funkcjonowania
państwa
Panowanie
Bolesława
Krzywoustego.
151
Europa w okresie pełnego średniowiecza
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Uniwersalizm
europejski.
Kościoła w dziedzinie życia
społeczeństwa
-opisuje relacje pomiędzy władzą
cesarską a papieską w X-XI w.
-rozumie pojęcia: idea
uniwersalizmu, krzyżowcy, krucjata
pojęciami: symonia, nepotyzm,
ekskomunika, synod
-zna postacie i daty: Innocenty III,
Grzegorz VII, Henryk IV,
1076 r.,1096r., 1215 r.
-wymienia ośrodek reform kościoła
-opisuje podjęte reformy w kościele
zachodnim
-wyjaśnia na czym polegał
uniwersalizm papieski i cesarski
-wyjaśnia istotę sporu między
cesarstwem a papiestwem w wiekach
X-XIII
-wskazuje na mapie Ziemię Świętą i
pozostałe trzy kierunki krucjat
-omawia przyczyny krucjat
-omawia przyczyny i objawy
kryzysu kościoła zachodniego
-analizuje przebieg konfliktu w XI
wieku
-podaje argumenty cesarzy i
papieży w walce o prymat w
Europie
-analizuje skutki konfliktu między
cesarstwem a papiestwem
-przedstawia narodziny idei wojen
świętych
-klasyfikuje przyczyny krucjat
-omawia skutki wypraw
krzyżowych i znaczenie zakonów
rycerskich
-interpretuje zdanie „pójść do
Canossy”
-uzasadnia konieczność reform
w kościele zachodnim
-podaje przykłady przenoszenia
wojen świętych na inne tereny i
w innych czasach
Czasy świetnościklasztory.
społeczeństwa
-rozumie pojęcia: zakon,
benedyktyni, krzyżacy
-zna postacie i daty:
św. Benedykt
pojęciami: pergamin, scriptorium,
manuskrypt, iluminacja, cystersi,
franciszkanie, dominikanie,
inkwizycja, joannici, templariusze,
Monte Cassino
-zna postacie i daty: VI w., św.
Dominik,
św. Franciszek z Asyżu
-wyjaśnia istotę reguły zakonnej św.
Benedykta
-wylicza nazwy zakonów
średniowiecznych
-opisuje zajęcia zakonników
-omawia reguły poznanych
zakonów
-wskazuje dosłowny i przenośny
sens określenia „benedyktyńska
praca”
-ocenia działalność inkwizycji
-wyjaśnia, dlaczego św.
Benedykta nazywa się ojcem
Europy
Czasy świetnościśredniowieczne
-charakteryzuje funkcje
gospodarcze, polityczne i kulturowe pojęciami: kościół parafialny (fara),
- określa przyczyny wzrostu
znaczenia i bogactwa miast
-podaje nazwy
średniowiecznych miast
152
miasto.
miast w średniowieczu
-porównuje główne elementy
kultury rycerskiej i kultury miejskiej
-rozumie pojęcia: ratusz, rajca,
burmistrz, cech, patrycjat,
pospólstwo, plebs
sukiennice, republika miejska, bank,
diaspora, mistrz, czeladnik, pręgierz,
Hanza
-opisuje zajęcia i rozrywki mieszczan
-opisuje zagrożenia dla
średniowiecznych miast
-opisuje wygląd i rysuje plan
średniowiecznego miasta
-charakteryzuje życie codzienne w
średniowiecznych miastach
-omawia funkcje cechów
europejskich
-porównuje gospodarkę opartą
na wymianie towar za towar z
gospodarką towarowo-pieniężną
Nauka i literatura w
średniowieczu.
Kościoła w dziedzinie nauki i życia
społeczeństwa
-rozumie pojęcia: uniwersytet,
kronika, rocznik, żywot świętego
św. Augustyn, św. Tomasz
z Akwinu
pojęciami: trubadur, tomizm,
teocentryzm, scholastyka
-zna postacie i daty: Albert Wielki,
Roger Bacon
-zna język piśmiennictwa
średniowiecznego
-wymienia rodzaje średniowiecznych
szkół
-omawia zasady organizacji
i funkcjonowania średniowiecznych
uniwersytetów
-omawia rodzaje piśmiennictwa
-omawia poglądy filozofów
średniowiecza
-zna nazwy i miejsca powstania
najstarszych uniwersytetów i
potrafi je wskazać na mapie
-wyjaśnia genezę powstania
uniwersytetów
-porównuje współczesne szkoły
wyższe ze średniowiecznymi
Dzieło ku chwale
Boga – sztuka
gotycka.
społeczeństwa
-rozpoznaje zabytki kultury
średniowiecza, wskazując różnice
pomiędzy stylem
romańskim a stylem gotyckim, z
uwzględnieniem przykładów z
własnego regionu
-rozumie pojęcia: witraż, rozeta,
sklepienie krzyżowo-żebrowe,
przypora, ołtarz szafiasty
-opisuje podstawowe cechy
architektury gotyckiej
-opisuje części składowe katedry(rys.
przekrój poprzeczny)
zabytki średniowiecza i sytuacje,
wydarzenia na nich przedstawione
-wymienia zabytki w Polsce i we
Francji
-opisuje wygląd ołtarza szafiastego
-określa specyfikę sztuki gotyckiej
-uzasadnia jej anonimowy i
sakralny charakter
-rozpoznaje style w sztuce na
podstawie materiału regionalnego
-odnajduje różnice miedzy
sztuką romańską i gotycką
-ocenia osiągnięcia kultury
polskiej na tle kultury
europejskiej
153
-zna postacie i daty: Wit Stwosz
Zmierzch Europy
średniowiecznej.
w średniowieczu
stanowa, stan, parlament
pojęciami: schizma zachodnia, wojna
stuletnia, czarna śmierć, husytyzm
-zna postacie i daty: Filip II, Joanna
d'Arc, Jan Hus, 1377 r., 1337-1453 r.,
1348-1349 r., 1414-1418 r.
-wie gdzie powstały pierwsze
monarchie stanowe
-wyjaśnia, na jakich zasadach
funkcjonowała monarchia stanowa
-omawia znaczenie parlamentów
europejskich
-opisuje poglądy i działalność Jana
Husa
154
-omawia znaczenie husytyzmu
-ocenia reformatorską rolę soborów
-omawia znaczenie wojny stuletniej
dla Anglii i Francji
-omawia rolę Joanny d’Arc w
historii Francji
-wyjaśnia przyczyny rozbicia
jedności religijnej Europy i upadku
powagi moralnej Kościoła
-ocenia rolę parlamentów
europejskich
-uzasadnia na czym polegała
tzw. nowa pobożność
-prezentuje poglądy na temat
Joanny d’Arc
-dostrzega cechy wspólne
herezji, a także akcenty
społeczne i narodowe w ich
programach
Jesień polskiego średniowiecza
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
Początki rozbicia
dzielnicowego w
Polsce.
Polskę okresu rozbicia
dzielnicowego
-opisuje postanowienia statutu
Bolesława Krzywoustego
-porządkuje i sytuuje w czasie
najważniejsze wydarzenia związane
z relacjami
polsko-krzyżackimi w epoce
Piastów
-rozumie pojęcia: senior, statut,
zasada senioratu, dzielnica
senioralna, dzielnice dziedziczne,
krzyżacy
Krzywousty, Henryk Brodaty,
Henryk Pobożny, Konrad
Mazowiecki, 1138 r.,
1138-1320, 1231 r., 1241 r.
pojęciami: prynceps, junior, Nowa
Marchia, najazdy mongolskie
Wygnaniec, Mieszko Stary, Bolesław
Kędzierzawy, Henryk
Sandomierski, Kazimierz
Sprawiedliwy, Leszek Biały, Salomea,
Leszek Biały, Czyngis-chan, 1146 r.,
1180 r.
-omawia przyczyny podjęcia przez
Krzywoustego decyzji o ustanowieniu
zasady senioratu
-wymienia kolejnych seniorów
-zna nazwy ziem, które w testamencie
otrzymał każdy z synów Krzywoustego
i potrafi wskazać je na mapie
-opisuje przebieg realizacji testamentu
Krzywoustego
-wyjaśnia, w jaki sposób zasada
senioratu została złamana
-wylicza zagrożenia zewnętrzne
rozbicia dzielnicowego
-wskazuje terytorium państwa
krzyżackiego na mapie
-opisuje działania zjednoczeniowe
książąt śląskich
-opisuje najazdy mongolskie na Polskę
-ocenia skutki decentralizacji
władzy
-eksponuje wzrost znaczenia
kościoła , możnych, rycerstwa
-omawia przyczyny sprowadzenia
krzyżaków do Polski
-omawia metody podboju
stosowane przez krzyżaków
-analizuje znaczenie i skutki
najazdów mongolskich na Polskę
-ocenia fakt sprowadzenia
krzyżaków do Polski
-omawia znaczenie powstania
państw zakonnych nad
Bałtykiem
-odczytuje potrzebne
informacje z tablicy
genealogicznej Piastów
Polska na drodze do
zjednoczenia.
Polskę okresu rozbicia
dzielnicowego
-zna postacie i daty: Przemysł II,
Władysław Łokietek,
1138-1320 r.
pojęciami: kanonizacja, starosta
-zna postacie i daty: Henryk IV Prawy,
biskup Stanisław, Wacław II, Wacław
III, 1295 r.,1300 r.,
1305 r.
-omawia znaczenie koronacji
królewskich-rolę aktu koronacji w
działaniach zjednoczeniowych
-uzasadnia trudności odbudowy
zjednoczonego państwa
-wymienia czynniki sprzyjające
-analizuje czynniki sprzyjające
zjednoczeniu państwa
-omawia narodziny kultu św.
Stanisława
155
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
-wylicza ośrodki zjednoczeniowe i
imiona osób, które próbowały
zjednoczyć ziemie polskie
-wyjaśnia przyczyny dążeń
zjednoczeniowych
działaniom zjednoczeniowym
książąt polskich
-wyjaśnia rolę kultu św. Stanisława
w procesie jednoczenia ziem
polskich
Na wsi i w mieście
Polski dzielnicowej.
-opisuje zmiany społecznogospodarcze w epoce rozbicia
dzielnicowego i dostrzega związki
pomiędzy rozwojem ruchu
osadniczego a ożywieniem
gospodarczym
-rozumie pojęcia: lokacja,
kolonizacja, prawo
niemieckie, trójpolówka, plebs,
patrycjat, pospólstwo,
mieszczaństwo, stan
pojęciami: zasadźca, immunitet, wójt,
łan
-omawia przyczyny kolonizacji
-opisuje zasady kolonizacji na prawie
niemieckim
-wymienia stany w Polsce
-opisuje sposoby lokowania miast
-wskazuje na Śląsk jako dzielnicę
największego rozkwitu gospodarczego
-rozpoznaje na ilustracjach zabytki
średniowiecza sytuacje i wydarzenia na
nich przedstawione
-dostrzega i wskazuje przykłady
ożywienia gospodarczego ziem
polskich wskutek rozwoju ruchu
osadniczego, omawia zmiany, jakie
zaszły w gospodarce polskiej
-podaje przykłady miast
lokowanych na prawie
niemieckim
-wylicza korzyści płynące z
ruchu kolonizacyjnego i
lokacyjnego na ziemiach
polskich
Polska zjednoczona.
Czasy Władysława
Łokietka.
z relacjami
Piastów
-rozumie pojęcia: Płowce
-zna postacie i daty: 1320 r.,
1331 r.
Łokietek, Mustafa, 1308 r., 1312 r.,
-pokazuje ziemie polskie w
zjednoczonym państwie i poza jego
granicami
-opisuje walkę Władysława Łokietka o
władzę w Polsce
-przedstawia przebieg i efekty wojen
toczonych przez Łokietka z
Krzyżakami
-wyjaśnia, dlaczego Polska utraciła
Pomorze Gdańskie, Śląsk i rozumie
tego konsekwencje
-omawia znaczenie koronacji
królewskiej Łokietka
-uzasadnia trudności odbudowy
zjednoczonego państwa
-omawia zalety istnienia jednolitego państwa
-dokonuje oceny działań
politycznych Władysława
Łokietka
-określa terytorium Królestwa
Polskiego-porównuje kształt
granic Polski za Bolesława
Krzywoustego i Władysława
Łokietka
pojęciami: kanclerz, marszałek,
podskarbi
1370 r., 1374 r.
-pokazuje na mapie państwo
-omawia proces kształtowania się
stanów
-uzasadnia, dlaczego potomni
nadali królowi przydomek
,,Wielki"
- ocenia znaczenie powstania Aka-
-podkreśla związki polityki
zagranicznej króla z polityką
gospodarczą
-porównuje i rozróżnia typy
monarchii (patrymonialna,
stanowa)
Wielki syn Łokietka– -ocenia dokonania Kazimierza
Kazimierz.
Wielkiego w dziedzinie polityki
wewnętrznej(system obronny,
urbanizacja kraju, prawo, nauka)
oraz w polityce zagranicznej
156
z relacjami
Piastów
-charakteryzuje zmiany struktury
społeczno-wyznaniowej Królestwa
Polskiego
po przyłączeniu ziem ruskich
-rozumie pojęcia: statut, unia
personalna, przywilej, Akademia
Krakowska
-zna postacie i daty: Kazimierz
Wielki, Ludwik Angewadeński,
Jadwiga, 1364 r.
Kazimierza Wielkiego
-omawia kierunki i metody polityki
zagranicznej Kazimierza Wielkiego
-omawia działania podjęte przez
Kazimierza w celu przyspieszenia
rozwoju gospodarczego Polski,
podniesienia poziomu nauki i
obronności oraz stanu prawa
-omawia postanowienia procesów
sądowych rozpatrujących spór polskokrzyżacki oraz pokoju w Kaliszu
-omawia znaczenie i konsekwencje
sojuszu polsko-węgierskiego
demii Krakowskiej, reform
gospodarczych i prawnych dla
rozwoju kraju
-omawia przyczyny starań króla o
pokojowo-dyplomatyczne
rozstrzyganie problemów
politycznych
-ocenia znaczenie zajęcia Rusi
Halickiej dla Korony Polskiej
-omawia problem następstwa tronu
-omawia znaczenie przywileju
koszyckiego
-wymienia i pokazuje na miasta
założone lub rozbudowane przez
Kazimierza Wielkiego i miejsca
w których zbudował zamki
obronne
Jagiellonowie –
nowa dynastia na
tronie polskim
-wyjaśnia przyczyny i ocenia
następstwa unii Polski z Litwą
-charakteryzuje rozwój uprawnień
stanu szlacheckiego
-rozumie pojęcia: unia personalna,
przywilej
-zna postacie i daty: Jagiełło,
Jadwiga, Jagiellonowie,
1386 r., 1386-1572r.
1413 r.,1422 r.,1430 r.
-omawia postanowienia unii w Krewie
i Horodle
-omawia rządy Jadwigi i Jagiełły
-wyjaśnia, dlaczego w XIV w.,
panowały w Polsce trzy dynastie i
omawia okoliczności, w jakich
obejmowały władzę
-omawia powody niezadowolenia
Krzyżaków z unii
-omawia znaczenie przywileju
czerwińskiego
-porównuje dwa państwa :
Polskę i Litwę w XIV
-odnajduje i analizuje istniejące
odrębności
Polsko – litewska
wojna z zakonem
krzyżackim.
-ocenia następstwa unii Polski z
Litwą
z relacjami
Jagiellonów
-rozumie pojęcia: Grunwald
-zna postacie i daty: 1410
-zna postacie i daty: Witold, Paweł
Włodkowic, Mikołaj Trąba,
1410 -1411 r., 1414-1418 r.
