nazwa profilu - Instytut Psychologii UŚ

PROFIL ZAWODOWY PSYCHOLOGIA PRACY I ORGANIZACJI
ROK
STUDIÓW
NAZWA OGÓLNA BLOKU
SEMESTR
PRZEDMIOTOW
STUDIÓW
FORMA ZAJĘĆ/
WYMIAR DZ. I
(WIECZ.)
NAZWA SZCZEGÓŁOWA PRZEDMIOTU
TREŚCI I EFEKTY KSZTAŁCENIA
BAZOWA LITERATURA
STAN PSYCHOSPOŁECZNY ORGANIZACJI
1.
5
30 (30 w) ĆW.
Obszar zastosowań
psychologii pracy i
organizacji
III
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Aspekty organizacji diagnozowane przez psychologów: struktury, sieci komunikacyjne, stan pracy zespołowej, władza. Koncepcja
E. Scheina.
Kultura organizacyjna – omówienie znaczenia pojęcia. Kultury narodowe a kultury wybranych organizacji. Przypadek Toyoty.
Klimat organizacji. Pytanie o atmosferę pracy.
Porównanie pojęć kultura organizacyjna i klimat organizacji.
Typologia kultur organizacyjnych Cz. Sikorskiego.
Typologia kultur organizacyjnych K. Camerona, R. Quinna.
Typologia kultur organizacyjnych Ch. Hampdena-Turnera, A. Trompenaarsa.
Koncepcja kultury G. Hofstede.
Kultury biurokratyczne: hierarchia, wieża Eiffla, dobrze naoliwiona maszyna.
Kultury elastyczne: adhokracja, kultura adaptacji.
Przypadek McDonald's. Analiza stanu psychospołecznego na przykładzie.
Historia Ford Corporation.
Przypadek Toyoty. Analiza stanu psychospołecznego na przykładzie.
Sposoby badania klimatu i kultury organizacyjnej.
Ewolucja organizacji. Od biurokracji do organizacji otwartej.
Zdobycie wiedzy na temat kultury i klimatu organizacji.
Poznanie podstawowych teorii kultur. Umiejętność rozpoznawania i opisywania problemów organizacyjnych w kategoriach klimatu.
Znajomość technik badania stanu psychospołecznego organizacji.
Bjerke B. (2004). Kultura a style przywództwa. Kraków: Oficyna ekonomiczna.
Cameron K., Quinn R. (2003). Kultura organizacyjna: diagnoza i zmiana. Kraków: Oficyna ekonomiczna.
Hampden-Turner, Ch., Trompenaars, A. (2002). Siedem wymiarów kultury. Znaczenie różnic kulturowych w działalności gospodarczej.
Kraków: Oficyna ekonomiczna.
Hofstede, G. (2000). Kultury i organizacje. Warszawa: PWN.
Katz, D., Kahn, R. (1981). Społeczna psychologia pracy. Warszawa: PWN.
(klinicznej człowieka
dorosłego, wychowawczoklinicznej dzieci i
młodzieży, zdrowia i
jakości życia, sądowej,)
PODSTAWY PSYCHOLOGII PRACY
6
30 (15w) WYKŁAD
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Psychologia pracy - przedmiot zainteresowania.
Psychologia pracy wczoraj i dziś. Wprowadzenie do historii psychologii pracy.
Metody i narzędzia psychologii pracy.
Projektowanie i analiza pracy. Analiza pracy a funkcjonowanie organizacji i procesy zarządzania.
Metody i narzędzia analizy pracy.
Projektowanie pracy a motywacja i satysfakcja z pracy.
Selekcja pracowników.
Ocena pracy. Dostosowywania pracy do możliwości pracownika. Obciążenie pracą.
Fizyczne warunki pracy. Organizacja czasu pracy.
Społeczne warunki pracy. Praca w środowisku międzykulturowym.
Wyzwania współczesnego rynku pracy. Nowe technologie a praca.
Wyzwania współczesnego rynku pracy. Zmiany koncepcji pracy i kariery.
Negatywne konsekwencje pracy.
Stres zawodowy i zdrowie pracowników.
Równowaga praca-życie
Celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu zastosowań psychologii pracy a w szczególności:
- zapoznanie studentów z klasycznymi teoriami pracy, analiza ich wpływu na współczesne zarządzanie organizacjami;
- pogłębienie wiedzy o roli pracy w życiu człowieka oraz zapoznanie studentów z zagadnieniami projektowania pracy w zmieniających
się warunkach funkcjonowania współczesnych przedsiębiorstw;
- nabycie wiedzy o doświadczanych w trakcie pracy zawodowej problemach i możliwych patologiach;
- przygotowanie studentów do późniejszego diagnozowania psychologicznych problemów człowieka pracującego oraz doboru
środków i strategii profilaktyczno-korekcyjnych.
Chmiel, N. (2000). Psychologia pracy i organizacji. Gdańsk: GWP.
Schultz, D., Schultz, S. (2003). Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy. Warszawa: PWN.
Kożusznik, B., Górnik-Durose, M. (red.). Perspektywy psychologii pracy. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Ratajczak, Z. (2007). Psychologia pracy i organizacji. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN.
Karney, J.E. (2004). Podstawy psychologii i pedagogiki pracy. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna.
KARIERA I ROZWÓJ ZAWODOWY
Wprowadzenie do problematyki. Orientacja i poradnictwo zawodowe w ujęciu tradycyjnym. Rola doradcy zawodu. Modele
doradztwa i doradców.
2. Klasyczne teorie wyboru zawodu. Rozwojowa teoria D.Supera, osobowościowe teorie L.Hollanda oraz A.Roe.
3. Zmiany w strukturze i charakterze pracy zawodowej jako efekt procesów globalizacyjnych. Nowy model oczekiwań wobec
pracownika – członka organizacji. Nowy model kariery.
4. Teorie karier. Rola doradcy w orientacji i poradnictwie karierowym. Poradnictwo zawodowe a poradnictwo kariery zawodowej.
Konteksty zmian w planowaniu i realizacji karier.
5. Poradnictwo transnacjonalne. Rola doradcy w planowaniu i realizacji karier międzynarodowych. Koszty kariery międzynarodowej.
6. Koncepcja kapitału kariery. Modele doradztwa w różnych etapach rozwoju kariery.
7. Autodiagnoza funkcjonowania zawodowego. Wiedza i umiejętności umożliwiające kierowanie własną karierą zawodową. Analiza
osobistych preferencji zawodowych . Zmienne motywacyjne, osobowościowe i kompetencyjne a rozwój kariery. Analiza zasobów
osobistych.
8. Warsztat pracy doradcy kariery zawodowej. Podstawowe kompetencje doradcy kariery.
9. Zarządzanie karierą w organizacji. Metody diagnozy potencjału rozwojowego pracowników.
10. Przygotowanie i przeprowadzenie warsztatu: Zaplanuj swoja karierę.
1.
30 (15w) ĆW.
Zdobycie wiedzy na temat rozwoju zawodowego człowieka
Poznanie podstawowych teorii wyboru zawodu
Uczenie się rozpoznawania własnych kompetencji.
Zbudowanie podstaw warsztatu doradcy zawodu
Zwrócenie uwagi na koszty kariery i sukcesu zawodowego.
Bańka A., Psychologiczne doradztwo karier, Poznań 2006.
Kargulowa A., O teorii i praktyce poradnictwa. Podręcznik akademicki. PWN, 2004,
Paszkowska – Rogacz A., Tarnowska M., Metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym. KOWEZi U, Warszawa 2004
Podoska – Filipowicz E., Podstawy zawodoznawstwa, orientacji i poradnictwa zawodowego, Bydgoszcz 1996.
Suchar M., Kariera i rozwój zawodowy, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2003
30 (15w) LAB.
METODY BADANIA PRACY I PRACOWNIKÓW
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Zmiany współczesnego rynku pracy związane ze sposobami realizacji zadań- konsekwencje psychologiczne pracy indywidualnej (
organizacje wirtualne), zespołowej (zespoły wielokulturowe), promowanie przedsiębiorczości, rosnąca złożoności pracy. (studium
literatury, przegląd badań, analiza zmian zakresu pracy na przykładzie hutnictwa i górnictwa)
Demograficzne zmiany na rynku pracy- problemy aktywizacji zawodowej ludzi starszych, konsekwencje późnego rozpoczynania
pracy zawodowej, aktywność zawodowa kobiet ;( studium literatury, przegląd badań) .
Obszary badań pracy i pracowników (rekrutacja, tworzenie kadry rezerwowej, tworzenie efektywnych zespołów, orzecznictwo w
psychologii pracy, badania nastrojów pracowniczych); (dyskusja modelowana, studium przypadku).
Prawne podstawy realizacji badań psychologicznych i orzecznictwa psychologicznego (przegląd aktów prawnych oraz prezentacja
instytucji wydających certyfikaty uprawniające psychologów do orzecznictwa).
Tworzenie opisów pracy stosowane w przemyśle (rodzaje pracy, stosowane arkusze obserwacyjne, tworzenie opisów zawodów
wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej);(praca własna studentów).
Metodologia badań w przemyśle – prezentacja metod testowych
i aparaturowych;(zajęcia wyjazdowe realizowane w Centrum Badań i Usług Psychologicznych S.C. Dąbrowa Górnicza).
Metodyka badań kierowców- omówienie stosowanych procedur badawczych ( dyskusja na temat zagrożeń w ruchu drogowych,
czynników wpływających na obniżenie sprawności psychoruchowej człowieka)
Metody badań pracy i pracowników - koncepcie zastosowań metod
i narzędzi diagnostycznych (praca twórcza zorientowana na tworzenie nowych metod diagnostycznych oraz praktycznych implikacji
dla już znanych testów i metod badań psychologicznych).
Wypadkowość w miejscu pracy( przyczyny, zakres i przeciwdziałanie wypadkowości w miejscu pracy); (studium przypadków,
projektowanie warsztatu psychologicznego dotyczącego profilaktyki BHP).
10.
Ukazanie współczesnych problemów dotyczących środowiska pracy ze szczególnym uwzględnieniem metod i narzędzi badań stosowanych
w psychologii pracy. Zapoznanie słuchaczy z obowiązującymi regulacjami prawnymi dotyczącymi orzecznictwa psychologicznego,
instytucjami certyfikującymi, oraz stosowanymi metodami badań.
Chmiel N. (red), Psychologia pracy i organizacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
Jachnis A., Psychologia organizacji, Dafin Sp z o.o., Warszawa 2008
Lubrańska A., Psychologia pracy. Podsawowe pojęcia i zagadnienia, Dafin, Warszawa 2008.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających
szczególnej sprawności psychofizycznej. Dz. U. z 1996 r. Nr 62, poz. 287
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 1 kwietnia 2005 r. w sprawie badań psychologicznych kierowców i osób
ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wykonujących pracę na stanowisku kierowcy
Dz. U. z 2005 r. Nr 69, poz. 622
PSYCHOLOGIA ORGANIZACJI
IV
Diagnostyka i
interwencja w
psychologii pracy i
organizacji
7
30 (30w) ĆW.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Podstawy struktury organizacyjnej
Wprowadzenie do zachowań organizacyjnych.
Zachowania człowieka w organizacji
Grupy i problemy międzygrupowe w organizacji.
Komunikacja w organizacji.
Konflikty, negocjacje i mediacje w organizacji.
Władza w organizacji.
Podstawy planowania i podejmowania decyzji w organizacji.
Efektywność organizacji.
Zmiana, innowacja i rozwój organizacji.
Problemy etyczne w organizacji.
Przyszłość organizacji. Wyzwania cywilizacyjne.
Zajęcia te mają na celu zorientowanie studentów w problematyce psychologii organizacji i wyjaśnienie głównych założeń teoretycznych
oraz implikacji praktycznych w ramach tej dziedziny.
Jachnis, A. (2008). Psychologia organizacji. Difin: Warszawa.
Kożusznik, B. (2007). Zachowania człowieka w organizacji. PWE: Warszawa.
Robbins, S.P. (2001). Zasady zachowania w organizacji. Wydawnictwo Zysk i S-ka: Poznań.
Robbins, S.P., DeCenzo, D.A. (2002). Podstawy zarządzania. PWE: Warszawa.
Terelak, J. (2005). Psychologia organizacji i zarządzania. Difin: Warszawa.
PSYCHOLOGIA ZARZĄDZANIA
ZARZĄDZANIE: LUDZIE I OTOCZENIE
Współczesne warunki organizacyjne i gospodarcze a rola zasobów ludzkich; główne koncepcje zarządzania ludźmi w organizacjach,
ich uwarunkowania historyczno-ekonomiczne
2. Pojęcie i istota zarządzania zasobami ludzkimi. Podstawowe elementy, definicje, składniki procesu
3. Proces kadrowy i jego składniki: od strategii organizacji do narzędzi HR
4. Problemy psychospołeczne w organizacji; diagnoza i zarządzanie problemami, potencjałem społecznym w organizacji
5. Badanie organizacji. Monitorowanie stanu kadr, postaw, opinii; narzędzia i procedury badawcze; narzędzia internetowe i wirtualne,
systemy informatyczne a wiedza o stanie organizacji.
6. Zarządzanie strategiczne, elementy i typy strategii, główne koncepcje strategii organizacyjnej, podstawowe metody analizy
strategicznej
7. Zarządzanie projektami
8. Zarządzanie zmianami w organizacji
9. Organizacje i zarządzanie: kierunki, koncepcje, punkty widzenia
