Metoda dobrego startu

Metoda dobrego startu:
Metoda to została opracowana w latach 60 – tych XX wieku. Oryginalna metoda
opracowana w latach 40 - tych i 50 - tych przez fizjoterapeutkę Theę Bugnet, nosi
nazwę Le Bon Deport czyli 'dobry odjazd, odlot, start'. Nazwa miała wskazywać na
możliwość zastosowania jej w przygotowaniu dzieci do nauki czytania i pisania. Metoda
Dobrego Startu jest swoistą modyfikacją Metody Le Bon Deport.
Założeniem Metody Dobrego Startu jest jednoczesne rozwijanie funkcji językowych,
funkcji spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych
(czucie ruchu) i motorycznych oraz współdziałania między tymi funkcjami czyli integracji
percepcyjno - motorycznej.
Metoda ma charakter profilaktyczno - terapeutyczny i diagnostyczny. na podstawie
obserwacji zachowania dziecka, analizy trudności występujących przy wykonywaniu
ćwiczeń oraz popełnionych błędów pozwala wnioskować o ich przyczynach, to znaczy
rodzaju i głębokości zaburzeń.
Podstawę do prowadzenia zajęć Metodą Dobrego Startu stanowi model struktury zajęć,
taki sam dla wszystkich modyfikacji.
Struktura zajęć w MDS:
I. zajęcia wprowadzające;
II. zajęcia właściwe:
ćwiczenia ruchowe;
ćwiczenia ruchowo - słuchowe
ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe;
III. zajęcia końcowe.
Zajęcia wprowadzające
Podczas tych zajęć dzieci koncentrują uwagę na rozpoczynających się ćwiczeniach i
usprawniają niektóre funkcje psychomotoryczne, głównie językowe, motorykę oraz
orientację w schemacie ciała i przestrzeni. Zaczynamy od ćwiczeń koncentracji uwagi i
orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Zajęcia takie mogą mieć formę przywitania i
zabawy ruchowej. Dzieci uczą się rozróżniać i nazywać części ciała, np.: ramię, łokieć,
brwi, rzęsy. Ćwiczenia stwarzają okazję do utrwalania orientacji w przestrzeni,
odróżniania kierunków. Następnie dzieci uczą się nowej piosenki, która będzie
towarzyszyła dalszym zajęciom. W rozmowie z nauczycielką omawiana jest treść
piosenki. Daje to sposobność do rozwijania mowy dziecka.
Zajęcia właściwe
Zawierają trzy rodzaje ćwiczeń. Zajęcia rozpoczynają się od ćwiczeń ruchowych, które
usprawniają motorykę dużą
i małą. Jest to zabawa ruchowa nawiązująca do treści piosenki, w której dzieci ćwiczą
umiejętność utrzymywania równowagi i sprawność ruchową całego ciała oraz usprawniają
ruchy rąk.
W czasie ćwiczeń ruchowo – słuchowych dzieci wystukują rytm piosenki na bębenku,
woreczkach z grochem, wałeczku
z sypkim materiałem lub ulepionym z masy solnej czy plasteliny. Ćwiczenia te to ruchy
wykonywane za pomocą pięści, dłoni i palców, łokci czy całego ciała w rytm śpiewanej
piosenki. Używamy tu takich pomocy, jak: sznurki, gumy, wstążki, szarfy, balony,
chusteczki i instrumenty muzyczne lub przedmioty, które mogą te instrumenty zastąpić,
np.: plastikowe butelki, kubki lub zakrętki do słoików z naciągniętą gumką recepturką.
Dzieci początkowo wykonują ćwiczenia według wzoru,
a następnie, w miarę możliwości proponują własne wersje ćwiczeń.