-opisuje stan stosunków polskokrzyżackich w XV wieku
-opowiada o okolicznościach wybuchu
wielkiej wojny z Zakonem
-opisuje przebieg wojny(opowiada o
bitwie pod Grunwaldem)
i omawia jej rezultat
-wyjaśnia wybitność tez o tolerancji
Pawła Włodkowica
-dokonuje bilansu unii dla Polski i
Litwy
-omawia znaczenie zwycięstwa pod
Grunwaldem dla złamania siły
Zakonu
-konfrontuje wiedzę historyczną
z wizją literacką i filmową
-posługując się planem bitwy
pod Grunwaldem analizuje siły i
szanse obu stron na zwycięstwo
-prezentuje ideę tolerancji
zawartą w wystąpieniu Pawła
Włodkowica na soborze w
Konstancji
Polska u schyłku
średniowiecza.
najważniejsze wydarzenia związane pojęciami: pospolite ruszenie, wojsko
-omawia związki polskowęgierskie w XV wieku
-charakteryzuje drogę do
dominacji szlachty w życiu
157
Panowanie
Władysława
Warneńczyka i
Kazimierza
Jagiellończyka.
z relacjami
Jagiellonów
-rozumie pojęcia: Związek Pruski,
wojna trzynastoletnia, Prusy
Królewskie, Prusy Zakonne,
folwark, pańszczyzna, przywilej,
kronika Jana Długosza
Warneńczyk Kazimierz
Jagiellończyk, 1444 r.
1454-1466 r.
zaciężne
-zna postacie i daty: Zbigniew
Oleśnicki, Hunyady, Elżbieta, Jan
Olbracht, Jan Długosz,
Filip Buonacorsi, 1454, 1496
-wyjaśnia i omawia przyczyny i skutki
nowej unii polsko-węgierskiej
-opisuje stan stosunków polskokrzyżackich po Wielkiej Wojnie
-opisuje przebieg wojny i jej rezultat
-opisuje treść najważniejszych
przywilejów szlacheckich
-wymienia najważniejsze zabytki
polskiej literatury średniowiecznej
-wyodrębnia przyczyny wojny i
uzasadnia jej długotrwałość
-omawia znaczenie odzyskania
Pomorza Gdańskiego przez Polskę
-omawia przyczyny i skutki
awansu szlachty i jej dominacji w
państwie
państwa i wskazuje, czyim
kosztem się to dokonało
Ku nowej epoce.
cesarstwo bizantyjskie
pojęciami: druk, busola
-zna postacie i daty: Jan Gutenberg,
1453 r., 1450 r.,
1492 r.
-zna postacie i daty: Konstantyn XI,
Osman
-wyjaśnia przyczyny sukcesów
Turków
-opisuje etapy podbojów tureckich
-opisuje zdobycie Konstantynopola
przez Turków
-omawia znaczenie wynalazku druku
oraz busoli
-omawia skutki klęski pod Warną
dla losów Konstantynopola
-uzasadnia znaczenie roku
1450/14531492 jako cezury w
dziejach Europy
-ocenia znaczenie Cesarstwa
Bizantyjskiego w dziejach
Europy
-określa skutki upadku
Cesarstwa Bizantyńskiego
Ocena celująca jest przeznaczona dla uczniów wybitnych, którzy posiadają wiedzę wykraczającą poza obowiązujące wymagania, są uczestnikami konkursów i olimpiad
przedmiotowych.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie przyswoił sobie wiedzy i umiejętności koniecznych do otrzymania oceny dopuszczającej, nie wykonuje najprostszych zadań nawet
przy pomocy nauczyciela.
Uczniowie, którzy uzyskują oceny : dostateczną, dobrą, bardzo dobrą i celującą oprócz wymienionych wymagań na te oceny muszą znać także te z poziomów niższych.
Nazwy tematów lekcyjnych na których przewidziano pracę z mapą, tekstami źródłowymi czy źródłami ikonograficznymi są zapisane w rozkładzie materiału.
Kryteria oceniania pracy z tekstem źródłowym i mapą są zapisane w przedmiotywym systemie oceniania.
158
Czas renesansowego optymizmu
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
-charakteryzuje i porównuje ideał
człowieka renesansu z poglądami i
stylem życia ludzi w czasach
średniowiecza
OCENA BARDZO DOBRA
-formułuje pisemną lub ustną
wypowiedź na temat: „Nic, co
ludzkie, nie jest mi obce”.
Czas renesansowego -wyjaśnia źródła rozwoju kultury
optymizmu.
renesansu oraz opisuje jej
charakterystyczne cechy
-ocenia rolę druku dla
upowszechniania idei renesansu
oraz rozwoju cywilizacji
europejskiej
-rozumie pojęcia: humanizm, druk
-zna postacie i daty: Jan Gutenberg,
Mikołaj Kopernik, Erazm z
Rotterdamu
pojęciami: akademia, carpe diem
-zna postacie i daty: Tomasz
Morus, Mikołaj Machiavelli
-zna nazwę i ramy czasowe epoki
-wyjaśnia, dlaczego renesans narodził
sie we Włoszech
-wyjaśnia znaczenie druku dla
upowszechnienia idei renesansu
-omawia ideał człowieka renesansu
Sztuka
europejskiego
odrodzenia.
-charakteryzuje największe
osiągnięcia: Leonarda da Vinci,
Michała Anioła, Rafaela Santi
-rozumie pojęcia: renesans
-zna postacie i daty: Leonard da
Vinci, Michał Anioł, Rafael Santi
-wyjaśnia, w jaki sposób sztuka
pojęciami: manieryzm, fresk, kopuła,
renesansu kontynuowała sztukę
antyczną
pieta
-zna postacie i daty: Tycjan, Sandro
Botticelli, Dante Alighieri, Wiliam
Szekspir, 1520 r.
-opisuje charakterystyczne cechy
kultury renesansu
-charakteryzuje największe osiągnięcia
twórców renesansu
-wymienia i rozpoznaje na ilustracjach
zabytki renesansu
-wyjaśnia na przykładach, kogo
nazywamy człowiekiem renesansu
-samodzielnie analizuje dzieła
sztuki i budowle renesansowe
Wielkie odkrycia
geograficzneprzyczyny i
najważniejsze
podróże.
wyprawy Krzysztofa Kolumba,
Vasco da Gamy, Ferdynanda
Magellana
-rozumie pojęcia: busola, karawela,
Indianie, druk
pojęciami: proch strzelniczy, arkebuz,
muszkiet, astrolabium, Lewant,
-zna postacie i daty: Bartolomeo Diaz,
Amerigo Vespucci, 1488 r.
-wymienia towary, które były
-omawia wpływ odkryć
geograficznych na poszerzenie
wiedzy o świecie
-analizuje trudy
i niebezpieczeństwa dalekich
podróży na podstawie tekstów
159
-wyjaśnia znaczenie odkrycia
Ameryki
-wyjaśnia dlaczego data odkrycia
Ameryki jest jedną z
symbolicznych dat początku epoki
nowożytnej
-zna postacie i daty: Krzysztof
Kolumb, Vasco da Gama,
Ferdynand Magellan, 1492 r., 1498
r., 1519-1521 r.
sprowadzane do Europy z Indii
-wyjaśnia związki między
przyczynami poszukiwania drogi
morskiej do Indii a odkryciem
kontynentu amerykańskiego
-wymienia wynalazki, które ułatwiły
żeglugę w czasach nowożytnych
-wymienia czynniki, które
powodowały wysokie ceny przypraw
Wielkie odkrycia
geograficzne-skutki.
-ocenia wpływ odkryć
geograficznych na życie społecznogospodarcze i kulturowe Europy
oraz dla Nowego Świata
-sytuuje w przestrzeni posiadłości
kolonialne Portugalii i Hiszpanii
-rozumie pojęcia: kolonia, Nowy
Świat, plantacja, niewolnictwo
pojęciami: imperium, konkwistador,
Majowie, Aztekowie, Inkowie
-zna postacie i daty: Ferdynand
Cortez, Franciszek Pizarro, Diego
Almagro
-wymienia i pokazuje na mapie
cywilizacje prekolumbijskie w
Ameryce
-opowiada o działaniach
konkwistadorów
-wymienia nowe rodzaje żywności w
Ameryce i w Europie
-wymienia języki urzędowe w
Ameryce Południowej
-charakteryzuje kultury
prekolumbijskie
-omawia wpływ posiadania kolonii
na gospodarkę państw europejskich
-ocenia metody postępowania
Europejczyków wobec ludności
tubylczej
-opisuje sposób organizacji
podbitych terenów i jego
przyczyny
-wskazuje, jak zmieniła się
wiedza Europejczyków i ich
życie codzienne pod wpływem
wielkich odkryć
-analizuje przyczyny sukcesu
podbojów terytoriów Majów,
Inków, Azteków przez
Europejczyków na podstawie
tekstów źródłowych
-docenia osiągnięcia cywilizacji
pozaeuropejskich i porównuje je
z osiągnięciami cywilizacji
europejskiej
Reformacja-jeden
Bóg, wiele religii.
-wymienia czynniki, które
doprowadziły do rozłamu w
Kościele zachodnim
-opisuje cele i charakteryzuje
działalność Marcina Lutra
-rozumie pojęcia: reformacja,
odpust, protestanci, luteranizm
-zna postacie i daty: Marcin Luter,
1517 r.
pojęciami: tezy, celibat, tolerancja
religijna, pokój religijny
-zna postacie i daty: Karol C. Tomasz
Munzer, 1555 r.
-omawia przyczyny kryzysu w
kościele w XVI wieku
-charakteryzuje główne założenia
luteranizmu
-wyjaśnia, dlaczego Luter wystąpił z
krytyką papiestwa
-wyjaśnia przyczyny wojen religijnych
-omawia wpływ reformacji na
sytuację polityczną Europy
-analizuje wpływ druku na
szerzenie sie reformacji
-analizuje na podstawie źródeł
zarzuty wobec Kościoła
katolickiego wysuwane przez
zwolenników reformacji
Idee reformacji
-opisuje cele i charakteryzuje
-wyjaśnia różnice między
160
źródłowych
działalność Jana Kalwina
oraz przedstawia okoliczności
powstania kościoła anglikańskiego
-rozumie pojęcia: kalwinizm,
hugenoci, anglikanizm
-zna postacie i daty: Jan Kalwin,
Henryk VIII, 1534 r.
pojęciami: anabaptysta, zasada
predestynacji, noc św. Bartłomieja,
pokój religijny, edykt nantejski,
purytanizm
-zna postacie i daty: Katarzyna
Medycejska, Karol IX, Henryk
Bourbon, Henryk IV, Ulrich Zwingli,
1572 r., 1598 r.
-wyjaśnia przyczyny powstania
anglikanizmu
-opisuje przyczyny konfliktów
wyznaniowych we Francji i w Anglii
-charakteryzuje przyczyny i skutki
wojen religijnych
-omawia podział religijny Europy w
wyniku reformacji
wyznaniem katolickim a
wyznaniami protestanckimi
postanowienia pokojów
zawieranych po wojnach
religijnych
-formułuje pisemną lub ustną
wypowiedź na podstawie cytatu:
„Paryż wart jest mszy”.
-analizuje wpływ wydarzeń z
XVI w. na dzisiejszą sytuację
wyznaniową
Polska złotego wieku
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
Wiek chwałypanowanie ostatnich
Jagiellonów.
-ocenia politykę zagraniczną
ostatnich Jagiellonów
z relacjami
Jagiellonów
-rozumie pojęcia: hołd pruski
-zna postacie i daty: Zygmunt I
Stary, Albrecht Hohenzollern,
Zygmunt August, 1525 r.
pojęciami: sekularyzacja, Kurlandia
-zna postacie i daty: Elżbieta
Habsburżanka, Kazimierz
Jagiellończyk, Gothard von Kettler,
Krzysztof Szydłowiecki,
1562-1570 r., 1570 r.
-charakteryzuje politykę wewnętrzną i
zagraniczną Zygmunta Starego i
Zygmunta Augusta
-omawia znaczenie posiadania
Inflant dla Polski i Rosji
-wyjaśnia przyczyny przegranej
rywalizacji Jagiellonów z
Habsburgami
-analizuje i ocenia sposób
rozwiązania kwestii pruskiej na
początku XVI wieku
Gospodarka Polski
w XVI wieku.
stanu szlacheckiego
-rozumie pojęcia: folwark,
pańszczyzna, przywilej
pojęciami: przywilej piotrkowski
-zna postacie i daty: Jan Olbracht,
1496 r.
-omawia konsekwencje
ograniczenia praw mieszczan i
chłopów w Polsce
-omawia rolę Polski w gospodarce
-analizuje eksport zboża na
podstawie źródeł statystycznych
-analizuje wpływ przemian
ekonomicznych w Europie
161
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
-opisuje model gospodarki
upowszechniony na terenie XVIwiecznej Polski
-wymienia towary eksportowane i
importowane do Polski
-charakteryzuje rolę Gdańska
-wyjaśnia znaczenie przywilejów
gospodarczych wydanych dla szlachty
Zachodniej na gospodarkę
europejskiej w XVI wieku
Polski
-wyjaśnia związek między
przywilejami a pozycją
gospodarczą szlachty w państwie
-wskazuje związek między
koniunkturą na zboże na zachodzie
Europy i rozwojem folwarków
Demokracja
szlachecka.
stanu szlacheckiego
-wymienia instytucje ustrojowe
demokracji szlacheckiej
i charakteryzuje ich kompetencje
-rozumie pojęcia: sejmik ziemski,
sejm, izba poselska, senat, sejm
walny, „nihil novi”, szlachcic,
magnat, przywilej
-zna postacie i daty: Kazimierz
Jagiellończyk, Jan Olbracht,
Aleksander, 1505 r.
pojęciami: prawo sukcesyjne,
przywilej generalny, rokosz,
konfederacja, pospolite ruszenie
1493 r.
-opisuje treść najważniejszych
przywilejów szlacheckich
-wyjaśnia znaczenie przywilejów
wydanych przez Jagiellonów
-wyjaśnia status i rolę szlachty w
Polsce- obowiązki i prawa polskiego
szlachcica
-przedstawia podziały społeczne stanu
szlacheckiego ze względu na poziom
zamożności jego członków
-opisuje schemat rządzenia w XVIwiecznej Polsce
-analizuje przyczyny i skutki
awansu szlachty i jej dominacji w
państwie
-porównuje ustrój Polski z
ustrojami innych państw
europejskich
określenia „Rzeczpospolita”-czy
dobrze charakteryzuje ustrój Polski
-charakteryzuje na podstawie
źródeł drogę do dominacji
szlachty w życiu państwa
-wskazuje i ocenia czynniki
mające wpływ na wzrost
znaczenia szlachty oraz jej
wpływ na losy Rzeczypospolitej
Polska-państwo bez
stosów
-charakteryzuje stosunki
wyznaniowe w państwie polskolitewskim i wyjaśnia ich specyfikę
na tle europejskim
-wyjaśnia okoliczności uchwalenia
oraz główne założenia konfederacji
warszawskiej
-rozumie pojęcia: tolerancja, akt
konfederacji warszawskiej
pojęciami: antytrynitarze, arianie, unia
brzeska, unici, grekokatolicy, Raków
-zna postacie i daty: Jan Łaski, 1596 r.
-charakteryzuje reformację w Polsce
-omawia okoliczności zawarcia unii w
Brześciu oraz jej postanowienia
-przedstawia wkład różnowierców w
kulturę i gospodarkę Rzeczypospolitej
-wyjaśnia genezę polskiej idei
tolerancji
-porównuje sytuację wyznaniową
w Polsce, Niemczech i we Francji
-ocenia, czy powiedzenie
„Polska państwem bez stosów”
odpowiadało ówczesnej
rzeczywistości
-interpretuje akt konfederacji
warszawskiej oraz wskazuje, na
czym polegała jej doniosłość,
zwłaszcza wobec sytuacji w
innych krajach
-przytacza argumenty za unią
brzeską i przeciw niej
162
Unia lubelska.
Rzeczpospolita
Obojga Narodów.
