Plik źródłowy - Biuletyn Informacji Publicznej

Transkrypt

Program Ochrony Środowiska dla gminy Łukowa
na lata 2005-2014
Wykonawca:
PAMM mgr inŜ. Zofia Dubiel
Lublin, 2004
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ I. UWARUNKOWANIA ..................................................................................5
1.
Wstęp. ..........................................................................................................5
2.
Układ opracowania. ......................................................................................6
3.
Informacje ogólne .........................................................................................7
4.
Zarys historyczny..........................................................................................7
5.
PołoŜenie geograficzne ................................................................................7
6.
Ogólna charakterystyka przyrodnicza gminy Łukowa...................................8
6.1. Klimat ...........................................................................................................8
6.2. Rzeźba terenu ..............................................................................................8
6.3. Gleby ............................................................................................................8
6.4. Obszary i obiekty chronione w gminie Łukowa ...........................................10
6.4.1.
Park Krajobrazowy „Puszczy Solskiej” ..............................................10
6.4.2.
Pomniki przyrody ...............................................................................11
6.5. Szata roślinna.............................................................................................11
6.5.1.
Lasy...................................................................................................11
6.5.2.
Roślinność wodna i szuwarowa.........................................................11
6.5.3.
Roślinność łąk i pastwisk ...................................................................12
6.5.4.
Roślinność torfowiskowa ...................................................................12
6.5.5.
Roślinność segetalna i ruderalna.......................................................12
6.6. Świat zwierząt.............................................................................................12
6.7. Wody powierzchniowe ................................................................................13
6.8. Wody podziemne........................................................................................14
CZĘŚĆ II. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO...........................................15
1.
Wprowadzenie............................................................................................15
2.
Powietrze atmosferyczne............................................................................15
3.
Hałas ..........................................................................................................16
4.
Gospodarka wodno-ściekowa.....................................................................17
4.1. Wody podziemne........................................................................................17
4.2. Wody powierzchniowe ................................................................................17
4.3. Oczyszczalnie ścieków...............................................................................18
4.4. Retencjonowanie wód rzek.........................................................................18
5.
Odpady .......................................................................................................18
5.1. Odpady komunalne ....................................................................................18
5.2. Odpady z sektora gospodarczego ..............................................................19
CZĘŚĆ III. PROGRAM MONITORINGU STANU ŚRODOWISKA ...........................20
1.
Powietrze....................................................................................................20
2.
Hałas ..........................................................................................................20
3.
Wody powierzchniowe. ...............................................................................21
4.
Wody podziemne........................................................................................21
5.
Odpady. ......................................................................................................21
5.1. Odpady komunalne. ...................................................................................22
6.
Podsumowanie ...........................................................................................22
CZĘŚĆ IV. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI ........................................................24
1.
Aktualny stan gospodarki odpadami...........................................................24
1.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów..............................................24
1.1.1.
Odpady komunalne ............................................................................24
1.1.2.
Odpady z sektora gospodarczego.......................................................25
1.1.3.
Odpady niebezpieczne .......................................................................25
2
1.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom
odzysku. .....................................................................................................26
1.3. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom
unieszkodliwiania........................................................................................26
1.4. Istniejące systemy zbierania odpadów .......................................................26
1.5. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i
unieszkodliwiania odpadów ........................................................................26
2.
Prognoza zmian..........................................................................................26
3.
Działania zmierzające do poprawy gospodarki odpadami. .........................28
3.1. Działania zmierzające do zapobiegania i minimalizacji powstawania
odpadów. ....................................................................................................28
3.2. Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami...............28
3.2.1.
Zbiórka odpadów. ...............................................................................28
3.2.2.
Selektywna zbiórka odpadów..............................................................28
3.3. Odpady ulegające biodegradacji. ...............................................................29
3.4. Sposób realizacji planu zamykania instalacji. .............................................29
4.
Projektowany system gospodarki odpadami...............................................29
4.1. Cel i kierunki działań...................................................................................29
4.1.1.
Cele krótkoterminowe na lata 2005-2007. ...........................................29
4.1.2.
Cele długoterminowe na lata 2008-2014 .............................................30
4.2. System gospodarki odpadami ....................................................................30
4.2.1.
ZałoŜenia systemu wynikające z planu dla województwa i powiatu ......30
4.2.2.
System gospodarki odpadami dla gminy Łukowa ................................31
5.
System monitoringu i oceny realizacji celów...............................................33
6.
Analiza oddziaływania projektu Planu Gospodarki Odpadami na
środowisko..................................................................................................34
7.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym................................................35
IV. ZADANIA GMINY W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W
PERSPEKTYWIE KRÓTKO- I ŚREDNIOTERMINOWEJ ................................37
1.
Gospodarka wodno-ściekowa.....................................................................37
2.
Główne kierunki działań w zakresie ochrony środowiska
przyrodniczego gminy.................................................................................37
3.
Obszary i obiekty przewidywane do objęcia ochroną .................................38
3.1. Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Tanwi” ........................................38
3.2. Rezerwat przyrody „Szerokie Bagno” .........................................................39
3.3. Projektowane pomniki przyrody..................................................................39
3.4. Projektowane uŜytki ekologiczne................................................................40
3.4.1.
Śródleśne torfowisko, ur. Brody DuŜe I .............................................40
3.4.2.
Śródleśne torfowisko, ur. Brody DuŜe II ............................................40
3.5. Program CORINE – ostoje przyrody...........................................................40
3.6. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000.................................................40
3.6.1.
Obszary Specjalnej Ochrony .............................................................41
3.7. Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Roztocze” ........................................41
3.8. Transgraniczny Obszar Chroniony „Roztocze” ..........................................41
CZĘŚĆ VI. KIERUNKI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA .........42
CZĘŚĆ VII. EDUKACJA EKOLOGICZNA................................................................46
CZĘŚĆ VIII. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA OCHRONĄ ŚRODOWISKA............47
1.
Wprowadzenie............................................................................................47
2.
Harmonogram wdroŜenia programu. ..........................................................48
3.
Współpraca.................................................................................................48
3
3.1. Władze centralne, wojewódzkie i powiatowe ..............................................48
3.2. Władze sąsiednich gmin .............................................................................49
4.
Rola Zarządu Gminy...................................................................................49
4
Część I. Uwarunkowania
1.
Wstęp.
