edukacja Samson 32 - Rynek energii elektrycznej

Stan obecny sektora biogazu rolniczego w Polsce
Autorzy: Izabela Samson-Bręk, Przemysłowy Instytut Motoryzacji (PIMOT), prof. dr hab.
Adam Kupczyk, SGGW, Warszawa
(„Czysta Energia” – nr 11/2012)
Zgodnie z obowiązującą definicją, biogaz rolniczy to paliwo gazowe otrzymywane w
procesie fermentacji metanowej substratów.
Projekt nowej ustawy o OZE zakłada stworzenie szczegółowej listy substratów, które mogą
być użyte do wytwarzania biogazu rolniczego lub wytwarzania energii elektrycznej, ciepła
bądź chłodu z biogazu rolniczego. Listę tę ogłasza minister właściwy do spraw rozwoju wsi,
na wniosek prezesa Agencji Rynku Rolnego1.
Biogaz jako jedyny może być wprowadzany do gazowej sieci dystrybucyjnej, co wiąże się z
uzyskaniem wsparcia w postaci tzw. brązowych certyfikatów2. Dotychczas nie funkcjonuje
jednak żadna tego typu instalacja w kraju.
Od 1 stycznia 2011 r. prezes Agencji Rynku Rolnego jest organem, który prowadzi rejestr
przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem biogazu rolniczego.
Podmioty wpisane do rejestru są zobowiązane do składania kwartalnych sprawozdań (w
terminie 45 dni po zakończeniu kwartału), zawierających informacje dotyczące m.in.:
•
•
•
ilości i rodzajów surowców wykorzystanych do wytworzenia biogazu rolniczego lub
energii elektrycznej z biogazu rolniczego,
ilości wytworzonego biogazu rolniczego, z wyszczególnieniem ilości biogazu
rolniczego wprowadzonego do dystrybucyjnej sieci gazowej, wykorzystanego do
wytworzenia energii elektrycznej w układzie rozdzielonym lub kogeneracyjnym lub
wykorzystanego w inny sposób,
ilości ciepła i energii elektrycznej wytworzonej z biogazu rolniczego w układzie
rozdzielonym lub kogeneracyjnym.
Jak wynika z danych „Rejestru przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się
wytwarzaniem biogazu rolniczego”3, w Polsce funkcjonuje obecnie 27 biogazowni
rolniczych4 (rys.), a deklarowana produkcja biogazu rolniczego wynosi ponad 104,8 mln m3
rocznie.
W tabeli 1 znajduje się wykaz wszystkich aktualnie funkcjonujących biogazowni rolniczych
w Polsce wraz z roczną wydajnością instalacji do wytwarzania biogazu, zainstalowaną mocą
układu oraz roczną wydajnością instalacji w zakresie produkcji energii elektrycznej (221,9
GWhe) i ciepła (227,1 GWht).
Wytworzona w kogeneracji energia elektryczna jest przede wszystkim odprowadzana do sieci
elektroenergetycznej, a pozostałą niewielką część (ok. 7%) zużyto jest na potrzeby własne
instalacji. Ciepło natomiast wykorzystywane jest głównie dla potrzeb procesów
technologicznych biogazowni rolniczej lub do innych celów, takich jak ogrzewanie
budynków inwentarskich.
Tab. 1. Wykaz biogazowni rolniczych w Polsce wraz z roczną produkcją biogazu oraz zainstalowaną mocą
układu kogeneracyjnego
Nazwa przedsiębiorstwa
Lokalizacja
Roczna
produkcja
biogazu
[m3/rok]
Zainstalowana
moc układu
elektryczna cieplna
[MW e] [MW t]
Koczała, woj. pomorskie
8 212 500
2,126
2 206
Pawłówko, woj. pomorskie
3 802 655
0,946
1,101
Płaszczyca, woj. pomorskie
2 299 500
0,625
0,68
2 299 500
0,625
0,686
Świelino, woj. zachodniopomorskie
2 999 500
0,625
0,868
Uniechówek, woj. pomorskie
4 100 200
1,063
1,081
Giżyno, woj. zachodniopomorskie
4 100 200
1,063
1,081
Kujanki, woj. pomorskie
1 124 470
0,33
0,342
Biogaz Agri
Niedoradz, woj. lubuskie
631 000
0,252
0,291
Spółka Rolna Kalsk
Kalsk, woj. lubuskie
4 500 000
1,14
1,06
Elektrownie Wodne
Liszkowo, woj. kujawsko-pomorskie
7 400 000
2,126
1,198
Biogaz Zeneris
Skrzatusz, woj. wielkopolskie
2 080 000
0,526
0,505
Eko-Energia Grzmiąca
Grzmiąca, woj. zachodniopomorskie
7 000 000
1,6
1,6
BIO-WAT
Świdnica, woj. dolnośląskie
4 000 000
0,9
1,1
BIO-BUT
Łany Wielkie, woj. śląskie
1 106 683
0,526
0,54
Bioelektrownia
Uhnin, woj. lubelskie
4 500 000
1,2
1,16
Bioerergy Project
Kopanica, woj. łódzkie
7 920 000
1,998
2,128
Allter Power
Mełno, woj. kujawsko-pomorskie
6 200 000
1,6
1,8
Wikana Bioenergia
Siedliszczki, woj. lubelskie
3 906 960
0,999
1,04
AWW Wawrzyniak
Zbiersk Cukrownia, woj. wielkopolskie
4 176 668
1,6
1,62
Biogal
Gospodarstwo Rolne
Kargowa – Klępsk
Ryszard Ray
Boleszyn, woj. warmińsko-mazurskie
4 900 000
1,2
1,22
Klępsk, woj. lubuskie
4 633 117
1
1,4
Poldanor
Nacław, woj. zachodniopomorskie
P.P.-H.-U. SERAFIN
Szklarka Myślniewska, woj. wielkopolskie 2 477 000
0,66
0,64
Cargill (Polska)
Bielany Wrocławskie, woj. dolnośląskie
1 053 000
0,526
0,581
Elektrownia Bartos
Piekoszów, woj. świętokrzyskie
2 464 000
0,8
0,855
8 000 000
2,000
2,016
n/a
n/a
n/a
Polskie Biogazownie „Energy-Zalesie” Zalesie, woj. opolskie
DOBITT ENERGIA
Gorzesław, woj. dolnośląskie
Razem:
104 837 193
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ARR, stan z 1.10.2012 r.