10. Współczesne problemy zarządzania
1.
30 (15w) WYKŁAD
Nabycie wiedzy teoretycznej z zakresu zarządzania
BAZOWA LITERATURA (MAX. 5 POZYCJI)
Armstrong M.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002
Kostera M.: Zarządzanie personelem, Warszawa 1994
Parsloe E., Wray M: Trener i mentor. Udział coachingu i mentoringu w doskonaleniu procesu uczenia się. Przełożył Witold Biliński.
Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002
Stoner, J.A., Freeman, R.E., Gilbert, D.R., Jr: Kierowanie. Tłum. A.Ehrlich. PWE, Warszawa 2002, wydanie II
Koźmiński A. K., Piotrowski W., Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa, 2007
8
BUDOWANIE INTERWENCYJNYCH PROJEKTÓW ORGANIZACYJNYCH
Aspekty organizacji diagnozowane przez psychologów: sieci komunikacyjne, stan pracy zespołowej, struktura władzy, ocena roli
związków zawodowych.
2. Kwestionariusze do diagnozy stanu psychospołecznego organizacji. Składniki pojęcia stan psychospołeczny.
3. Diagnoza klimatu organizacji.
4. Diagnoza kultury organizacyjnej. Kwestionariusze.
5. Profil klimatu i kultury organizacji. Omówienie wyników badania konkretnych organizacji.
6. Diagnoza stylów przywództwa i stylów kierowania.
7. Diagnoza zaangażowania organizacyjnego.
8. Budowa programu zmiany kultury organizacyjnej.
9. Kształtowanie zmiany w kierunku kultury hierarchii i rynku.
10. Kształtowanie zmiany w kierunku kultury adhokracji i klanu.
Umiejętność diagnozy klimatu i kultury organizacji. Umiejętność planowania zmian organizacyjnych i przekonywania do nich
zarządzanych i zarządzających. Orientacja w zasadach budowy określonych kultur organizacyjnych
Cameron K., Quinn R. (2003). Kultura organizacyjna: diagnoza i zmiana. Kraków: Oficyna ekonomiczna.
Jachnis, A. (2008). Psychologia organizacji. Difin: Warszawa.
Katz, D., Kahn, R. (1981). Społeczna psychologia pracy. Warszawa: PWN.
Kożusznik, B. (2007). Zachowania człowieka w organizacji. PWE: Warszawa.
Robbins, S.P. (2001). Zasady zachowania w organizacji. Wydawnictwo Zysk i S-ka: Poznań.
Sikorski Cz. (2006). Kultura organizacyjna. Warszawa: C.H.Beck.
1.
30 (15w) LAB.
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI I JEGO NARZĘDZIA
V
Promocja – profilaktyka
– korekcja w psychologii
pracy i organizacji
9
30 (30w) ĆW.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Geneza ZZL. Podstawowe pojęcia i założenia polityki kadrowej w organizacji.
Zasoby pracownika z perspektywy psychologicznej i biznesowej. Kontrowersje i zagrożenia.
Myślenie strategiczne i systemowe a ZZL.
Budowanie strategii kadrowej w organizacji – modele, warunki, założenia.
Struktura i zadania Działu Personalnego.
Problematyka planowania personelu
Zasady przeprowadzania profesjonalnej rekrutacji i selekcji pracowników
Procedura konstruowania profilu kandydata
Przegląd podstawowych narzędzi selekcyjnych z obszaru psychologii pracy i organizacji
Schematy organizacyjne i analiza stanowisk pracy
Systemy ocen pracowniczych
Systemy motywacyjne
Badanie opinii pracowniczych i konstruowanie ścieżek karier
Badanie potrzeb szkoleniowych, prowadzenia szkoleń, treningów i warsztatów podnoszących kompetencje psychospołeczne i
zawodowe
15. Derekrutacja
16. Outplacement
17. Prakseologiczne aspekty zasobów ludzkich
Praktyczna orientacja w narzędziach zarządzania ludźmi,
umiejętność doboru, konstruowania i wykorzystania w praktyce procedur z obszaru HR
Adamiec M., Kożusznik B.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Aktor – kreator – inspirator, Wyd. »AKADE« Kraków 2000
Armstrong M.: Zarządzanie zasobami ludzkimi. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002
Dale M.: Skuteczna rekrutacja i selekcja pracowników. Przełożył Leszek Wójcik. Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002
Makin P., Cooper C., Cox Ch.: Organizacje a kontrakt psychologiczny. Zarządzanie ludźmi w pracy, PWN, Warszawa 2000
Padzik K.: Leksykon HRM. Podstawowe pojęcia z dziedziny zarządzania zasobami ludzkimi. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002
9.
10.
11.
12.
13.
14.
PROBLEMY W ZARZĄDZANIU. DIAGNOZA I KREOWANIE ROZWIĄZAŃ
30 (30w) LAB.
1. Geneza problemów w zarządzaniu. Metody diagnozy w zależności od typu problemów w zarządzaniu.
2. Sposoby rozwiązywania problemów w organizacji i formy ich zakończenia (raport, ekspertyza).
3. Konsekwencje tradycyjnych i elastycznych form zatrudnienia dla organizacji, menedżera i pracownika.
4. Problemy związane ze zmianą strategii zarządzania
5. Zarządzanie sytuacjami kryzysowymi
6. Problemy związane z efektywnym zarządzaniem wiedzą, innowacyjnością, przepływem informacji i komunikacją interpersonalną.
7. Analiza przypadku, projektowanie działań zaradczych
Zdobycie wiedzy z zakresu różnorodnych problemów w zarządzaniu ludźmi.
Orientacja w rzeczywistych problemach w organizacjach przy zastosowaniu opisów autentycznych przypadków
Nabycie umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów w organizacji poprzez diagnozowanie i kreowanie skutecznych rozwiązań.
Umiejętność radzenia sobie z sytuacjami trudnymi w organizacji, podejmowania decyzji zarządczych
Drucker, P.F. (1992). Innowacja i przedsiębiorstwo. Praktyka i zasady. Warszawa: PWE.
Evans, Ch. (2005). Zarządzanie wiedzą. Warszawa: PWE.
Mikuła, B. (2005). Geneza, przesłanki i istota zarządzania wiedzą. W: K. Perechuda (red.), Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie (s. 1136). Warszawa: PWN.
Perechuda, K. (red.), (2005). Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie. Warszawa: PWN.
Stoner, J.A.F., Freeman, R.E., Gilbert, JR. D.R. (2001). Kierowanie. Warszawa: PWE.
Psychologia Pracy i Organizacji (Work and Organizational Psychology – WOP) to obszar psychologii, który zajmuje się wykorzystaniem metod, wyników badań i praw psychologii do rozwiązywania problemów
pojawiających się w miejscu pracy
Obszary zainteresowań stanowią: Praca / Organizacja / Zarządzanie
Specjalista psychologii pracy i organizacji posiada kompetencje z zakresu m.in. komunikacji interpersonalnej, funkcjonowania zespołów, diagnostyki, rozwiązywania konfliktów, negocjacji, motywowania do pracy, oceniania,
rekrutacji i selekcji kadr, przywództwa, analizy pracy, szkoleń.
Misją absolwenta naszego profilu jest troska o godzenie interesów ludzi – członków organizacji i organizacji jako całości w oparciu o wiedzę psychologiczną i praktyczne umiejętności badania i kształtowania pracy oraz jej
środowiska.
Możliwości zatrudnienia: Działy kadr firm, przedsiębiorstw, banków - specjalista d/s zarządzania zasobami ludzkimi, szkoleń; Firmy doradztwa personalnego - specjalista ds. selekcji i rekrutacji; Firmy doradztwa
organizacyjnego i szkoleń; Powiatowe Urzędy Pracy - doradca zawodowy; Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne - doradca zawodowy; Urzędy Miejskie - specjalista do spraw personelu; Centrum Adaptacji Zawodowej doradca zawodu, specjalista d/s szkoleń; Działalność we własnej firmie... itd.
PROFIL ZAWODOWY PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZO – KLINICZNA DZIECI I MŁODZIEŻY
ROK STUDIÓW
NAZWA OGÓLNA BLOKU
SEMESTR
PRZEDMIOTÓW
STUDIÓW
FORMA ZAJĘĆ
NAZWA SZCZEGÓŁOWA PRZEDMIOTU
TREŚCI KSZTAŁCENIA. EFEKTY KSZTAŁCENIA.
BAZOWA LITERATURA
PSYCHOLOGICZNA ANALIZA WSPÓŁCZESNYCH ŚRODOWISK WYCHOWAWCZYCH
5
30 (30W) Ćw.
 Zmiana modelu rodziny na przestrzeni przemian społecznych
 Systemowe spojrzenie na relacje dziecko – środowisko: rodzina, żłobek, przedszkole, szkoła, inne instytucje opiekuńcze, wychowawcze,
wspierające, środowisko wirtualne. Rola osób znaczących.
 Rola psychologa w instytucjach opiekuńczo-wychowawczych.
Orientacja w modelach badań środowisk wychowawczych. Poznanie zadań psychologa w różnych instytucjach.
Plopa, M. (2003). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
de Barbaro, B. (red.). (2004). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ.
Satir, V. (2000). Rodzina. Tu powstaje człowiek. Gdańsk: GWP.
Dembo, M., H. (1997).Stosowana psychologia wychowawcza. Warszawa: WSiP.
Janowski, A. (1999). Uczeń w teatrze życia szkolnego. Warszawa: WSiP.
PROBLEMY ROZWOJOWE, WYCHOWAWCZE I KLINICZNE DZIECI I MŁODZIEŻY W ŚWIETLE FUNKCJONOWANIA
RODZINY I ŚRODOWISK POZARODZINNYCH
III
Obszar zastosowań
psychologii
wychowawczo-klinicznej
dzieci i młodzieży
6
30 (15W) W.
 Przegląd problemów i zaburzeń rozwojowych.
 Przegląd problemów i zaburzeń rozwojowo – wychowawczych.
 Klasyfikacja problemów i zaburzeń wg ICD-10.
 Zaburzenia afektywne u dzieci.
 Zaburzenia zachowania.
 Specyfika rodziny dysfunkcyjnej.
 Rodzinny, pozarodzinny i rozwojowy kontekst problemów wychowawczo- klinicznych dzieci i młodzieży.
Uzyskanie wiedzy o przyczynach i obrazie klinicznym wybranych zaburzeń. Umiejętność rozpoznawania zwiastunów problemów
wychowawczych.
Kendall, P., C. (2004). Zaburzenia dzieciństwa i adolescencji. Mechanizmy zaburzeń i techniki terapeutyczne dla praktyków i rodziców.
Gdańsk: GWP.
Pużyński, S., Wciórka, J. (2000). ICD-10. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Kraków: Wyd. VESALIUS.
Wolańczyk, T., Komender, J. (2005).Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Carson, R., C., Butcher, J., N., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bogdanowicz, M. (1985). Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa: WSiP.
PSYCHOSPOŁECZNE PROBLEMY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY
6
30 (15W) Ćw.
6
30 (15W)
Lab.
 Jednostki kliniczne niepełnosprawności (np. mózgowe porażenie dziecięce, autyzm, niepełnosprawność intelektualna).
 Środowiska wychowawcze, opiekuńcze, edukacyjne, terapeutyczne, zawodowe – analiza z perspektywy realizacji potrzeb
niepełnosprawnych – dzieci i młodzieży.
 Specyficzne problemy sytuacji życia codziennego rodziców i opiekunów dzieci niepełnosprawnych.
Poznanie psychologicznych następstw uszkodzeń mózgu (jednostki niepełnosprawności). Orientacja w specyficznych technikach
diagnostycznych rodziny i dziecka. Rozpoznawanie problemów i potrzeb osób wspierających niepełnosprawnych. Orientacja w ofercie
placówek udzielających pomocy i wsparcia (np. stowarzyszenia, organizacje pozarządowe i inne).
Maciarz, A. (red.). (1999). Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Pisula, E. (2005). Małe dziecko z autyzmem. Warszawa: PWN.
Obuchowska, I. (red.). (2005). Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: WSiP.
ANALIZA STUDIÓW PRZYPADKÓW W ŚWIETLE WYBRANYCH PROBLEMÓW WYCHOWAWCZO- KLINICZNYCH
 Zdobywanie pierwszych umiejętności: rozmowa, wywiad, obserwacja, stawianie hipotez diagnostycznych.
 Studia przypadków:
dziecko z zaburzeniami neurorozwojowymi
dziecko z zaburzeniami społeczno – emocjonalnymi
dziecko z zaburzeniami psychosomatycznymi
dziecko z zaburzeniami zachowania
dziecko z zaburzeniami mowy
dziecko z zaburzeniami psychotycznymi
dziecko z trudnościami edukacyjnymi
 Analiza kontekstu rodzinnego i edukacyjnego.
Uzyskanie kompetencji w zakresie formułowania hipotez i wniosków diagnostycznych. Uzyskanie umiejętności prowadzenia rozmowy,
wywiadu i obserwacji.
Kisch, A., Pauli, S. (2004). Co się dzieje z moim dzieckiem. Zaburzenia rozwoju ruchowego i postrzegania. Warszawa: PZWL.
Morrison J. (2002). Kiedy objawy psychiczne maskują choroby ciała, Gdańsk: GWP
Goodman, R., Scott, S. (2000). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: PZWL.
Namysłowska, I. (2007). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa, PZWL.
DIAGNOZA KLINICZNO – WYCHOWAWCZA WYBRANYCH OBSZARÓW FUNKCJONOWANIA DZIECI I MŁODZIEŻY
IV
Diagnoza i interwencja
w psychologii
wychowawczo-klinicznej
dzieci i młodzieży.
7
30 (30W)
Ćw




