studenckie warsztaty urbanistyczne Architektura jako zbudowany

studenckie warsztaty urbanistyczne
Architektura jako zbudowany system ekologiczny
Christopher Sharples — dyrektor biura SHoP Architects, Anna Dyson — profesor Rensselaer Polytechnic Institute oraz Wojciech Oktawiec — szef biura architektonicznego PATH Architecture w trakcie prelekcji
W marcu 2010 roku, kiedy znany podróżnik Marek Kamiński samotnie spływał kajakiem w dół Wisły, aby zwrócić uwagę opinii publicznej na
niedostatecznie wykorzystywany potencjał turystyczny tej pięknej rzeki, na Wydziale Architektury i Sztuk Pięknych Krakowskiej Akademii im.
Andrzeja Frycza Modrzewskiego odbywały się dwutygodniowe projektowe warsztaty studenckie poświęcone podobnej problematyce. Tematem
warsztatów był bowiem problem kształtowania otwartych przestrzeni Krakowa na styku miasta i rzeki, ze szczególnym uwzględnieniem części
doliny Wisły położonej pomiędzy Zabłociem a Grzegórzkami, w rejonie, gdzie koncentruje się współczesny rozwój miasta.
Warsztaty prowadzili zaproszeni przez
krakowską uczelnię wybitni amerykańscy architekci: Christopher Sharples —
dyrektor biura SHoP Architects i Anna
Dyson — profesor Rensselaer Polytechnic Institute, kierująca zarazem znaną nowojorską instytucją o nazwie Center for
Architecture Science and Ecology (CASE),
oraz Wojciech Oktawiec — szef biura architektonicznego PATH Architecture, pomysłodawca idei polsko-amerykańskich
warsztatów. Pomocy w organizacji imprezy udzieliły Konsulat Generalny Stanów
Zjednoczonych oraz Międzynarodowe
Centrum Kultury w Krakowie.
Podczas spotkania studenci pierwszego roku architektury pracowali w kilkuosobowych grupach nad koncepcjami
rozwoju terenów położonych wzdłuż
bulwarów wiślanych. Zgodnie z planami
rewitalizacji południowej części Krakowa,
proponuje się tu kładkę pieszą jako połączenie obszaru intensywnie rozwijających się Grzegórzek z drugim brzegiem
rzeki, gdzie mieści się kampus Krakowskiej Akademii oraz Fabryka Schindlera,
a zarazem budowane są Muzeum Sztuki
Współczesnej i Muzeum Tadeusza Kantora. Studenci w okresie poprzedzającym
warsztaty przygotowali i opracowali materiały wspomagające proces projektowy,
w tym analizy topograficzne i planistyczne, a także zgromadzili dokumentację
dotyczącą powstających w sąsiedztwie
inwestycji oraz przykładów współcześnie zrealizowanych projektów nadbrzeży z całego świata. Zadaniem studentów
było stworzenie koncepcji zagospodarowania nadbrzeżnych fragmentów miasta
przy użyciu elementów kubaturowych
i form małej architektury, która mocniej
zwiąże miasto z rzeką i podniesie atrakcyjność bulwarów (także zimą i po zmroku), z uwzględnieniem zastanych wartości krajobrazowych, kulturowych i eko-
28
S P O T K A N I A
na stronie obok (u dołu) i poniżej:
— praca autorstwa Anny Łosiowskiej i Aleksandry
Karkoszki
— praca zespołu w składzie Julia Bakalarz,
Agnieszka Błażyńska, Alicja Dłubisz, Piotr
Kołodziej i Mateusz Orłowski
logicznych, czynników klimatycznych,
ryzyka powodzi etc.
Christopher Sharples w przygotowanym programie warsztatów zadał pytania, na które odpowiedział później
w czasie swoich wykładów i które mieli
rozważyć także studenci podczas swojej pracy. Jaka jest rola architekta w nowym proekologicznym, zrównoważonym
świecie architektury? Jak zapewnić zrównoważony i trwały rozwój miast poprzez
odpowiednie planowanie zagospodarowania ich wartościowych zasobów, jakimi są nadbrzeża i otwarte przestrzenie?
Jaka jest przyszłość miast? Czy architekt
może podejmować próby tworzenia nowych konstruktywnych dróg ochrony
istniejącej struktury miejskiej przy jednoczesnym zapewnieniu możliwości dla jej
dalszego rozwoju? Jak tworzone są trwale zrównoważone budynki? Jak przebiega proces koordynacji projektowania? Jak
wygląda nowe wielowymiarowe podejście do projektowania architektury? Jak
powinna wyglądać rewitalizacja obiektów historycznych z użyciem technologii
z XXI wieku? Czy jesteśmy w stanie wyobrazić sobie proces planowania naszych
miast nie jako jednokierunkowy i rygorystyczny rysunek infrastruktury, lecz jako
tworzenie wielofunkcyjnego, aktywnego
środowiska, które przekształca fragmenty
miasta w wielu wymiarach?
