Ubóstwo dzieci w Polsce

Ubóstwo dzieci w Polsce
Dr Hab. Ryszard Szarfenberg
EAPN PL www.eapn.org.pl
IPS UW www.ips.uw.edu.pl
Prezentacja przygotowana na konferencję prasową UNICEF Polska
z okazji wydania raportu „Dzieci recesji. Wpływ kryzysu
gospodarczego na warunki i jakość życia dzieci w krajach
wysokorozwiniętych”, 28.10.2014
Statystyka ubóstwa dzieci - wyjaśnienia
• Badaniom podlegają gospodarstwa domowe
• Wyznacza się granicę dochodów, wydatków lub potrzeb dla
odróżnienia gospodarstw ubogich od nieubogich
•
•
•
•
•
60% mediany dochodów (Eurostat)
50% średniej wydatków (GUS)
Minimum egzystencji pod względem wydatków (GUS)
Kryterium dochodowe stosowane w pomocy społecznej (GUS)
Niezaspokojone co najmniej 4 z 9 potrzeb (Eurostat)
• Przyjmuje się, że dzieci w ubogich gospodarstwach domowych są to
dzieci ubogie
Granice ubóstwa według metodologii Eurostatu (60%
mediany dochodu) i GUS (minimum egzystencji)
Granica ubóstwa relatywnego i ubóstwa skrajnego dla jednej osoby i dla pary z dwojgiem dzieci (miesięcznie,
w złotych)
2 500
2 108
2 189
2 269
2 002
1 880
2 000
W złotych
1 550
1 651
1 618
1 335
1 314
1 703
1 851
1 509
1 433
1 500
1 608
1 772
1 402
1 204
1 281
953
895
1 000
1 004
1 042
1 081
473
501
521
542
2010
2011
2012
2013
786
573
500
626
682
371
385
373
386
413
445
2004
2005
2006
2007
2008
2009
0
60% mediany, jedna osoba, miesięcznie
60% mediany, para z dwojgiem dzieci poniżej 14 lat, miesięcznie
Minimum egzystencji, jedna osoba
Minimum egzystencji, para z 2 dzieci
Przerwa na wykresach oznacza zmianę metodologii liczenia minimum egzystencji
Na podstawie danych
IPiSS i Eurostatu
Dziecięce minima socjalne i egzystencji
Dziecięce minima socjalne i egzystencji w rodzinach typu małżeństwo z jednym dzieckiem
1200
1 012
1000
965
880
800
709
600
601
539
627
667
791
712
720
356
367
382
401
308
2008
253
262
278
291
2004
2005
2006
2007
431
331
932
807
558
400
340
639
738
778
955
898
1 026
531
487
507
388
407
351
370
2010
2011
2012
2013
459
200
0
2009
Minimum egzystencji dla dziecka młodszego
Minimum egzystencji dla dziecka starszego
Minimum socjalne dla dziecka młodszego
Minimum socjalne dla dziecka starszego
Obliczone poprzez odjęcie minimów dla
par bez dzieci od minimów dla par z
dzieckiem młodszym i dzieckiem starszym
Ubóstwo relatywne dzieci według
metodologii Eurostatu
Liczba dzieci ubogich relatywnie w trzech grupach wiekowych i łącznie (Eurostat, w tys.)