Diagnoza wybranych zasobów osobistych i środowiskowych.
Zasady diagnozowania i opiniowania na potrzeby rodziny oraz różnych instytucji.
Podejście systemowe w diagnozie.
Diagnoza wybranych systemów (np. rodzinnego, szkolno - klasowego).
Nabywanie umiejętności zaplanowania i prowadzenia diagnozy. Nabywanie umiejętności analizowania i interpretowania danych
diagnostycznych w modelu poznawczo- behawioralnym i systemowym.
Jarosz, E. , Wysocka, E. (2006). Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania. Warszawa: Wydawnictwo
Akademickie Żak.
Paluchowski, J., W. (2001). Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Stemplewska- Żakowicz, K., Paluchowski, W., J. (2008). Podstawy diagnozy psychologicznej. W: Strelau, J., Doliński, D. (red.).
Psychologia. Gdańsk: GWP.
SPECYFIKA DIAGNOZY I INTERWENCJI PSYCHOLOGICZNEJ W OKRESIE DZIECIŃSTWA I ADOLESCENCJI
8
30 (15W)
W.
 Specyfika diagnozy w odniesieniu do okresu dzieciństwa i adolescencji.
 Podejścia diagnostyczne.
 Struktura, etapy postępowania diagnostycznego.
 Etyka postępowania diagnostycznego.
 Rodzaje oddziaływań psychologicznych w okresie dzieciństwa i adolescencji (poradnictwo, pomoc, opieka, terapia).
 Adresaci pomocy psychologicznej.
 Właściwe miejsca udzielania pomocy.
 Wskazania do pomocy i terapii.
Nabywanie umiejętności łączenia danych diagnostycznych uzyskanych z różnych źródeł z wyborem rodzaju interwencji. Umiejętności i
kompetencje w stosowaniu metod pomocy psychologicznej dla osób i grup.
Dołęga, Z. (red.). (2006). Diagnoza psychologiczna dzieci w wielu przedszkolnym. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
John – Borys, M. (red.) (1997). Wybrane metody diagnozowania i prognozowania rozwoju dzieci do lat 3. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Tyszkowa, M. (1981). Diagnoza psychologiczna dla celów wychowawczych. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Sęk, H., Brzezińska, A. (2008). Podstawy pomocy psychologicznej. W: Strelau, J, Doliński, D. (red.). Psychologia. Gdańsk: GWP.
WYBRANE METODY I TECHNIKI DIAGNOZY I TERAPII
8
30 (15W)
Lab.
 Narzędzia diagnozy indywidualnej (zasoby i deficyty).
 Narzędzia diagnozy kontekstu rozwojowego i środowiskowego (zasoby i deficyty).
Nabywanie umiejętności właściwego ze względu na sformułowaną hipotezę diagnostyczną doboru narzędzi diagnostycznych. Uzyskanie
kompetencji w interpretowaniu oraz integrowaniu danych pochodzących z różnych źródeł.
Frydrychowicz, A., Koźniewska, E., Sobolewska, M., Zwierzyńska, E. (2004). Testy psychologiczne i pedagogiczne w poradnictwie.
Przewodnik metodyczny. Warszawa: CMP PP.
Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K. (2006). Skala inteligencji Wechslera dla dzieci (WISC-R) w praktyce psychologicznej. Warszawa: PWN.
Jarosz, E. , Wysocka, E. (2006). Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania. Warszawa: Wydawnictwo
Akademickie Żak.
PROMOWANIE OPTYMALNEGO ROZWOJU
V
Promocja - profilaktyka
– korekcja w psychologii
wychowawczo-klinicznej
dzieci i młodziezy
9
30 (30W)
Ćw.