Ćwiczenia ruchowo – słuchowo – wzrokowe to nauka wykonywania wzorów (figur
geometrycznych lub liter – w przypadku dzieci lepiej funkcjonujących) w rytm
jednocześnie śpiewanej piosenki, kolejne etapy tych ćwiczeń są następujące:
demonstracja wzoru/litery i sposobu wykonania ćwiczenia;
uczenie się za pomocą wzroku, dotyku;
reprodukowanie wzoru.
Ćwiczenia rozpoczynają się od demonstracji i omówienia wzoru: jak wygląda, do czego
jest podobny. Następnie dziecko uczy się wielozmysłowo (przez dotyk, wzrok, słuch)
wzoru lub litery podczas jednoczesnego jej rysowania i śpiewania piosenki. Najlepiej gdy
wzór, po którym dziecko wodzi palcem, jest wykonany z materiałów o różnej fakturze i
barwie. Dalszy ciąg ćwiczeń to reprodukowanie wzoru:
całą ręką – w powietrzu, najpierw w obecności wzroku, potem z pamięci;
palcem – na stole, podłodze, na tackach z kaszą;
kredą, węglem rysunkowym, kredką świecową, ołówkiem, mazakiem, pędzlem, itp.
Organizacja zajęć w MDS
Zajęcia MDS zwykle prowadzone są z grupą dzieci. W przypadku dzieci głębiej
upośledzonych umysłowo, grupa powinna liczyć 3 - 4 dzieci pracujących w parze z osobą
dorosłą. Zajęcia te można także prowadzić indywidualnie z dzieckiem, gdy jest to małe
dziecko w wieku 3 lat lub starsze lecz o poważniejszych zaburzeniach rozwoju, a także w
przypadku gdy zamieszkuje ono z daleka od ośrodków terapeutycznych.. w takich
przypadkach przydatne są 'Piosenki do rysowania'.
Czas trwania zajęć
Zajęcia metodą dobrego startu odbywają się w przedszkolu zwykle raz w tygodniu i
trwają 20 minut z grupą 5 - latków, a z grupą dzieci 6 - letnich - 30 minut. Powtórnie w
formie zajęć utrwalających powinno się je prowadzić w grupie korekcyjnej z dziećmi
przejawiającymi trudności. Zajęcia w zespole terapeutycznym z dziećmi w wieku
szkolnym mającymi trudności w czytaniu i pisaniu mogą trwać pełną godzinę lekcyjną - 45
minut i należy je organizować także jeden raz w tygodniu. Drugie spotkanie w ciągu
tygodnia prowadzone jest zwykle indywidualnie i ukierunkowuje się je na korekcję
zaburzonych funkcji oraz na ćwiczenia w czytaniu i pisaniu według indywidualnego
programu rehabilitacji, uwzględniającego potrzeby konkretnego dziecka.
Urządzenie sali i pomoce do prowadzenia ćwiczeń
Do prowadzenia zajęć metodą dobrego startu potrzebne jest odpowiednie
pomieszczenie oraz zestaw pomocy do ćwiczeń. W sali, w której prowadzone są zajęcia,
muszą znajdować się stoliki ustawione tak, by dzieci mogły siedzieć obok siebie lub jedno
za drugim ( nie naprzeciwko siebie). W sali powinno być dość dużo przestrzeni do
prowadzenia ćwiczeń ruchowych i ćwiczeń kończących zajęcia. Każdemu dziecku
biorącemu udział w zajęciach potrzebny jest zestaw pomocy:
do ćwiczeń ruchowo - słuchowych: wałeczek (z jednobarwnego, ciemnego materiału)
wypełniony pieskiem lub trocinami,
o wymiarach 30x10cm, 4 woreczki (w różnych kolorach, jednobarwne) wypełnione
piaskiem, trocinami lub grochem, o wym. 10x10 cm,
do ćwiczeń ruchowo - słuchowo - wzrokowych: tacka prostokątna (jednobarwna o nieco
podwyższonych brzegach,
o powierzchni formatu A4 pokryta warstwą kaszy manny lub piasku, arkusz papieru
pakowego, zakrywający cały stolik, lub inne, kartka bloku rysunkowego formatu A4,
kawałek kolorowej kredy lub węgla rysunkowego, kredka woskowa, okrągły, gruby pędzel
(około 1 cm) pędzel, farba plakatowa rozmieszana w miseczce, zeszyt czysty lub w linie,
ołówek, mazak lub długopis.