2 300
1 000
2 321
900
2 046
800
Dzieci w wieku 0-17 lat łącznie
700
1 682
1 675
1 601
1 300
1 561
1 612
600
1 526
500
952
836
808
751
675
618
643
580
536
800
400
716
711
452
524
441
478 488
505
453
627
500
434
595
488
443
596
560
456
300
Dzieci w grupach wiekowych
1 841
1 800
200
100
300
0
2004
2005
2006
Mniej niż 6 lat
2007
Od 6 do 11 lat
2008
2009
Od 12 do 17 lat
2010
Mniej niż 18 lat
2011
2012
Na podstawie danych Eurostatu
Ubóstwo relatywne według dwóch granic:
60% i 40% mediany dochodu
Liczba dzieci 0-17 w rodzinach ubogich według 40% i 60% mediany dochodu
60%
2 321
2 046
2 000
49%
50%
1 841
1 675
Liczba ubogich dzieci
43%
1 682
1 601
39%
1 500
36%
34%
33%
1 561
1 526
34%
34%
1 612
40%
34%
1 126
30%
878
1 000
712
20%
571
549
575
538
512
552
500
10%
0
0%
2004
2005
2006
2007
2008
Liczba dzieci w rodzinach mających dochody mniejsze niż 40% mediany
Dzieci ubogie według 40% do ubogich według 60% mediany
2009
2010
2011
2012
Liczba dzieci w rodzinach mających dochody mniejsze niż 60% mediany
Dane Eurostat
Odsetek dzieci poniżej 40%
2 500
Struktura populacji dzieci relatywnie ubogich
pod względem typu rodziny
STRUKTURA POPULACJI RELATYWNIE UBOGICH DZIECI W WIEKU DO 24 LAT POZOSTAJĄCYCH NA UTRZYMANIU
WEDŁUG TYPU RODZINY (POLSKA 2011)
Pary z 1 dzieckiem; 9%
Samotni rodzice z
dziećmi; 23%
Pary z 2 dzieci; 29%
Pary z 4+ dzieci; 19%
Pary z 3 dzieci; 20%
Szacunek na podstawie danych o liczbie dzieci w
rodzinach i liczbie rodzin (NSP 2011) oraz stopie
ubóstwa relatywnego dla rodzin różnych typów (GUS)
Liczba relatywnie ubogich dzieci w rodzinach
różnych typów (2011)
Typ rodziny
Pary z 1 dzieckiem
Pary z 2 dzieci
Pary z 3 dzieci
Pary z 4+ dzieci
Samotni rodzice z
dziećmi
Odsetek
Szacunek liczby
relatywnie ubogich relatywnie ubogich
rodzin
dzieci
6,7%
13,8%
25,8%
47,2%
135 768
443 048
311 682
287 760
19,2%
348 317
Ubóstwo skrajne (poniżej minimum
egzystencji) według typu rodziny
Stopa ubóstwa skrajnego ze względu na typ rodziny w zależności od posiadanych dzieci
50
43,5
45
40,1
40
35
30
W%
26,2
25
26,6
25,4
22
21,4
24
9,8
10,4
22,8
21,3
17,9
20
15
24
15,2
14,5
13,9
11,2
10
10,5
9,3
8,8
7,7
6,9
5
6,4
7,8
7,2
10,2
9,7
8,7
7,9
0
2004
2005
Pary bez dzieci
2006
Pary z 1 dzieckiem
2007
2008
Pary z 2 dzieci
2009
Pary z 3 dzieci
2010
Pary z 4+ dzieci
2011
2012
2013
Samotni rodzice z dziećmi
Na podstawie danych GUS
Ubóstwo skrajne dzieci (poniżej minimum
egzystencji)
Liczba dzieci w wieku 0-17 w skrajnie ubogich rodzinach (w tys.)
800
7 416
608
600
Liczba skrajnie ubogich dzieci w tys.
698
710
697
7400
599
7 300
583
7300
7 291
500
7200
7 192
400
7 107
7100
300
Liczba dzieci w tys.
700
7500
7 029
7000
200
6900
100
0
6800
2008
2009
2010
Liczba skrajnie biednych dzieci
2011
2012
Liczba dzieci
2013
Szacunek na podstawie danych o stopie ubóstwa skrajnego
dzieci 0-17 i liczbie wszystkich dzieci w tym wieku
Struktura populacji dzieci skrajnie biednych
pod względem typu rodziny
Struktura populacji skrajnie ubogich dzieci w wieku do lat 24 pozostających na utrzymaniu według
typu rodziny (Polska 2011)
Pary z 1 dzieckiem; 8%
Samotni rodzice z
dziećmi; 22%
Pary z 2 dzieci; 26%
Pary z 4+ dzieci; 24%
Pary z 3 dzieci; 21%
Szacunek na podstawie danych o liczbie dzieci w
rodzinach i liczbie rodzin (NSP 2011) oraz stopie
ubóstwa skrajnego dla rodzin różnych typów
Liczba skrajnie ubogich dzieci w rodzinach
różnych typów (2011)
Typ rodziny
Pary z 1 dzieckiem
Pary z 2 dzieci
Pary z 3 dzieci
Pary z 4+ dzieci
Samotni rodzice z
dziećmi
Odsetek skrajnie
ubogich rodzin
2,3%
4,8%
10,4%
24%
7,2%
Szacunek liczby
skrajnie ubogich
dzieci
46 607
154 104
125 639
146 319
130 619
Pogłębiona deprywacja: rodziny nie stać na
zaspokojenie co najmniej czterech z 9 potrzeb
Dziewięć potrzeb:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
opłacenie czynszu, rat kredytu lub opłat za media;
utrzymanie w mieszkaniu odpowiedniej temperatury;
pokrycie nieoczekiwanych wydatków;
regularne spożywanie mięsa i białka (przynajmniej co dwa dni);
tygodniowy wyjazd na wakacje;
telewizor kolorowy;
lodówka;
samochód;
telefon.