Program Ochrony Środowiska gminy Łukowa ma za zadanie przyczynić się do
ukierunkowania działań, które z jednej strony pozwolą rozwiązać istniejące aktualnie
problemy, a z drugiej będą przeciwdziałać zagroŜeniom mogącym pojawić się w wyniku
realizacji nowych przedsięwzięć. Z tego teŜ powodu w programie uwzględnione zostały
najwaŜniejsze zagadnienia z zakresu ochrony środowiska i dziedzin bezpośrednio
powiązanych z tą problematyką. Pozwoli to na podjęcie właściwych działań w ramach
planu wdroŜeniowego z działaniami operacyjnymi oraz w ramach długoterminowego
planu strategicznego (do roku 2014).
Zgodnie z art. 84 ust. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – „Prawo ochrony środowiska”
(Dz. U. Nr 62, poz. 627): w celu doprowadzenia do przestrzegania standardów jakości
środowiska w drodze aktu prawa miejscowego, tworzone są programy. Programy są
publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych.
W programie ustala się:
1) obszar obowiązywania,
2) naruszone standardy jakości środowiska wraz z podaniem zakresu naruszenia,
3) podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do przywracania standardów
jakości środowiska,
4) harmonogram rzeczowo-finansowy planowanych działań,
5) podmioty, do których skierowane są obowiązki ustalone w programie,
6) w razie potrzeby dodatkowe obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska,
związane z ograniczeniem oddziaływania na środowisko, polegające na:
- obowiązku prowadzenia pomiarów wielkości emisji lub poziomów substancji lub
energii w środowisku,
- obowiązku przekazywania, ze wskazaną częstotliwością, wyników prowadzonych
pomiarów oraz informacji dotyczących przestrzegania wymagań określonych w
posiadanych pozwoleniach,
- ograniczeniu czasu obowiązywania posiadanych przez dany podmiot pozwoleń
(nie krócej jednak niŜ do 2 lat),
7) obowiązki organów administracji, polegające na przekazywaniu organowi
przyjmującemu program informacji o wydawanych decyzjach mających wpływ na
realizację programu,
8) sposób kontroli oraz dokumentowania realizacji programu i jego efektów.
Ustalenie treści programów dokonywane jest w szczególności na podstawie:
1) oceny aktualnego stanu środowiska, dokonanej na podstawie danych państwowego
monitoringu środowiska,
2) analizy moŜliwych do zastosowania rozwiązań o charakterze organizacyjnym,
technicznym lub ekonomicznym planowanych działań, z uwzględnieniem
konieczności stosowania technologii, o których mowa poniŜej, albo najlepszych
dostępnych technik (BAT).
Technologia stosowana w nowo uruchamianych lub zmienianych w sposób istotny
instalacjach i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy których określaniu
uwzględnia się w szczególności:
- stosowanie substancji o małym potencjale zagroŜeń,
- efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii,
5
- zapewnienie racjonalnego zuŜycia wody i innych surowców oraz materiałów i
paliw,
- stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz moŜliwość
odzysku powstających odpadów,
- rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji,
- wykorzystywanie porównywalnych procesów metod, które zostały skutecznie
zastosowane w skali przemysłowej,
- wykorzystywanie analizy cyklu Ŝycia produktów,
- postęp naukowo-techniczny,
3) analizy kosztów zastosowania proponowanych środków ochronnych z
uwzględnieniem ich optymalizacji,
4) analizy charakteru obszarów ograniczonego uŜytkowania istniejących na terenie
objętym programem oraz zakresu wprowadzanych ograniczeń w korzystaniu z tych
obszarów.
Wyniki ocen i analiz podanych powyŜej, ujmowane są w uzasadnieniu do programu,
podlegającym udostępnieniu na zasadach ustalonych w ustawie „Prawo ochrony
środowiska” (rozdział 1. „Dostęp do informacji”).
NaleŜy pamiętać, Ŝe zgodnie z komentarzem do Ustawy – Prawo Ochrony Środowiska
(red. J.Jendrośka, Wrocław 2001 r.) – „programy ochrony środowiska nie stanowią
aktów prawa miejscowego, o których mowa w art. 87 ust. 2 Konstytucji RP. Uznanie
uchwały lub rozporządzenia za taki akt moŜliwe jest tylko wtedy, gdy ustawa wyraźnie
tak stanowi. Oznacza to, Ŝe programy ochrony środowiska mają charakter programów
działania, obowiązujących w zasadzie jedynie „wewnątrz” administracji, w związku z
czym nie powinny wywoływać bezpośrednich skutków prawnych w sferze praw i
obowiązków podmiotów „zewnętrznych” wobec administracji. Mechanizm ten powoduje,
Ŝe programy ochrony środowiska – mimo, Ŝe nie są źródłami powszechnie
obowiązującego prawa, wpływają jednak na sytuację prawną podmiotów będących poza
administracją (np. wnioskodawca nie uzyska Ŝądanego pozwolenia, jeśli jego treść
kłóciłaby się z programem). Kolejnym skutkiem, jaki ustawa wiąŜe z treścią programu
ochrony środowiska, jest ich „przełoŜenie” na działalność funduszy ochrony środowiska i
gospodarki wodnej, które przeznaczają swoje środki m.in. na finansowanie
odpowiednich programów ochrony środowiska i wynikających z nich zadań (art. 406 pkt.
12, art. 407 pkt. 2, art. 408 pkt. 8, art. 410 ust. 1 pkt. 5).
W niniejszym Programie uwzględniono zapisy „Programu ochrony środowiska powiatu
biłgorajskiego”.
2.
Układ opracowania.
Opracowanie niniejsze tj. „Program Ochrony Środowiska dla gminy Łukowa”
składa się z kilku części. Na całość opracowania składają się:
Część I.
Uwarunkowania
Część II.
Diagnoza stanu środowiska
Część III.
Program monitoringu stanu środowiska
Część IV.
Plan gospodarki odpadami
Część V.
Plan gospodarki wodno-ściekowej
Część VI.
Kierunki działań w zakresie ochrony środowiska
Część VII.
Edukacja ekologiczna
Część VIII. Organizacja zarządzania ochroną środowiska
6
3.
Informacje ogólne
Gmina Łukowa połoŜona jest na Roztoczu, w południowej części powiatu
biłgorajskiego. W jej skład wchodzi 11 sołectw.
Przez gminę przebiega droga wojewódzka nr 849 Zamość – Wola Obszańska.
Długość odcinka tej trasy na terenie gminy Łukowa wynosi 12km. Ponadto na terenie
gminy znajduje się 41 km dróg w sieci dróg powiatowych i 24km w sieci dróg
gminnych.
