Bożena Chrząstowska

Bożena Chrząstowska
Posłuchajmy szeptu Anioła
Czy umiemy z dziećmi rozmawiać o dobrym zachowaniu? Najczęściej mówimy o
tym, co jest złe, co wymaga natychmiastowej interwencji albo nie rozmawiamy wcale, bo nie
mamy czasu... A rozmowa z dzieckiem, czytanie mu dobrej książki, bogacenie słów i pojęć, z
którymi dziecko nie styka się w potocznym języku, to najlepsze działania wychowawcze. Czy
nasze dzieci znają takie słowa, jak np. rozwaga, dzielność, hojność, przebaczenie, dobra wola,
nadzieja i inne podobne?
Wydawnictwo Towarzystwa Chrystusowego Hlondianum wydało ładną i mądrą
książkę br. Tadeusza Rucińskiego FSC pt. Ja, Ty i Anioł – anielskie podpowiedzi (Poznań
2009), która przeznaczona jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. To
odczytać można z ilustracji Renaty Krześniak dopełniających każde z trzydziestu opowiadań.
Obrazki te są ładne, sugestywne i powiązane z treścią narracji, w której występują zawsze
dwie postaci – nieco starszy Kajtek i jego młodsza siostra Majka. Oboje już chodzą do szkoły,
a ich przygody, dobre i złe doświadczenia wypełniają zawarte w książce opowieści, które są
komentowane w „anielskich podpowiedziach”. Mądry jest ten książkowy Anioł, nie wkracza
bezpośrednio w życie bohaterów książki, trzyma się z boku, ale to właśnie on utożsamia
wszystkie dobre zalety i podpowiada, jak je osiągnąć. Warto z dziećmi porozmawiać o tym,
jak Anioł istnieje w książce? Nawet przedszkolaki go zauważą najpierw w ilustracji, która
otwiera każdą pogadankę. Z pewnością odpowiedzą na pytanie: jak wygląda Anioł
gościnności, a jak Anioł wdzięczności albo Anioł mądrości? Dzieci czytające samodzielnie
zauważą, że Anioł istnieje w tytule każdego opowiadania i w wierszyku na końcu każdej
opowieści , zatytułowanym: Szept Anioła, w którym zawarta jest główna myśl opowiadania –
ta sama, co istnieje w tytule, np. co szepce Anioł poszanowania: „Spróbuj szanować /
Każdego bliźniego / Coś dobrego i cennego / I przez Boga kochanego…” albo Anioł
pocieszenia: „Komuś smutnemu / Zanieś pociechę. / Żeby rozświetlić mu / Oczy i serce”.
Najważniejsze są jednak w książce opowieści fabularne i zachowania głównych
bohaterów, dzieci bowiem oczekują ciekawych zdarzeń. Od razu powiedzmy, że bliższa
podpowiedziom Anioła jest Majka, a Kajtkowi zdarzają się różne niekoniecznie dobre czyny.
Czasem oboje robią głupstwa, np. kupując kupony u oszusta za pożyczone pieniądze. Kajtek
próbuje nieczystymi kombinacjami rozwiązać problem długu, ale wtedy Majka trzeźwo
rozsądza o konieczności przyznania się do winy rodzicom. Anioł uczciwości jest z niej
zadowolony, a Majka często występuje w jego roli. Niekiedy jednak i ona nie podoba się
nawet Kajtkowi, np. wtedy, kiedy przebiera się w sukienki mamy i porusza się jak modelka,
co Kajtek ocenia: „wyglądasz jak ruchomy manekin”. Anioł pokory natomiast szepce: „Nie
musisz być […] podziwiana... / Bo Bóg kocha takich, którzy chcą być przy nim mali”.
Przedstawione zdarzenia są w książce dostosowane do dziecięcych przeżyć, które często
dzieją się wśród kolegów i koleżanek w środowisku szkolnym. Dzieci są niekiedy wobec
siebie okrutne. Kajtek prawie wpadł w depresję, słuchając wypominania kolegi, jakie ma
wady. Rolę Anioła przejął wtedy dziadek, ucząc Majkę, że „wady, to są zalety, które się
jeszcze nie rozwinęły”. Majka pomogła bratu odnaleźć w sobie dobre cechy, a Anioł dobrej
woli podpowiada, jak patrzeć na bliźniego, aby zobaczyć i obudzić w nim dobro.
Omawianą książkę warto czytać nie dla rozrywki czy walorów literackich, które są na
drugim planie, lecz dla celów wychowawczych, dla możliwości podjęcia z dzieckiem
rozmowy i rozwijania jego samooceny. Pomoże ona niewątpliwie rodzicom, starszemu
rodzeństwu (wyobraźmy sobie, że „Kajtek” czyta „Majce” i razem słuchają podpowiedzi
Anioła), przydatna będzie ta książka w przedszkolu, w szkole na lekcjach religii czy etyki, ale
także na lekcjach języka polskiego, które powinny wzbogacać zasób słów i rozwijać myślenie
i życie duchowe dziecka.
________________
Prof. dr hab. Bożena Chrząstowska jest naukowcem od lat związanym z
Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie kierowała Pracownią Innowacji
Dydaktycznych przy Instytucie Filologii Polskiej. Napisała wiele książek i artykułów
dotyczących metodyki nauczania języka polskiego i programów szkolnych z tego zakresu.
Bada również ślady religijne w literaturze. Swym autorytetem wspiera ideę podręczników do
nauki języka polskiego z serii To lubię! Od wielu lat pełni funkcję redaktor naczelnej
„Polonistyki”, miesięcznika adresowanego do nauczycieli języka polskiego. Za swoje wybitne
osiągnięcia w 2000 roku została uhonorowana tytułem doktora honoris causa Akademii
Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.