28,856
28,617
Na uwagę zasługuje również pierwsza w Polsce przydomowa biogazownia zlokalizowana w Szewni k.
Zamościa. Wytwarzany gaz wykorzystywany jest na potrzeby własne gospodarstwa. Do kotła
fermentacyjnego raz na dobę trafia ok. 50 kg substratu ( wysłodki buraków, kiszonka traw, zboża, słoma lub
liście). Z takiej ilości surowca powstaje ok. 1 m3 gazu na godzinę.
W tabeli 2 zestawiono wykaz surowców oraz ilości zużyte do produkcji biogazu rolniczego. Zgodnie z
tabelą, surowcami najczęściej wykorzystywanymi do produkcji biogazu rolniczego są gnojowica (56,67%)
oraz kiszonka kukurydzy (23,20%), co stanowi prawie 80% łącznej ilości zużytych surowców do tego celu.
Tab. 2. Wykaz surowców wykorzystanych do produkcji biogazu rolniczego
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Rodzaj surowca zużytego do
produkcji biogazu rolniczego
Ilość surowca
(w tonach)
Gnojowica
Kiszonka z kukurydzy
Wywar pogorzelniany
Obornik
Pozostałości z warzyw i owoców
Mieszanina lecytyny i mydeł
Pulpa ziemniaczana
Wysłodki
Kiszonka z traw
Kiszonka ze zbóż
Serwatka
Zboże
Treści żołądkowe
Mąka, bułka, panierka
Kiszonka z lucerny
Odpady tłuszczowe
Razem:
265 977,84
108 880,68
30 465,11
11 080,53
10 984,35
8 906,87
7 258,49
6 922,45
6 817,10
5 973,80
1 933,00
1 611,77
1 278,30
607,04
400,00
285,65
469 382,98
Udział
w łącznej ilości
zużytych surowców
(%)
56,67%
23,20%
6,49%
2,36%
2,34%
1,90%
1,55%
1,47%
1,45%
1,27%
0,41%
0,34%
0,27%
0,13%
0,09%
0,06%
100%
Źródło: Opracowano na podstawie sprawozdań kwartalnych złożonych w ARR za 2011 r.
Mapa biogazowi rolniczych w Polsce – stan na październik 2012. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Igliński B. (et al.):
Agricultural biogas plants In Poland: Investment process, economical and environmental aspects, biogas potential. “Renewable
and Sustainable Energy Reviews” 16/2012 oraz danych ARR
W Warszawie 26 czerwca br. powstała organizacja pod nazwą Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu
Biogazowego. Głównym jej celem jest stworzenie optymalnych warunków do rozwoju instalacji
wytwarzających biogaz rolniczy, wskazanie możliwości współfinansowania tego typu instalacji zarówno ze
środków krajowych, jak i unijnych oraz przeprowadzenie stosownych kampanii edukacyjno-promocyjnych
w zakresie budowy i eksploatacji biogazowni rolniczych. Efektem działalności Unii ma być również
wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach związanych z rozwojem sektora biogazu rolniczego w
Polsce. Obecnie Związek zrzesza 30 członków. Jednym z nich jest Przemysłowy Instytut Motoryzacji.
Źródła
1. Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii z 4 października 2012 r.
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 24 sierpnia 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu
obowiązku potwierdzania danych dotyczących wytwarzanego biogazu rolniczego wprowadzanego
do sieci dystrybucyjnej gazowej.
3. http://www.arr.gov.pl/data/02004/rejestr_biogazowni_rolniczych_01102012.pdf.
4.
5. Stan z 1 października 2012 r.