Gmina Łukowa to gmina typowo rolnicza, z wieloletnimi tradycjami w uprawie tytoniu
"Virginia". W 1008 gospodarstwach rolnych (o średniej powierzchni 7,10 ha) pracuje
80 proc. wszystkich zatrudnionych, zajmujących się takŜe uprawą zbóŜ i ziemniaków.
Działalność rolniczą prowadzi takŜe Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Chmielku,
gospodarująca na 120 ha.
Liczba ludności w gminie (wg danych GUS z 2001r.) wynosi 4485 mieszkańców i jest
praktycznie niezmienna na przestrzeni ostatnich kilku lat (4510 mieszkańców – w
1998 r., 4471 mieszkańców – w 1999 r., 4526 mieszkańców – w 2000 r.).
W gminie zarejestrowane są 124 podmioty gospodarcze. Największą firmą w gminie i
jedną z największych w powiecie jest „Black Red White” – fabryka mebli w Chmielku,
powstała na bazie dawnego POM i zatrudniająca dziś ok. 300 osób.
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosi 182 osób (stan na 31.12.2003 r.).
Gmina Łukowa jest jedną z kilku gmin powiatu biłgorajskiego, w której zanotowano
spadek bezrobocia. Na koniec 2003 r. wyniósł on 12,9% w stosunku do roku 2002.
4.
Zarys historyczny
Wieś Łukowa została załoŜona w II połowie XIV wieku przez ruskiego moŜnowładcę
Iwana Kustrę. Później wchodziła w skład starostwa Zamch, stając się w XV wieku
siedzibą parafii rzymsko-katolickiej. W 1588 roku Łukowę otrzymał "na wieczność"
kanclerz Jan Zamoyski czyniąc z niej ośrodek klucza dóbr swojej ordynacji. Łukowa
związana w dawnej Rzeczypospolitej z Ziemią Przemyską, od 1809 roku została
administracyjnie połączona z Lubelszczyzną, stając się w 1867 roku siedzibą gminy
w powiecie biłgorajskim.
Tabela 1 Wykaz zabytków wpisanych do rejestru zabytków na terenie gminy Łukowa
Miejscowość
Łukowa
Rejestr zabytków
ZA/490
Podsośnina Łukowska ZA/412
5.
Obiekt
Czas powstania
Urząd Gminy
Areszt gminny
Cmentarz z I wojny
światowej
1905
1905
1915
PołoŜenie geograficzne
Gmina Łukowa leŜy w północno-wschodniej części makroregionu Kotliny
Sandomierskiej, na pograniczu mezoregiów: PłaskowyŜ Tarnogrodzki i Równina
Biłgorajska (Kondracki J. 1988, Geografia regionalna Polski).
Hierarchizacja jednostek taksonomicznych jest następująca:
Prowincja – Podkarpacie
Podprowincja – Podkarpacie Północne
Makroregion – Kotlina Sandomierska
7
6.
6.1.
Ogólna charakterystyka przyrodnicza gminy Łukowa
Klimat
Zgodnie z podziałem na dziedziny klimatyczne Zinkiewiczów (1975) teren
gminy Łukowa znajduje się w biłgorajsko-janowskiej dziedzinie klimatycznej. Klimat
tego obszaru kształtują dwa rodzaje mas powietrza: od zachodu masy powietrza
polarno-morskiego, a od wschodu masy powietrza polarno-kontynentalnego.
Gminę Łukowa charakteryzują dość dobre warunki klimatyczne. Teren ten wyróŜnia
się dość wysoką średnią temperaturą powietrza (7,4° C). Średnia temperatura
najzimniejszego miesiąca (stycznia) wynosi – 4,0°C, a najcieplejszego mie siąca
(lipca) +17,6°C.
Średnie roczne opady są dość wysokie, w granicach 650mm. W rocznym rozkładzie
opadów przewaŜają opady letnie nad zimowymi. W półroczu letnim opady wynoszą
około 400 mm, a w zimowym około 250 mm. Maksimum opadów występuje w
miesiącu lipcu (około 90 mm), a minimum w miesiącu marcu (ok.35 mm).
Pod względem długości trwania pór roku gminę Łukowa charakteryzuje długie lato
(97 dni), średnia zima (78 dni), krótka wiosna (59 dni) i krótka jesień (62 dni).
Średnie roczne zachmurzenie w gminie Łukowa wynosi 66%, a długość zalegania
pokrywy śnieŜnej średnio od 75 do 80 dni.
Ze względu na szczególne warunki mikroklimatyczne wschodnia i środkowa część
gminy Łukowa została zakwalifikowana jako jeden z czterech obszarów ochrony
uzdrowiskowej w województwie lubelskim.
6.2.
Rzeźba terenu
Dolina Tanwi dzieli gminę Łukowa na dwa obszary zróŜnicowane pod
względem ukształtowania powierzchni.
Północno-wschodnia część gminy, znajdująca się na Równinie Biłgorajskiej,
połoŜona jest na wysokości 220-200m n.p.m. Jest to słabo urzeźbiona równina, którą
urozmaicają wydmy i zagłębienia deflacyjne.
Południowo-zachodnia część gminy ma odmienną rzeźbę, leŜy w obrębie
PłaskowyŜu Tarnogrodzkiego na wysokości 200-235m n.p.m. Jest to płaskowyŜ
porozdzielany siecią niewielkich dolin rzecznych.
Terasa zalewowa doliny Tanwi połoŜona jest na wysokości 190-200m n.p.m.
PowyŜej Łukowej koryto rzeki jest uregulowane, występuje gęsta sieć rowów
melioracyjnych. PoniŜej Łukowej Tanew meandruje i występują starorzecza.
NajwyŜszy punkt na obszarze gminy znajduje się w południowo-zachodniej części
gminy w rejonie miejscowości Szarajówka (234,8 m n.p.m.).
6.3.
Gleby
Pokrywa glebowa gminy Łukowa wykazuje wyraźny związek z głównymi jednostkami
fizjograficznymi.
Na Równinie Biłgorajskiej występują gleby bielicowe wytworzone z piasków luźnych
oraz słabo gliniastych i gliniastych. Posiadają małą zawartość próchnicy i kwaśny
odczyn. Teren PłaskowyŜu Tarnogrodzkiego to gleby bielicowe wytworzone z
piasków oraz gleby płowe na utworach pyłowych. Występują płatowo z udziałem
innych typów gleb na utworach gliniastych lub ilastych.
Krawędź PłaskowyŜu Tarnogrodzkiego pokrywają gleby bielicowe wytworzone z
piasków i utworów pyłowych oraz gleby glejowe.