-wyjaśnia przyczyny i ocenia
następstwa unii Polski z Litwą
-przedstawia okoliczności zawarcia
unii realnej pomiędzy Polską a
Litwą i jej główne postanowienia
oraz wskazuje na mapie terytorium
Rzeczypospolitej Obojga Narodów
-rozumie pojęcia: Rzeczpospolita
Obojga Narodów, unia realna
-zna postacie i daty: Zygmunt
August, 1569 r.
pojęciami: państwo wielowyznaniowe
i wielonarodowe
-charakteryzuje czynniki wspólne i
osobne dla Rzeczypospolitej Obojga
Narodów
-opisuje strukturę społeczną i
narodową Rzeczypospolitej Obojga
Narodów
-omawia skutki powstania
Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- wskazuje i analizuje mocne oraz
słabe strony unii
-wymienia i charakteryzuje
narody mieszkające na terenie
państwa polsko-litewskiego oraz
pokazuje na mapie współczesne
państwa, które znajdowały się w
granicach Rzeczypospolitej
Obojga Narodów
Złoty wiek kultury
polskiej.
-przedstawia największe osiągnięcia
piśmiennictwa polskiego epoki
renesansu,
uwzględniając twórczość Mikołaja
Reja, Jana Kochanowskiego,
Andrzeja
Frycza Modrzewskiego
-rozpoznaje reprezentatywne
obiekty sztuki renesansowej na
ziemiach polskich ze szczególnym
uwzględnieniem własnego regionu
-rozumie pojęcia: renesans,
humanizm, Wawel
-zna postacie i daty: Mikołaj Rej,
Jan Kochanowski, Andrzej
Frycz Modrzewski, Mikołaj
Kopernik
pojęciami: system heliocentryczny
-zna postacie i daty: Grzegorz z
Sanoka, Zygmunt I Stary, Jan Łaski,
Piotr Kmita, Filip Buonaccorsi
(Kalimach)
-charakteryzuje największe osiągnięcia
twórców renesansu w Polsce (literatura
piękna, naukowa, architektura i sztuka)
najważniejsze zabytki sztuki
renesansowej w Polsce i w regionie
-omawia podobieństwa i różnice
między renesansem europejskim a
polskim
-przedstawia polski wkład do
kultury i nauki europejskiej
-wskazuje różnice między polskim
stylem renesansowym a gotyckim
-ocenia wkład Polaków w
osiągnięcia cywilizacyjne
Europy i świata
-wskazuje i omawia przykłady
obecności idei renesansowych
w świecie współczesnym
Kto zostanie
królem?- pierwsze
wolne elekcje.
-przedstawia zasady wolnej elekcji
-wyjaśnia okoliczności uchwalenia
oraz główne założenia artykułów
henrykowskich
-wyjaśnia, na czym polegała
specyfika ustroju Rzeczypospolitej
Obojga
Narodów na tle Europy
pojęciami: sejm konwokacyjny, sejm
elekcyjny, pacta conventa
-zna postacie i daty: Mikołaj Sienicki,
Jan Zamoyski, 1572 r.
-wie, dlaczego w Polsce wprowadzono
zasadę wolnej elekcji
-opisuje zasady wolnej elekcji
-ocenia rolę artykułów
henrykowskich w kształtowaniu
ustroju Rzeczypospolitej i
osłabianiu władzy króla
-wyraża własne zdanie na temat
zapisu o możliwości pozbawienia
tronu przez obywateli
-analizuje treść artykułów
henrykowskich i wskazuje
zagrożenia z nich wynikające
-dostrzega i omawia wady oraz
zalety monarchii elekcyjnej
163
Życie codzienne i
obyczaje w XVI
wieku.
-porównuje monarchię
parlamentarną z monarchią
absolutną uwzględniając
zakres władzy monarszej, prawa i
obowiązki poddanych, rolę
instytucji stanowych (parlamentu)
-rozumie pojęcia: wolna elekcja,
artykuły henrykowskie
-zna postacie i daty: Henryk
Walezy, Stefan Batory, 1573 r.
-charakteryzuje rodzaje zobowiązań,
które przyjmowali królowie elekcyjni
-na podstawie Artykułów
henrykowskich porównuje monarchię
parlamentarną z monarchią absolutną
-rozumie cele polityki zagranicznej
prowadzonej przez Stefana Batorego
-opisuje cechy obyczajowości
charakterystyczne dla ludzi
żyjących w XVI wieku
pojęciami: kamień filozoficzny,
alchemia
-wyraża swój pogląd na temat
specyfiki wieku odkryć
geograficznych i polowania na
czarownice
-porównuje życie codzienne w
średniowieczu z czasami
renesansu
Czas metafizycznego niepokoju
TEMAT LEKCJI
Barok-czas
metafizycznego
niepokoju.
-rozumie źródła niepokoju
człowieka żyjącego w XVII wieku
-rozumie pojęcia: barok
-zna postacie i daty: Rembrandt,
Caravaggio
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
pojęciami: barok, monumentalizm,
gzyms, rokoko, sztukateria, stiuk
-zna postacie i daty: Gianlorenzo
Bernini, Peter Paul Rubens, Diego
Velazquez, Peter Bruegel, Giacomo
Barozzi da Vignola
-omawia źródła niepokoju człowieka
żyjącego w XVII wieku
-podaje przykłady pytań
metafizycznych
-rozpoznaje charakterystyczne
cechy sztuki i architektury baroku
zabytki baroku
-zna dzieła najwybitniejszych
-omawia różnice między religijną i
świecką sztuką baroku
-charakteryzuje człowieka epoki
baroku na podstawie źródeł
obrazy barokowe i inne dzieła
sztuki
164
przedstawicieli epoki baroku
Nauka i ekonomia w -charakteryzuje największe
czasach baroku
osiągnięcia Galileusza
-rozumie pojęcia: banki, giełdy,
pieniądz
-zna postacie i daty: Izaak Newton,
Galileusz
-omawia rolę giełd, banków
pojęciami: kapitał, racjonalizm,
i obrotu papierami wartościowymi
empiryzm
w rozwoju ekonomicznym Europy
-zna postacie i daty: Kartezjusz, Blaise
Pascal
-charakteryzuje zmiany ekonomiczne
w XVII wieku
-zna dzieła i poglądy
najwybitniejszych przedstawicieli
nauki baroku
-omawia nowe metody wytwórczości
-wymienia wynalazki, które powstały
w XVII wieku
Kontrreformacja i
reforma katolicka.
-wyjaśnia cele zwołania soboru
trydenckiego i wskazuje
postanowienia służące
wzmocnieniu katolicyzmu
-rozumie pojęcia: jezuici, misje
pojęciami: inkwizycja
-zna postacie i daty: Ignacy Loyola,
1545-1563 r.
-wymienia postanowienia soboru
trydenckiego
-wymienia nowe metody
duszpasterstwa(np. wiek świętych,
specyfikę zakonu i metod działania
jezuitów
-wymienia środki podjęte przez kościół
katolicki do walki z reformacją
-ocenia rolę jezuitów w dokonaniu
odnowy Kościoła
-charakteryzuje reformy
wewnętrzne w Kościele i ocenia
ich skutki
-wskazuje podobieństwa i różnice
między Kościołami
chrześcijańskimi
-porównuje dogmaty wiary
potwierdzone przez sobór
trydencki z założeniami
luteranizmu, kalwinizmu i
anglikanizmu
-analizuje związek między
nowymi formami pobożności a
zwycięstwem reformy
katolickiej
-wskazuje pozytywne
i negatywne skutki XVIwiecznych reform
chrześcijaństwa
Trudny wiek XVII.
-rozumie przyczyny konfliktów w
XVII wieku
pojęciami: wojna trzydziestoletnia,
pokój westfalski, Niderlandy
-zna postacie i daty: Gustaw Adolf,
Albrecht von Wallenstein,
Elżbieta I, 1618-1648 r.
-charakteryzuje główne kierunki zmian
polityczno-ekonomicznych w XVII
wiecznej Europie(np. budowa potęgi
kolonialnej, konflikty o charakterze
-omawia przyczyny i skutki
rywalizacji i wojen między
państwami europejskimi w XVI
wieku
-wymienia rody i dynastie panujące
w Europie w XVII wieku
-omawia przyczyny oburzenia w
państwach europejskich po
straceniu Marii Stuart
-ocenia korzyści z panowania
na morzu dla potęgi państwa
-analizuje charakter wojen
nowożytnych
-wyjaśnia, co zmienił pokój
westfalski w sprawach
religijnych w porównaniu z
pokojem augsburskim
165
-analizuje dynamikę zmian
gospodarczych w Europie na
podstawie źródeł
-analizuje rolę przemian
gospodarczych w XVI–XVII
wieku dla ukształtowania się
współczesnej gospodarki
religijnym, walka o niepodległość)
-określa przyczyny rywalizacji państw
europejskich
-wskazuje przyczyny i skutki wojny
trzydziestoletniej
-omawia politykę wewnętrzną i
zagraniczną Elżbiety I
Samodzierżawie
w Rosji
-charakteryzuje ustrój monarchii
absolutnej
-rozumie pojęcia: samodzierżawie
-zna postacie i daty: Iwan IV
Groźny
pojęciami: dymitriada, bojarzy,
samozwaniec, opricznina, wielka
smuta
-zna postacie i daty: Romanowowie
-charakteryzuje ustrój monarchii
absolutnej w Rosji oraz rozumie
przejawy kryzysu państwa w okresie
bezkrólewia
-określa przyczyny izolacji
Moskwy od centrów gospodarki i
kultury europejskiej
-omawia niebezpieczeństwa jakie
niosło ze sobą bezkrólewie
-odnajduje i omawia
podobieństwa oraz różnice
między cesarstwem
bizantyjskim a władzą
samodzierżawnych carów
rosyjskich
Absolutyzm
we Francji.
-charakteryzuje na przykładzie
Francji Ludwika XIV ustrój
monarchii absolutnej
-rozumie pojęcia: absolutyzm,
monarchia absolutna, Wersal
-zna postacie i daty: Ludwik XIV
pojęciami: „państwo to ja”, „król
Słońce”
-zna postacie i daty: Armand
Richelieu, Juliusz Mazarin
-rozumie jaką rolę w budowie
monarchii absolutnej odegrali Armand
Richelieu, Juliusz Mazarin i Ludwik
XIV
-interpretuje powiedzenie
„państwo to ja” jako dewizę
absolutyzmu
-wskazuje różnice między
samodzierżawiem a władzą
monarchów absolutnych
-wyraża własną opinie na temat
walki, jaką z hugenotami
prowadził kardynał Richelieu-czy
była to walka religijna, czy
polityczna
-określa na podstawie źródeł
zasady, którymi kierował się w
polityce władca absolutny, jak
rozumiał dobro, potęgę Francji i
rację stanu
Monarchia
parlamentarna
w Anglii.
-wymienia, odwołując się do
przykładu Anglii, główne cechy
monarchii parlamentarnej
parlamentarną z monarchią
absolutną uwzględniając
zakres władzy monarszej, prawa
i obowiązki poddanych, rolę
instytucji stanowych (parlamentu)
-zna postacie i daty: Karol I Stuart,
Oliver Cromwell, 1618–1648 r., 1648
r.
-rozumie przyczyny konfliktu miedzy
władcami z dynastii Stuartów a
parlamentem angielskim
-zna nazwy izb w parlamencie
angielskim
-analizuje etapy przeobrażeń
ustrojowych w Anglii
-na podstawie źródeł określa
cechy monarchii parlamentarnej
-porównuje ustrój polskolitewskiej Rzeczypospolitej
z systemem angielskiej
monarchii parlamentarnej
-omawia pozostałości XVIIwiecznej rewolucji w ustroju
współczesnej Wielkiej Brytanii
166
konstytucyjna/parlamentarna
Polska srebrnego wieku
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Szwedzcy
monarchowie
królami Polski.
-ocenia charakter zmian systemu
polityczno-ustrojowego
Rzeczypospolitej w XVII w.
-wyjaśnia główne przyczyny
wojen Rzeczypospolitej ze
Szwecją, Turcją i Rosją
-rozumie pojęcia: husaria
-zna postacie i daty: Zygmunt III
Waza, Władysław IV, Jan
Kazimierz
pojęciami: dymitriada, samozwaniec,
lisowczycy, Kircholm, Kłuszyn,
Cecora
-zna postacie i daty: Maksymilian
Habsburg, Jan III, Jan Karol
Chodkiewicz, Iwan IV Groźny,
Stanisław Żółkiewski, 1605 r.,
1610 r., 1620 r.
-charakteryzuje zmiany w systemie
polityczno- ustrojowym
Rzeczypospolitej w XVII wieku
-podaje przyczyny konfliktu między
królem a szlachtą
-opisuje przebieg oraz następstwa
wojen prowadzonych przez
Rzeczypospolitą w 1 połowie
XVII w.
-analizuje przyczyny zamiany
-wskazuje zmiany terytorialne,
demokracji szlacheckiej na
które nastąpiły wskutek wojen
pierwszej połowy
oligarchię magnacką
XVII w.
-ocenia politykę wewnętrzną
Zygmunta III i określa skutki
wzrostu potęgi magnaterii
-ocenia wkład polskich hetmanów
w zwycięstwa oręża polskiego
Wiek wojenpowstanie kozackie.
-wyjaśnia przyczyny, cele i
następstwa powstania Bohdana
Chmielnickiego na Ukrainie
-rozumie pojęcia: Kozacy, unia,
powstanie
Władysław IV, Jan Kazimierz,
Bohdan Chmielnicki, 1648 r.
pojęciami: ugoda, Kozacy rejestrowi,
Żółte Wody, Korsuń, Piławce
-zna postacie i daty: Jan Wyhowski,
1596 r., 1637 r., 1651 r.,
1654 r., 1658 r., 1667 r.
-opisuje przebieg największego
powstania kozackiego
-analizuje przyczyny konfliktów
polsko-kozackich na podstawie
wiadomości historycznych i filmu
-analizuje bieżące i dalekosiężne
skutki traktatów welawskobydgoskich
-ocenia postawy dowódców,
króla, szlachty i magnatów
kresowych wobec problemu
kozackiego
-charakteryzuje wpływ
konfliktów polsko-kozackich
na współczesne stosunki
polsko-ukraińskie
Wiek wojen-wojny
ze Szwecją.
wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją
-rozumie pojęcia: potop szwedzki
-zna postacie i daty: Jan Kazimierz,
pojęciami: „lew północy’, wojna
szarpana, traktat, paulini
-zna postacie i daty:, Jan Karol
-analizuje przyczyny konfliktu
polsko-szwedzkiego na podstawie
wiadomości historycznych i filmu
-omawia przyczyny i skutki utraty
wobec konfliktu ze Szwecją
167
1655-1660 r.
Chodkiewicz, Gustaw II Adolf,
Władysław IV, Janusz Radziwiłł,
Stefan Czarniecki, Jerzy Lubomirski,
Paweł Sapieha,
Jerzy II Rakoczy, 1605 r., 1626 r.,
1657 r.
-opisuje przebieg wojny prowadzonej
przez Rzeczpospolitą ze Szwecją
(potopu)
-omawia postanowienia pokoju w
Oliwie
lenna pruskiego przez Polskę
Kryzys
Rzeczypospolitej.
-ocenia charakter zmian systemu
polityczno-ustrojowego
Rzeczypospolitej w XVII w.
-ocenia społeczno-gospodarcze i
polityczne następstwa wojen w
XVII w.
-wyjaśnia przyczyny i wskazuje
przejawy kryzysu politycznego i
społeczno -gospodarczego
Rzeczypospolitej w II połowie XVII
w.
wojen Rzeczypospolitej z Turcją
-rozumie pojęcia: magnateria,
liberum veto, zasada
jednomyślności, odsiecz
-zna postacie i daty: Michał
Korybut Wiśniowiecki,
Jan III Sobieski, 1683 r.
pojęciami: rokosz, absolutyzm,
oligarchia magnacka
-zna postacie i daty: Mikołaj Sienicki,
Jan Zamoyski, Janusz Radziwiłł, Jan
Kazimierz, Piotr Doroszenko, Kara
Mustafa,
1606–1609 r., 1652 r., 1667 r., 1672 r.,
1673 r., 1699 r.
