Bankowość - postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne

Bankowość - postępowanie
zabezpieczające i egzekucyjne
Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne
Egzekucja wierzytelności
Postępowanie zabezpieczające
Postępowanie egzekucyjne
Ma na celu zapewnienie skuteczności
wykonania przyszłego orzeczenia. Poprzez
zabezpieczenie
wierzyciel
uzyskuje
pewność, że dochodzone przez niego
roszczenie w razie wygrania sporu będzie w
pełni zrealizowane, niezależnie od czasu
trwania postępowania rozpoznawczego oraz
niezależnie od stanu majątkowego dłużnika.
Postępowanie mające na celu
zaspokojenie prawomocnie wymagalnych
roszczeń wierzyciela względem dłużnika
2
Postępowanie zabezpieczające
Postępowanie zabezpieczające ( art. 730 § 1 k.p.c.) – można żądać zabezpieczenia w każdej
sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny.
Moment złożenia wniosku o zabezpieczenie:
Przed wytoczeniem sprawy
W pozwie
W toku sprawy
Po uzyskaniu tytułu wykonawczego
Poza przypadkami wskazanymi w ustawie zabezpieczenie należy sformułować tak, aby przez
zabezpieczenie nie doszło do zaspokojenia dochodzonego roszczenia. Celem zabezpieczenia
jest stworzenie warunków w których możliwe będzie zaspokojenie roszczenia, jeżeli
zostanie ono zasądzone przez sąd.
3
Egzekucja naleŜności
Wyjątki - sytuacje w których zabezpieczenie umożliwia zaspokojenie roszczeń
Należności z tyt. rękojmi lub gwarancji jakości lub kary umownej (do 20 tys. zł)
Należności z tyt. najmu lub dzierżawy
Należności wynikające z tyt. naruszenia autorskich praw majątkowych
Należności wynikające z tyt. naruszenia praw z rejestracji znaku towarowego
4
Egzekucja naleŜności
Sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych art. 747 k.p.c.
Zajęcie ruchomości, zajęcie wynagrodzenia o pracę, zajęcie wierzytelności z rachunku
bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego.
Obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową.
Ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urzędowej
księgi wieczystej lub której księga zaginęła, czy też uległa zniszczeniu.
Obciążenie statku lub statków w budowie hipoteka morską.
Ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
Ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym
obowiązanego.
5
Egzekucja naleŜności
Sposoby zabezpieczenia roszczeń nie pieniężnych art. 755 k.p.c.
Unormowanie praw i obowiązków stron lub uczestników postępowania na czas trwania
postępowania.
Ustanowienie zakazu zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem.
Zawieszenie egzekucji lub postępowania wykonawczego.
Uregulowanie sposobu roztaczania pieczy nad małoletnim dzieckiem.
Nakazanie wpisania stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub właściwym rejestrze.
6
Egzekucja naleŜności
Windykacja – ogół działań podejmowanych dla odzyskania od klienta
należności wynikających z umowy o kredyt lub innych umów dotyczących
usług bankowych.
Cel działań windykacyjnych – doprowadzenie do zwrotu przez kredytobiorcę
całej sumy pożyczonego kapitału wraz z odsetkami, przy jak najmniejszych
kosztach własnych banku.
Sposoby dochodzenia roszczeń
Prewencja /formy polubowne
dochodzenia roszczeń/
Windykacja
W Polsce średni okres o to około 1 000 dni, w Rosji około 300 dni, a w krajach
Europy Zachodniej to juŜ zwykle tylko kilkadziesiąt dni.
7
Egzekucja naleŜności - ogólnie
Na uzasadniony wniosek kredytobiorcy bank może podjąć decyzję o
zawarciu ugody prolongującej spłatę kredytu lub rozkładającą na raty kwotę
pozostałą do spłaty. Decyzja ta uzależniona jest od przedstawienia programu
naprawy gospodarki i źródeł spłaty kredytu oraz od ustanowienia
szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu.
Bank może podjąć decyzję o zaspokojeniu roszczeń z tytułu nie spłaconego
kredytu z przyjętych zabezpieczeń, albo z całego majątku kredytobiorcy lub
osób odpowiedzialnych osobiście za spłatę kredytu, o ile nie jest możliwe
potrącenie środków z rachunku kredytobiorcy, a jego sytuacja nie wskazuje
na to, że spłata kredytu nastąpi w terminie możliwym do przyjęcia przez
bank (postępowanie egzekucyjne).