Pogłębiona deprywacja materialna dzieci
Liczba dzieci w rodzinach podlegających pogłębionej deprywacji materialnej
3 000
1 200
2 709
1 000
Dzieci w wieku 0-17 łącznie
2 188
2 000
800
1 716
1 500
600
1 112
1 305
936
905
1 121
1 000
722
692
400
968
934
819
577
564
531
480
412
500
1 062
741
341
387
299
342
363
401
298
310
356
267
326
200
372
308
271
264 248
2011
2012
0
0
2004
2005
2006
Mniej niż 6 lat
2007
Od 6 do 11 lat
2008
Od 12 do 17 lat
2009
2010
Mniej niż 18 lat (prawa oś)
Dane Eurostatu
Dzieci w przedziałach wiekowych
2 500
Dzieci w rodzinach, w których nikt nie
pracował
Odsetek i liczba dzieci w wieku 0-17 żyjących w rodzinach, w których nikt nie pracuje (w %)
12,0
615
11,1
608
10,0
610
9,8
9,5
8,2
599
8,0
8,7
598
9,1
8,6
600
8,0
595
590
590
6,0
583
585
576
4,0
Liczba dzieci
Odsetek dzieci w %
605
580
575
570
2,0
565
0,0
560
2006
2007
2008
2009
2010
Odsetek dzieci w wieku 0-17 żyjących w rodzinach, w których nikt nie pracuje
2011
2012
2013
Liczba dzieci w rodzinach, w których nikt nie pracuje
Dane Eurostatu, dane dotyczą
roku poprzedniego
Dzieci w rodzinach doświadczających
wielowymiarowo trudnej sytuacji
Dzieci w wieku 0-17 lat w rodzinach jednocześnie ubogich relatywnie, podlegających pogłębionej
deprywacji materialnej i o niskiej intensywności pracy
600
500
483
Liczba dzieci w tys.
400
367
300
234
200
150
158
161
149
131
98
100
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Dane Eurostatu
Małe dzieci w rodzinach nadmiernie
obciążonych wydatkami mieszkaniowymi
Liczba i odsetek dzieci do 6 roku życia w rodzinach z nadmiernymi kosztami mieszkaniowymi (powyżej 40% dochodu do
dyspozycji)
300000
18,0
275 590
16,9
16,0
245 686
250000
226 019
222 534
14,0
202 273
200000
Liczba dzieci
165 512
11,2
10,8
150000
9,8
9,4
7,9
100000
9,4
10,0
10,0
8,0
7,4
Odsetek dzieci w %
12,0
171 850
6,0
4,0
50000
2,0
0
0,0
2004
2005
2006
2007
Liczba dzieci do 6 roku życia
2008
2009
2010
2011
2012
Odsetek dzieci do 6 roku życia
Dane o odsetku dzieci: Eurostat, liczba dzieci: szacunki
na podstawie liczby dzieci w wieku 0-5 lat w
odpowiednich latach
Wnioski
• Dzieci w rodzinach ubogich było w Polsce ponad 1,6 miliona (2012)
• Dzieci w rodzinach skrajnie ubogich było ponad 710 tys. (2013)
• Dzieci w rodzinach podlegających pogłębionej deprywacji było ponad
810 tys. (2012)
• Ogólnie pozytywny trend zmniejszania się ubóstwa dzieci w latach
2004-2007 zostaje wyraźnie zahamowany od 2008 r.
• Niepokojące dane dotyczące dynamiki ubóstwa skrajnego dzieci, od
2008 r. nastąpił wyraźny wzrost