Profilaktyka zdrowia psychicznego.
Profilaktyka uzależnień.
Tworzenie warunków ku pełni zdrowia psychicznego człowieka (rozwijanie zasobów).
Konstruowanie programów profilaktycznych.
Orientacja w działaniach profilaktycznych na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Rozpoznawanie i stymulowanie zasobów
osobistych i środowiskowych.
John-Borys, M., Dołęga, Z. (red.) (2006). Z badań nad zdrowiem psychicznym uczniów. Wstęp do działań profilaktycznych szkoły.
Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Gaś, Z., B. (1999). Młodzieżowe programy wsparcia rówieśniczego. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
Grzelak, J., Ł., Sochocki, M., J. (red.) (2001). Ewaluacja profilaktyki problemów dzieci i młodzieży, Warszawa : IPiN, PTP.
METODY WSPOMAGANIA ZABURZONEGO ROZWOJU ORAZ METODY TERAPII
 Podstawy i zasady wczesnej interwencji.
 Metody terapii wybranych zaburzeń rozwoju lub funkcjonowania psychospołecznego.
9
30 (30W)
Lab.
Znajomość zasad i metod wczesnej interwencji. Umiejętność stosowania wybranych metod terapii zaburzeń funkcjonowania
psychospołecznego.
Bogdanowicz, M. (1985). Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa: WSiP.
Seligman, M. (1997). Optymistyczne dziecko. Poznań: Wydawnictwo MEDIA RODZINA.
Pennock, K. (1992). Ratowanie dzieci z uszkodzeniami mózgu. Toruń: Wydawnictwo Booskinista.
Carr, J. (1984). Pomoc dziecku upośledzonemu. Warszawa: PZWL.
Kamińska – Reyman, J. (1996). Gdy pomoc jest warunkiem istnienia. W: Popiołek, K. Psychologia pomocy. Katowice: Skrypty UŚ nr 517.
PROFIL ZAWODOWY PSYCHOLOGIA ZDROWIA I JAKOŚCI ŻYCIA
ROK
STUDIÓW
NAZWA OGÓLNA BLOKU
PRZEDMIOTÓW
SEMESTR
STUDIÓW
FORMA ZAJĘĆ/
wymiar dz. i (wiecz.)
NAZWA SZCZEGÓŁOWA PRZEDMIOTU
Treści i efekty kształcenia
Bazowa literatura
CZŁOWIEK WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI
5
III
ĆW. 30 (30w)
Obszar zastosowań
psychologii zdrowia i
jakości życia
1. Charakterystyka „współczesności” pod kątem źródeł wyzwań/zagrożeń
 technicyzacja;
 wirtualizacja rzeczywistości
 implozja czasu i przestrzeni
 intensywność przyrostu wiedzy
 przyspieszenie tempa zmian
 zmiana obszarów ryzyka
2. Identyfikacja wyzwań i zagrożeń
 zmiany systemów wartości w obrębie kultur, w sytuacji „podaży sensów”
 przekształcanie się wzorów relacji społecznych i interpersonalnych
 wysiłek kształtowania poczucia własnej tożsamości; „ja” wielorakie
 „uprzedmiotawianie” podmiotu
 indywidualna kontrola ryzyka
 medykalizacja cierpienia
 technicyzacja mentalności
3. Odkrywanie mechanizmów zależności pomiędzy nadmiernym obciążeniem psychicznym a chorobą, pomiędzy (bez)refleksyjnym
uczestnictwem w cyklu życia a poczuciem (dys)satysfakcji i/lub (nie)spełnienia.
4. Poszukiwanie czynników warunkujących dobre zdrowie; poczucie szczęścia, możliwość doświadczania sensu.
Wiedza, która staje się użytecznym narzędziem konstruowania programów badawczych, profilaktycznych, terapeutycznych, a także
praktycznych działań psychologicznych, których celem (ostatecznym lub cząstkowym) jest wspomaganie doświadczania sensownego życia.
Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność. Wydawnictwo Literackie, Kraków
Carson, R.,C.; Butcher, J.,N.; Mineka, S. (2006). Psychologia zaburzeń. Człowiek we współczesnym świecie. GWP, Gdańsk
Eriksen, T.,H. (2003). Tyrania chwili. PIW, Warszawa
Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. PWN, Warszawa
Kubacka-Jasiecka, D. (2002). Człowiek wobec zmiany: rozważania psychologiczne. Wydawnictwo UJ, Kraków
Wosińska, W. (2008). Oblicza globalizacji. SAW Smak Słowa,
PSYCHOSOMATYKA
WYKŁAD 30 (15w)
6
1. Relacje pomiędzy stresem a chorobą.
 analiza związków między czynnikami psychicznymi a objawami somatycznymi na wybranych przykładach zaburzeń
psychosomatycznych.
2. Czynniki ryzyka choroby wieńcowej i zawału serca.
 oddziaływania psychologiczne w rehabilitacji pacjentów po zawale.
3. Biologiczne i psychologiczne uwarunkowania oraz konsekwencje chorób nowotworowych.
 wykorzystanie zależności psychoneuroimmunologicznych w onkologii.
4. Zagadnienia psychosomatyczne w alergologii.
 mechanizmy psychiczne związane z powstawaniem i przebiegiem astmy oskrzelowej.
5. Psychodermatozy.
 udział czynników psychicznych w powstawaniu i utrzymywaniu się objawów dermatologicznych.
6. Przegląd innych zaburzeń psychosomatycznych
Zdobycie wiedzy na temat biologicznych i psychologicznych czynników ryzyka chorób i zaburzeń psychosomatycznych oraz ich konsekwencji
psychospołecznych.
Rozumienie mechanizmów leżących u podłoża powstawania chorób psychosomatycznych.
Poznanie możliwości praktycznego wykorzystania wiedzy psychologicznej w zapobieganiu, leczeniu i rehabilitacji zaburzeń
psychosomatycznych.
Uwrażliwienie na zagadnienia etyczne związane z działalnością psychologa na pograniczu psychologii i medycyny.
Kształtowanie postawy współpracy i współdziałania z szeroko rozumianym środowiskiem, mającym wpływ na powstawanie problemów o
podłożu psychosomatycznym.
Carson, R. C., Butcher, J. N. i Mineka, S. (2003): Psychologia zaburzeń. vol. 1, s. 403-420, s. 439-488. GWP, Gdańsk
Choroba niedokrwienna serca. Psychologiczne aspekty leczenia i zapobiegania. Wrześniewski K., Włodarczyk D. (2004) (red.) GWP,
Gdańsk
Heszen I., Sęk H. (2007): Psychologia zdrowia. PWN, Warszawa
Schier K. (2005). Bez tchu i bez słowa. GWP, Gdańsk
Sheridan C. L., Radmacher S. A. (1998): Psychologia zdrowia. Wyzwanie dla biomedycznego modelu zdrowia. IPZ, PTP, Warszawa
Wrześniewski K. (2000): Psychologiczne uwarunkowania powstawania i rozwoju chorób somatycznych. W: Psychologia. Podręcznik
akademicki J. Strelau (red.), tom 3. GWP, Gdańsk
SOMATOPSYCHOLOGIA
Styl życia a zdrowie i choroba
 sposoby ujmowania zdrowia i choroby
 zachowania pro i antyzdrowotne
 wyznaczniki zdrowego stylu życia
 zdrowie osoby a zdrowie publiczne
2. Macierzyństwo i ojcostwo w ujęciu biopsychospołecznym
 zmiany fizjologiczne, psychologiczne i społeczne w okresie ciąży, porodu i połogu
 opieka nad dzieckiem zdrowym
3. Relacja lekarz-pacjent i jej wpływ na przebieg diagnozowania, leczenia i rehabilitacji
 udział w badaniach kontrolnych i profilaktycznych
 poszukiwanie profesjonalnej pomocy
 efekt placebo
 podstawowe błędy jatrogenne
 rola medycyny alternatywnej
4. Wieloaspektowe podejście do zjawiska bólu
 fizyczny, psychiczny, duchowy i społeczny wymiar bólu
 rodzaje bólu i ich leczenie
5. Praca z pacjentem chirurgicznym
 przygotowanie pacjenta do operacji
 chirurgia naprawcza i estetyczna
 psychospołeczne, prawne i etyczne aspekty zabiegów transplantacyjnych
6. Człowiek chory terminalnie. Zjawisko umierania i śmierci.
7. Psychospołeczne aspekty niepełnosprawności fizycznej.
8. Karta Praw Pacjenta
Poznanie dróg wpływu sfery somatycznej na sfery: psychiczną i społeczną.
Zdobycie wiedzy z zakresu relacji lekarz-pacjent i umiejętności praktycznego jej zastosowania w pracy terapeutycznej i szkoleniowej.
Umiejętność praktycznego wykorzystania wiedzy psychologicznej w pracy z człowiekiem zdrowym, chorym somatycznie i umierającym.
1.
ĆW. 30 (15w)
Bishop G.D. (2000): Psychologia zdrowia. Zintegrowany umysł i ciało. Wydawnictwo Astrum, Wrocław
Dolińska – Zygmunt G. (2001)(red): Podstawy psychologii zdrowia. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Heszen I., Sęk, H. (2007): Psychologia zdrowia. PWN, Warszawa
Heszen I., Życińska J.(2008)(red.): Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji. Academica, Warszawa
Salomon P. (2002): Psychologia w medycynie. GWP, Gdańsk
TRENING INTERPERSONALNY
LAB. 30 (15w)
1.
Udział w procesie grupowym
 doświadczanie siebie oraz własnego funkcjonowania w grupie
 praktyczne uczestnictwo w procesie grupowym
 ćwiczenie umiejętności identyfikacji ról grupowych oraz ich znaczenia dla rozwoju procesu grupowego
 rozpoznawanie faz rozwoju grupowego
2. Praktyczne ćwiczenie różnych umiejętności interpersonalnych
Umiejętność współpracy w grupie.
Umiejętność przyjmowania informacji zwrotnych.
Rozpoznanie własnej roli grupowej.
Grzesiuk L., Trzebińska E., (1978): Jak ludzie porozumiewają się, Nasza Księgarnia, Warszawa
Praszkier R., Różycki A. (1983): Bliskie spotkania. Rzecz o treningu grupowym, Nasza Księgarnia, Warszawa.
Zaborowski Z. (1997): Trening interpersonalny. Podstawy teoretyczne – procesy – techniki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
METODY DIAGNOZY I POMIARU W PSYCHOLOGII ZDROWIA I JAKOŚCI ŻYCIA
Prezentacja i praktyczne wykorzystanie metod kwestionariuszowych wykorzystywanych w obszarze psychologii zdrowia i jakości
życia.
2. Poczucie koherencji jako centralny konstrukt salutogenezy. Narzędzia mierzące poczucie koherencji:
 Kwestionariusz Orientacji Życiowej dla Dorosłych (SOC -29);
 Kwestionariusz Poczucia Koherencji dla Młodzieży (SOC -13 M) w polskiej adaptacji Jelonkiewicz, Kosińskiej-Dec i
Zwolińskiego.
3. Konceptualizacja zdrowia w modelu biopsychospołecznym. Zdrowie subiektywne i obiektywne; sposoby rozumienia zdrowia. Metody
pomiarowe:
 Ocena zdrowia psychicznego kwestionariuszami Goldberga (GHQ -12 i GHQ – 28);
 Lista Kryteriów Zdrowia (LKZ) autorstwa Juczyńskiego.
 Kwestionariusz Percepcji Zdrowia autorstwa Januszka, Mateusiak, Gwozdeckiej-Wolniaszek.
4. Prozdrowotna rola poczucia własnej skuteczności i umiejscowienia kontroli zdrowia. Narzędzia wykorzystywane do pomiaru
przekonań i oczekiwań w sprawach zdrowotnych:
 Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES) w polskiej wersji Schwarzera, Jerusalema i Juczyńskiego;
 Wielowymiarowa Skala Umiejscowienia Kontroli Zdrowia – MHLC w polskiej adaptacji Juczyńskiego.
5. Optymizm i nadzieja a zdrowie.
 Dyspozycyjny optymizm w koncepcji Scheiera i Carvera i jego pomiar przy wykorzystaniu Testu Orientacji Życiowej (LOT – R)
w polskiej adaptacji Juczyńskiego i Poprawy.
 Kwestionariusz do badania nadziei podstawowej BHI-12 autorstwa Trzebińskiego i Zięby.
6. Narzędzia do pomiaru innych czynników pozostających w istotnym związku ze zdrowiem
 Inwentarz Zachowań Zdrowotnych (IZZ) autorstwa Juczyńskiego;
 Skala Kontroli Emocji (CECS) w adaptacji Juczyńskiego;
 Skala Satysfakcji z Życia (SWLS) w adaptacji Juczyńskiego.
7. Indywidualne wyznaczniki i przebieg procesu radzenia sobie ze stresem.
8. Pomiar stylów radzenia sobie:
 MBSS - Skala Stylu Zachowania S. Miller (prezentacja wersji oryginalnej i polskiej adaptacji przeprowadzonej w zespole pod
kierunkiem Heszen-Niejodek);
 Kwestionariusz CISS Endlera i Parkera w adaptacji Szczepaniaka, Wrześniewskiego i Strelaua).
 Podstawy teoretyczne i budowa Kwestionariusza ABI – R autorstwa H.W. Krohne’a.
9. Ocena jednostki jako kryterium wystąpienia stresu.
 Eksperymentalna wersja Kwestionariusza Oceny Sytuacji autorstwa Wrześniewskiego, Jakubowskiej-Wineckiej i Włodarczyk
10. Prezentacja różnych adaptacji kwestionariusza do pomiaru radzenia sobie ze stresem
 The Ways of Doping Questionnaire (WCQ) S. Folkman i R. Lazarusa.
1.
IV
Diagnostyka i
interwencja w
psychologii zdrowia i
jakości życia
7
ĆW 30 (30w).
Umiejętność korzystania z testów psychologicznych w diagnozie i badaniach empirycznych prowadzonych w obszarze psychologii
zdrowia.
Antonovsky A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak sobie radzić ze stresem i nie zachorować. Fundacja IPiN, Warszawa
Juczyński Z. (2001): Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. PTP, Warszawa
Makowska Z., Merecz D. (2001). Polska adaptacja kwestionariuszy ogólnego stanu zdrowia Davida Goldberga: GHQ – 12 i GHQ – 28. W:
Ocena zdrowia psychicznego na podstawie badań kwestionariuszami Davida Goldberga. Podręcznik dla użytkowników
Kwestionariuszy GHQ – 12 i GHQ – 28. Instytut Medycyny Pracy, Łódź.
Strelau J., Jaworowska A., Wrześniewski K. Szczepaniak P.(2005). Podręcznik do Kwestionariusza radzenia sobie w sytuacjach stresowych
(CISS) Endlera i Parkera. PTP, Warszawa
Trzebiński J., Zięba M. (2003). Kwestionariusz Nadziei Podstawowej - BHI-12. Podręcznik. PTP, Warszawa
WPROWADZENIE DO PSYCHOTERAPII
1.
2.
WYKŁAD 30 (15w)
3.
Prezentacja podstawowych zagadnień z zakresu psychoterapii
 istota i zasadnicze cele psychoterapii
 rodzaje psychoterapii
 obszary praktycznych zastosowań psychoterapii
 etapy i elementy procesu terapeutycznego
 czynniki leczące w psychoterapii
Prezentacja założeń teoretycznych, na których oparte są cztery podstawowe nurty psychoterapeutyczne:
 psychoanalityczny
 poznawczo-behawioralny
 humanistyczno – egzystencjalny
 interakcyjno – systemowy.
Prezentacja podstawowych technik psychoterapeutycznych oraz metod pracy stosowanych w ramach poszczególnych nurtów.
Znajomość podstawowych zagadnień z zakresu psychoterapii
Znajomość założeń teoretycznych leżących u podstaw czterech głównych nurtów psychoterapeutycznych.
Znajomość podstawowych technik psychoterapeutycznych oraz metod pracy stosowanych w ramach poszczególnych nurtów.
Czabała J. Cz. (2006): Czynniki leczące w psychoterapii. PWN, Warszawa
Grzesiuk L. (2000)(red.): Psychoterapia. Szkoły, zjawiska, techniki i specyficzne problemy. PWN, Warszawa
Grzesiuk L. (2005)(red.): Psychoterapia. Teoria. Wydawnictwo Eneteia, Warszawa
Prochaska J.O., Norcross J.C. (2006): Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna. IPZ, Warszawa
8
ZASTOSOWANIE PSYCHOTERAPII W PRAKTYCE
1.
2.
3.
4.
5.
LAB 30 (15w).
Prezentacja podstawowych technik psychoterapeutycznych oraz metod pracy stosowanych w ramach poszczególnych nurtów.
Analiza studiów przypadku.
Ćwiczenie praktycznych umiejętności w zakresie stosowania wybranych technik psychoterapeutycznych.
Aspekty etyczno-prawne wykonywania zawodu psychoterapeuty.
Prezentacja możliwości szkoleń podyplomowych w zakresie psychoterapii w Polsce.
Umiejętność korzystania z niektórych technik terapeutycznych.
Znajomość uregulowań prawnych wykonywania zawodu psychoterapeuty ze szczególnym uwzględnieniem wymiaru etycznego
Orientacja w możliwościach szkoleń podyplomowych w zakresie psychoterapii w Polsce oraz warunków uzyskiwania certyfikatów w
Polskim Towarzystwie Psychologicznym i Polskim Towarzystwie Psychiatrycznym.
Grzesiuk L. (2005)(red.): Psychoterapia. Praktyka. Wydawnictwo Eneteia, Warszawa
Grzesiuk L. (2005)(red.): Psychoterapia. Badania i szkolenie. Wydawnictwo Eneteia, Warszawa
Prochaska J.O., Norcross J.C. (2006): Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna. IPZ, Warszawa
METODY POPRAWY JAKOŚCI ŻYCIA W CYKLU ŻYCIA
1.
V
Promocja – profilaktyka
– korekcja
9
ĆW 30 (30w).
2.
3.
4.
5.
Pozytywne uwarunkowania zdrowia i poczucia satysfakcji z życia
 adekwatne zaspokajanie potrzeb i umiejętność ich rozpoznawania
 rozwój zasobów osobistych i społecznych
 wyznaczniki szczęścia i dobrostanu psychicznego człowieka oraz możliwość ich kształtowania
 społeczne i kulturowe uwarunkowania zdrowia i dobrego samopoczucia
Odniesienie najnowszych trendów psychologii zdrowia do człowieka zdrowego.
Perspektywy wykorzystania paradygmatu salutogenetycznego w praktyce
 rozwijanie kompetencji osobistych
 budowanie i wzmacnianie zasobów indywidualnych i środowiskowych
 nauka konstruktywnego radzenia sobie ze stresem