8
Egzekucja naleŜności - ogólnie
Sposób postępowania banku w przypadku zaniechania spłaty należności
przez klienta (kredytobiorcę) określa regulamin kredytowy i zapisy zawartej
umowy.
Generalnie sposób postępowania jest następujący:
Saldo nie spłaconego kredytu i odsetek bank przenosi na rachunek
zadłużenia przeterminowanego, wzywając kredytobiorcę do spłaty
zadłużenia w wyznaczonym w wezwaniu terminie. Od kwoty nie spłaconego
w terminie kredytu bank pobiera (nalicza) odsetki w kwocie podwyższonej
(odsetki od zadłużenia przeterminowanego).
Jeśli kredytobiorca nie spłaci kredytu w tym terminie, a posiada rachunek w
banku, który udzielił kredytu i obie wierzytelności są wymagalne, bank może
dokonać potrącenia środków z tego rachunku. Jest to również możliwe z
rachunku w innym banku, ale pod warunkiem wcześniejszego udzielenia
pełnomocnictwa do dysponowania środkami na tym rachunku.
9
Egzekucja naleŜności - ogólnie
Jeśli zaspokojenie roszczeń w sposób wcześniej opisany nie jest możliwe,
bank może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości kredytobiorcy. Podstawą
ogłoszenia upadłości przez sąd może być jednak tylko trwałe zaprzestanie
płacenia długów. Należy jednak pamiętać, że wierzytelności z tytułu
kredytów pokrywane są dopiero w określonej kolejności z masy upadłości
(po kosztach postępowania upadłościowego, należności Skarbu Państwa z
tytułu podatków i należności ZUS z tytułu ubezpieczeń społecznych.
Kredytobiorca, który wskutek wyjątkowych, niezależnych od siebie
okoliczności zaprzestał płacenia długów lub przewiduje zaprzestanie ich
płacenia w najbliższej przyszłości, może żądać otwarcia postępowania w celu
zawarcia układu z wierzycielami. Postępowanie układowe jest prowadzone
przed sądem i dotyczy wszystkich wierzycieli. Propozycje układowe mogą
obejmować: odroczenie spłaty długów, rozłożenie spłaty na raty,
zmniejszenie spłaty.
10
Tytuły egzekucyjne
Tytuł egzekucyjny
Pochodzące od sądu
Niepochodzące od sądu
Wyroki
Wyrok sądu polubownego lub ugoda
przed tym sądem
Postanowienia
Nakazy zapłaty (postępowanie
nakazowe i upominawcze)
Ugoda zawarta przed mediatorem
Ugody
Inne orzeczenia i ugody
Orzeczenia referendarza sądowego
Akt notarialny w którym dłużnik
poddał się egzekucji
Orzeczenia o charakterze
cywilnoprawnym w post. karnym
Administracyjne tytuły wykonawcze
Orzeczenie sądu zagranicznego
(warunek wzajemności, jest
wykonalne w państwie pochodzenia)
Administracyjne tytuły wykonawcze
(US, ZUS)
Bankowe tytuły egzekucyjne
11
Bankowy tytuł egzekucyjny
Bankowy tytuł egzekucyjny może być wystawiony wówczas (art. 97 prawa
bankowego)
1) Osoba przeciwko której bank wystawia bankowy tytuł egzekucyjny
musi złożyć pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji.
2) Musiała bezpośrednio z bankiem dokonać czynności bankowej lub
3) być dłużnikiem banku z tyt. zabezpieczenia wierzytelności banku
wynikającej z czynności bankowej.
W bankowym tytule egzekucyjnym należy oznaczyć:
Bank, który go wystawił.
Dłużnika obowiązanego do zapłaty.
Wysokość zobowiązania z odsetkami i terminami płatności.
Oznaczenie czynności bankowej z której wynika dochodzone roszczenie.
Wzmiankę o wymagalności roszczenia.
Datę wystawienia tytułu egzekucyjnego.
Pieczęć banku i podpisy osób reprezentujących.
12
Bankowy tytuł egzekucyjny
Oświadczenie o poddaniu się egzekucji:
Składane wyłącznie przez osobę bezpośrednio z bankiem dokonującą
czynności bankowej lub będącą dłużnikiem banku z tyt. zabezpieczenia
wierzytelności bankowej (np. poręczyciel przystępujący do długu)
Musi mieć formę pisemną.
Powinno określać kwotę do której dłużnik poddaje się egzekucji (egzekucja
może być też prowadzona z rzeczy – np. samochodu).