W zagłębieniach terenu występują gleby błotne, mułowo-bagienne i torfowe a w
dolinach rzecznych mady.
8
Pod względem wartości bonitacyjnej, określającej wartość uŜytkową gleb, wśród
gruntów ornych przewaŜają gleby średniej i słabej jakości (IV i V klasa). W uŜytkach
zielonych dominuje klasa V i IV.
Tabela 2 Grunty orne
Klasa bonitacyjna gleb
Powierzchnia (ha)
%
I
II
III
IVa
Ivb
V
VI
403
1462
1039
786
416
9,8
35,6
25,3
19,2
10,1
Klasa bonitacyjna gleb
Powierzchnia (ha)
%
I
II
III
IV
V
VI
42
906
1136
429
1,7
36,0
45,2
17,1
Tabela 3 UŜytki zielone
Biorąc pod uwagę kompleksy przydatności rolniczej, wśród gruntów ornych dominują
gleby kompleksu zboŜowo-pastewnego mocnego (37,3%) i Ŝytniego dobrego
(23,6%). Ponadto występują gleby kompleksu Ŝytniego bardzo dobrego, Ŝytniego
słabego, Ŝytniego bardzo słabego, zboŜowo-pastewnego słabego i pszennego
wadliwego. UŜytki zielone w gminie zaliczane są do kompleksu słabego i bardzo
słabego (58,7%) oraz średniego (41,3%). Kompleksy przydatności rolniczej są
zespołami róŜnych i róŜnie połoŜonych gleb, charakteryzujących się podobnymi
właściwościami rolniczymi i potencjalnym sposobem uŜytkowania.
PoniŜej przedstawiono ocenę bonitacji i przydatności rolniczej gleb gminy Łukowa w
punktach wraz z syntetycznym wskaźnikiem jakości ( źródło: Środowisko
przyrodnicze Lubelszczyzny. Gleby. R. Turski, S. Buziak, S. Zawadzki, 1993). Ocena
dokonana jest w 100 punktowej skali (100 punktów gleby najlepsze, 18 najgorsze) i
oparta na plonach uzyskanych doświadczalnie oraz na powierzchniach jednostek
glebowych w poszczególnych gminach. Wskaźnik jest syntezą obejmującą wartość i
przydatność rolniczą.
Tabela 4 Ocena bonitacji i przydatności rolniczej gleb w gminie Łukowa
Ocena gleb w punktach
Bonitacja
Przydatność rolnicza
Gmina
Grunty
UŜytki
Grunty
UŜytki
orne
zielone
orne
zielone
Łukowa
52,9
31,4
52,9
9
31,2
Wskaźnik jakości
i przydatności
rolniczej
46,0
Powierzchnia uŜytków rolnych w gminie Łukowa wynosi 6 721 ha, co stanowi 45,2%
ogólnej powierzchni gminy, w tym powierzchnia gruntów ornych 4 134 ha (61,5%
powierzchni uŜytków rolnych), sadów 38 ha (0,6%), łąk 1958 ha (29,1 %), pastwisk
591 ha (8,8 %). Pod względem uŜytkowania ziemi największą powierzchnię zajmują
lasy i grunty leśne – 7 387 ha, co stanowi 48,3% powierzchni gminy. Pozostałe
grunty i nieuŜytki posiadają powierzchnię 767 ha.
Z badań prowadzonych przez Stację Chemiczno-Rolniczą w Lublinie wynika,
Ŝe Gmina Łukowa, jak i cały powiat biłgorajski, naleŜą do terenów, gdzie udział gleb
bardzo kwaśnych i kwaśnych (pH<5,5) w powierzchni uŜytków rolnych utrzymuje się
na średnim poziomie w skali województwa lubelskiego i wynosi od 40 do 60%.
Odczyn gleby jest czynnikiem, który decyduje zarówno o procesach zachodzących w
glebie jak i o oddziaływaniu na rośliny. Zakwaszenie gleb moŜe mieć charakter
naturalny oraz wynikać z działalności człowieka. Analiza stopnia zakwaszenia
wskazuje na potrzeby w zakresie wapnowania gleb.
Udział gleb uŜytków rolnych o bardzo niskiej i niskiej zasobności w przyswajalny
fosfor, potas oraz magnez kształtuje się w gminie na średnim poziomie i wynosi 4060%.
6.4.
Obszary i obiekty chronione w gminie Łukowa
W gminie Łukowa znajduje się fragment Parku Krajobrazowego „Puszczy Solskiej” i
jego otuliny oraz pomniki przyrody. Na obszarze gminy nie występują inne obszary i
obiekty objęte ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody tj.: rezerwaty
przyrody, obszary chronionego krajobrazu, uŜytki ekologiczne, zespoły przyrodniczokrajobrazowe czy stanowiska dokumentacyjne.
6.4.1.
Park Krajobrazowy „Puszczy Solskiej”
Część północna i wschodnia gminy to obszary leśne – skraj Puszczy Solskiej, objętej
ochroną jako Park Krajobrazowy „Puszczy Solskiej”. Park Krajobrazowy „Puszczy
Solskiej” stanowi część krajowego i regionalnego systemu obszarów chronionych.
Powierzchnia Parku w granicach gminy Łukowa wynosi 7925,0 ha, co stanowi 37,2%
powierzchni całkowitej Parku. Otulina, w granicach gminy ma powierzchnię 1972ha.
Park Krajobrazowy „Puszczy Solskiej” został powołany uchwałą nr XXVII/175/88
Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zamościu z dnia 11 maja 1988r. w sprawie
utworzenia Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego
„Puszczy Solskiej” (Dz.Urz. Woj. Zam. Nr 10, poz. 75 ze zm. Dz.Urz. Woj. Zam. Nr 5,
poz. 46). Zmianę granic Parku wprowadzono Rozporządzeniem Wojewody
Zamojskiego Nr 24 z dnia 19 czerwca 1998r. (Dz.Urz. Woj. Zam. Nr 15, poz. 128).
Celem utworzenia Parku Krajobrazowego „Puszczy Solskiej” jest ochrona strefy
krawędziowej Roztocza, licznych śródleśnych torfowisk, duŜych kompleksów leśnych
oraz bogatej flory i fauny.