Niezwykle interesującą częścią warsztatów była seria otwartych publicznych
wykładów, zorganizowanych na Wydziale
Architektury i Sztuk Pięknych Krakowskiej
Akademii oraz w Międzynarodowym Centrum Kultury. Christopher Sharples przedstawił podczas nich swoje metody pracy
i organizacji procesu projektowego. Mówił
o filozofii działania pracowni SHoP często
wykraczającej poza schematy i utarte
ścieżki praktyki, przesuwającej granice
zakresu pracy i odpowiedzialności zawo-
Architektura & Biznes 52010
Architektura & Biznes 52010
powyżej (o dlewej):
…………
dowej architektów. Wszyscy partnerzy
amerykańskiego biura posiadają oprócz
architektonicznego także dodatkowe wykształcenie z takich dziedzin jak: historia,
sztuki plastyczne, konstrukcje budowlane,
ekonomia. Cechą charakterystyczną dla
warsztatu projektowego SHoP Architects jest budowa modeli fizycznych — od
najwcześniejszych etapów pracy nad koncepcją aż do prototypowych rozwiązań
realizowanych w skali 1:1. Obecnie biuro
tworzy też aktywne modele komputerowe (Building Information Model), które
wykorzystywane są nie tylko do wznoszenia obiektów, ale także — później —
do kontroli i monitorowania ich działania.
Zaprezentowany w Międzynarodowym
Centrum Kultury wykład Christophera
Sharplesa dotyczył natomiast najnowszych projektów otwartych przestrzeni
realizowanych na Manhattanie, między
innymi parku High Line zaprojektowanego przez zespół Diller Scofidio + Renfro na
platformach osadzonych na podporach
dawnej trasy kolejowej [por. A&B 5/2009],
oraz projektu zagospodarowania nadbrzeży East River autorstwa biura SHoP.
Anna Dyson zaprezentowała z kolei
wyniki prac badawczych ośrodka CASE.
Jest to niezwykła instytucja założona
wspólnie przez Rensselaer Polytechnic Institute oraz pracownię Skidmore, Owings
and Merrill. Siedzibą CASE jest biurowiec
SOM przy Wall Street na Manhattanie.
W pracach nad programami badawczymi placówka ta korzysta ze wsparcia
zarówno najlepszych inżynierów, m.in.
z biur SOM, Ove Arup czy Buro Happold,
jak i środowisk naukowych skupionych na
amerykańskich uniwersytetach. Anna Dyson pokazywała zarówno wysokobudżetowe projekty high-tech wywodzące się
z technologii kosmicznych i badań NASA,
m.in. zielone żyjące ściany wykorzystywane do filtracji powietrza i naturalnej
wentylacji pomieszczeń czy aktywne
ściany solarne zbudowane ze szklanych
kryształów, które filtrują i przepuszczają do wnętrza budynku światło dzienne,
odzyskując przy tym ponad sześćdziesiąt
procent energii słonecznej, jak i rozwiązania low-tech, oparte o naturalne surow-
ce i lokalnie dostępne rzemiosło, takie jak
na przykład system ażurowych glinianych
elementów ściennych, które w krajach
o pustynnym i gorącym klimacie mogą
polepszać wentylację i schładzać pomieszczenia mieszkalne.
Wojciech Oktawiec w swoim wykładzie
poświęconym komputeryzacji — zarówno warsztatu pracy architekta, jak i procesu produkcji materiałów budowlanych,
dowodził, że dzięki temu zagadnieniu
architekt może odzyskać pozycję „mistrza budowlanego”, głównego ogniwa
procesu inwestycyjnego, pozycję, którą
zawód ten utracił na rzecz specjalistów
zarządzania i realizacji projektów.
Ostatnim etapem warsztatów była publiczna ocena jedenastu przedstawionych
przez studentów prac, mających formę
plansz-plakatów. Jury złożone z amerykańskich gości i kilku polskich architektów
prowadzących zajęcia z projektowania architektonicznego na WAiSP (Stanisław Deńko, Artur Jasiński, Katarzyna Jucha, Marcin
Pawłowski i Jerzy Wójcik) dokonało oceny
prac i wybrało spośród nich dwie najlepsze:
Anny Łosiowskiej i Aleksandry Karkoszki,
które za swój cel obrały stworzenie zróżnicowanej typologii ukształtowania terenu
nadbrzeżnego parku w sposób, który nawiązuje do cech polskiego krajobrazu, oraz
Julii Bakalarz, Agnieszki Błażyńskiej, Alicji
Dłubisz, Piotra Kołodzieja i Mateusza Orłowskiego, którzy przedstawili propozycję
zabudowy nadbrzeży Zabłocia wielofunkcyjnym obiektem będącym skrzyżowaniem
publicznego parku z amfiteatrem otoczonym nowymi obiektami dydaktycznymi
kampusu Krakowskiej Akademii.
Marcowe międzynarodowe warsztaty
projektowe z całą pewnością przyniosły
studentom szereg korzyści, zmuszając
ich do intensywnej i efektywnej pracy, wyzwalając rywalizację, poszerzając
pole widzenia, wzbogacając ich wiedzę
i warsztat projektowy. Okazało się, że dla
większości studentów komunikacja w języku angielskim nie stanowiła problemu,
a kiedy zawodziło słownictwo, przydawał
się ołówek i kartka papieru.
Artur JASIŃSKI
koordynator warsztatów
S P O T K A N I A
29