Termin, do którego bank może wystawić tytuł egzekucyjny.
13
Tytuł wykonawczy
Tytuł egzekucyjny
Klauzula wykonalności
Tytuł wykonawczy
Kierowany
do
postępowania
komorniczego.
Wniosek egzekucyjny
Nadawana przez sąd
niezwłocznie – termin
porządkowy 3 dni.
Składany przez wierzyciela z dołączonym tytułem wykonawczym do oznaczonego
komornika.
Zawiera adres wierzyciela i dłużnika, oznaczenie pełnomocnika (ewentualne),
wskazanie świadczenia które ma być spełnione.
Przy egzekucji środków pieniężnych powinien zawierać też numer rachunku na
który komornik przeleje odzyskane kwoty.
Zawiera ewentualne ograniczenia (wobec tytułu wykonawczego) zakresu
egzekucji (wierzyciel w międzyczasie cześć spłacił).
Zawiera informacje o majątku dłużnika i inne niezbędne informacje.
Wskazanie sposobów egzekucji (koszty egzekucji tylko w zakresie niezbędnym do
egzekucji obciążają dłużnika)
14
Egzekucja naleŜności
Oświadczenie o poddaniu się egzekucji:
Składane wyłącznie przez osobę bezpośrednio z bankiem dokonującą
czynności bankowej lub będącą dłużnikiem banku z tyt. zabezpieczenia
wierzytelności bankowej (np. poręczyciel przystępujący do długu)
Musi mieć formę pisemną.
Powinno określać kwotę do której dłużnik poddaje się egzekucji (egzekucja
może być też prowadzona z rzeczy – np. samochodu).
Termin, do którego bank może wystawić tytuł egzekucyjny.
15
Egzekucja naleŜności
Sposoby egzekucji:
Egzekucja z ruchomości
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę oraz świadczeń
emerytalnych lub ubezpieczenia społecznego
Egzekucja z rachunków bankowych
Egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych
Egzekucja z nieruchomości
Egzekucja ze statków morskich
16
Egzekucja naleŜności
Egzekucja z ruchomości
Ruchomości – wszystkie rzeczy i przedmioty materialne (rzeczy „martwe”,
zwierzęta oraz pieniądz w postaci gotówki).
Egzekucja następuje przez zajęcie rzeczy (spisanie rzeczy w protokole zajęcie wraz z
oznaczeniem ich wartości). Rzeczy zajęte mogą być oznaczone na zewnątrz w sposób
ujawniający zajęcie.
Rozporządzanie rzeczą po zajęciu (np. sprzedaż ruchomości) nie ma wpływu na przebieg
postępowania egzekucyjnego (gdyby doszło do sprzedaży, wówczas będzie prowadzone
przeciwko nabywcy rzeczy zajętej)
Wierzyciel może żądać, by zajęcie nastąpiło w jego obecności.
Zajętą ruchomość komornik może, z ważnych powodów, oddać na przechowanie innej
osobie.
Sprzedaż zajętych ruchomości nie może nastąpić wcześniej niż 7 dni od zajęcia.
Cena wywoławcza wynosi w I terminie ¾ a w II ½ wartości szacunkowej ruchomości.
Gdy licytacje będą nieskutecznie ruchomość może przejąć wierzyciel w cenie nie niższej
niż cena wywoławcza.
Gdy wierzyciel nie przejmie, a licytacje będą nieskuteczne, komornik umarza
postępowanie.
17
Egzekucja naleŜności
Egzekucja z wynagrodzenia, zaopatrzenia emerytalnego lub ubezpieczenia społ.
Egzekucja odbywa się przez zajęcie wynagrodzenia (zakład pracy wzywany
jest, by nie wypłacał poborów dłużnikowi, poza częścią wolną, o czym
powiadamiany jest dłużnik).
(art. 87 kodeksu pracy)
§ 1. Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia
społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
1. Świadczenia alimentacyjne
2. Należności inne niż alimentacyjne
3. Zaliczki pieniężne
4. Kary pieniężne (wyn. z art. 108 KP)
§ 2. Potrąceń dokonuje się w kolejności podanej w § 1.
18
Egzekucja naleŜności
§ 3. Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:
1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech
piątych wynagrodzenia,
2) w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych do wysokości połowy wynagrodzenia.
§ 4. Potrącenia, o których mowa w § 1 pkt 2 i 3, nie mogą w sumie
przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami, o których
mowa w § 1 pkt 1 - trzech piątych wynagrodzenia. Niezależnie od tych
potrąceń kary pieniężne potrąca się w granicach określonych w art. 108.