Park leŜy w obrębie dwu województw: lubelskiego i podkarpackiego. Obejmuje
rozległą, zwartą strefę borów sosnowych, porastających zewnętrzną, wyraźnie
zarysowana Krawędź Roztocza i dalej ciągnących się w kierunku południowozachodnim do doliny Wirowej i środkowej Tanwi. Krawędź Roztocza jest unikalnym w
skali kraju tworem geologicznym. Przez nią przełamują się doliny Szumu, Niepryszki,
Sopotu, Jelenia i Potoku Łosinieckiego. Przełomowe i źródliskowe odcinki rzek
charakteryzują się wybitnymi walorami krajobrazowymi. Utworzono tu rezerwaty
przyrody: Szum, Nad Tanwią i Czartowi Pole. Głównym walorem przyrodniczym
Parku są bardzo liczne śródleśne torfowiska, bagna i bory bagienne, połoŜone w
południowej i zachodniej części Parku. Przecinające Puszczę doliny rzeczne
porastają cenne przyrodniczo olsy. Zalesioną równinę urozmaicają piaszczyste
10
wydmy. Występuje tu wiele rzadkich i chronionych gatunków zwierząt. Teren Parku
jest niemal nie zamieszkały. Prowadzona jest tu głównie gospodarka leśna.
W części południowej gminy Łukowa granica Parku pokrywa się z granicą gminy. Od
Łysej Góry biegnie początkowo brzegiem lasu Kultura, a później drogą pośród łąk w
dolinie Studzienicy. Od ujścia Studzienicy do Tanwi biegnie w kierunku północnym
droga wśród łąk. Omija Osuchy od strony zachodniej i biegnie brzegiem lasu. Skręca
na północny wschód na wysokości ujścia Szumu do Tanwi. Biegnie granicą lasów i
łąk, omija Kozaki Osuchowskie i skręca na północ wzdłuŜ grobli dawnych stawów.
Przebieg granicy otuliny Parku Krajobrazowego „Puszczy Solskiej” wytyczono
korytami rzek: Wirowej do ujścia, Tanwi do ujścia Szumu i Szumu do granic gminy.
6.4.2.
Pomniki przyrody
Ochroną w randze pomnika przyrody na obszarze gminy Łukowa objęto 5
dębów szypułkowych (Quercus robur) o obwodach pni od 365 do 490 cm, na
podstawie orzeczenia Nr 1 Wojewody Zamojskiego z dnia 2 grudnia 1988r. (Dz.Urz.
Woj. Zam. Nr 16, poz. 152). Znajdują się one w oddz. 182 Leśnictwa Fryszarka,
Nadleśnictwo Józefów.
6.5.
Szata roślinna
Szata roślinna gminy Łukowa jest
bogata i charakteryzuje się duŜym
zróŜnicowaniem. Cechuje się ona równieŜ wysokim stopniem naturalności oraz
niskim udziałem gatunków obcych. Dotyczy to głównie łąk oraz torfowisk wysokich i
przejściowych. Mały jest natomiast udział we florze gatunków muraw i zarośli
kserotermicznych.
6.5.1.
Lasy
Florę terenów leśnych reprezentują gatunki wszystkich typów siedliskowych lasów
niŜowych z przewagą gatunków lasów liściastych. Lasy zajmują 48,30% powierzchni
gminy. W lasach przewaŜają siedliska borowe. W zaleŜności od uwilgotnienia
róŜnicujące się one na: bory suche, bory świeŜe, bory wilgotne i bory bagienne. Bory
suche zajmują najsuchsze siedliska (szczyty wydm). Bory świeŜe występują na
umiarkowanie uwilgotnionych siedliskach. Bory tego typu występują głównie we
wschodniej części gminy.
Bory wilgotne występują na trwale podmokłych siedliskach. Siedliska te
charakterystyczne są dla lasów Puszczy Solskiej.
Bory bagienne występują w najwilgotniejszych miejscach (obrzeŜa torfowisk
przejściowych i wysokich).
W północno- zachodniej części gminy (na północ od Szostaków) występują
fragmenty Ŝyznych borów z udziałem jodły będące, zniekształconymi przez
gospodarkę człowieka, pozostałościami wyŜynnego mieszanego boru jodłowego.
Olsy na terenie gminy występują w dwóch postaciach : wydłuŜonych pasm w
zagłębieniach oraz płatów na obrzeŜach śródleśnych łąk. Zbiorowiskami zastępczymi
w stosunku do olsów są zarośla łozowe występujące na nie uŜytkowanych
śródleśnych łąkach, na obrzeŜach łąk oraz wzdłóŜ rowów melioracyjnych. WzdłuŜ
rzek występują fragmentarycznie łęgi.
6.5.2.
Roślinność wodna i szuwarowa
Roślinność wodna i szuwarowa gminy jest stosunkowo uboga. Z gatunków wodnych
występuje tu spirodelia wielokorzeniowa, rzęsa trójrowkowa, moczarka kanadyjska i
rogatek sztywny.
11
Roślinność szuwarowa jest dość zróŜnicowana. Starorzecza porastają szuwary
właściwe: trzcinowy, pałkowy, mannowy i jeŜogłówkowy oraz turzycowiska. WzdłuŜ
rzek występują niewielkie płaty szuwarów: mozgowego i mannowego.
6.5.3.
Roślinność łąk i pastwisk
Łąki i pastwiska zajmują około 16,5% powierzchni gminy. Pod względem
siedliskowym są to łąki świeŜe i wilgotne. UŜytkowane ekstensywnie łąki świeŜe
moŜna podzielić na łąki: tymotkowe, wiechlinowe i rajgrasowe. Na obrzeŜach zarośli
oraz wzdłuŜ rowów występują niewielkie płaty łąk ziołoroślowych. Nie uŜytkowania
łąki świeŜe przekształcają się z czasem w łąki z kłosówką miękką lub degeneracyjne
zbiorowiska ze śmiałkiem pogiętym.
W wilgotnych śródleśnych enklawach rozwijają się łąki wilgotne. Są to przede
wszystkim zbiorowiska z trzęślicą modrą i sitowo-trzęślicowe.
6.5.4.
Roślinność torfowiskowa
Roślinność torfowiskowa na terenie gminy jest dość zróŜnicowana. Fitocenozy
torfowisk niskich występują lokalnie wśród łąk w dolinach rzek (Tanew, Szum,
Wirowa, Sopot i Studzienica). Torfowiska przejściowe i wysokie wystepują na
śródleśnym torfowisku „Szerokie Bagno” (na wschód od szosy Osuchy – Józefów).
6.5.5.
Roślinność segetalna i ruderalna
Poza wyŜej wymienionymi półnaturalnymi zbiorowiskami roślin, znaczną
powierzchnię gminy zajmują fitocenozy powstałe w wyniku działalności człowieka.