-opisuje przebieg i następstwa wojen z
Turcją
-omawia zmiany w systemie
polityczno–ustrojowym
Rzeczypospolitej w 2 połowie
XVII w
-omawia przejawy kryzysu
politycznego Rzeczypospolitej
-omawia związek liberum veto i
wolnej elekcji ze słabością
państwa
-ocenia Jana Sobieskiego jako
władcę, polityka i wodza
-omawia przyczyny abdykacji Jana
Kazimierza
-omawia znaczenie odsieczy
Wiednia dla losów Europy
wobec konfliktu z Turcją
-ocenia system polityczny i
obyczaje polityczne w XVI i w
XVII wieku-jakie zmiany
zaszły i jakie były ich
przyczyny
Sasi na tronie
polskim.
-przedstawia przyczyny i przejawy
kryzysu państwa polskiego w
czasach saskich
-wyjaśnia zmiany położenia
międzynarodowego
Rzeczypospolitej w XVIII w.
-charakteryzuje projekty reform
pojęciami: bezkrólewie, abdykacja,
Wettynowie, wojna północna
-zna postacie i daty: Karol XII,
Piotr I, 1700-1721 r., 1704 r.,
1709 r.
-omawia próby wzmocnienia władzy
-ocenia poglądy i działalność
Stanisława Konarskiego i
Stanisława Leszczyńskiego oraz
szanse realizacji ich postulatów
-analizuje wpływ wojen XVII
wieku na kryzys polityczny,
gospodarczy, społeczny,
moralny i kulturalny
Rzeczypospolitej
w 1 połowie XVIII w.
168
ustrojowych Stanisława
Konarskiego i Stanisława
Leszczyńskiego oraz dostrzega
przejawy ożywienia
w gospodarce i kulturze czasów
saskich
-rozumie pojęcia: sejm niemy,
traktat trzech czarnych orłów
-zna postacie i daty: August II
Mocny, Stanisław Leszczyński,
August III, 1717 r., 1732 r.
królewskiej przez Augusta II
-wymienia postanowienia sejmu
niemego
-omawia, w jakich okolicznościach
obejmowali polski tron: August II
Mocny, August III, Stanisław
Leszczyński
-opisuje sytuację w Rzeczypospolitej
po śmierci Augusta II
-podaje przykłady ingerencji państw
sąsiednich w sprawy Polski
Srebrny wiek kultury -rozpoznaje charakterystyczne
polskiej.
cechy kultury baroku, odwołując się
do przykładów architektury i sztuki
we własnym regionie
-rozumie pojęcia: barok, sarmatyzm
pojęciami: francuszczyzna, jezuici,
orientalizm, portret trumienny,
retoryka
-zna postacie i daty: Stanisław
Hozjusz, Wacław Potocki, Jan Andrzej
Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński,
Tylman z Galermen, Maciej z
Miechowa, 1564 r.
-charakteryzuje styl życia szlachty
polskiej w epoce baroku
najważniejsze zabytki sztuki
barokowej w Polsce i w regionie
-wyodrębnia i analizuje dobre oraz
złe strony sarmatyzmu
-omawia specyfikę polskiej
pobożności barokowej
-omawia przyczyny narastania
ksenofobii wśród polskiej szlachty
Życie codzienne
i obyczaje w XVII
wieku.
pojęciami: żupan, kontusz, karabela,
kindżał
-wymienia nazwy poszczególnych
części szlacheckiego stroju
-opisuje życie codzienne szlachty i
magnaterii
-porównuje ideał szlachcica w
-omawia oryginalność polskiej
kultury XVII wieku na tle kultury
czasach baroku
z człowiekiem renesansu
europejskiej
-wyraża swój pogląd na temat
specyfiki wieku nowożytnej nauki i
parlamentaryzmu ale też czasów
niepokoju, prześladowań i wojen
żyjących w XVII wieku
-omawia na podstawie źródeł
bogactwo wielonarodowości i
wielowyznaniowości
Rzeczypospolitej i pokojowego
współżycia w ramach jednego
państwa, zwłaszcza na tle
konfliktów politycznych i
religijnych ówczesnej Europy
Oświecenie-wiek doświadczenia i rozumu
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
169
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
-omawia związek nowych idei,
odkryć i wynalazków z postępem
cywilizacyjnym epoki
roli nauki w rozwiązywaniu lub
stwarzaniu nowych problemów
Oświecenie-wiek
doświadczenia
i rozumu.
-wymienia idee oświecenia i
rozpoznaje je w nauce, literaturze,
architekturze i sztuce
-rozumie pojęcia: oświecenie, wiek
rozumu, wiek świateł
-zna postacie i daty: Wolter,
Beniamin Franklin, James Watt
pojęciami: encyklopedyści
-zna postacie i daty: Denis Diderot,
Daniel Defoe, Jonathan Swift,
Amadeusz Mozart, Edward Jenner,
bracia Montgolfier
-wyjaśnia, dlaczego wiek XVIII
nazywany jest „wiekiem rozumu”
-charakteryzuje rolę Encyklopedii jako
pomnika myśli oświeceniowej
-rozumie znaczenie myśli
pedagogicznej i technicznych
osiągnięć ludzi oświecenia dla rozwoju
cywilizacyjnego ludzkości
-wymienia wynalazki, które powstały
w XVIII wieku oraz pokazuje na mapie
nowoodkryte ziemie
Idee oświecenia.
-charakteryzuje zasadę trójpodziału
władzy Monteskiusza i zasadę
umowy społecznej Rousseau
-rozumie pojęcia: trójpodział
władzy, umowa społeczna
-zna postacie i daty: Jan Jakub
Rousseau, Karol Monteskiusz
-porównuje poglądy człowieka
pojęciami: empiryzm, deizm, ateizm,
żyjącego w XVII wieku z ideami
racjonalizm, fizjokratyzm, liberalizm
oświecenia
ekonomiczny, imperatyw kategoryczny
-zna postacie i daty: Adam Smith,
Francois Quesnay, Jean d’Alembert,
Immanuel Kant
-przedstawia poglądy myślicieli
oświecenia na państwo i społeczeństwo
oraz nowożytną ekonomię
-rozumie założenia nowych poglądów
filozoficznych
Absolutyzm
oświecony – Rosja.
-porównuje reformy oświeceniowe
wprowadzone w Prusach, Rosji i
Austrii
-rozumie pojęcia: absolutyzm
oświecony
-zna postacie i daty: Piotr I Wielki,
Katarzyna II
pojęciami: tabela rang, Petersburg,
Romanowowie
-zna postacie i daty: Gottfried Leibniz,
1564-1572 r., 1613 r.,
1689-1725 r., 1721 r., 1725 r.
-wymienia reformy przeprowadzone
170
-wyjaśnia przyczyny
i konsekwencje dominującej
pozycji Rosji w Europie Środkowej
-ocenia metody stosowane przez
władców absolutnych by osiągnąć
zamierzone cele
postępu cywilizacyjnego i
naukowego
wpływ autorytetu
i poglądów Woltera na myśl
oświeceniową
idee oświecenia, które
przetrwały do naszych czasów
trudności jakie napotkał oraz
znaczenie reform
przeprowadzanych przez Piotra
w Rosji
poglądy Katarzyny II na rolę
władcy oraz wskazuje wartości,
które były dla niego
najważniejsze
przez Piotra I w Rosji i wyjaśnia ich
znaczenie dla pozycji Rosji w Europie
-wskazuje konsekwencje polityki
zagranicznej Katarzyny II dla Polski
wprowadzone w Prusach, Rosji i
Austrii
-zna postacie i daty: Fryderyk
Wilhelm I, Fryderyk II Wielki
pojęciami: elektor, król sierżant,
rozbójnik Europy, wojna
siedmioletnia, Hohenzollernowie
-zna postacie i daty: Fryderyk III, 1657
r., 1701 r., 1756-1763 r.
-wymienia reformy przeprowadzone w
Prusach w XVIII wieku i wyjaśnia ich
znaczenie dla pozycji Prus w Europie
-pokazuje na mapie rozwój terytorialny
państwa pruskiego
-przedstawia przyczyny i skutki wojny
siedmioletniej
-wyjaśnia, jakie znaczenie dla
budowy potęgi państwa pruskiego
miał udział w trzech rozbiorach
Polski
-analizuje zdanie: „Wszystko dla
ludu , nic dzięki ludowi”.
-
Absolutyzm
oświecony – Austria. wprowadzone w Prusach, Rosji i
Austrii
-zna postacie i daty: Maria Teresa,
Józef II
pojęciami: „sankcja pragmatyczna”,
sukcesja, józefinizm, fizjokratyzm,
Habsburgowie
-zna postacie i daty: Karol VI, Leopold
II, 1713 r.
-wymienia reformy przeprowadzone w
Austrii w XVIII wieku i wyjaśnia ich
znaczenie dla pozycji Austrii w
Europie
-porównuje rządy i reformy Marii
Teresy i Józefa II oraz wyjaśnia ich
wpływ na pozycję Austrii w Europie
-omawia związek reform w
państwach absolutyzmu
oświeconego ze wzrostem ich
potęgi i znaczenia
-analizuje na podstawie źródeł w
jaki sposób w poglądach i w
wydawanych prawach znalazły
odbicie idee oświecenia
Pierwsza rewolucja
oświecenia-wojna o
niepodległość
Stanów
Zjednoczonych.
pojęciami: kolonia, „herbata
bostońska”
-zna postacie i daty: Samuel Adams,
1773 r., 1774 r.,
1774-1782 r.
-omawia przyczyny konfliktu między
-wyjaśnia, dlaczego walkę o
niepodległość Stanów
Zjednoczonych nazywa się
rewolucją
-analizuje przyczyny
zwycięstwa mieszkańców
kolonii w walce z Wielką
Brytanią
-wygłasza własną opinię na
temat znaczenia jakie miała dla
mieszkańców Europy i świata
Absolutyzm
oświecony – Prusy.
-przedstawia przyczyny
i następstwa wojny
o niepodległość
-ocenia wkład Polaków w walkę o
niepodległość Stanów
Zjednoczonych
-wymienia główne instytucje
171
ustrojowe Stanów Zjednoczonych i
wyjaśnia,
w jaki sposób konstytucja
amerykańska realizowała w
praktyce zasadę trójpodziału władzy
-rozumie pojęcia: konstytucja,
państwo federacyjne, stan, Kongres
-zna postacie i daty: Jerzy
Waszyngton, Tadeusz Kościuszko,
Kazimierz Pułaski, 1776 r., 1788 r.
metropolią a koloniami
-zna czas i miejsca walk oraz innych
wydarzeń rewolucji amerykańskiej
-wymienia imiona i nazwiska ojcówzałożycieli Stanów Zjednoczonych
- rysuje schemat ustroju Stanów
Zjednoczonych
-charakteryzuje zasady ustroju nowego
państwa
amerykańska wojna o
niepodległość
Polska w czasach oświecenia
TEMAT LEKCJI
Oświecenie w
Polsce–kultura
i sztuka.
cechy polskiego oświecenia i
charakteryzuje przykłady sztuki
okresu klasycyzmu
z uwzględnieniem własnego regionu
-przedstawia okoliczności
powstania, zadania i osiągnięcia
Komisji Edukacji Narodowej
-rozumie pojęcia: klasycyzm,
mecenat, Komisja Edukacji
Narodowej
August Poniatowski, Ignacy
Potocki, Jacques Louis David,
Dominik Merlini
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
-omawia na czym polegał ideał
piękna w sztuce klasycystycznej
pojęciami: neoklasycyzm, tympanon,
gzyms, kapitel kolumn, Szkoła
Rycerska, obiady czwartkowe
Konarski, Hugo Kołłątaj, Grzegorz
Piramowicz, Jan Chrystian Kamsetzer,
Bertel Thorvaldsen, Antonio Canova,
Antoine Watteau, 1740 r., 1765 r.,
1773
-wymienia i rozpoznaje
charakterystyczne cechy klasycyzmu
zabytki klasycyzmu w Europie i w
Ameryce
-zna dzieła najwybitniejszych twórców
dzieł klasycystycznych
-przedstawia specyfikę polskiego
oświecenia na podstawie sztuki
-omawia działania króla na rzecz
172
OCENA BARDZO DOBRA
-samodzielnie analizuje dzieła
sztuki i budowle klasycystyczne
-porównuje style
architektoniczne oraz dekoracje
renesansu, baroku i klasycyzmu
rozwoju sztuki i edukacji
Oświecenie w
Polsce–literatura.
-rozumie pojęcia: bajka, satyra
August Poniatowski, Ignacy
Krasicki
pojęciami: Monitor
-zna postacie i daty: Franciszek
Karpiński, Franciszek Bohomolec,
Adam Naruszewicz, Franciszek
Zabłocki, Julian Ursyn Niemcewicz
-przedstawia specyfikę polskiego
oświecenia na przykładzie literatury
-charakteryzuje specyfikę
polskiego oświecenia w
porównaniu z oświeceniem we
Francji
-interpretuje dowolny utwór z
czasów oświecenia
Czasy
stanisławowskie odrodzenie w
upadku.
- sytuuje w czasie I rozbiór
Rzeczypospolitej i wskazuje na
mapie zmiany terytorialne po
rozbiorze
-rozumie pojęcia: rozbiór
pojęciami: konfederacja, rozbiór, Rada
Nieustająca, Familia, prawa
kardynalne, republikanci
-zna postacie i daty: Jan Klemens
Branicki, Karol Radziwiłł, Nikołaj
Repnin, Michał Krasiński, Józef
Pułaski, 1764 r., 1768 r., 1773 r., 1775
r.
-opowiada o okolicznościach
powołania na tron Stanisława Augusta
Poniatowskiego
-charakteryzuje inicjatywy
reformatorskie Stanisława Augusta
Poniatowskiego
-omawia okoliczności zawiązania oraz
cele konfederacji barskiej
-wskazuje przyczyny I rozbioru Polski
-porównuje sytuację polityczną
Rzeczypospolitej i państw
sąsiednich
-omawia wewnętrzne i
międzynarodowe uwarunkowania
rozbioru Polski
-prezentuje opinie dotyczące
Stanisława Augusta
Poniatowskiego oraz wyraża
własną na jego temat
Sejm Wielki.
-sytuuje w czasie obrady Sejmu
Wielkiego
-wymienia reformy Sejmu
Wielkiego
-rozumie pojęcia: Sejm Wielki
1788-1792 r.
pojęciami: Rada Nieustająca,
deputacje, czarna procesja
-zna postacie i daty: Seweryn
Rzewuski, Ksawery Branicki,
Stanisław Małachowski, Kazimierz
Nestor Sapieha
-charakteryzuje sytuacje wewnętrzną i
zewnętrzną Polski przed obradami
Sejmu Wielkiego
-wyjaśnia wpływ ideologii
oświecenia na programy reform i
uchwalone akty prawne
rewolucyjnego charakteru dzieł
Sejmu Wielkiego
-porównuje na podstawie
źródeł programy stronnictw
politycznych i sposoby ich
realizacji
173
-wyjaśnia okoliczności zwołania
Sejmu Wielkiego
-omawia reformy Sejmu Wielkiego
Konstytucja 3 Maja.
-sytuuje w czasie uchwalenie
Konstytucji 3 maja
-wymienia postanowienia
Konstytucji 3 maja
-wyjaśnia okoliczności
zawiązania konfederacji
targowickiej i ocenia jej
następstwa
-sytuuje w czasie II rozbiór
rozbiorze
-rozumie pojęcia: konstytucja,
konfederacja targowicka
-zna postacie i daty: Hugo Kołłątaj,
Ignacy Potocki, 1791 r.,
1793 r.
pojęciami: gołota, Straż Praw,
ratyfikacja
-zna postacie i daty: Seweryn
Rzewuski, Szczęsny Potocki, Ksawery
Branicki, Szymon i Józef
Kossakowscy, Józef Poniatowski,
Tadeusz Kościuszko, 1792 r.