 podnoszenie jakości życia w cyklu życia
Promocja zdrowia, programy profilaktyczne oraz zasady ich konstruowania w kontekście określonego odbiorcy.
Promowanie własnych usług przez psychologów zdrowia
Wiedza dotycząca uwarunkowań i wyznaczników jakości życia.
Praktyczne umiejętności poprawy jakości życia na przestrzeni życia i w różnych sytuacjach życiowych.
Praktyczne umiejętności promowania zdrowia i konstruowania programów profilaktycznych.
Czapiński J.(2005)(red.): Psychologia pozytywna. PWN, Warszawa
Hawkins J.D., Nederhood B.(1994): Podręcznik ewaluacji programów profilaktycznych. Instytut Psychiatrii i Neurologii, PTP, Pracownia
Wydawnicza, Warszawa-Olsztyn
Heszen I., Życińska J.(2008)(red.): Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji. Academica, Warszawa
Karski J.B.(1999)(red.): Promocja zdrowia. Wydawnictwo Ignis, Warszawa
Obuchowski K.(2000): Galaktyka potrzeb. Wyd. Zysk I S-ka, Poznań
Smółka P.(2008): Kompetencje społeczne. Wolters Kluwer Polska, Kraków
COACHING
Zrozumienie istoty coachingu, jako narzędzia zmiany rozwojowej
 definicja coachingu i standardy praktyki coachingowej według ICF (International Coach Federation)
 kodeks etyki coacha
 profil kompetencji coacha
 poznanie różnorodnych modeli coachingu
 co łączy coaching z innymi formami oddziaływań psychologicznych
 cele coachingu
 coaching jako przejaw postmodermizmu
 zrozumienie mechanizmów zmiany psychologicznej
2. Trening podstawowych umiejętności coachingowych
 zawieranie kontraktu coachingowego
 planowanie sesji inicjującej
 umiejętności związane z realizacją celów coachingowych
 umiejętności związane z odkrywaniem tożsamości Klienta
 umiejętności związane z coachingiem relacji i systemu
3. Planowanie ścieżki kariery
 system szkoleń w obszarze coachingu
 system certyfikacji dla Czachów
Wiedza z zakresu coachingu
Znajomość standardów pracy coacha i systemów certyfikacji coachingowej na świecie
Posiadanie podstawowych umiejętności w zakresie prowadzenia sesji coachingowych
1.
LAB.30 (30w)
Allen D. B., Allen D. W. (2006): Formuła 2+2. Skuteczny coaching. Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa
Leonard T. J. (2005): Coach U's Essential Coaching Tools: Your Complete Practice Resorce. John Wiley&Sons, New Jersey
Luecke R. (Harvard Business Essentials)(2006): Coaching i mentoring. Jak rozwijać największe talenty i osiągać lepsze wyniki.
Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa
O'Neill M. B.(2005): Coaching dla kadry menedżerskiej. Siła i wrażliwość coacha w systemowym podejściu do problemów w zarządzaniu.
Dom Wydawniczy Rebis, Poznań
Whitworth L., Kimsey-House K., Kimsey-House H., Sandahl P.(2007): Co-Active Coaching. New skills for coaching people toward
success in work and life. Davies-Black Publishing, California
PROFIL ZAWODOWY PSYCHOLOGIA KLINICZNA CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
ROK STUDIÓW
NAZWA OGÓLNA BLOKU
SEMESTR
PRZEDMIOTÓW
STUDIÓW
FORMA ZAJĘĆ
NAZWA SZCZEGÓŁOWA PRZEDMIOTU
TREŚCI KSZTAŁCENIA. EFEKTY KSZTAŁCENIA.
BAZOWA LITERATURA
ZABURZENIA ZACHOWANIA, OSOBOWOŚCI I ZABURZENIA LĘKOWE
5
30 (30W) Ćw.
 Problematyka choroby psychicznej, zaburzeń osobowości i zaburzeń lękowych w świetle paradygmatów współczesnej psychiatrii i
psychologii klinicznej-definiowanie charakterystyka głównych założeń modelu: typologicznego, dynamicznego, opisowego,
systemowego
 Zaburzenia osobowości- zespoły kliniczne zaburzeń w dawnych i współczesnych klasyfikacjach psychiatrycznych na przykładzie DSM
III, IV, ICD – 10. Szczegółowa prezentacja zaburzeń.
 Koncepcje zaburzeń lękowych. Przyczyny psychospołeczne, biologiczne
Prezentacja teoretycznych podstaw rozumienia zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych w psychologii klinicznej, psychiatrii.
Szczegółowa analiza mechanizmu powstawania zaburzeń
Milton T., Davis R. (2005). Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie. Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia PTP.
Garson R.,Butcher J., Mineka S.(2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk. GWP
Cierpiałowska L.(2004). Psychologia zaburzeń osobowości. Poznań. Wyd. Naukowe UAM
Sęk H.(2007). Psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. naukowe PWN
Rachman S.(2005). Zaburzenia lękowe. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańsk. GWP
PRZEDMIOT I STRUKTURA PSYCHOLOGII KLINICZNEJ. ZAKRES ZASTOSOWAŃ PSYCHOLOGII KLINICZNEJ
III
Obszar zastosowań
psychologii klinicznej
człowieka dorosłego
6
30 (15W)
W.
 Psychologia kliniczna jako dziedzina stosowana. Dynamika rozwoju, aktualne tendencje. Pojecie normy i patologii w psychologii
klinicznej i psychiatrii.
 Pojęcie sytuacji trudnej i stresu w świetle literatury psychologicznej i psychiatrycznej. Uraz psychiczny jako szczególny rodzaj sytuacji
trudnej. Charakterystyka zdarzeń traumatycznych w życiu jednostki, symptomatologia i psychologiczne mechanizmy rozwoju stresu
pourazowego. Kryzys i jego główne przejawy w życiu człowieka. Odporność psychiczna.
 Praca z objawem psychopatologicznym-główne trendy w procesie udzielania pomocy osobom doświadczającym lęku jawnego i
konwersyjnego.
 Zastosowanie wybranych elementów pomocy psychologicznej w różnych zaburzeniach psychicznych (zaburzenia nerwicowe,
osobowości, psychozy)
Uzyskanie wiedzy o przyczynach i obrazie klinicznym wybranych zaburzeń. Umiejętność rozpoznawania zwiastunów problemów
klinicznych. Psychologiczne aspekty pomocy w różnych zaburzeniach psychicznych
Aleksandrowicz J. (2002).Psychopatologia zaburzeń nerwicowych i osobowości. Kraków. Wyd, Naukowe UJ.
Caplan H., Sadoch B.J. (1995). Psychiatria kliniczna. Wrocław. Wyd.Urban-Partner
Carson, R. Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk: GWP
Rosenhan D.L.Seligman M.E. (1994). Psychopatologia. T.I, II. Warszawa. Wyd. Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
Sęk H. (2007). Psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. naukowe PWN.
ZABURZENIA SPOWODOWANE UŻYWANIEM ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH
6
30 (15W)
Ćw.
 Nadużywanie i uzależnienie od substancji psychoaktywnych-obraz kliniczny. Koncepcje i modele uzależnienia. Uwarunkowania
biologiczne, psychologiczne, społeczne.
 Alkoholizm jako choroba. Modele i koncepcje przyczyn uzależnienia. Obraz kliniczny uzależnienia od alkoholu. Mechanizm
uzależnienia fizjologicznego, mechanizm uzależnienia psychologicznego.
 Pomoc psychologiczna i profilaktyka uzależnień. Terapia Uzależnień, grupy samopomocowe. Farmakoterapia.
 Problemy współuzależnienia.
Poznanie obrazu klinicznego i mechanizmów uzależnienia od alkoholu. Rozpoznawanie problemów i potrzeb osób uzależnionych od
alkoholu i współuzależnionych. Orientacja w obszarze pomocy psychologicznej udzielanej alkoholikom i ich rodzinom oraz w ofercie
placówek udzielających pomocy i wsparcia osobom uzależnionym i członkom ich rodzin.
Cierpiałowska L.(2000). Alkoholizm. Przyczyny, leczenie, profilaktyka. Poznań. Wyd. Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza
Cierpiałowska L.(red.)(2006c). Oblicza współczesnych uzależnień. Poznań. Wyd.Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza
.Mellibruda J., Sobolewska Z. (2006).Integracyjna psychoterapia uzależnień. Teoria i praktyka. Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia
Sęk H. (2007). Psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. naukowe PWN.
Seligmann M., Walker E.F., Rosenhan D.L.(2003). Psychopatologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka
ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE I ZABURZENIA AFEKTYWNE
6
30 (15W)
Lab.
 Schizofrenia - obraz kliniczny schizofrenii. Psychologiczne mechanizmy schizofrenii (procesy poznawcze, dynamika emocji,
indywiduacja i tożsamość). Klasyczne postaci schizofrenii. Przyczyny (czynniki biologiczne, psychospołeczne, społeczno-kulturowe).
Aspekty terapii i rehabilitacji.
 Zaburzenia afektywne. Zespół depresyjny, zespół maniakalny - kryteria diagnostyczne, obraz kliniczny. Koncepcje i modele
mechanizmu i patogenezy zaburzeń afektywnych (modele biologiczne, psychoanalityczne koncepcje zaburzeń nastroju, koncepcje
poznawczo-behawioralne, modele podatności na stres, podejście interpersonalne). Wybrane aspekty terapii zaburzeń afektywnych.
Uzyskanie wiedzy na temat zaburzeń psychotycznych, orientacja w diagnozowaniu symptomów choroby, poznanie wybranych aspektów
terapii i rehabilitacji zaburzeń afektywnych.
Caplan H., Sadoch B.J. (1995). Psychiatria kliniczna. Wrocław. Wyd.Urban-Partner
Pużyński S.(2002b). Depresje i zaburzenia afektywne. Warszawa. Wyd. lekarskie PZWL
Bilikiewicz A., Pużyński S., Robakowski J., Wciórka J.(2002a).Psychiatria.( t.I). Wrocław. Wyd. Medyczne Urban i Partner
Seligmann M., Walker E.F., Rosenhan D.L.(2003). Psychopatologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka
Cierpiałowska L. (2007).Psychopatologia. Warszawa. Wyd. Naukowe Scholar.
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA W PRAKTYCE KLINICZNEJ. SPECJALISTYCZNE TECHNIKI DIAGNOSTYCZNE
IV
Diagnoza i interwencja w
psychologii klinicznej
człowieka dorosłego
 Diagnoza różnicowa (zbieranie informacji o objawach oraz ich klasyfikacja) i podstawowe narzędzia diagnostyczne.
 Diagnoza psychologicznych przyczyn i skutków zaburzeń psychicznych.
 Podstawowe metody psychologicznej diagnozy przyczynowej. Obserwacja i wywiad, metody badania funkcji poznawczych, metody
badania osobowości.
7
30 (30W)
Ćw
Nabywanie umiejętności zaplanowania i prowadzenia diagnozy. Nabywanie umiejętności wykorzystywania metod do analizowania i
interpretowania problemu klinicznego. Uzyskanie kompetencji w zakresie formułowania hipotez i wniosków diagnostycznych.
Czabała Cz. (2000). Psychologiczna diagnoza zaburzeń psychicznych. W: J.Strelau (red.).Psychologia (t.3)). Gdańsk. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne
Stemplewska- Żakowicz K., Paluchowski W., J. (2008). Podstawy diagnozy psychologicznej. W: Strelau, J., Doliński, D. (red.).
Psychologia. Gdańsk: GWP.
Kowalik S., Brzeziński J. (2000).Diagnoza kliniczna. W: Sęk.H. (red.) Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. Naukowe PWN
PODSTAWY KLINICZNEJ DIAGNOZY PSYCHOLOGICZNEJ. POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE
30 (15W)
W.
 Modele psychologicznej diagnozy klinicznej (nozologiczny, funkcjonalny, psychospołeczny).
 Etapy badania diagnostycznego. Sytuacja badania (motywacja osoby badanej, nastawienie na współpracę, lęk przed oceną, efekt
oczekiwań interpersonalnych).Stawianie i weryfikacja hipotez, opracowanie wyniku diagnozy.
 Psychologiczna diagnoza kliniczna z nastawieniem na problemy społeczne. Ekspertyza psychologiczna, diagnoza kliniczna grupy.
 Wybrane metody diagnozy klinicznej. Problemy zastosowania metod w diagnozie klinicznej.
Nabywanie umiejętności łączenia danych diagnostycznych uzyskanych z różnych źródeł. Umiejętności i kompetencje w stosowaniu metod
psychologicznych dla osób i grup.
Brzezinski J., Kowalik S. (2000). Diagnoza kliniczna w kontekście praktyki społecznej. W H. Sęk (red.) Społeczna psychologia kliniczna.
Warszawa. Wyd. Naukowe PWN
Kowalik S., Brzeziński J.(2000). Protodiagnoza kliniczna. W: H. Sęk (red.) Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa. Wyd. Naukowe
PWN
Czabała J.Cz., Sęk H.(2000). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. W: J.Strelau (red.) Psychologia. (3). Gdańsk. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne
INTERWENCJA KRYZYSOWA W SYTUACJACH TRAUMATYCZNYCH, W SYTUACJI KRYZYSU ORAZ W WYBRANYCH
FORMACH PATOLOGII ZJAWISK SPOŁECZNYCH
8
30 (15W)
Lab.
 Kryzys emocjonalny. Kryzys a wydarzenia krytyczne. Modele interwencji kryzysowej. Kryzys w stresie chronicznym. Kryzys w
paradygmacie socjokulturowym. Założenia interwencji kryzysowej.
 Charakterystyka kryzysu. Obszary kryzysów; kryzysy rozwojowe, kryzys sytuacyjny, kryzys egzystencjalny, kryzys środowiskowy.
Stany transkryzysowe.
 Indywidualna pomoc w kryzysie. Cele i zadania, zasady interwencji kryzysowej. Przebieg interwencji kryzysowej. Strategie i techniki
oddziaływania w interwencji kryzysowej.
Nabywanie wiedzy dotyczącej funkcjonowania człowieka w kryzysie. Uczenie się znajomości zasad i metod wczesnej interwencji.
Kubacka-Jasiecka D., Mudyń K. (2003).Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna. Nowe ujęcia i możliwości. Toruń. Wyd. Adam
Marszałek
Badura-Madej W.(1996) Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Warszawa. Wyd. INTERAT
Dudek B. (2003).Zaburzenia po stresie traumatycznym. Gdańsk. GWP
Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch W.(1997) Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej. Kraków. Wyd. ALL
PODSTAWY I MODELE PSYCHOTERAPII
 Relacja terapeuta – pacjent - budowanie kontaktu z pacjentem w terapii indywidualnej. Wstępna diagnoza pacjenta dla potrzeb terapii
(diagnoza źródła i rodzaju zaburzeń, diagnoza motywacji pacjenta do podjęcia terapii). Zawarcie kontraktu terapeutycznego.
 Budowanie dialogu terapeutycznego w świetle koncepcji różnych szkół terapeutycznych.
 Podstawowe nurty i szkoły psychoterapeutyczne (terapia humanistyczno-egzystencjalna, terapia Gestalt, krótkoterminowa terapia
strategiczna wg przedstawicieli szkoły z Palo Alto, terapia strategiczna M. Ericksona, terapia poznawczo-behawioralna, terapia
psychodynamiczna).
 Założenia i cele terapii. Ogólna charakterystyka pracy terapeuty w ujęciu różnych szkół terapeutycznych.
 Podstawowe techniki w pracy z klientem indywidualnym – analiza wybranych technik pracy. Korekcja zaburzeń.
V
Promocja - profilaktyka korekcja
9
30 (30W)
Ćw.
Poznanie wybranych założeń teoretycznych dotyczących pracy terapeutycznej z indywidualnym pacjentem.
Umiejętność oszacowania możliwości udzielenia pomocy terapeutycznej (wskazania i przeciwwskazania dla terapii).
Analiza kierunków pracy terapeutycznej i technik w pracy z indywidualnym pacjentem.
Przećwiczenie podstawowych umiejętności potrzebnych do pracy nad konkretnymi problemami w przebiegu terapii.
Grzesiuk L. (red.), (2005). Psychoterapia: Teoria. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA.
Grzesiuk L. (red.), (2006). Psychoterapia: Badania i szkolenie. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA.
Grzesiuk L. (red.), (2006). Psychoterapia: Praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA.
Haley J. (1995). Niezwykła terapia. Techniki terapeutyczne Miltona H. Ericksona. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk.
Kokoszka A. (1993). Podstawowe pojęcia psychoanalitycznej psychoterapii. (W:) A. Kokoszka, P. Drozdowski (red.), Wprowadzenie do
psychoterapii. Kraków. Akademia Medyczna, 77-85.
Sills Ch., Fisch S., Lapworth P., (1999). Pomoc psychologiczna w ujciu Gestalt. Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia, PTP.
Tryjarska B. (1991). Terapia strategiczna. Podstawowe założenia i techniki terapeutyczne. (W:) M. Lis-Turlejska (red.) Nowe zjawiska w
psychoterapii. Agencja Wyd. J. Santorski a. Co. Warszawa, s. 104-113.
POMOC PSYCHOLOGICZNA MAŁŻEŃSKA I RODZINNA
9
30 (30W)
Lab.