Zbiorowiska te moŜna podzielić na segetalne (fitocenozy pól i ogrodów) i ruderalne
(fitocenozy przydroŜy, podwórek, placów budowy, wysypisk śmieci itp.). Zbiorowiska
pierwszego typu występują na ubogich lub średnio Ŝyznych polach (północna części
gminy) oraz na Ŝyznych uprawach (południow-zachodnia część gminy). Roślinność
ruderalna wykształca się w obrębie osad ludzkich.
Na terenie gminy Łukowa występują następujące gatunki roślin objęte ochroną
gatunkową ścisłą: mącznica lekarska, pomocnik baldaszkowy, wawrzynek wilczełyko,
goździk pyszny, rosiczka okrągłolistna, kruszczyk szerokolistny, kruszczyk błotny,
bluszcz pospolity, kosaciec syberyjski, lilia złotogłów, widłak jałowcowy, widłak
goździsty, grąŜel Ŝółty, grzybienie białe, podkolan biały, paprotka zwyczajna,
barwinek pospolity, kukułka krwista i kukułka plamista.
Gatunki roślin objętych ochroną częściową reprezentowane są przez:
kopytnika pospolitego, konwalię majową, płucnicę islandzką, centurię pospolitą,
marzankę wonną, goździka kropkowanego, kruszynę pospolitą, przylaszczkę
pospolitą, bagno zwyczajne, bobrek trójlistkowy, kalinę koralową.
6.6.
Świat zwierząt
O walorach faunistycznych gminy Łukowa decydują zwarte kompleksy leśne
(północna i wschodnia część gminy) oraz mozaika środowisk związanych z doliną
Tanwi i jej dopływu – Wirowej.
Na terenie gminy stwierdzono 240 gatunków kręgowców, w tym: 32 gatunki ssaków,
185 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych, 4 gatunki gadów, 10
gatunków płazów i 9 gatunków ryb.
Większość gatunków ssaków stanowią przedstawiciele rzędów owadoŜerne i
gryzonie. Z rzędu owadoŜerne na terenie występuje: jeŜ, kret, ryjówka aksamitna,
ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, zębiełek białawy.
12
Z gryzoni występuje: wiewiórka, mysz domowa, mysz polna, badylarka, mysz
zaroślowa, mysz leśna, nornik zwyczajny, nornica ruda, karczownik, nornik północny,
szczur wędrowny i piŜmak.
Z gatunków łownych na terenie gminy występuje: lis, jeleń, sarna, łoś, zając i dzik.
Ponadto na terenie gminy występuje: kuna leśna, kuna domowa, łasica, gronostaj,
borsuk, wilk, wydra i bóbr.
Ptaki na terenach leśnych reprezentuje: krogulec, jastrząb, myszołów, orlik
krzykliwy, puszczyk, sowa uszata, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, dzięcioł zielony,
dzięcioł duŜy, dzięciołek, kruk, wrona siwa, pełzacz leśny, kukułka, kowalik, sójka,
orzechówka, zniczek, mysikrólik, turkawka i bocian czarny.
Ptaki wodne i wodno-błotne reprezentowane są przez: perkoza dwuczubego, czaplę
siwą, łabędzia niemego, krzyŜówkę, głowienkę, czernicę, łyskę, Ŝurawia i czajkę.
Do gatunków ptaków pospolicie występujących na terenie gminy naleŜy: grzywacz,
sierpówka, jerzyk, oknówka, brzegówka, dymówka, pliszka siwa, kos, kapturka,
sikora bogatka, sikora uboga, sroka, kawka, bocian biały, gawron, wróbel, mazurek,
szpak, zięba, dzwoniec, szczygieł, rudzik, kwiczoł, drozd śpiewak, skowronek,
pierwiosnek, makolągwa, trznadel, potrzos, baŜant i kuropatwa.
Z gadów na terenie gminy występuje: jaszczurka zwinka, jaszczurka
Ŝyworodna, Ŝmija zygzakowata i zaskroniec.
Płazy na terenie gminy reprezentuje: rzekotka drzewna, ropucha szara,
ropucha zielona, Ŝaba trawna, Ŝaba moczarowa, Ŝaba wodna, Ŝaba jeziorkowa,
kumak nizinny, grzebiuszka ziemna i traszka zwyczajna.
Z gatunków ichtiofauny występuje: płoć, ciernik, okoń, koza, piskorz,
szczupak, kiełb, słonecznica i ukleja.
Z bezkręgowców stwierdzono występowanie chronionych chrząszczy z
rodziny biegaczowatych oraz przedstawicieli rodziny trzmieli i bardzo rzadkich motyli.
6.7.
Wody powierzchniowe
Według regionalizacji hydrograficznej Lubelszczyzny Wilgata (1998) gminę
Łukowa moŜemy zlokalizować w regionie I. Obejmuje on „lubelski” odcinek Kotliny
Sandomierskiej. Odpływ całkowity jest tu nieco mniejszy niŜ na Roztoczu i wynosi ok.
180 mm. Wskaźnik odpływu powierzchniowego wynosi 4,5 – 5 l/s/km2.
Charakterystyczną cechą obszaru gminy Łukowa jest płytkie występowanie wód
podziemnych. Jest to spowodowane niską przepuszczalnością podłoŜa. Sieć wodna
jest bardzo gęsta, występują teŜ liczne mokradła. Źródła mają małą wydajność i jest
ich niewiele. Rzeki zasilane są przez wody deszczowo – roztopowe, z
występowaniem wiosennych wezbrań i jesiennych niŜówek (Michalczyk, Wilgat,
1998).
Obszar gminy Łukowa leŜy w dorzeczu Tanwi. Sieć rzeczna gminy jest bardzo
rozbudowana. Tworzy ją Tanew wraz z licznymi dopływami. Rzeka na terenie gminy
płynie na odcinku ponad 30 km. Wypływając z Roztocza przepływa przez teren
połoŜony na Równinie Biłgorajskiej. Początkowo obiera kierunek WSW, następnie
SW. PoniŜej wsi Borowiec uchodzi do rozległego obniŜenia o kierunku SE – NW.