-omawia postanowienia
Konstytucji 3 maja
-omawia okoliczności zawiązania oraz
cele konfederacji targowickiej
-omawia schemat władzy w
przyszłej polskiej monarchii
konstytucyjnej
-ocenia zapisy Konstytucji 3 maja,
wyjaśnia źródła i istotę jej
nowoczesności
wpływu pierwszej konstytucji w
Europie na rozwój
konstytucjonalizmu na starym
kontynencie
Powstanie
kościuszkowskie.
-przedstawia cele i następstwa
powstania kościuszkowskiego
-sytuuje w czasie III rozbiór
rozbiorze
-rozumie pojęcia: insurekcja,
powstanie, naczelnik
-zna postacie i daty: Tadeusz
Kościuszko, 1794 r., 1795 r.
pojęciami: uniwersał, Racławice
-zna postacie i daty: Jan Kiliński,
Jan Henryk Dąbrowski, Tomasz
Wawrzecki, Bartosz Głowacki
-rozumie motywy, którymi kierowali
się przywódcy konfederacji
targowickiej
-omawia sytuację gospodarczą i
polityczną po II rozbiorze Polski
-opowiada o bitwie pod Racławicami
-rozumie motywy ogłoszenia
uniwersału połanieckiego i jego
znaczenie
-ocenia wysiłek Polaków w walce
o zachowanie niepodległości
-analizuje hasła powstańcze:
Wolność – Całość –
Niepodległość
174
Ku nowej epoce-bliżej nowoczesności
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Rewolucja
Francuska–nowy
człowiek, nowy
naród, nowy świat.
rewolucji
-opisuje główne zasady ideowe
rewolucji francuskiej zawarte w
Deklaracji Praw Człowieka i
Obywatela
-rozumie pojęcia: rewolucja, Stany
Generalne
-zna postacie i daty: Ludwik XVI,
14.07.1789 r.
pojęciami: konstytuanta, kordelierzy
-zna postacie i daty: 26.08.1789 r.,
1791 r.
-omawia sytuację społeczną, polityczną
i gospodarczą we Francji przed
wybuchem rewolucji
-zna strukturę społeczeństwa
francuskiego (trzy stany)
-omawia główne przyczyny rewolucji
-wyjaśnia znaczenie Deklaracji Praw
Człowieka i Obywatela w określeniu
praw człowieka
-interpretuje Deklarację Praw
Człowieka i Obywatela wskazując
zawarte w niej zasady ideowe
rewolucji
-omawia symboliczne znaczenie
zburzenia Bastylii
-odnajduje w źródłach
uzasadnienie dążeń stanu
trzeciego do udziału w rządzeniu
państwem
-dostrzega analogię Deklaracji
Praw z tekstem Deklaracji
Niepodległości Stanów
Zjednoczonych
Dziedzictwo
rewolucji
francuskiej.
-ocenia skutki rewolucji
-wskazuje charakterystyczne cechy
dyktatury jakobińskiej
-rozumie pojęcia: dyktatura,
jakobini, terror
-zna postacie i daty: Ludwik XVI,
Maksymilian Robespierre
pojęciami: legislatywa, jakobini,
sankiuloci, termidoranie, dyrektoriat
-zna postacie i daty: Georges Danton,
Jean Paul Marat, 1792 r., 1793-1794 r.,
1795-1799 r.
-wymienia najważniejsze etapy
rewolucji
-rozumie zmiany, które wprowadzała
konstytucja w systemie władzy
-omawia zmiany we Francji, które
wprowadzili przywódcy rewolucji
-wymienia hasła, które upowszechniła
rewolucja francuska: wolność, równość,
braterstwo, prawa człowieka,
suwerenność narodu, równość wobec
prawa
-opisuje postawę państw europejskich
wobec rewolucji we Francji
-charakteryzuje rolę klubów w życiu
politycznym Francji podczas
rewolucji
konstytucyjną z republiką
-ocenia na podstawie źródeł
rewolucyjne metody zmian
ustrojowych
-ocenia postawy ludzkie, które
ujawniły się w warunkach terroru
rewolucyjnego
-wypowiada się na temat
twierdzenia: „rewolucja pożera
własne dzieci”
Konstytucje XVIII
-rozumie pojęcia: konstytucja
-wyjaśnia historyczne znaczenie
-analizuje i porównuje dwa teksty
-wskazuje prawa obywatelskie
175
wieku-porównanie
polskiej
i amerykańskiej.
August Poniatowski, Samuel
Adams, Jerzy Waszyngton, 1789 r.
1791 r.
ogłoszenia konstytucji
-wskazuje idee oświeceniowe zawarte
w konstytucji amerykańskiej i polskiej
źródłowe
zawarte w tekstach konstytucji
i ich związek z ideami
oświeceniowymi
-odnajduje przyczyny trwałości
konstytucji Stanów
Zjednoczonych
Rzeczpospolita w
dobie rozbiorów –
zmiany terytorialne,
ćwiczenia z mapą
-sytuuje w czasie I, II i III rozbiór
każdym rozbiorze
-rozumie pojęcia: rozbiory, zabory,
Polacy pod zaborami
-zna postacie i daty: 1772 r., 1792
r., 1795 r.
-wskazuje na mapie ziemie zaboru
rosyjskiego, pruskiego i austriackiego
(chronologicznie i tematycznie)
-pokazuje na mapie oraz podaje
nazwy terenów zajętych przez
Rosje, Austrię i Prusy
-pokazuje na mapie
współczesnej Europy ziemie,
które w XVIII wieku
znajdowały się w granicach
Rzeczypospolitej
Spór o przyczyny
upadku
Rzeczypospolitej.
-rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne -omawia wewnętrzne i zewnętrzne
przyczyny upadku Rzeczypospolitej przyczyny upadku Rzeczypospolitej
-rozumie pojęcia:
przyczyn utraty niepodległości
-wygłasza własną ocenę roli
króla Stanisława Augusta w
upadku Polski
-ocenia szansę Polski na
utrzymanie niepodległości w 2
połowie XVIII wieku
-wykorzystuje swoją wiedzę,
biorąc udział w historycznym
sporze o przyczyny upadku
Rzeczypospolitej szlacheckiej
Życie codzienne
i obyczaje w XVIII
wieku.
żyjących w XVIII wieku
-omawia skutki przewrotu
umysłowego dla polityki,
moralności, obyczajów, życia
codziennego
-analizuje zjawisko eksplozji
demograficznej w XVIII w. na
podstawie danych
statystycznych
pojęciami: etykieta, kurtuazja,
pedagogika, wyż demograficzny
-wymienia przyczyny wyżu
demograficznego w XVIII wieku
-podaje nazwy najludniejszych miast
europejskich
-opowiada o zmianie sytuacji/pozycji
kobiety w świecie naukowym w epoce
oświecenia
-opowiada o nowym modelu rodziny i
wychowania w XVIII wieku
176
Ku nowej epoce –
Polacy po utracie
niepodległości
-rozumie pojęcia: legion, ruch
spiskowy
-zna postacie i daty: Józef Wybicki,
Jan Henryk Dąbrowski, Napoleon
Bonaparte, 1797 r.
-zna postacie i daty: Adam Jerzy
Czartoryski, Tadeusz Czacki
-charakteryzuje sytuację na ziemiach
polskich po rozbiorach
-zna i prezentuje koncepcje polityczne
odzyskania niepodległości
-wyjaśnia okoliczności powstania
Legionów Polskich
-omawia znaczenie Legionów dla
sprawy polskiej
-omawia różne postawy Polaków
wobec braku niepodległości i różne
sposoby działania
-ocenia politykę Napoleona
wobec Polaków
Wybitne postacie
epoki nowożytnejświat.
-wskazuje postacie, które jego
zdaniem wpłynęły na bieg historii
lub w twórczy sposób dokonały
wpływu na rozwój cywilizacji
-omawia osiągnięcia wybranych
postaci, uzasadnia swój wybór
-porównuje poglądy naukowe,
filozoficzne, strategie wybitnych
jednostek epoki nowożytnej
i ocenia je
wpływ dokonań wybranej
postaci na świat nauki, politykę
oraz życie zwykłych ludzi
-analizuje czynniki, które
pomogły dokonać ważnych
odkryć, ujawnić talent wybranej
postaci oraz trudności, jakie
ludzie o nieprzeciętnych
talentach napotykali w swoim
życiu
Wybitne postacie
epoki nowożytnejPolska.
-wskazuje postacie, które jego
zdaniem wpłynęły na bieg historii
lub w twórczy sposób dokonały
wpływu na rozwój cywilizacji
-omawia osiągnięcia wybranych
postaci, uzasadnia swój wybór
-porównuje poglądy naukowe,
filozoficzne, strategie wybitnych
jednostek epoki nowożytnej
i ocenia je
wpływ dokonań wybranej
postaci na świat nauki, politykę
oraz życie zwykłych ludzi
pomogły dokonać ważnych
odkryć, ujawnić talent wybranej
postaci oraz trudności, jakie
ludzie o nieprzeciętnych
talentach napotykali w swoim
życiu
przedmiotowych.
Kryteria oceniania pracy z tekstem źródłowym i mapą są zapisane w przedmiotowym systemie oceniania.
177
Wojny napoleońskie i próby powrotu do starego ładu
TEMAT LEKCJI
Rewolucja
przemysłowa.
OCENA DOSTATECZNA
-wymienia charakterystyczne cechy
rewolucji przemysłowej
-podaje przykłady pozytywnych
i negatywnych skutków procesu
uprzemysłowienia, w tym dla
środowiska naturalnego
-identyfikuje najważniejsze
wynalazki i odkrycia XIX w. oraz
wyjaśnia następstwa ekonomiczne i
społeczne
ich zastosowania
-opisuje zmiany w poziomie życia
różnych grup społecznych w XIX
w. na podstawie źródeł pisanych,
ikonograficznych
i statystycznych
-rozumie pojęcia: lokomotywa
parowa, telegraf
-zna postacie i daty: Samuel Morse,
George Stephenson
-zna postacie i daty: Alessandro Volta,
Hans Oersted, Georg Ohm,
Andre Ampere, Michael Faraday, John
Dalton, Jan Berzelius, Robert Fulton
-omawia charakterystyczne cechy
rewolucji przemysłowej
-omawia znaczenie wynalezienia kolei
żelaznej
industrializacji oraz urbanizacji
-wyjaśnia, dlaczego robotnicy zaczęli
walczyć o swoje prawa
-ocenia wpływ wynalazków na
zwiększenie wydajności pracy
konsekwencje rywalizacji
gospodarczej między państwami
uprzemysłowionymi
-ocenia skutki wprowadzenia
maszyny parowej
-samodzielnie analizuje
zestawienia statystyczne
i wykorzystuje je do analizy
przemian gospodarczych
-opisuje XIX-wieczną fabrykę i
jej otoczenie na podstawie
ikonografii
-porównuje życie i warunki
pracy i płacy oraz ochronę
zdrowia robotników w XIX w.
i współcześnie
pojęciami: empiryzm
-zna postacie i daty: Antoine Jean
Gros, Piotr Michałowski, Wiliam
Tuner, Theodor Gericault, J. W.
Goethe
-omawia cechy romantycznej muzyki,
malarstwa i poezji,
-omawia przejawy i formy buntu
-analizuje wpływ wydarzeń
historycznych na postawę
romantyków
-omawia idee romantyczne oraz
wskazuje ich realizację
w praktyce
utwory romantyczne
-omawia związek między ideami
romantyzmu
a rozwojem ruchów narodowych
Sztuka romantyzmu. -ocenia osiągnięcia Królestwa
Polskiego w kulturze
-rozumie pojęcia: romantyzm
-zna postacie i daty: Adam
Mickiewicz, Juliusz Słowacki
178
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
romantycznego
cechy sztuki okresu romantyzmu
Księstwo
Warszawskie.
-wyjaśnia okoliczności utworzenia
Księstwa Warszawskiego oraz
opisuje cechy ustrojowe i terytorium
Księstwa Warszawskiego
-rozumie pojęcia: Księstwo
Warszawskie, konstytucja
-zna postacie i daty: Józef
Poniatowski, 1807 r.
pojęciami: Raszyn
-zna postacie i daty: Fryderyk
August, 1809 r., 1815 r.
-omawia przyczyny odbudowy przez
Napoleona namiastki państwa polskiego
-ocenia, na ile Księstwo
Warszawskie było suwerenne
-porównuje obszar Księstwa
Warszawskiego i Królestwa
Polskiego przed rozbiorami
-samodzielnie interpretuje tekst
konstytucji Księstwa
Warszawskiego
-ocenia rolę Legionów
i Księstwa Warszawskiego
w dziejach Polski
Koniec wojen
napoleońskich.
-ocenia politykę Napoleona wobec
sprawy polskiej oraz postawy
Polaków wobec Napoleona
pojęciami: abdykacja, detronizacja
-wyjaśnia cele wyprawy na Rosję
i przyczyny klęski Napoleona
-analizuje przyczyny porażki wizji
Europy Napoleona
-ocenia postawę żołnierzy polskich
wobec Napoleona (w tym ks.
Jozefa Poniatowskiego)
-ocenia Napoleona Bonaparte
jako władcę, wodza i polityka,
odnosi się do źródeł jego białej i
czarnej legendy
Kongres Wiedeński
– próba cofnięcia
historii.
-przedstawia zasady
i postanowienia kongresu
wiedeńskiego
-rozumie pojęcia: Święte
Przymierze
pojęciami: legitymizm, restauracja,
równowaga sił, Waterloo
-omawia zasady i postanowienia
kongresu wiedeńskiego
-wyjaśnia cele zawarcia Świętego
Przymierza
-ocenia skuteczność zasad
legitymizmu i równowagi sił
oraz restauracji
-podaje przykłady partii
politycznych, postaw
konserwatywnych we
Królestwo Polskie.
-przedstawia postanowienia
kongresu wiedeńskiego,
uwzględniając jego decyzje w
sprawie polskiej
-wskazuje na mapie nowy układ
granic państw zaborczych na
ziemiach polskich po kongresie
wiedeńskim
-charakteryzuje ustrój Królestwa
Polskiego
-ocenia osiągnięcia Królestwa
Polskiego w gospodarce, kulturze i
-zna postacie i daty: Józef Zajączek,
Mikołaj Nowosilcow,
Tomasz Zan, Adam Mickiewicz,
Walerian Łukasiński, Antoni Radziwiłł
-omawia postanowienia kongresu
wiedeńskiego w sprawie polskiej
-wyjaśnia przyczyny utworzenia
konstytucyjnego Królestwa Polskiego
-omawia podstawowe założenia
konstytucji Królestwa Polskiego
-opisuje terytorium Królestwa
Polskiego
-ocenia, na ile Królestwo było
suwerenne
-porównuje obszar Księstwa
Warszawskiego i Królestwa
Polskiego
rozbieżności między obietnicami
autonomii
i swobodami zagwarantowanymi
w konstytucji a praktyką rządów
carskich
179
szkolnictwie
-rozumie pojęcia: Królestwo
Polskie, konstytucja
opozycji w Królestwie Polskim
Wiek pary i elektryczności
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Powstanie
listopadowe.
powstanie listopadowe
-przedstawia przyczyny oraz
porównuje przebieg i charakter
powstań narodowych
-rozróżnia bezpośrednie
i długofalowe następstwa
powstańczych ruchów
narodowych
-rozumie pojęcia: powstanie
listopadowe
pojęciami: namiestnik, statut
organiczny
-zna postacie i daty: Mikołaj I,
Jan Skrzynecki, Ignacy Prądzyński,
Jan Krukowiecki, Ignacy Sowiński,
Maciej Rybiński, Piotr Wysocki,
Iwan Paskiewicz
-omawia przyczyny, przebieg
i charakter powstania
-wyjaśnia bezpośrednie
i długofalowe następstwa powstania
listopadowego
-ocenia szanse zwycięstwa
powstania
-ocenia postawę przywódców
powstania
-analizuje reakcje rządów
i ludów Europy wobec
powstania
Wielka Emigracja.