Systemowe rozumienie rodziny – wybrane zagadnienia
Charakterystyka par tworzących udane vs. nieudane związki
Konflikty w małżeństwie a równowaga sił pomiędzy partnerami
Konflikty małżeńskie i ich rozwiązywanie – bariery współpracy
Przebieg procesu terapii małżeńskiej
Konflikt rozwodowy i jego skutki – rozwód w perspektywie indywidualnej, diadycznej i rodzinnej
Mediacje rodzinne jako metoda pomocy rodzinie uwikłanej w konflikty (ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu rozwodowego)
Proces mediacji rodzinnych – etapy i wybrane techniki pracy
Profilaktyka i korekcja zaburzeń związanych z konfliktami małżeńskimi i rodzinnymi.
Treningi umiejętności pomocne w rozwiązywaniu konfliktów małżeńskich i rodzinnych a profilaktyka
Aspekty etyczne w procesie pomagania
Poznanie wybranych założeń teoretycznych dotyczących pracy terapeutycznej i mediacyjnej z małżeństwami i rodzinami w uwikłanymi
w konflikty. Umiejętność oszacowania możliwości udzielenia małżeństwu i rodzinie pomocy psychologicznej i mediacyjnej – wskazania
i przeciwwskazania do terapii i mediacji rodzinnych. Przećwiczenie podstawowych umiejętności przydatnych w pracy z parami
małżeńskimi i rodzinami.
Beisert, M., (2000). Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, s. 122-142.
Barbaro de, B., (red.) (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Collegium Medicum UJ, Kraków.
Crane, D. Russel, (2002). Podstawy terapii małżeństw. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Crosby J.F., (red.). Kiedy jedno chce odejść – terapia związków małżeńskich. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Gottman, J.M., (2006). Siedem zasad udanego małżeństwa. Kraków: Wyd. U.J.
Goldenberg H., Goldenberg I., (2006) Terapia rodzin. Kraków: Wyd. U.J.
Huflejt-Łukasik, M., (2006). Problemy etyczne w psychoterapii. W: Grzesiuk, L., (red.), Psychoterapia: Badania i szkolenie. Warszawa:
Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA, roz. 27.
Przybyła- Basista, H. (2006). Mediacje rodzinne w konflikcie rozwodowym: Gotowość i opór małżonków a efektywność procesu mediacji.
Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wallerstein, J.S., Blakeslee, S., (2005). Rozwód, a co z dziećmi? Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, Roz. 1 (20-35); Roz. 2 (s. 36-48), roz.
23 (257-265).
PROFIL ZAWODOWY PSYCHOLOGIA SĄDOWA
ROK STUDIÓW
NAZWA OGÓLNA BLOKU
SEMESTR
PRZEDMIOTÓW
STUDIÓW
NAZWA SZCZEGÓŁOWA PRZEDMIOTU
TREŚCI KSZTAŁCENIA. EFEKTY KSZTAŁCENIA.
BAZOWA LITERATURA
FORMA ZAJĘĆ
PSYCHOLOGICZNE MECHANIZMY KRYMINOGENEZY
Paradygmat T. Tomaszewskiego – „człowiek w sytuacji”. Funkcjonowanie mechanizmów osobowościowych, sytuacyjnych i
motywacyjnych a rodzaje i typy zachowań.
2. Pojęcie normy prawnej i jej regulacyjne funkcje w państwie. Źródła norm prawnych. Regulacyjna funkcja norm prawnych w
świadomości społecznej i indywidualnej.
3. Osobowościowe mechanizmy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne w okresie adolescencji i ich różnicowe odniesienie do
nieletnich.
4. Pojęcie nieletniego jako sprawcy czynu karalnego i jako adolescenta zagrożonego „demoralizacją”
5. Definicje i operacjonalizacja pojęć: zachowanie zaburzone, „demoralizacja” (termin prawny), niedostosowanie społeczne, asocjalność
(oprócz literatury studenci przygotowują materiał poglądowy na podstawie akt sądowych (opinii biegłych) z Sądów Rodzinnych.
6. Wybrane kierunki teoretyczne kryminologii w aspektach psychologicznych.
7. Zaburzenia reaktywne osobowości w sterowaniu ludzkim zachowaniem (ICD -10; DSM –IV).
8. Psychologiczne problemy psychopatii a czyny przestępcze.
9. Biologiczne korelaty osobowości jako czynniki ryzyka przestępczości nieletnich.
10. Kryminologiczno – psychologiczna typologia przestępstw i ich mechanizmy motywacyjne.
11. Funkcjonowanie nieletnich w asocjalnych grupach podkulturowych (paraprzestępczych i przestępczych). Struktura i psychologiczne
mechanizmy funkcjonowania małych grup (small groups). Podkultury dewiacyjne, rodzaje grup podkulturowych.
12. Kryminologiczne i psychologiczne problemy wiktymologii.
 Wiedza i rozumienie modelu zachowania „człowiek w sytuacji”
 Wiedza i rozumienie pojęć dotyczących zachowań paraprzestępczych i przestępczych
 Wiedza i rozumienie psychospołecznych mechanizmów kryminogenezy
 Wiedza i rozumienie problematyki z zakresu wiktymologii
T. Tomaszewski (1975), Człowiek w sytuacji, (w:) Psychologia, (red.:) T. Tomaszewski, Warszawa, PWN
J. M. Stanik (2007), Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności (w:) Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J.M. Stanik,
Warszawa, PWN
Psychologia zaburzeń osobowości – DSM – IV, (2004), (red.:) L. Cierpiałkowska, Poznań, Wyd. Naukowe UAM.
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD -10, (2000), Kraków – Warszawa, Inst. Psychiatrii i Neurologii,
„Vesalius”.
B. Hołyst (2003), Wiktymologia
1.
5
III
30 (30W) Ćw.
Obszar zastosowań
psychologii sądowej
PSYCHOLOGIA SĄDOWA. PSYCHOLOG JAKO BIEGŁY SĄDOWY I JEGO ROLA W PROCESIE SĄDOWYM
6
30 (15W)
W.
Związki psychologii z prawem. Tradycje historyczne w Polsce i na świecie. Ujęcia aktualne
Pojęcie i zadania psychologii sądowej w Polsce.
Status prawny biegłego sądowego psychologa w polskim procesie sądowym.
Pojecie „wiadomości i umiejętności specjalnych” jako kryterium i potrzeba powołania biegłego.
Pojęcie i rodzaje diagnozy psychologicznej: opisowo – etiologiczna, kliniczna, aktuarialna.
Diagnoza, ekspertyza, opinia sądowa.
Metodologiczny model psychologicznego opiniodawstwa sądowego.
Typy opinii psychologiczno – sądowych.
Probalistyczny model diagnozowania i formułowania wniosków w opinii biegłego sądowego psychologa.
Rola diagnostyczno – ekspertalna biegłego sądowego psychologa: konsultant, laborant, technik, samodzielny biegły, członek tandemu
(RODK) lub zespołu biegłych.
11. Rodzaje współpracy biegłego psychologa z innymi ekspertami: psychiatrą, pedagogiem, neurologiem, pediatrą, kryminalistykiem i in.
12. Typy opinii psychologiczno – sądowych.
13. Ocena dowodu z opinii biegłego psychologa przez organ procesowy.
14. Uczestnictwo biegłego sądowego psychologa w rozprawie sądowej: /a/ uczestnictwo samodzielne, /b/ uczestnictwo z innymi biegłymi.
15. Etyczno – zawodowe problemy biegłego sądowego psychologa.
 Wiedza i rozumienie związków psychologii z prawem.
 Wiedza nt. statusu biegłego sądowego psychologa.
 Wiedza nt. teoretycznego i metodologicznego modelu psychologicznego opiniodawstwa sądowego.
 Wiedza i rozumienie ról biegłego psychologa i rodzajów opinii psychologiczno – sądowych.
 Wiedza i rozumienie etyczno – zawodowe problemów sądowego psychologa.
J.M. Stanik, Związki psychologii z prawe, Przegląd Psychologiczny, 1985, nr 4
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
L. Tyszkiewicz, Psycholog jako uczestnik procesu stosowania prawa, (w:) M. J. Lubelski, J.M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane
zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1985, Wyd. Prawnicze.
J. M. Stanik, Teoretyczne i metodologiczne przesłanki opiniodawstwa psychologicznego w procesie sądowym, Postępy Psychiatrii i
Neurologii, 2000, 9, suplement 4.
Ekspertyza sądowa (red.:) J. Wójcikiewicz, Zakamycze 2002, Wyd. Kantor.
J. M. Stanik, Współpraca psychiatryczno – psychologiczna w ekspertyzach sadowych, (w:) Problemy psychologiczno – psychiatryczne w
procesie karnym, Katowice 1985, Wyd. UŚl.
T. Widła, Ocena dowodu z opinii biegłego, Katowice, 1992, Wyd. UŚl.
J.M. Stanik, Węzłowe problemy etyczno – zawodowe biegłego sądowego psychologa, (w:) Etyczno – zawodowe problemy biegłego
sądowego psychologa i psychiatry w praktyce sądowej, (red.:) J.M. Stanik, Z. Majchrzyk, Katowice 1995, Wyd. Anima.
PSYCHOLOGIA SĄDOWA. PSYCHOLOG JAKO BIEGŁY SĄDOWY I JEGO ROLA W PROCESIE SĄDOWYM
Pojęcie i aktualne zadania psychologii sądowej w Polsce.
Cele i zadania procesu sądowego a zagadnienia „prawdy sądowej”: „prawda sądowa”, „prawda epistemologiczna”, „prawda
biegłego”
3. Metodologiczno – warsztatowe wymagania wobec biegłego psychologa a pojęcie wiadomości i umiejętności specjalnych”
4. Szczególne wymagania warsztatowe wobec biegłego psychologa przy opiniowaniu małoletnich w różnych rolach procesowych.
5. Wykorzystanie eksperymentów psychologiczno – klinicznych na użytek ekspertyz sądowych.
6. Błędy warsztatowe i uchybienia etyczne w ekspertyzach i opiniach sądowych – biegłych psychologów.
7. Analiza różnego typu opinii psychologiczno – sądowych z materiałów przygotowanych przez studentów z akt sądowych: spraw
karnych i spraw nieletnich, Sądów Rodzinnych. Analiza dotyczyć będzie wszystkich aspektów oceny opinii przedstawionych w
ramach wykładu i wcześniejszych ćwiczeń.
 Wiedza nt. zadań psychologii sądowej w Polsce.
 Wiedza i rozumienie pojęć, pojmowanie pojęcia prawdy w epistemologii, pojęcie „prawdy sądowej” i pojecie „prawdy biegłego”.
 Rozumienie ogólnych i szczegółowych wymagań warsztatowych wobec psychologa jako biegłego.
 Wiedza i rozumienie zakresu ryzyka uchybień zawodowych i etycznych w pracy psychologa jako biegłego.
J. Wróblewski, Z zagadnień „prawdy sądowej”, Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne, 1975, T.2/
R. Pawłowska, Teoria i praktyka eksperymentu klinicznego w psychologii stosowanej, (w:) Wybrane techniki diagnostyczne w psychologii
klinicznej (red.:) J.M. Stanik, Katowice, 1980,Wyd. UŚl, wyd. II
J.M. Stanik, B. Kowalczyk, Etyczne i warsztatowe uchybienia w psychologicznym opinio dawstwie sądowym, (w:) Psychologia. Badania i
Aplikacje, (red.:) Z. Ratajczak, 1996, T.1. , Katowice, Wyd. UŚl.
1.
2.
6
30 (15W)
Ćw.
PSYCHOLOGICZNE MECHANIZMY KRYMINOGENEZY NIELETNICH (ZAGADNIENIA SZCZEGÓŁOWE)
6
30 (15W)
Lab.
Uwaga: do odpowiednich ćwiczeń studenci przygotowują materiał laboratoryjny z akt sadowych – Sądów Rodzinnych.
1. Pojecie „nieletniego” w świetle przepisów Ustawy z 26.X.1982 (w ujęciu prawnym) a psychologiczne pojęcie okresu adolescencji;
różnice w charakterystyce chłopców i dziewcząt w okresie adolescencji w ujęciu gender psychology.
2. Realizacja 8 Osobistych Zadań Rozwojowych (OZR) w okresie adolescencji (w ujęciu Havighursta).
3. Warunki opiekuńczo – wychowawcze (WOWRN) w rodzinie a ryzyko zachowań paraprzestępczych i przestępczych nieletnich.
4. Efekty Edukacyjno Wychowawcze w szkole a ryzyko zachowań paraprzestępczych i przestępczych nieletnich (EEW).
5. Przejawy i formy przemocy uczniowskiej na terenie szkoły i ich uwarunkowania.
6. Funkcjonowanie w asocjalnych grupach podkulturowych (FAGP) a ryzyko zachowań para przestępczych i przestępczych: a)
mechanizmy psychologiczno – kryminologiczne, b) diagnozowanie FAGP.
7. Wpływ massmediów na przejawy asocjalności adolescentów
8. Asocjalny styl życia nieletnich: pojęcie, operacjonalizacja, diagnozowanie.
9. Mechanizmy synergetyczne (synergizm) w kryminogenezie nieletnich.
 Wiedza nt. rozumienia prawnego pojęcia „nieletni” w Ustawie – u.p.n. z 26.X.1982
 Wiedza nt. pojęcia i operacjonalizacji normatywnych Zadań Rozwojowych w okresie adolescencji wg Havighursta.
 Wiedza nt. warunków opiekuńczo – wychowawczych w rodzinie, efektów edukacyjnych w szkole.
 Wiedza nt. przejawów i form przemocy w szkole.
 Wiedza nt. funkcjonowania nieletnich w asocjalnych grupach podkulturowych i umiejętność diagnozowania.
 Wiedza nt. mechanizmów synergetycznych w kryminogenezie nieletnich.
 Wiedza i rozumienie nt. asocjalnego stylu życia nieletnich.
P. Górecki, S. Stachowiak, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Komentarz, Zakamycze 2005, Wyd. III
B. Czarnecka - Dzialuk, Nieletni sprawcy czynów karalnych przed sądem rodzinnym, Warszawa 1993, Wyd. Inst. Nauk Prawnych PAN
R. Drwal, Percepcja ważności i realizacji zadań rozwojowych przez adolescentów (w:) Badania nad rozwojem w okresie dorastania, (red:)
Z. Smoleńska, Warszawa 1993, Wyd. Instytut Psychologii PAN.
A. Piekacz, Styl życia a poziom realizacji normatywnych zadań rozwojowych u gimnazjalistów, Katowice, 2008 (niepubl. rozprawa
doktorska) UŚl.
I. Pospiszyl, Przemoc w szkole, Warszawa 2005.
J. M. Stanik, Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności, (w:) Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J. M. Stanik,
Warszawa, 2007, PWN
PORADNICTWO I INTERWENCJE PSYCHOLOGICZNE W SPRAWACH SĄDOWYCH
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.