Tanew zakręca tu pod kątem prostym w kierunku NW, a następnie, na odcinku 8
kilometrów, przyjmuje kilka lewo- i prawostronnych dopływów. Największym z nich
jest lewostronna Wirowa – dość duŜa rzeka o przepływie powyŜej 2 m3/s i
powierzchni dorzecza 530 km2. Kolejnymi dopływami są: prawostronna Studzienica,
lewostronna Lubienia oraz spływające z Roztocza dwa prawostronne dopływy: Sopot
i Szum. Wszystkie te dopływy są dość obfite w wodę (0,2 – 0,6 m3/s) i mają dorzecza
o powierzchni 50 – 134 km2. Sieć rzeczną gminy uzupełniają niewielkie cieki: dopływ
13
Szumu – Niepryszka oraz dopływ Lubieni, przepływający przez Łukową – Mucha.
Średni przepływ Tanwi, obliczony za lata 1976–80, dla wodowskazu w Markowiczach
(poniŜej gminy Łukowa) wynosił 5,77 m3/s.
Na łąkach nadrzecznych spotyka się naturalne starorzecza, w których przez cały rok
utrzymuje się woda. W większości są to jednak formy zanikające i stare.
Uzupełnieniem powierzchniowej sieci wodnej gminy Łukowa jest kompleks stawów w
miejscowości Chmielek. Od północy przylega do granicy gminy drugi kompleks
stawów, połoŜony w dolinie Szumu.
Do zmniejszenia powierzchni mokradeł i zaniku wielu cieków zasilanych wodami
wierzchówkowymi przyczyniły się przeprowadzone w gminie zabiegi melioracyjne.
Nastąpiło prostowanie koryt, wzrost gęstości rowów i zmniejszenie się liczby
zbiorników wodnych, w wielu obszarach znikły młaki. Spowodowało to obniŜenie
poziomu zwierciadła wód podziemnych i osuszenie terenu.
Gmina Łukowa jest uboga w zbiorniki wód stojących. Występuje tu kompleks stawów
w Chmielku (6 kwater).
6.8.
Wody podziemne
Wody podziemne gm. Łukowa związane są z utworami czwartorzędu, trzeciorzędu i
kredy górnej. Skały te stanowią zbiorniki o zróŜnicowanych zasobach i warunkach
występowania wód podziemnych,
Równinny w znacznej części charakter terenu i mała przepuszczalność
podłoŜa powodują, Ŝe poziom wód gruntowych w gminie Łukowa występuje płytko. W
dnach dolin rzecznych i obniŜeń terenu, a szczególnie w dolinie Tanwi, zwierciadło
wód gruntowych w przewaŜającej części roku występuje na poziomie 0 – 2 m. ZaleŜy
to od intensywności opadów zasilających bezpośrednio warstwę wodonośną,
zbudowaną głównie z piasków drobno- i średnioziarnistych.
Stosunki wodne na Równinie Biłgorajskiej uzaleŜnione są od budowy
geologicznej. Dominują płytkie i bardzo płytkie wody podziemne, róŜna jest jednak
miąŜszość utworów wodonośnych. W pokrywie czwartorzędowej występują uŜytkowe
wody podziemne, połoŜone na wodoszczelnych iłach krakowieckich. Wynika z tego,
Ŝe tylko w czwartorzędowych utworach zachodzi czynna wymiana wód
powierzchniowych i podziemnych (Kowalska, Wilgat 1975). Poza dnami dolin i
obniŜeń głębokość wody zwykle wynosi 2 – 5 m. i zwiększa się w obrębie wydm.
Na PłaskowyŜu Tarnogrodzkim, w południowo – zachodniej części gminy, głębokość
do wody gruntowej wynosi poza dnami dolin i obniŜeń – na stokach garbów 2 – 5 m.
Lokalnie na garbach głębokość do wody wzrasta do 5 – 10 m.
Gmina Łukowa zlokalizowana jest w obszarze głównego zbiornika wód
czwartorzędowych GZWP 428 Biłgoraj – Lubaczów.
14
Część II. Stan środowiska przyrodniczego
1.
Wprowadzenie
Niniejsza część „Programu Ochrony Środowiska dla gminy Łukowa”
charakteryzuje stan środowiska tej gminy – na dzień 31 grudnia 2003 r. Charakterystyka
ta, opisująca jakość poszczególnych elementów mających wpływ na ogólny stan
środowiska, swoim zakresem obejmuje:
- powietrze atmosferyczne,
- hałas,
- wody powierzchniowe,
- wody podziemne,
- odpady.
2.
Powietrze atmosferyczne
Działalność człowieka oraz procesy naturalne powodują przedostawanie się do
powietrza atmosferycznego substancji o bardzo zróŜnicowanym oddziaływaniu. Emisja
zanieczyszczeń jest przyczyną wzrostu stęŜeń substancji zanieczyszczających w
atmosferze, które poprzez ruchy mas powietrza przenoszone są na znaczne odległości i
mogą być wprowadzane do innych elementów środowiska oraz organizmów Ŝywych.
Największymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są kotłownie sektora energetyczno przemysłowego, a następnie mającymi znaczny udział w zanieczyszczeniu powietrza:
kotłownie komunalne, paleniska domowe oraz pojazdy mechaniczne. Głównymi
wskaźnikami zanieczyszczenia powietrza są substancje gazowe (w tym: dwutlenek
węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla) oraz pyłowe.
Podstawowymi źródłami zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy są
(podobnie jak w całym powiecie biłgorajskim): ruch komunikacyjny, tzw. „niska emisja”,
oraz w mniejszym stopniu przemysł.
W skład spalin, które wydzielają pojazdy mechaniczne wchodzą m.in. tlenki
niemetali. Spaliny niekorzystnie oddziałują na środowisko w sposób pośredni i
bezpośredni stąd wynika dąŜenie do ograniczenia wielkości ich emisji. Zanieczyszczenie
powietrza moŜna zmniejszać poprzez modernizację istniejących dróg gminnych, co ma
wpływ na poprawę płynności ruchu i co za tym idzie, mniejsze wydzielanie spalin.
Podstawowy szkielet układu dróg w gminie stanowią drogi powiatowe, których
zadaniem jest realizacja powiązań międzygminnych, a takŜe wewnątrzgminnych. Przez
gminę przebiega odcinek drogi wojewódzkiej nr 849 Zamość – Wola Obszańska. Na
terenie gminy Łukowa zlokalizowane są dwie stacje paliw (wraz z autogazem) – w
miejscowościach Łukowa i Chmielek.
Gmina Łukowa obsługiwana jest przez komunikację autobusową. Zły stan nawierzchni
dróg i powodowany tym zły stan techniczny pojazdów, mają bezpośredni wpływ na
zagroŜenia związane z zanieczyszczeniem powietrza.
