Ulica Świdnicka

Ulica Świdnicka
Poprzednie nazwy: Stalingradzka (1952-1957),
Świdnicka + Aleksandra Fredry (cz. płd.) (1945-52),
Schweidnitzerstrasse + Neue Schweidnitzerstrasse (cz. płd.)
(1840-1945),
Swidnische Gassin (2. połowa XIV w.),
Platea Swidnicensis (1. połowa XIV w.)
Miejsce: Stare Miasto / Przedmieście Świdnickie
Nazwa
Swoją nazwę zawdzięcza kierunkowi, w którym prowadzi z zachodniopołudniowego naroŜnika Rynku – właśnie w kierunku południowym ku Świdnicy,
która kiedyś była liczącym się miastem handlowym i kulturalnym. Nazwę otrzymała
juŜ w średniowieczu i miała ją prawie zawsze. Jedyny wyjątek stanowi krótki epizod,
kiedy to południowa cześć ulicy od fosy (dawna Neue Schweidnitzer Strasse),
wkrótce po wojnie zyskała patrona w osobie Aleksandra Fredry oraz następujący
zaraz po tym, 5-letni okres po wojnie, kiedy całą ulicę nazwano Stalingradzką.
Przed wojną istniała takŜe zwyczajowa nazwa „Schwo”, która odnosiła się do całej
ulicy starej i nowej.
Topografia i historia
Ulicę wytyczono juŜ w średniowieczu po lokacji miasta. Była jedną z czterech
ulic wytyczających Rynek i ortogonalną siatkę ulic Starego Miasta. MoŜna ją podzielić
na trzy główne odcinki o charakterze topograficzno-przestrzennym ukształtowane
historycznie:
o
Część północna – Wychodząc z południowo-zachodniego naroŜnika Rynku
i mijając dochodzącą z zachodu ulicę Ofiar Oświęcimskich, przecina ulicę
Kazimierza Wielkiego (trasa W-Z) przejściem podziemnym, gdzie dawniej
mieściła się Wewnętrzna Brama Świdnicka i wewnętrzna fosa.
Część tą wytyczono jako pierwszą tuŜ po lokacji miasta w 1240 roku.
W trakcie II W.Ś. duŜo budynków uległo zniszczeniu (cała wschodnia strona).
Przez dwa lata (1954-56) część ta nosiła nazwę placu MłodzieŜowego,
który powstał tymczasowo w czasie wznoszenia nowych budynków. Ulicę
poszerzono o około 20 m przesuwając budynki wschodniej części, a od roku
1997 została zmieniona na pieszy deptak. W latach 80-tych XX w. tutaj miały
miejsce happeningi i akcje Pomarańczowej Alternatywy. Teraz przypomina
o tym pomnik Krasnala przy przejściu podziemnym.
o
Część środkowa – Biegnąc dalej na południe niemal łączy ulice Franciszkańską
z Menniczą i Heleny Modrzejewskiej z placem Teatralnym. Mija po wschodniej
stronie ulicę BoŜego Ciała i przebiegając nad Fosą Miejską spotyka się
z, opasającym Stare Miasto, Podwalem. Tutaj dawniej stała Zewnętrzna Brama
Miejska.
Odcinek między dwiema dawnymi bramami obronnymi: zewnętrzną
i wewnętrzną. Tutaj powstały dwa kościoły zakonu augustianów i joannitów.
Środkowy odcinek ulicy pod względem uŜytkowania jest podzielony na dwie
części: jedna od Kazimierza Wielkiego do placu Teatralnego jest przeznaczona
od 2004 roku tylko dla ruchu pieszego, druga zaś od placu Teatralnego do fosy
jest przejezdna dla samochodów, a takŜe tramwajów. W latach 70-tych XX w.
wytyczono trasę tranzytową W-Z (ulica Kazimierza Wielkiego) i wybudowano
przejście podziemne.
o
Część południowa – Od tego momentu zaczyna się Przedmieście Świdnickie
i zaczynały dawne Neue Schweidnitzer Strasse i Aleksandra Fredry. PodąŜając
na południe od fosy, ulica przecina plac Tadeusza Kościuszki i dalej ulicę Józefa
Piłsudskiego. Dochodząc do nasypu kolejowego i ulicy Wojciecha
Bogusławskiego kończy się i zaczyna się ulica Powstańców Śląskich.