19
Egzekucja naleŜności
Egzekucja z rachunków bankowych
Komornik przesyła do banku zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej
wynikającej z posiadanego rachunku (do wysokości kwoty należności będącej
przedmiotem egzekucji) i wzywa bank, by nie dokonywał wypłat bez zgody organu
egzekucyjnego lecz przekazał bezzwłocznie kwotę na pokrycie należności lub w ciągu 7 dni
powiadomił o przeszkodzie w przekazaniu tej kwoty.
Powiadamia dłużnika.
Przesyła wierzycielowi odpis zawiadomienia przesłanego do banku.
1. Zajęciu podlegają również kwoty wpłacone na rachunek po dokonaniu zajęcia.
2. Wyłączone są bieżące wypłaty wynagrodzeń (złożenie listy płac) oraz świadczenia
alimentacyjne (tytuł stwierdzający obowiązek alimentacyjny).
3. Przy egzekucji z rachunku obejmującego wkład oszczędnościowy, na który wystawiono
książeczkę oszczędnościową, odbiera się ten dokument dłużnikowi. Na skutek zajęcia
wstrzymuje się wszystkie wypłaty, o czym zawiadamia się placówki banku, urzędy
pocztowe i inne jednostki wykonujące czynności w tym zakresie.
4. (art. 56 PB) Środki na rachunkach oszczędnościowych, niezależnie od liczby zawartych
umów wolne są od zajęcia do wysokości 3-krotnego przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (ogłaszane przez GUS).
20
Egzekucja naleŜności
Egzekucja z nieruchomości.
Etapy:
1) Wniosek o wszczęcie egzekucji
- Bank przesyła do komornika
- Komornik wzywa do zapłaty długu w ciągu 2 tygodni od doręczenia
- Przesyła wniosek do sądu o dokonanie wpisu w księdze wieczystej
- Powiadamia wierzyciela o zajęciu
2) Opis i oszacowanie
3) Obwieszczenie o licytacji
- Licytacja nie wcześniej niż 30 dni od uprawomocnienia opisu i
oszacowania.
- Obwieszczenie w budynku sądu i lokalu organu gminy, gdy wartość
większa niż 50 tys. zł , również w „poczytnym dzienniku” danej
miejscowości lub w inny sposób ba wniosek stron.
21
Egzekucja naleŜności
4) Licytacja
- Najniższa suma za którą można nabyć nieruchomość w I licytacji wynosi
¾ oszacowania
- Jeżeli nie zostanie sprzedana podczas I licytacji, komornik na wniosek
banku ogłasza drugą z ceną wywoławczą 2/3 sumy oszacowania, lub
przejmuje nieruchomość za wartość ¾ oszacowania.
- Jeżeli II licytacja będzie nieskuteczna, wówczas bank może przejąć
nieruchomość . Jeżeli żaden z wierzycieli nie przejmie – postępowanie
jest umarzane, a nowa egzekucja może być wszczęta dopiero po roku.
5) Przybicie
- Sąd, po powodzeniu licytacji, wydaje postanowienie co do przybicia.
6) Przysądzenie własności
- Po uprawomocnieniu przybicia sąd wydaje postanowienie o
przysądzeniu własności.
22
Podział sumy egzekucji
Podział sumy uzyskanej z egzekucji
1. Koszty egzekucyjne
2. Należności alimentacyjne
3. Należności za pracę oraz renty (z tyt. odszkodowania za wywołane choroby, niezdolność
do pracy itp.), koszt pogrzebu dłużnika
4. Należności zabezpieczone hipotecznie, wynikające z wierzytelności banku hipotecznego
5. Podatki i inne należności podatkowe wraz z odsetkami i kosztami egzekucji
6. Opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów i budynków stanowiących własność Skarbu
Państwa lub gminy (z odsetkami i kosztami egzekucji)
7. Należności, które były zabezpieczone hipotecznie lub prawem zastawu, które ciążyły na
nieruchomości przed dokonaniem wpisu o egzekucji .
8. Należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję
9. Pozostałe
23
Literatura
1) Heropolitańska I., Jagodzińska-Sarafin E., Kruglak J., Ryżewska S., Kredyty, pożyczki i
gwarancje bankowe, Twigger, Warszawa 2000
2) Hyla M., Lesiak A., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Instruktarz skutecznej
egzekucji wierzytelności w obrocie gospodarczym, ODDK, Gdańsk 2006
24