W pracy z dziećmi w pierwszym półroczu posługujemy się czystymi zeszytami, w drugim zeszytami w linie do rysowania szlaczków powstałych przez wielokrotne powtarzanie
wzoru graficznego.
Oprócz wymienionych pomocy wskazane są plansze z kartonu o dużym formacie (co
najmniej A2) z umieszczonymi na nich pojedynczymi wzorami, przewidzianymi do
odtwarzania na kolejnych zajęciach. Wzór, możliwie dużych rozmiarów, powinien być
wykreślony grubą, czarną linią na białym lub żółtym tle. Dopuszczalne jest także
rysowanie wzoru kredą na dużej tablicy, umieszczonej na ścianie.
Planowanie zajęć
Trudno jest planować roczny cykl zajęć w zespole korekcyjno - kompensacyjnym w
szkole czy w grupie korekcyjnej
w przedszkolu, a to dlatego, że trudno jest przewidzieć szybkość postępów. Jest ona
bowiem ściśle uzależniona od indywidualnych możliwości dzieci, od stopnia nasilenia
zaburzeń ich rozwoju psychoruchowego. Zajęcia według jednego konspektu bywają
powtarzane zwykle w ciągu 2 tygodni.
Kontrolowanie sposobu pracy i efektów ćwiczeń
Warunkiem skuteczności metody dobrego startu jest dokładne wykonywanie ćwiczeń.
Konieczna jest nieustanna kontrola
i korekta pracy każdego dziecka. Wytwory graficzne powstałe podczas ćwiczeń, np.
prace powstałe podczas zajęć, mogą stanowić podstawę do oceny postępów w
ćwiczeniach. Ocenę tę przeprowadzamy uwzględniając następujące kryteria:
Zgodność reprodukcji ze wzorem: kształt elementów, liczba elementów, wielkość
elementów, lokalizacja wzoru
w przestrzeni, lokalizacja elementów we wzorze, odległości między elementami.
Poziom graficzny reprodukcji: ciągłość linii, grubość linii, poprawność linii, poprawność
kątów i łuków.
Każdej pracy można przypisać minimum - 0, maksimum - 10 punktów ujemnych, oceniając
minusem (1 pkt ujemny) wadliwe wykonanie rysunku według poszczególnych dziesięciu
kategorii. Dzięki ocenie ilościowej możemy porównywać ze sobą prace wykonane przez
poszczególne dzieci podczas jednego zajęcia. Zliczając ujemne punkty, jakie dziecko
otrzymało w ciągu roku za wykonane prace (średnia ocena), można określić miejsce
dziecka w grupie, biorąc pod uwagę stopień trudności, jakie dziecko napotykało w czasie
ćwiczeń. Porównując oceny otrzymane za reprodukcje tego samego wzoru, wykonane w
ciągu kolejnych zajęć, można śledzić postępy dziecka w ćwiczeniach. Zestawienie ocen
prac wykonanych w ciągu rocznego cyklu zajęć daje obraz efektów terapeutycznych,
uzyskanych dzięki metodzie dobrego startu. Ocenę prac dzieci według wymienionych
wyżej kryteriów można zapisywać w tabeli, której podsumowanie (obliczanie średnich) na
końcu roku da nam obraz postępów uzyskanych drogą ćwiczeń.
Informacje na temat Metody Dobrego Startu znaleźć można w następujących
publikacjach:
Bogdanowicz M., Szlagowska D.: Piosenki do rysowania;
Bogdanowicz M., Tomaszewska : Piosenki na literki
Bogdanowicz M.: Od piosenki do literki