Ta część ulicy powstała dopiero na początku XIX w. po wyburzeniu fortyfikacji
miejskich 1823 roku. Główną jej część zajmuje plac Kościuszki (dawniej
Tauentzienplatz), gdzie pruski generał Tauentzien urządził sławny wypad,
na oblegającą Wrocław, armię austriacką. Generał kazał się pochować w tym
miejscu. Plac wytyczono w 1807 roku, ale pomnik nagrobny Tauentziena
powstał jeszcze wcześniej. Obecnie skwer nosi nazwę Solidarności Walczącej
i nie ma juŜ pomnika dowódcy. Tutaj teŜ znajdują się słynne „Arkady” –
kompleks budynków z podcieniami wybudowany dopiero po wojnie.
Ulica jest prosta bez większych załamań – jedyne następuje na skrzyŜowaniu
z ulicą Piłsudskiego w kierunku południowym. Łączna długość Świdnickiej to około
1000 m.
Charakter
Ulica ma charakter mieszany, kulturalno-handlowy. Na początku XX w. była
najbardziej ekskluzywną ulicą miasta. Teraz takŜe ulica jest jednym z symboli
i najbardziej rozpoznawalną ulicą Wrocławia. Mieści się przy niej wiele ekskluzywnych
sklepów i domy handlowe, punkty usługowe, galerie a takŜe restauracje, kafejki
i kluby oraz dwa bardzo waŜne historycznie kościoły, pomniki, teatr i opera. W latach
70-tych XX w. przedzielono ją trasą tranzytową (tzw. W-Z), która nosi nazwę ulicy
Kazimierza Wielkiego. Zachowano jednak ciągłość ulicy budując przejście podziemne,
które jest charakterystyczne pod względem mało ergonomicznych wymiarów
schodów. Część północna od Rynku do placu Teatralnego jest zamknięta dla ruchu
kołowego.
Obiekty istniejące:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Kościół Św. Stanisława, Doroty i Wacława – cz. płn., XIV-XV w., nr 25.
Kościół BoŜego Ciała – cz. środ., XIII-XIV w., nr 38.
Opera Wrocławska (d. Teatr Miejski) – cz. środ., 1841 r., nr 35.
Teatr Polski (scena kameralna) – cz. środ., nr 28.
„Galeria Na Odwachu” (d. odwach, straŜnica) – cz. środ., XVII-XIX w., nr 38a.
Dom towarowy i hotel „Monopol” – cz. środ., 1892 r., nr 33.
Dom towarowy „Merkury” (d. „Paul Schottländer”) – cz. płn., 1897 r., nr 5.
Dom Towarowy „Podwale” (d. „Martin Schneider”) – cz. płd., 1908 r., nr 37.
Dom handlowy „Renoma” (d. „Wertheim”, AWAG, PDT) – cz. płd., 1928 r., nr
40.
Dom Handlowy „Pod Św. Hieronimem” (d. „Julius Schottländer”) – cz. środ.,
1911 r., nr 32.
Dom Handlowy „Solpol I” – cz. środ., 1993 r., nr 21-23.
Dom Handlowy „Solpol II” – cz. środ., 1999 r., nr 18-20.
Kamienica (d. kamienica Sachsów) – cz. środ., 1873 r., nr 36.
Kamienica „Arkady” po obu stronach ulicy – cz. płd., 1958 r. nr 42-50 i 43-51.
Pomnik Bolesława Chrobrego – cz. środ., 2007 r.
Pomnik Ofiar Stalinizmu – cz. środ., 1995 r.
Pomnik Krasnala Pomarańczowej Alternatywy – cz. płn., 2001 r.
Grupa Rzeźbiarska „Przejście” – cz. płd., 2005 r.
Pogodynka – cz. środ., 1882 r.
Przejście podziemne – cz. płn., lata 70 XX w.
Obiekty juŜ nieistniejące:
o
o
o
o
o
o
Generalna Komendantura (obok Opery) – cz. środ., 1846-1945 r.
Brama Świdnicka Zewnętrzna – cz. środ., do 1807 r.
Brama Świdnicka Wewnętrzna – cz. środ., do 1807 r.
Dom handlowy „Bielschowsky” – cz. płn., 1970
Pałac Kornów, Dom Wydawniczy i redakcja „Schlesische Zeitung” – cz. płn.,
Pomnik Wilhelma I – cz. środ., 1896-1945 r.