-charakteryzuje główne nurty
i postacie Wielkiej Emigracji
powstań narodowych
powstańczych ruchów narodowych
-rozumie pojęcia: emigracja, Hotel
Lambert, TDP, powstanie
krakowskie, rabacja
-zna postacie i daty: Adam
Czartoryski, Wiktor Heltman,
Joachim Lelewel, Edward
pojęciami: Gromady Ludu Polskiego
-zna postacie i daty: Piotr Ściegienny,
Szymon Konarski, Jakub Szela,
Ludwik Mierosławski, Edward
Dembowski
powstańczych ruchów narodowych,
omawia skutki rabacji
-omawia dziedzictwo artystyczne i
ideowe Wielkiej Emigracji, jej
wpływ na losy narodu w epoce
popowstaniowej
-porównuje los emigranta
politycznego w XIX wieku
i współcześnie
-rozważa, czy powstanie
krakowskie można nazwać
rewolucją
180
Dembowski, 1846 r.
Świat staje się
nowoczesny-nowe
poglądy
i ideologie.
-wyjaśnia główne założenia idei
liberalizmu, socjalizmu oraz idei
narodowych w Europie
w 1 połowie XIX w.
-rozumie pojęcia: liberalizm,
socjalizm, nacjonalizm
-zna postacie i daty: Karol Marks
pojęciami: konserwatyzm, komunizm,
anarchizm, sufrażystki,
Międzynarodówka, marksiści,
rewizjonizm
-charakteryzuje zmiany społeczne
i gospodarcze spowodowane rozwojem
przemysłu
-charakteryzuje ideologię
konserwatywną i liberalną
powstania ruchu socjalistycznego
i jego podział
-wyjaśnia przyczyny narodzin
nacjonalizmów w różnych krajach
-uzasadnia walkę kobiet
o prawo do głosowania
-omawia stanowisko Kościoła
katolickiego wobec nowych
poglądów
-ocenia koncepcję ojczyzny
i narodu w ideologii
nacjonalistycznej
-porównuje nowe poglądy
i ideologie, analizuje ich szanse
na poparcie pośród XIXwiecznych grup społecznych
-analizuje znaczenie hasła
„proletariusze wszystkich krajów
łączcie się”
-odnajduje różne znaczenia
pojęcia nacjonalizm w XIX w.
i obecnie
Europa w 2 połowie
XIX wieku.
-dostrzega podobieństwa
i różnice w procesie jednoczenia
Włoch i Niemiec
-rozumie pojęcia: Piemont
-zna postacie i daty: Giuseppe
Garibaldi, Otto von Bismarck, 1871
r.
pojęciami: II Rzesza Niemiecka,
monarchia dualistyczna
-zna postacie i daty: Mikołaj I,
Napoleon III, Wiktor Emanuel II,
Camilo Cavour, Wilhelm I, Franciszek
Józef I
-opisuje przyczyny wojny krymskiej
i omawia wpływ wojny krymskiej na
sytuację wewnętrzną i zewnętrzną
Rosji
-charakteryzuje proces jednoczenia
Włoch
-opisuje skutki zjednoczenia Włoch
dla sytuacji politycznej w Europie
-charakteryzuje proces jednoczenia
Niemiec
-opisuje skutki zjednoczenia Niemiec
dla sytuacji politycznej
w Europie
-odnajduje i omawia różnice
między oddolnym i odgórnym
sposobem jednoczenia państwa
-omawia niebezpieczeństwa
skrajnych postaw, np. nacjonalizmu
-ocenia działalność wielkich
mężów stanu w XIX wieku-Otto
von Bismarcka, Camillo
Cavoura
181
w procesie jednoczenia Niemiec
i Włoch
-wyjaśnia przyczyny przekształcenia
cesarstwa austriackiego w monarchię
austro-węgierską
Świat w 2 połowie
XIX wieku.
-opisuje przyczyny i skutki wojny
secesyjnej w Stanach
Zjednoczonych
-rozumie pojęcia: abolicjonizm,
wojna secesyjna
-zna postacie i daty:1861-1865 r.
pojęciami: imperializm, izolacja,
bolszewicy, krwawa niedziela
-zna postacie i daty: James Monroe,
Abraham Lincoln,
22.01.1905 r.
-charakteryzuje ekspansję
amerykańską w 2 połowie XIX w.
-wyjaśnia na czym polegał sukces
cywilizacyjny Japonii w połowie XIX
wieku
-opisuje następstwa rewolucji
w Rosji
-omawia rolę wojny secesyjnej
w dziejach Stanów Zjednoczonych i
świata
-analizuje wpływ wojny krymskiej
a później wojny
z Japonią na sytuację wewnętrzną i
zewnętrzną Rosji
-charakteryzuje przyczyny
osiągnięcia pozycji mocarstwa
przez Stany Zjednoczone i
Japonię
Kolonializm w XIX
wieku.
-ocenia pozytywne i negatywne
skutki polityki kolonialnej
z perspektywy europejskiej oraz
kolonizowanych społeczności
i państw
-rozumie pojęcia: kolonializm
pojęciami: imperializm, dominia,
protektorat
-wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji
kolonialnej państw europejskich
-omawia różne formy kolonializmu
-charakteryzuje metody
podporządkowania sobie państw
i terytoriów przez kraje europejskie
-wskazuje współczesne państwa na
terenach dawnych kolonii
-analizuje wpływ rywalizacji
o kolonie na sytuację
międzynarodową w XIX wieku
-analizuje skutki kolonializmu
we współczesnym świecie
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
Zmierzch pięknej epoki
TEMAT LEKCJI
Powstanie
styczniowe.
powstanie styczniowe
pojęciami: czerwoni, biali,
182
-ocenia reformy Aleksandra
Wielopolskiego i przyczyny
OCENA BARDZO DOBRA
-dostrzega podobieństwa
i różnice między powstaniem
powstań narodowych
powstańczych ruchów
narodowych
-rozumie pojęcia: powstanie
styczniowe, branka
-zna postacie i daty: Romuald
Traugutt, 22/23.01.1863 r.
uwłaszczenie, Rząd Narodowy
-zna postacie i daty: Aleksander
Wielopolski, Jarosław Dąbrowski,
Ludwik Mierosławski, Marian
Langiewicz, Stanisław Brzóska,
1864 r.
-charakteryzuje politykę Aleksandra
Wielopolskiego
i długofalowe następstwa powstania
niepowodzenia jego polityki
-rozważa przyczyny długiego
okresu trwania walk powstańczych
i udziału w nich przedstawicieli
wszystkich warstw społecznych
styczniowym a listopadowym
-analizuje utwory literatury
pięknej i sztuki związane
z powstaniem
Polacy pod
zaborami- zabór
rosyjski.
-wyjaśnia cele i opisuje metody
działań zaborców wobec
mieszkańców ziem
dawnej Rzeczypospolitej
-charakteryzuje i ocenia
zróżnicowane postawy
społeczeństwa wobec zaborców
-porównuje warunki życia
społeczeństwa w trzech zaborach w
2 połowie XIX w., uwzględniając
możliwości prowadzenia
działalności społecznej i rozwoju
narodowego
-rozumie pojęcia: rusyfikacja,
praca organiczna, pozytywizm
-zna postacie i daty: Henryk
Sienkiewicz, Jan Matejko, Juliusz
Kossak
pojęciami: impresjonizm,
symbolizm
-zna postacie i daty: Aleksander
Świętochowski, Bolesław Prus, Eliza
Orzeszkowa, Kazimierz
Przerwa-Tetmajer, Stanisław
Wyspiański, Stefan Żeromski,
Władysław Reymont, bracia
Gierymscy, Leon Wyczółkowski, Jacek
Malczewski
-omawia cele i metody polityki zaborcy
wobec narodu polskiego
-charakteryzuje polski opór
(z pominięciem walki zbrojnej) przeciw
polityce rusyfikacji
-omawia znaczenie malarstwa
i literatury dla kształtowania polskiej
świadomości narodowej
-ocenia osiągnięcia w kulturze,
sztuce i szkolnictwie
-ocenia wpływ malarstwa
i literatury na podtrzymywanie
świadomości narodowej Polaków
w XIX w.
-wyjaśnia symbolikę obrazów
np. J. Malczewskiego i ich
związek z dziejami Polski
Polacy pod
zaborami- zabór
pruski.
mieszkańców ziem
pojęciami: Kulturkampf, Września,
w polityce germanizacji
Hakata
i rusyfikacji
-charakteryzuje polski opór
183
-podaje argumenty
uzasadniające znaczenie rodziny
i Kościoła
w podtrzymywaniu polskości
narodowego
-rozumie pojęcia: germanizacja
-zna postacie i daty: Michał
Drzymała
(z pominięciem walki zbrojnej) przeciw
polityce germanizacji
-omawia rolę rodziny i zasługi
Kościoła w kultywowaniu polskości
Polacy pod
zaborami- zabór
austriacki.
mieszkańców ziem
narodowego
-przedstawia główne nurty życia
politycznego pod zaborami w końcu
XIX w.
-rozumie pojęcia: autonomia,
Galicja, PSL, PPS, ND
-zna postacie i daty: Józef Piłsudski,
Wincenty Witos, Roman Dmowski
pojęciami: lojalizm, trójlojalizm
-omawia przyczyny powstania różnych
ugrupowań politycznych
-omawia główne nurty polityczne
powstałe pod zaborami w końcu XIX
w., wyjaśnia genezę ich powstania
-charakteryzuje stosunek polskich
partii politycznych do państw
zaborczych
-porównuje polityczną, gospodarczą i
kulturalną sytuację Polaków
w trzech zaborach
-ocenia rolę Galicji jako głównego
ośrodka kultury
i nauki polskiej
-omawia przyczyny dysproporcji w
rozwoju ziem polskich
w poszczególnych zaborach
-wymienia współczesne partie
polityczne, których korzenie
sięgają XIX w.
-analizuje elementy programowe
polskich partii politycznych XIX
w., które stały się trwałym
składnikiem współczesności
przebudzenia narodowego
Żydów, Ukraińców i Litwinów,
wyjaśnia jego konsekwencje
Rewolucja
techniczna.
-przedstawia skutki przewrotu
technicznego i postępu
cywilizacyjnego, w tym dla
środowiska naturalnego
-rozumie pojęcia: ewolucja,
-zna postacie i daty: Karol
Darwin, Maria Skłodowska Curie
pojęciami: podświadomość, teoria
nadczłowieka, aseptyka, sterowiec
-zna postacie i daty: Friedrich
Nietzsche, Zygmunt Freud, bracia
Wright
-wymienia najważniejsze odkrycia
-ocenia skutki wprowadzenia
elektryczności
-omawia przyczyny
nierównomiernego rozwoju
techniczno-gospodarczego
-analizuje nowe teorie naukowe
na podstawie źródeł
184
i wynalazki 2 połowy XIX wieku
-wyjaśnia następstwa ekonomiczne
i społeczne zastosowania
najważniejszych wynalazków
i odkryć
-omawia nowe teorie naukowe
-omawia skutki odkryć
M. Skłodowskiej-Curie dla nauki
światowej
-wymienia polskich laureatów nagrody
Nobla
Kultura i obyczaje w -charakteryzuje przyczyny
2 połowie XIX
i następstwa procesu
wieku.
demokratyzacji życia politycznego
-przedstawia nowe zjawiska
kulturowe, w tym narodziny kultury
masowej i przemiany obyczajowe
-rozumie pojęcia: pozytywizm,
impresjonizm, demokratyzacja,
kultura masowa
-zna postacie i daty: Vincent
van Gogh
pojęciami: metropolia, realizm,
symbolizm, secesja
-zna postacie i daty: Edouard Manet,
Claude Monet, Paul Cezanne, Paul
Gaugin,
br. Lumierre, Jules Verne, Verdi
-opisuje zmiany w poziomie życia
różnych grup społecznych
-omówia postęp w dziedzinie obiegu
informacji i dostępu do kultury
-omawia skutki demokratyzacji
obyczajów
-charakteryzuje i rozpoznaje nowe
nurty w sztuce i nowe style w
architekturze
-ocenia wpływ wynalazków na
warunki życia codziennego
-analizuje wpływ wzrostu liczby
ludności na procesy społecznoekonomiczne i kulturowe
w końcu XIX w.
obrazy impresjonizmu,
realistyczne i secesji
-analizuje znaczenie
upowszechnienia oświaty, prasy,
literatury wśród niższych warstw
społecznych
-charakteryzuje znaczenie
inteligencji w życiu społecznym,
politycznym, kulturalnym i
gospodarczym
Świat przed
wybuchem wielkiej
wojny.
pojęciami: ententa, państwa centralne,
Drużyny Strzeleckie, Sokół
konfliktów pomiędzy mocarstwami
europejskimi i umiejscawia je na
mapie Europy i świata
-wyjaśnia powody istnienia różnych
orientacji politycznych Polaków
w przededniu wojny
-zestawia argumenty zwolenników
orientacji antyniemieckiej i
orientacji na Austro-Węgry
-omawia znaczenie powstania
polskiego ruchu wojskowego dla
sprawy polskiej
różnice między stanowiskiem R.
Dmowskiego i J. Piłsudskiego w
sprawie dróg do niepodległości
-ustala, czyimi poddanymi byli
jego przodkowie
w momencie wybuchu wojny
-wymienia główne przyczyny
narastania konfliktów pomiędzy
mocarstwami europejskimi na
przełomie XIX i XX w. oraz
umiejscawia je na politycznej
mapie świata i Europy
-opisuje poglądy zwolenników
rożnych orientacji politycznych
-rozumie pojęcia: bloki militarne,
trójporozumienie, trójprzymierze,
185
„kocioł bałkański", kolonializm
Roman Dmowski
I wojna światowa i ład wersalski w Europie
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Wielka wojna.
-charakteryzuje specyfikę działań
wojennych, ze szczególnym
uwzględnieniem nowych środków
technicznych
-rozumie pojęcia: wojna pozycyjna,
błyskawiczna, wojna na dwa fronty
pojęciami: zamach w Sarajewie,
wojna podwodna
-zna postacie i daty: Franciszek
Ferdynand, 28.06.1914 r., 1916 r.
-wyjaśnia bezpośrednią przyczynę
wojny przyczyny wybuchu wojny
-omawia przyczyny różnic
w prowadzeniu działań wojennych na
froncie wschodnim i zachodnim
-omawia powody załamania się
niemieckiej koncepcji wojny
błyskawicznej i szukania
rozstrzygnięcia na froncie
wschodnim
Dwie rewolucje w
Rosji.
-wyjaśnia polityczne i społecznogospodarcze przyczyny wybuchu
rewolucji w Rosji
w 1917 r.
-wyjaśnia okoliczności przejęcia
przez bolszewików władzy
w Rosji
-opisuje bezpośrednie następstwa
rewolucji lutowej
i październikowej dla Rosji
oraz Europy
-rozumie pojęcia: bolszewicy
-zna postacie i daty: Włodzimierz
Ilicz Lenin, 1917 r.
pojęciami: okres dwuwładzy, Rada
Komisarzy Ludowych, wojna domowa,
biali
-zna postacie i daty: Mikołaj II,
15.03.1917 r., 7.11.1917 r.