IV
Diagnoza i interwencja w
psychologii sądowej
7
30 (30W)
Ćw



Poradnictwo psychologiczne dla rodziców (w RODK- ach) w sprawach o demoralizację ich dzieci (nieletnich).
Poradnictwo psychologiczne (w RODK-ach) w sprawach o demoralizację nieletnich – w stosunku do nieletnich.
Problemy stylu życia nieletnich i funkcjonowania ich mechanizmów obronnych. Zagadnienia diagnostyczne i poradnictwo
psychologiczne dla nieletnich (w RODK – ach).
Mediacje sądowe w sprawach nieletnich.
Mediacje sądowe w sprawach karnych.
Mediacje i negocjacje w sprawach rozwodowych.
Doradztwo i opinio dawstwo psychologiczne w sprawach o adopcje.
Wiedza i elementarne umiejętności psychologiczne w zakresie poradnictwa psychologicznego dla rodziców i nieletnich w sprawach o
demoralizację.
Wiedza i umiejętności diagnozowania stylu życia adolescentów ( i nieletnich) oraz poradnictwo.
Wiedza i umiejętności diagnozowania mechanizmów obronnych występujących u nieletnich oraz elementy poradnictwa
psychologicznego.
Wiedza nt. mediacji i negocjacji w sprawach karnych i w sprawach nieletnich.
Wiedza i elementarne umiejętności w zakresie opiniodawstwa i mediacji w sprawach rozwodowych.
Wiedza i elementarne umiejętności doradcze w sprawach o przysposobienie.
B. Czarnecka – Dzialuk, D. Wójcik, Mediacja w sprawach nieletnich w świetle teorii i badań, Warszawa 2001, Wyd. „Typografia”
A. Piekacz, Styl życia a poziom realizacji normatywnych zadań rozwojowych u gimnazjalistów, Katowice, 2008 (niepubl. rozprawa
doktorska) UŚl.
H. Grzegołowska – Klarkowska, Mechanizmy obronne osobowości, Warszawa, 1986, PWN
H. Przybyła – Basista, Mediacje rodzinne w konflikcie rozwodowym, Katowice 2006, Wyd. UŚl.
J. Trepka – Starosta, Rodzaje motywacji do podjęcia decyzji o adopcji a treści potrzeby sensu życia, Katowice 2003, (niepubl. rozprawa
doktorska) UŚl.
M. Rode, Instytucja mediacji w sprawach karnych osób dorosłych – charakterystyka i funkcjonowanie (w:) Psychologiczne i
interdyscyplinarne problemy w opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych, (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ ŚWIADKÓW ORAZ WYJAŚNIEŃ PODEJRZANYCH (OSKARŻONYCH)
1.
2.
30 (15W)
W
(2 x 15)
8
30 (15W)
W
(2 x 15)
30 (15W)
Lab.
(2 x 15)
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Świadek w procesie sądowym – wprowadzenie historyczne.
Pojęcie świadka w ujęciu prawnym – procesowym: a) świadek – osoba dorosła, świadek w wieku podeszłym, b) świadek chory
psychicznie, świadek upośledzony umysłowo a jego zdolność procesowa)
Świadek małoletni (dziecko jako świadek)
Kryteria oceny zeznań świadków. Kryteria badawcze: Dokładność, Kompletność, Ostrożność (D, K, O). Kryteria procesowe
(wiarygodność)
Kryteria oceny zeznań świadka - dziecka
Wiarygodność zeznań świadków (pojęcie prawne a ujecie psychologiczne)
Sposoby przesłuchań świadków w ujęciu procesowym.
Metody przesłuchań świadków w ujęciu psychologicznym: SR, PU, CE, PKW, PP.
Rodzaje pytań w przesłuchaniach świadków a efekty zeznań.
Rodzaje i przyczyny błędów w zeznaniach.
Przesłuchanie powtórne
Osobowościowe i sytuacyjne uwarunkowania postrzegania zdarzeń a wiarygodność zeznań świadków. Psychologiczne problemy
agrawacji; zemsta, przekupstwo, szantaż.
Zeznania niewiarygodne: świadek kłamiący, świadek mylący się, świadek stronniczy. Sposoby weryfikacji zeznań niewiarygodnych.
Psychologiczny warsztat biegłego psychologa w odniesieniu do badania świadków
Rola biegłego psychologa w pozaprocesowym (policyjnym) i procesowym (przesłuchanie prokuratorskie i sądowe) przesłuchanie
małoletniego świadka.
Przesłuchanie podejrzanego i oskarżonego.
Psychologiczne podstawy interpretacji danych diagnostycznych poligrafu (wykrywanie kłamstwa) w przesłuchaniu podejrzanego.