-omawia przyczyny wybuchu
rewolucji w Rosji
-charakteryzuje następstwa rewolucji
rosyjskich dla Rosji
i Europy
-ocenia rolę Lenina w przejęciu
-analizuje zagrożenie
przez bolszewików władzy w Rosji zwycięstwa państw Ententy
-opisuje reakcje państw
przez traktat brzeski
europejskich na wydarzenia
w Rosji
Koniec wielkiej
wojny.
-charakteryzuje specyfikę działań
wojennych
-charakteryzuje stosunek państw
pojęciami: aktywiści, pasywiści,
alianci, akt 5 listopada, Republika
-omawia związek wydarzeń na
frontach wojny z wydarzeniami na
ziemiach polskich
186
-opisuje na podstawie tekstu
źródłowego życie codzienne
żołnierzy w okopach
-sporządza notatkę na temat
śladów wojny w regionie jego
zamieszkania ilustrowaną
dokumentacją fotograficzną
-na podstawie źródeł analizuje
znaczenie aktu
5 listopada dla
umiędzynarodowienia sprawy
polskiej
zaborczych do sprawy polskiej
-ocenia wysiłek zbrojny Polaków
-wyjaśnia międzynarodowe
uwarunkowania sprawy polskiej
-rozumie pojęcia: zawieszenie
broni, wielka licytacja, Polskie Siły
Zbrojne
-zna postacie i daty: Thomas
Wilson, Roman Dmowski, Józef
Piłsudski, 11.11.1918 r.
Weimarska, I Kompania Kadrowa,
legion „puławski", „Bajończycy",
„Błękitna Armia"
-zna postacie i daty: Wilhelm II,
Franciszek Józef, Mikołaj II, Józef
Dowbór-Mościcki, Józef Haller
-wyjaśnia przyczyny klęski państw
centralnych
-wymienia decyzje konferencji
pokojowej wobec Polski
i Niemiec
-wymienia i wskazuje na mapie
nowe państwa
-rozumie cele powołania oraz zakres
działalności Ligi Narodów
-rozumie pojęcia: ład wersalski,
plebiscyt, odszkodowania, Liga
Narodów
pojęciami: demilitaryzacja, Wolne
Miasto Gdańsk, Komintern
1925 r.
-omawia stanowisko mocarstw wobec
Polski i Niemiec na konferencji
pokojowej
-omawia zasady ładu wersalskowaszyngtońskiego
-omawia zadania Ligi Narodów
-wyjaśnia warunki układu w Rapallo i
Locarno oraz działalność Kominternu
-ocenia przyczyny obostrzeń
nałożonych na Niemcy przez
traktat wersalski
-omawia niebezpieczeństwo
wynikające z niechęci Republiki
Weimarskiej i ZSRR do ładu
wersalskiego
-ocenia postanowienia traktatu
wersalskiego pod kątem
zapewnienia bezpieczeństwa
w Europie
-ocenia postanowienia traktatu
wersalskiego wobec Polski
i Niemiec
-omawia konsekwencje polityczne
układów w Rapallo
i Locarno dla Polski
postanowienia traktatu
wersalskiego i formułuje
wnioski
-uzasadnia wybór miejsca na
konferencję pokojową
-uzasadnia odmienność
stanowisk wobec Polski
i Niemiec na konferencji
pokojowej
Nowe zjawiska
-charakteryzuje nowe dziedziny
powojennego świata. twórczości i nowe kierunki
artystyczne
-dostrzega przejawy zmian
obyczajowych i cywilizacyjnych
-rozumie i rozróżnia metody walki z
kryzysem ekonomicznym
-rozumie pojęcia: rewolucja
naukowo-techniczna, izolacjonizm,
kubizm, kultura masowa, teoria
pojęciami: surrealizm, fowizm,
futuryzm, modernizm, eklektyzm,
emancypacja
-zna postacie i daty: Umberto
Boccioni, Wasyl Kandinsky, Salvador
Dali, Walt Disney, Chanel
-omawia cechy rewolucji naukowotechnicznej
-rozpoznaje i omawia nowatorskie
-na przykładzie ilustracji odnajduje
różnice cechy różniące surrealizm i
kubizm
-porównuje różne style
architektoniczne w okresie
międzywojennym
-omawia rolę Stanów
Zjednoczonych w gospodarce
światowej i politykę Nowego Ładu
-omawia czynniki, które złożyły się
-omawia zakres wpływów
amerykańskich w początkach
XX wieku i pod koniec wieku
oraz niebezpieczeństwo
związane z izolacjonizmem
obrazy kubizmu i surrealizm
Konferencja
pokojowa. System
wersalskowaszyngtoński.
187
względności
-zna postacie i daty: Albert Einstein
, Pablo Picasso, Charlie Chaplin,
1929-1935 r.
kierunki w sztuce
-wskazuje różnice spowodowane
I wojną światową w życiu ludzi
-omawia przejawy zmian
obyczajowych i cywilizacyjnych
-omawia przyczyny światowego
kryzysu ekonomicznego i sposoby
wychodzenia z trudności
gospodarczych
na powstanie i rozwój
społeczeństwa masowego,
-wyjaśnia okoliczności zwycięstwa
faszyzmu
-wymienia cechy totalitaryzmu we
Włoszech
-rozumie pojęcia: totalitaryzm,
faszyzm propaganda, terror
-zna postacie i daty: Benito
Mussolini, 1922 r.
pojęciami: duce, kombatant
-omawia totalitarny charakter państwa
włoskiego
-wskazuje współczesne państwa
totalitarne
-interpretuje hasło „kto nie jest z
nami jest przeciwko nam” i
odnosi jego znaczenie do
państwa demokratycznego
Narodziny systemów -wyjaśnia okoliczności zwycięstwa
totalitarnych –
stalinizmu w Rosji bolszewickiej
stalinizm w ZSRR.
-wymienia cechy totalitaryzmu
w ZSRR
-rozumie pojęcia: stalinizm, ZSRR,
czystka, łagry, NKWD, gospodarka
planowa
-zna postacie i daty: Józef Stalin,
1922 r.
pojęciami: kolektywizacja, czeka,
stalinizm, proces pokazowy, NEP
-omawia metody wyniszczania
opozycji
radzieckiego
-omawia zmiany gospodarcze
przeprowadzone w ZSRR pod
rządami Józefa Stalina
-omawia szczególną rolę Stalina i
ideologii komunistycznej
w budowaniu systemu totalitarnego
-analizuje skutki systemu
totalitarnego w życiu
politycznym, społecznym i
gospodarczym Rosji i innych
państw poradzieckich
Narodziny systemów
totalitarnych –
nazizm w
Niemczech.
-odnajduje podobieństwa między
„czerwonym”
a „czarnym” totalitaryzmem
-wyjaśnia przyczyny kryzysu
demokracji parlamentarnej
i przyczyny fascynacji wielu ludzi
faszyzmem i komunizmem
-omawia różnice
i podobieństwa między
faszyzmem włoskim
a niemieckim nazizmem
Narodziny systemów
totalitarnych –
faszyzm we
Włoszech.
-wyjaśnia okoliczności zwycięstwa
narodowego socjalizmu w
Niemczech
-pokazuje i wyjaśnia kierunki
ekspansji Niemiec
-rozumie pojęcia: narodowy
socjalizm, nazizm, Gestapo,
antysemityzm, NSDAP, obóz
koncentracyjny
-zna postacie i daty: Adolf Hitler,
1933 r.
pojęciami: hiperinflacja, fuhrer, SA, SS,
pakt antykominternowski, propaganda
-zna postacie i daty: Joachim Goebbels,
1938 r.
-omawia sytuację Niemiec
po I wojnie światowej i w latach kryzysu
gospodarczego
-omawia hasła narodowego socjalizmu
niemieckiego
188
Polska w dwudziestoleciu międzywojennym
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Walka o granice
Drugiej
Rzeczypospolitej.
-wymienia etapy walki Polaków
o kształt granic
-rozumie konsekwencje wojny
z bolszewikami
-wymienia i wskazuje na mapie
tereny sporne
-wymienia pierwsze ośrodki
państwowości polskiej
-pokazuje na mapie ostateczny
kształt granic II Rzeczypospolitej
-rozumie przyczyny odzyskania
niepodległości przez Polskę
-rozumie pojęcia: bitwa
warszawska, naczelnik państwa,
plebiscyt, Orlęta Lwowskie
1918 r., 1920 r.
-zna postacie i daty: Józef Haller,
Władysław Sikorski, 01. 1918 r.,
1919-1921, 15.08.1920 r., 1921 r.
-omawia koncepcje dotyczące granic
-omawia przebieg walk o granice
II Rzeczypospolitej
spornych terytoriów i strony konfliktu
o granice
-wyjaśnia przyczyny i skutki powstań
śląskich
-omawia przebieg przyłączenia
Wileńszczyzny do Polski i utraty
Zaolzia
-charakteryzuje przyczyny odzyskania
przez Polskę niepodległości
-ocenia wysiłek Polaków
w walce o niepodległość
-opisuje sylwetki wybitnych
Polaków, którzy przyczynili się do
odzyskania niepodległości
-omawia zagrożenia stojące przed
odradzającym się państwem
polskim
-omawia status Wolnego Miasta
Gdańska
-omawia przyczyny niepowodzenia
polskiego w plebiscytach
-omawia wpływ wydarzeń
międzynarodowych na odzyskanie
niepodległości przez Polskę
-samodzielnie odpowiada na
pytanie-dlaczego bitwę
warszawską nazywa się jedną z
decydujących bitew
w dziejach świata
-ocenia kształt granic
II Rzeczypospolitej
-omawia jaki wpływ na sytuację
Polski w Europie miały
konflikty o granice
Odrodzenie państwa
polskiego.
-określa ustrój
II Rzeczypospolitej
-wylicza nazwy głównych partii
politycznych
-rozumie pojęcia: konstytucja
marcowa, demokracja
parlamentarna
-zna postacie i daty: PSL, PPS, ND,
Gabriel Narutowicz, Stanisław
Wojciechowski,
1921 r.
-omawia programy partii na polskiej
scenie politycznej
-opisuje okoliczności wyboru
pierwszego prezydenta
-omawia zasady ustrojowe zawarte w
konstytucji marcowej
-omawia znaczenie konstytucji dla
odradzającego się państwa
-analizuje problemy przed którymi
stanęło młode państwo polskie (np.
reforma rolna)
-analizuje okoliczności wyboru
i śmierci pierwszego prezydenta
-omawia organizację władz
w państwie i uprawnienia
poszczególnych organów
-uzasadnia aktualność rozwiązań
konstytucyjnych
z 1921 roku
-omawia problemy armii
polskiej w dwudziestoleciu
międzywojennym
Rządy sanacji.
-wyjaśnia przyczyny zamachu
majowego
-wylicza główne założenia
konstytucji kwietniowej
-rozumie czym była opozycja
pojęciami: autorytaryzm, BBWR,
Centrolew
-zna postacie i daty: Edward RydzŚmigły
-charakteryzuje zróżnicowanie
opozycji antysanacyjnej
-określa stopień represyjności
państwa polskiego po zamachu
majowym
-dokonuje oceny demokracji
parlamentarnej w Polsce
-samodzielnie i na podstawie
źródeł porównuje rozwiązania
konstytucyjne z 1921 i 1935
189
parlamentarna i jej metody walki z
rządami sanacyjnymi
-rozumie pojęcia: przewrót, sanacja,
konstytucja kwietniowa
-zna postacie i daty: Ignacy
Mościcki, 1926 r., 1935 r.
-omawia przyczyny zamachu
majowego
-omawia okoliczności przejęcia władzy
przez Józefa Piłsudskiego
-charakteryzuje program sanacji
-omawia charakter zmian
wprowadzonych konstytucją
kwietniową
-omawia programy ugrupowań
sanacyjnych i opozycyjnych po śmierci
Józefa Piłsudskiego
-porównuje rozwiązania
konstytucyjne z 1921 i 1935 roku
-porównuje system autorytarny
i demokratyczny
roku
Cywilizacyjny
i gospodarczy
dorobek Drugiej
Rzeczypospolitej.
-wyjaśnia warunki startu państwa
polskiego
-opisuje straty na ziemiach polskich
w okresie wojny
-rozumie założenia reformy
walutowej Władysława Grabskiego
-wymienia mniejszości narodowe na
ziemiach polskich
-omawia znaczenie odzyskania
niepodległości dla rozwoju nauki,
oświaty i kultury
-rozumie pojęcia: integracja,
reforma, mniejszości narodowe
Grabski, Eugeniusz Kwiatkowski
pojęciami: kontr-Enigma, inflacja,
Polska A i Polska B, COP
-omawia działania integracyjne władz i
sytuację poszczególnych narodowości
-omawia osiągnięcia kultury
i techniki polskiej
-wyjaśnia problem reformy rolnej
-omawia znaczenie reform
Władysława Grabskiego
-omawia zjawiska kryzysowe
w polskiej gospodarce
-omawia problemy narodowościowe na
ziemiach polskich
-charakteryzuje osiągnięcia
i trudności gospodarki polskiej
w dwudziestoleciu
międzywojennym
-wykorzystuje materiał
statystyczny do ilustracji przemian
w życiu gospodarczym
II Rzeczypospolitej
-ocenia określenie Polska A
i Polska B oraz cele jego
stosowania w okresie
międzywojennym i później
-zajmuje stanowisko
w kwestii polityki
narodowościowej w okresie
międzywojennym
-uzasadnia wkład Polski
w kulturę europejską okresu
międzywojennego
Europa zagrożona
nową wojną.
-wymienia główne przyczyny
II wojny światowej
-rozumie pojęcia: wojna domowa,
konferencja
w Monachium
-zna postacie i daty: Adolf Hitler,
Benito Mussolini, 1938 r.
pojęciami: Anschluss, Guernica
Francisco Franko, 1935 r., 1939 r.
-omawia etapy łamania postanowień
traktatu wersalskiego przez Adolfa
Hitlera
-wyjaśnia przyczyny i skutki wojny
domowej w Hiszpanii
-omawia przyczyny i tło współpracy
-ocenia postawę państw zachodnich -na podstawie źródeł wyraża
wobec polityki zagranicznej A.
własną opinię na temat
Hitlera
konferencji w Monachium
190
państw faszystowskich
-opisuje politykę ustępstw wobec
ekspansji państw faszystowskich
Polska polityka
zagraniczna.
Dyplomatyczna
rozgrywka 1939
roku.
-opisuje kierunki i cele polityki
zagranicznej Polski w okresie
międzywojennym
-wymienia żądania niemieckie
wobec Polski
-wyjaśnia, na czym polegała
dyplomatyczna rozgrywka
1939 roku
-rozumie treść układu RibbentropMołotow
-rozumie pojęcia: polityka
równowagi, układ RibbentropMołotow, Józef Beck
23.08.1939 r.
-ocenia politykę równowagi
pojęciami: eksterytorialny
-ocenia jakość układów
-omawia zawarte przez Polskę sojusze o wzajemnej pomocy
wojskowe oraz pakty
o nieagresji
-omawia sprawy sporne między Polską
a jej sąsiadami
-charakteryzuje polską politykę
zagraniczną okresu międzywojennego
-przedstawia przebieg dyplomatycznej
rozgrywki 1939 roku
-opisuje stanowisko Polski wobec
żądań niemieckich
-omawia znaczenie układu RibbentropMołotow
-przedstawia niemieckie i polskie
przygotowania do wojny
191
-omawia na podstawie materiału
źródłowego alternatywy polskiej
polityki zagranicznej
II wojna światowa i początek epoki rywalizacji supermocarstw
TEMAT LEKCJI
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
Wojna na świecie w
latach
1939–1942.