Wiedza nt. prawnego statusu świadka.
Wiedza nt. procesowych faz przesłuchań świadka.
Wiedza i elementarne umiejętności w zakresie metod przesłuchań świadka.
Wiedza nt. statusu świadka małoletniego.
Wiedza nt. psychologicznych uwarunkowań wiarygodności zeznań świadków.
Wiedza i elementarne umiejętności nt. przesłuchań świadka małoletniego w różnych rolach procesowych.
Wiedza nt. metod i taktyki przesłuchania podejrzanego i oskarżonego.
J. M. Stanik, Wybrane problemy psychologii zeznań świadków (w:) Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników, warszawa 1986,
Wyd. Prawnicze.
J. M. Stanik, Psychologiczne problemy metod przesłuchań świadków, Przegląd Psychologiczny, 2004, nr 2.
V. Kwiatkowska – Dorul, Przesłuchanie dziecka, Zakamycze 2001, Wyd. Kantor.
J. M. Stanik, Przesłuchanie poznawcze (cognitive interview): założenia, procedura, wyniki, (w:) Psychologiczne i psychiatryczne
opiniodawstwo sądowe w ramach nowych uregulowań prawnych, (red.:) J. M. Stanik, Z. Majchrzyk, Katowice 2001, Wyd. Anima.
Z. Marten, Wstęp do psychologii (Przesłuchanie podejrzanego i oskarżonego), Katowice 1990, Wyd. UŚl.
T. Martyniak, Stres przesłuchania, Warszawa 1983.
PSYCHOLOGICZNE OPINIO DAWSTWO SĄDOWE W SPRAWACH SZCZEGÓLNYCH (KARNYCH I CYWILNYCH)
1. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach karnych – osób dorosłych
(art. 31,148,§ 3,149,150,151 kk)
2. Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach przeciwko rodzinie (art. 207 kk).
3. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach przeciwko wolności i obyczajowości
(art. 197, 198, 199, 200, 201 kk).
4. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o ubezwłasnowolnienie
(art. 13 i 16 kc) i w sprawach o zastosowanie środków zabezpieczających (art. 93 – 96 kk).
5. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o nieważność oświadczenia woli ) art.
82 kc) i w sprawach testamentowych (art. 945 kc).
6. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach rozwodowych.
7. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach rodzinno – opiekuńczych.
8. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach dotyczących niezdolności do pracy.
9. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach powypadkowych.
10. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach z zakresu alkoholizmu i narkomani.
11. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach wątpliwości co do zdolności osoby fizycznej do czynności procesowych.


Nabycie wiedzy z zakresu psychologicznej problematyki merytorycznej stosowanej w opiniowaniu szczególnych spraw karnych i
cywilnych.
Zob. zakres literatury do ćwiczeń.
x 15 ćw. PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ ŚWIADKÓW I WYJAŚNIEŃ PODEJRZANYCH (OSKARŻONYCH)
UWAGA: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest wykonanie przez studenta lub pary (2) studentów pracy empirycznej z zakresu
eksperymentalnej psychologii zeznań świadków. Temat pracy (w porozumieniem z prowadzącym ćwiczenia) będzie zaczerpnięty z
podręcznika - „ psychologia zeznań świadków (w ćwiczeniach), (red.:) J. M. Stanik, A. Roszkowska, Katowice, 2009, Wyd. UŚl. Może
też dotyczyć innej tematyki - w uwzględnieniu z prowadzącym ćwiczenia.
1. Przesłuchanie świadków wg procedury procesowej.
2. Procedura procesowa a psychologiczne metody przesłuchań świadków.
3. Rodzaje zdawanych pytań a efekty zeznań.
4. Psychologiczna specyfika przesłuchań świadka małoletniego (fazy rozwojowe a sposób
przesłuchania).
5. Świadek małoletni w roli procesowej wobec innych.
6. Świadek małoletni w roli procesowej w sprawach własnych (art. 200 i art. 201 kk).




Nabycie wiedzy i umiejętności przeprowadzania badań eksperymentalnych z zakresu psychologii zeznań świadków.
Nabycie wiedzy psychologicznej nt. metod przesłuchań świadków.
Nabycie wiedzy psychologicznej nt. wpływu różnych rodzajów pytań na efekty zeznań.
Nabycie wiedzy nt. różnych uwarunkowań błędów w zeznaniach świadków).
Literatura podstawowa (i dodatkowe opracowania zalecane przez prowadzącego ćwiczenia – zob. Wykład „Psychologia zeznań
świadków i wyjaśnień podejrzanego (oskarżonego) a ponadto –

B. Hołyst, Psychologia kryminalistyczna (przesłuchanie dziecka, Warszawa 2004, Wyd. Lexis Nexis.
1 x 15 ćw.
PSYCHOLOGICZNE OPINIO DAWSTWO SĄDOWE W SPRAWACH SZCZEGÓLNYCH (KARNYCH I CYWILNYCH)
1. Opiniodawstwo sądowe (wespół z dwoma psychiatrami) w sprawach o poczytalność
(art. 31 kk).
2. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu (art. 148 § 3kk).
3. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o dzieciobójstwo (art. 149 kk).
4. Opiniodawstwo sądowe w sprawach przeciwko rodzinie (art. 207 kk).
5. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o gwałty (art. 197 kk).
6. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o pedofilię i kazirodztwo (art. 200 i 201 kk).
7. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o przyczynienie się do cudzej śmierci (art. 151 kk).
8. Opiniodawstwo sądowe (wespół z psychiatrą) w sprawach o zastosowanie środków zabezpieczających (art. 93 – 96 kc).
9. Opiniodawstwo sądowe (wespół z psychiatrą) w sprawach o ubezwłasnowolnienie (art. 13 i 16 kc).
10. Opiniodawstwo sądowe w sprawach rozwodowych (prawne kategorie orzecznicze a psychologiczne zadania opiniodawcze).
11. Opiniodawstwo sądowe w sprawach rodzinno – opiekuńczych;
11.1. sprawy o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przez kobietę, która ukończyła 16 lat;
11.2. sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi;
11.3. sprawy o przysposobienie;
11.4. sprawy z zakresu opieki nad małoletnimi;
11.5. sprawy kurateli nad małoletnimi.














Nabycie wiedzy z zakresu problematyki merytorycznej oraz wymagań (umiejętności) warsztatowych i etycznych w
psychologicznym opiniowaniu szczególnych spraw sądowych.
Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie, (red.:) J. K. Gierowski, A. Szymusik, Kraków 1996, wyd. CM.
UJ.
J.K. Gierowski, T. Jaśkiewicz – Obydzińska, M. Najda, Psychologia w postępowaniu karnym.
J. M. Stanik Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu, ( w:) Wybrane obszary praktyki biegłego
sądowego psychologa, (red.:) J. M. Stanik, Katowice, 1997, Wyd. UŚl.
J. M. Stanik, Przestępstwo dzieciobójstwa w świetle psychologiczno – psychiatrycznego opinio dawstwa sądowego, (w:)
Psychologia. Badania i Aplikacje T.5. (red.:) J. M. Stanik, Katowice 2002, Wyd. UŚl.
D. Rode, Przemoc w rodzinie, Katowice, Wyd. UŚl (w druku).
T. Gordon, Udział psychologa w opiniowaniu zastosowania (bądź uchylenia) środków zabezpieczających (art. 93 – 99 kc).
L. K. Paprzycki, Psychologiczno – neurologiczno – psychiatryczne aspekty postępowania cywilnego w sprawach o
ubezwłasnowolnienie (art. 13 i 16 kc), (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opiniodawstwie sądowym w sprawach
cywilnych. (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
Z. Marten, Wstęp do psychologii, Katowice 1990, Wyd. UŚl. (ss. 241 – 264).
J. M. Stanik, Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach rodzinno – opiekuńczych (w:) M. J. Lubelski, J. M. Stanik, L.
Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
J. M. Stanik, Prawne i psychologiczne przesłanki opinio dawstwa psychologicznego w sprawach o nieważność oświadczenia woli
(art. 82 kc) i (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opinio dawstwie sadowym w sprawach cywilnych. (red.:) J. M.
Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
R. Cibor, Motywacja do leczenia odwykowego jako przedmiot opinio dawstwa psychologicznego, (w:) Psychologiczne i
interdyscyplinarne problemy w opinio dawstwie sadowym w sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
J. M. Stanik, Ekspertyza psychologiczna w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, (w:) M. J. Lubeski, J. M. Stanik, L.
Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
J. M. Stanik, D. Rode, K. Gocman, Opiniodawstwo sądowo – psychologiczne w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (w:)
Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik, Kraków
2009, Wyd. Impuls.
PSYCHOLOGIA RESOCJALIZACYJNA
1.
2.
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
3.
4.
5.
1.
6.
2.
Pojęcie i cele resocjalizacji.
Rola i zadania psychologa w zakładzie resocjalizacyjnym.
Rola diagnosty.
Rola doradcy.
Role psychokorekcyjne.
Rola w ocenianiu efektów resocjalizacyjnych.
Zasady organizacyjno- penitencjarne Zakładu Karnego.
Deprywacyjny charakter Zakładu Karnego.
Socjopsychologiczne zasady organizacji społeczności zamkniętego zakładu
resocjalizacyjnego.
Przejawy podkultury przestępczej z zakładzie resocjalizacyjnym.
7. Główne kierunki oddziaływań resocjalizacyjnych a rola i zadania psychologa.








V
Promocja - profilaktyka korekcja
9
30 (30W)
Ćw.



Uzyskanie wiedzy z zakresu działalności resocjalizacyjnej z zakładach zamkniętych. Uzyskanie wiedzy nt. roli i zadań
psychologa w zakładzie poprawczym i w zakładzie karnym.
J. M. Stanik, Psychologiczne aspekty działalności resocjalizacyjnej (w:) . J. Lubelski, J. M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane
zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
J. M. Stanik, Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
A. Lewicki, L. Paryzek, B. Waligóra, Podstawy psychologii penitencjarnej (w:) Psychologia kliniczna, (red.:) A. Lewicki, Warszawa
1978, PAN.
M. Ciosek, Psychologia sądowa i penitencjarna, Warszawa 2001, Wyd. Prawnicze.
H. Machel, Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk 1994, Wyd. UG.
B. Urban, J. M. Stanik (red.:) Resocjalizacja T.1, R.6, Warszawa 2007, PWN.
J.M. Stanik, Psychologiczne problemy :drugiego życia” w warunkach dyscyplinarnej izolacji, (w:) Prace Naukowe Uniwersytetu
Śląskiego, „Prace psychologiczne”, nr 8, Katowice 1976, Wyd. UŚl.
M. Szaszkiewicz, Tajemnice grypserki, Kraków 1997, Wyd. Instytut Ekspertyz Sądowych.
H. Sęk, A. Brzezińska, Podstawy pomocy psychologicznej (w:) Psychologia, (red.:)
J. Strelau, D. Doliński, Gdańsk 2008, GWP.
PSYCHOLOGICZNE PROBLEMY PROFILAKTYKI SPOŁECZNEJ
1. Pojęcie i rodzaje profilaktyki społecznej.
2. Wczesna profilaktyka społeczna na terenie szkoły podstawowej i gimnazjum
3. Metody i formy oddziaływań profilaktycznych.
4. Środki probacyjne.
5. Psychologiczne problemy kurateli sądowej.
Zdobycie wiadomości na temat psychologicznej problematyki profilaktyki społecznej

Typy profilaktyki społecznej 1,2,3,

Metod oddziaływań profilaktycznych

Pomiaru rezultatów profilaktyki społecznej

Roli i form wykonania środków probacyjnych.


9
30 (30W)
Lab.




J. M. Stanik, Psychologiczno – pedagogiczne przesłanki systemu zintegrowanej profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym,
Chowanna 1990, nr 3 -4 .
J. M. Stanik, Proces kryminogrnezy a perspektywy i możliwości profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym(w:)
Psychospołeczne uwarunkowania i mechanizmy kryminogenezy, (red.:) J. M. Stanik, Warszawa 2007, Wyd. WSP. TWP
I. Pospiszyl, Patologie społeczne, Warszawa 2008, PWN.
M. Szpringer, Profilaktyka społeczna, Kielce 2004, Wyd. Akademii Świętokrzyskiej.
A. Bałandynowicz, Profilaktyka i środki probacyjne w praktyce resocjalizacyjnej (w:) Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J.M.
Stanik, Warszawa 2007, PWN.
J.M. Stanik, Problemy profilaktyki oraz interwencji społecznej i prawnej wobec zjawisk paraprzestępczych i przestępczych,
Warszawa 2007, Wyd. WSP.TWP.