-wymienia państwa zaatakowane
przez III Rzeszę, ZSRR i Japonię
-wskazuje na mapie kierunki
uderzenia agresorów
-wyjaśnia przyczyny ataku
III Rzeszy na ZSRR
-rozumie pojęcia: kampania
wrześniowa, Westerplatte, okupant
-zna postacie i daty:1.09.1939 r.,
17.09.1939 r.
pojęciami:
-zna postacie i daty: dziwna wojna,
agresja, kolaborant
-omawia zjawisko „dziwnej wojny”
-omawia działania wojenne
w poszczególnych etapach wojny
-opisuje obronę Anglii
-omawia przyczyny agresji Niemiec na
ZSRR i skutki tego faktu
-wyjaśnia przyczyny sukcesów
"państw osi"
-omawia konsekwencje wojny totalnej
dla ludności cywilnej
-wskazuje na mapie miejsca wielkich
bitew
przystąpienia USA do wojny
-omawia metody walki stosowane
przez Japończyków
i Amerykanów na Dalekim
Wschodzie
-porównuje szanse Polski
i Niemiec na wygranie wojny
międzynarodowe znaczenie
obrony polskiej w 1939 roku
zdecydowały o klęsce wojny
obronnej Polski 1939 r.
uzasadnienie wkroczenia Armii
Czerwonej na ziemie polskie
W okupowanym
kraju.
-omawia politykę hitlerowców
wobec Polaków
-charakteryzuje politykę ZSRR na
ziemiach włączonych do tego kraju
-wyjaśnia, czym było polskie
państwo podziemne i w jaki sposób
funkcjonowało
-rozumie pojęcia: okupacja, obóz
koncentracyjny, deportacje, łagier,
państwo podziemne, AK
pojęciami: obóz zagłady, getto,
Holocaust, roboty przymusowe,
Generalne Gubernatorstwo, KEDYW,
Szare Szeregi, stanie
z bronią u nogi, Polska Walcząca, ruch
oporu, komendanci AK
-omawia podział ziem polskich
w czasie okupacji
-omawia proces tworzenia się państwa
podziemnego
-omawia strategię walki Armii
Krajowej
-wymienia nazwiska komendantów
AK
-omawia cele polityki okupantów
wobec różnych kategorii ludności
polskiej
-omawia strukturę polskiego
państwa podziemnego
-omawia działalność głównych
partii politycznych w czasie
okupacji
-analizuje różne formy oporu
Polaków i ocenia ich
skuteczność
-omawia problemy: „Polacy
wobec eksterminacji Żydów
przez Niemców”, „Młodzież
polska a wojna”
Zbrodnia katyńska.
-opisuje losy jeńców w niewoli
radzieckiej
-wylicza i wskazuje na mapie miejsca
zagłady oficerów polskich zabitych z
-omawia przyczyny
i konsekwencje zbrodni
-analizuje znaczenie problemu
katyńskiego
192
-rozumie pojęcia: NKWD, Katyń,
zbrodnie stalinowskie
rozkazu Stalina
dokonanych na polskich oficerach
w stosunkach
polsko-radzieckich
i polsko-rosyjskich
Polacy w II wojnie
światowej.
-wymienia najważniejsze państwa
walczące w koalicji
antyhitlerowskiej
-wyjaśnia znaczenie powstania
i cele działania władz polskich na
emigracji
-wyjaśnia znaczenie udziału
polskich sil zbrojnych w walkach
podczas II wojny światowej
-rozumie pojęcia: rząd polski na
emigracji, alianci, koalicja
antyhitlerowska
Sikorski, Władysław Raczkiewicz
-zna postacie i daty: Dywizjon 303,
Winston Churchill, 1941 r., 1943 r.,
1944 r.
-wyjaśnia okoliczności utworzenia
koalicji antyhitlerowskiej i podjęte
przez nią działania militarne
-omawia proces powstawania polskich
władz na wychodźstwie
-wymienia polskie formacje walczące
na frontach II wojny światowej
-omawia postanowienia układu
Sikorski-Majski i jego konsekwencje
-wyjaśnia okoliczności zerwania
stosunków polsko-radzieckich
-omawia znaczenie działalności
emigracji dla sprawy polskiej
-analizuje międzynarodową
sytuację Polski po zerwaniu
układu ze ZSRR
Powstanie
warszawskie.
-wyjaśnia główne założenia planu
„Burza”
-wyjaśnia przyczyny wybuchu
powstania warszawskiego i jego
skutki
podziemia komunistycznego
i jego polityczny program
-rozumie pojęcia: plan „Burza”,
powstanie warszawskie, PPR
-zna postacie i daty: 1.08.1944 r.
pojęciami: PKWN, Rząd Tymczasowy
-omawia sytuację polityczną
i militarną Warszawy przed wybuchem
powstania
-omawia przyczyny wybuchu
powstania warszawskiego
-omawia sposób prowadzenia walki z
Niemcami, organizacje władz
powstańczych i sytuację ludności
cywilnej
-omawia bilans powstania
-omawia cel i znaczenie
zapowiadanych przez PKWN reform
-omawia skutki wkroczenia Armii
Czerwonej na tereny polskie
-analizuje stanowisko państw
koalicji antyhitlerowskiej wobec
powstania warszawskiego
-przytacza i uzasadnia rozbieżne
oceny dotyczące powstania
warszawskiego
-uczestniczy w dysputach na
temat oceny powstania
warszawskiego (uzasadnia
własne stanowisko)
Klęska Hitlera
i decyzje wielkich
mocarstw.
-wyjaśnia przyczyny klęski państw
osi
-wyjaśnia decyzje wielkich
mocarstw wobec pokonanych
pojęciami: Teheran, Jałta, Poczdam,
Hiroszima, denazyfikacja
-ocenia użycie broni atomowej
przez Amerykanów oraz wyjaśnia
konsekwencje użycia bomby
atomowej dla Japonii i dalszych
-ocenia politykę Stalina przed i
w trakcie II wojny światowej
-dokonuje oceny decyzji
podjętych na konferencjach
193
Niemiec i wobec Polski
-wyjaśnia przyczyny powołania
i cele ONZ
-rozumie pojęcia: bomba atomowa,
kapitulacja, ONZ
-zna postacie i daty: Winston
Churchill, Józef Stalin, Theodor
Roosvelt, 8.05.1945 r.
1945 r., 2.09.1945 r.
-omawia najważniejsze postanowienia
konferencji Wielkiej Trójki
-omawia przyczyny zwycięstwa
aliantów w II wojnie światowej
losów świata
-omawia konsekwencje tragicznego
bilansu II wojny światowej
-omawia politykę USA wobec
pokonanej Japonii
Wielkiej Trójki
-uzasadnia, na czym polegał
totalny charakter II wojny
światowej
Świat na krawędzi
wojny.
-wyjaśnia przyczyny rozpadu
koalicji antyhitlerowskiej
-wylicza i pokazuje na mapie
zsowietyzowane kraje europejskie
-rozumie skutki stalinizacji Europy
Środkowo-Wschodniej
-rozumie pojęcia: stalinizacja,
supermocarstwo, zimna wojna,
żelazna kurtyna, wyścig zbrojeń
pojęciami: sowietyzacja, odwilż,
realny socjalizm, plan Marshalla,
rewolucja kulturalna, EWWiS, RFN,
NRD
-zna postacie i daty: Mahatma Gandhi,
1947 r., 1949 r.
-omawia przyczyny podziału świata na
dwa bloki
-omawia sposoby przejmowania
władzy prze komunistów w krajach
Europy Środkowej
-omawia cechy wspólne dla sytuacji
państw bloku wschodniego
-omawia przyczyny powstania dwóch
państw niemieckich, utworzenia
NATO i układu warszawskiego
-wyjaśnia przyczyny zwycięstwa
rewolucji w Chinach
-omawia przyczyny podziału Korei
-omawia okoliczności powstania
państwa Izrael i ogłoszenia
niepodległości przez Indie
-omawia cele i założenia planu
Marshalla
-interpretuje zmiany na mapie
politycznej świata po II wojnie
światowej
-porównuje sytuację polityczną,
gospodarczą i militarną obydwu
potęg po zakończeniu II wojny
światowej
-omawia najważniejsze wydarzenia
polityczne
w Niemczech po zakończeniu
wojny oraz okoliczności powstania
dwóch państw niemieckich i skutki
tego faktu
-wypowiada się na temat,
dlaczego pomiędzy dwoma
blokami nie doszło do wybuchu
wojny
Budowanie
komunizmu w
Polsce. Stalinizm.
-wskazuje na mapie ziemie utracone
i przyłączone do Polski
-omawia metody przejmowania
władzy przez komunistów
pojęciami: TRzJN, PPR, nacjonalizacja
-zna postacie i daty: Bolesław Bierut,
Stanisław Mikołajczyk,
-omawia wydarzenia, które
spowodowały, że Polska po
II wojnie światowej miała takie
a nie inne granice oraz nową
-prezentuje na podstawie źródeł
formy przeciwstawiania się
przez większość Polaków
budowie komunistycznego
194
w Polsce
-wyjaśnia rolę aparatu
bezpieczeństwa
-rozumie pojęcia: PZPR, UB, PRL,
ziemie odzyskane, plan sześcioletni
-zna postacie i daty: Stefan
Wyszyński, 1952 r.
1946 r.
-omawia proces formowania się
komunistycznych władz w Polsce
-charakteryzuje działania władzy
na płaszczyźnie gospodarczej,
kulturalnej, oświatowej
-charakteryzuje stalinizm (elementy
totalitarne) na przykładzie ustroju
i praktyki rządów w Polsce
-omawia zapisy konstytucji z 1952
roku
-charakteryzuje sytuację Kościoła
Katolickiego w epoce stalinowskiej
-omawia działalność opozycji legalnej
i nielegalnej w Polsce
-omawia stopień realizacji planu
sześcioletniego
władzę
-ocenia stosowane przez władzę
środki w celu zdobycia
i utrwalenia władzy
-ocenia warunki startu Polski po II
wojnie światowej
państwa
-analizuje etapy tworzenia
społeczeństwa socjalistycznego
Rywalizacja
supermocarstw.
-wyjaśnia przyczyny integracji
europejskiej
-wskazuje na mapie główne regiony
rywalizacji supermocarstw
powstania węgierskiego
i Praskiej Wiosny
-wyjaśnia międzynarodowe
znaczenie kryzysów politycznych
-rozumie pojęcia: integracja, EWG,
powstanie węgierskie, Praska
Wiosna
-zna postacie i daty: 1956 r., 1968 r.
-zna postacie i daty: Fidel Castro, M.
L. King, J. F. Kennedy, Nikita
Chruszczow, Robert Schuman, Konrad
Adenauer, 1953 r., 1961 r., 1962 r.
-omawia znaczenie XX zjazdu KPZR
-omawia dziedziny rywalizacji
supermocarstw
-charakteryzuje wielkie kryzysy
polityczne
-omawia procesy integracyjne
w Europie Zachodniej
-omawia historyczne podłoże ładu
europejskiego
-opisuje wpływ EWG na życie
gospodarcze Europy
-omawia zmiany uchwalone na
Soborze Watykańskim II
-omawia znaczenie soboru
watykańskiego II dla życia
Kościoła
-charakteryzuje koncepcje
urządzenia powojennej Europy,
porównuje je i ocenia
-wskazuje wady i zalety wejścia
Polski do UE
-wskazuje miejsca ingerencji
USA i ZSRR w konflikty
lokalne, analizuje przyczyny
Rozpad systemu
kolonialnego.
-wyjaśnia przyczyny kryzysu
systemu kolonialnego
-prezentuje na mapie proces
pojęciami: Czerwoni Khmerzy
-zna postacie i daty: Jasir Arafat,
-omawia źródła współczesnych
konfliktów na Bliskim Wschodzie
rewolucji obyczajowej w USA i
na świecie
195
Polska pod rządami
Władysława
Gomułki.
dekolonizacji
-wyjaśnia przyczyny wojny
wietnamskiej i wojny na Bliskim
Wschodzie
-rozumie pojęcia: dekolonizacja
Nelson Mandela
-wyjaśnia przyczyny utraty pozycji
mocarstw kolonialnych przez Anglię i
Francję
-charakteryzuje przebieg procesów
dekolonizacyjnych
-omawia znaczenie procesu
dekolonizacji Afryki i związane
z nim trudności
-omawia przyczyny konfliktu
w Wietnamie i na Bliskim Wschodzie
-wyjaśnia znaczenie stref
zainteresowań politycznych
i kierunki polityki zagranicznej USA
-wyjaśnia przyczyny konfliktu w
Wietnamie i klęski supermocarstwa
-omawia przyczyny konfliktu na
Bliskim Wschodzie
-charakteryzuje zbrodniczy system
komunizmu w Kambodży
-charakteryzuje bunt młodzieży
w 1968 roku i jego skutki
-wyjaśnia przyczyny odwilży po
śmierci Stalina
-wyjaśnia przyczyny buntów
przeciwko władzy w Polsce
-omawia rolę kościoła katolickiego
w Polsce w latach 60-tych
-rozumie pojęcia: poznański
czerwiec, cenzura, opozycja,
millenium
-zna postacie i daty: 1956 r., 1968
r., 1970 r.
-omawia przyczyny protestu
w 1956 , 1968 i 1970 roku
-opisuje wydarzenia poznańskie
i październikowe w 1956 roku
-omawia decyzje władzy w Polsce w
okresie gomułkowskim
w polityce, gospodarce i kulturze
-omawia przyczyny niezadowolenia
społecznego
-omawia cele i formy działalności
opozycji demokratycznej w PRL w
latach 60-tych, wymienia nazwiska
czołowych opozycjonistów
-omawia najważniejsze osiągnięcia
kultury polskiej w okresie PRL-u
-omawia próby porozumienia kościoła
196
-omawia szczególne znaczenie
wojny wietnamskiej dla
społeczeństwa amerykańskiego
-omawia szczególne znaczenie
polskiego października 1956 roku
-podaje przykłady
wykorzystywania filmu, literatury
w propagandzie
próby reformowania tzw.
realnego socjalizmu po 1956 r. i
ocenia rezultaty tych prób
w Polsce z kościołem niemieckim
Osiągnięcia
współczesnej nauki,
techniki
i sztuki.
-rozpoznaje zmiany cywilizacyjne i
kulturowe
w powojennym świecie
-dostrzega wkład różnych narodów,
państw i kontynentów w rozwój
cywilizacji ludzkości
-wymienia osiągnięcia
w medycynie, elektronice,
łączności
-omawia rolę i funkcje mediów we
-rozumie pojęcia: fantasy, komiks,
science fiction, DNA, rewolucja
informatyczna,
-zna postacie i daty: Neil
Armstrong, 1969 r.
pojęciami: socrealizm, abstrakcjonizm,
popart, transgenika, transplantologia,
-zna postacie i daty: Andy Warhol,
Jurij Gagarin
-rozpoznaje i omawia cechy
socrealizmu, popartu
i abstrakcjonizmu
-omawia przyczyny rewolucji
naukowo-technicznej w 2 połowie XX
wieku
-omawia rolę mediów w rozwoju
kultury światowej
-analizuje najważniejsze problemy
cywilizacji współczesnej i jej
najważniejsze wyzwania
-uzasadnia wpływ ideologii na
twórczość tego okresu
-ocenia dobre i złe strony postępu
technicznego
sztukę popart
i abstrakcjonizm
-analizuje znaczenie technologii
dla narodzin nowych potęg
ekonomicznych
-rozpoznaje style
architektoniczne budynków
w swoim mieście i regionie
przedmiotowych.
Kryteria oceniania pracy z tekstem źródłowym i mapą są zapisane w przedmiotowym systemie oceniania.
197

Historia Przedmiotowy system oceniania z historii

Transkrypt

Podobne dokumenty

Dojrzałość 6-latka. Uproszczony arkusz diagnozy.

Kryteria wymagań edukacyjnych dla klasy II zasadniczej szkoły

WYMAGANIA OSIĄGNIĘĆ WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW PO

- Zespół Szkół nr 1 w Bełżycach

Wiedza o kulturze

Zagadnienia na egzamin poprawkowy z języka polskiego

klasa 2 poziom III_1

program wychowawczy szkoły podstawowej nr 1