Do źródeł substancji zanieczyszczających powietrze naleŜy równieŜ zaliczyć
nadmierną liczbę małych kotłowni. Dotyczy to szczególnie miejscowości Chmielek i
Łukowa gdzie jest stosunkowo największa gęstość zaludnienia na terenie gminy –
mieszka tam ponad 80% mieszkańców gminy.
Przemysł na terenie gminy jest słabo rozwinięty (przewaŜają małe i średnie zakłady
produkcyjne), brak jest zakładów szczególnie uciąŜliwych dla środowiska, dlatego
udział procentowy tych zanieczyszczeń jest niewielki.
15
Wielkość zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza przez zakłady,
ciepłownie i kotłownie lokalne obliczana jest przy ustalaniu opłat za gospodarcze
korzystanie ze środowiska. Wielkość emisji w roku 2003 nie odbiegała od średniego
poziomu notowanego dla całego powiatu biłgorajskiego.
Na terenie gminy Łukowa nie prowadzono badań monitoringowych w zakresie ochrony
powietrza. NajbliŜsza stacja pomiarowa monitoringu powietrza znajduje się w m. Biłgoraj
(stacja WSSE). StęŜenie dwutlenku siarki wynosiło średnio 12,9 µg/m3, dwutlenku
azotu 22,7 µg/m3, pyłu zawieszonego PM10 25,0 µg/m3. Nie stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnych norm.
3.
Hałas
Źródłem zakłóceń klimatu akustycznego środowiska moŜe być hałas
komunikacyjny (w tym wypadku związany z transportem drogowym) oraz hałas
przemysłowy i komunalny.
Za wysoki poziom hałasu odpowiedzialne są głównie pojazdy cięŜarowe typu TIR i
autobusy. Przez teren gminy przebiega odcinek drogi wojewódzkiej, a takŜe drogi
powiatowe i gminne. O stopniu uciąŜliwości na danym terenie decyduje nasilenie ruchu
samochodowego, na który przede wszystkim ma wpływ widoczny w ostatnich latach (a
szczególnie w ostatnich miesiącach) wzrost liczby pojazdów. Szczególnie naraŜone na
hałas są miejscowości leŜące na skrzyŜowaniach dróg. Źródłem hałasu są takŜe
traktory i kombajny; w okresie prac polowych hałas moŜe być odczuwalny nawet po
zmierzchu.
Ze względu na typowo rolniczy charakter gminy, uciąŜliwości związane z hałasem
przemysłowym występują w niewielkim stopniu. Źródłami tego zjawiska mogą być
jedynie pojedyncze zakłady przemysłowe, drobne zakłady rzemieślnicze, urządzenia
techniczne instalowane w obiektach handlowo-usługowych. Ma to znaczenie
szczególnie wtedy gdy zakład zlokalizowany jest na terenie lub w sąsiedztwie zabudowy
mieszkaniowej. Sytuacja w tym zakresie zmienia się w związku z modernizacją
zakładów, zmianami technologii oraz urządzeń i generalnie ulega stałej poprawie,
stosownie do ustaleń przepisów szczególnych w tym zakresie.
PoniŜej podano wartości dopuszczalnego poziomu hałasu zgodnie z załącznikiem do
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r (Dz. U. Nr 178, poz. 1841).
w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tabela poniŜej).
Tabela 5 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne
grupy hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne
oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych.
Dopuszczalny poziom hałasu wyraŜony równowaŜnym poziomem
dźwięku A w dB
Drogi lub linie kolejowe
Lp
Przeznaczenie terenu
1 a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej
b. Tereny szpitali poza miastem
Pora dnia przedział
czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
50
16
Instalacje i pozostałe obiekty i
grupy źródeł hałasu
Pora dnia Pora nocy przedział czasu
Pora nocy odniesienia równy przedział czasu
przedział
czasu
8 najmniej
odniesienia
odniesienia
korzystnym
równy 1 najmniej
godzinom dnia
równy 8
korzystnej
godzinom
kolejno po sobie
godzinie nocy
następującym
45
45
40
2 a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub
wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieŜy
c. Tereny domów opieki
d. Tereny szpitali w miastach
3 a. Tereny zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego.
b. Tereny zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi.
c. Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe poza
miastem
d. Tereny zabudowy zagrodowej.
4 a. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyŜej
100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową
mieszkaniową i koncentracją obiektów
administracyjnych, handlowych i usługowych
4.
4.1.
55
50
50
40
60
50
55
45
65
55
55
45
Gospodarka wodno-ściekowa
Wody podziemne
Teren gminy jest praktycznie zwodociągowany (98%). Posiadane zasoby wód
zapewniają całkowicie pokrycie zapotrzebowania na wodę. Na terenie gminy
zlokalizowane jest jedno ujęcie wody w miejscowości Łukowa. Ujęcie to oraz sieć
wodociągową eksploatuje Zakład Gospodarki Wodnej w Łukowej.
Tabela 6
Lokalizacja
Ilość studni
Zasoby
6
158 m3/h
Łukowa
Strefa ochronna OdŜelazianie Chlorowanie
ustanowiona
nie dotyczy
awaryjnie
Pobór wody
w 2003r.
196 m3/ d
Jakość wody tłoczonej do sieci wodociągowej jest regularnie kontrolowana.
4.2.
Wody powierzchniowe
Z wód powierzchniowych na terenie gminy Łukowa monitoringiem objęta jest
rzeka Tanew, która kontrolowana jest w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych: w
miejscowości Osuchy (69,4km) i połoŜonej juŜ na terenie gminy Biszcza miejscowości
Wólka Biska (39,9km).
Na podstawie wyników badań fizykochemicznych (metoda CUGW) jakość wód
rzeki Tanew w 2003 r. odpowiadała II klasie czystości, jedynie poniŜej ujścia rzeki Sopot
(punkt pomiarowy Osuchy) stwierdzono III klasę czystości wód ze względu na stan
sanitarny.
W roku 2003 stan czystości rzeki Tanew w punkcie pomiarowym Osuchy
przedstawiał się następująco.
Tabela 7
Punkt
pom.kontr.
Subst.
organiczne
Zasolenie
Subst.
bioenne
Zawiesiny
Subst.
soecyficzne
Stan
sanitarny
Osuchy
II
I
II
I
II
III
Chlorofil „a”
Stan
/ seston
ogółem
I/III
III
Jest to wynik i tak znacznie lepszy niŜ w ostatnich latach kiedy to rzeka Tanew
prowadziła na obszarze rozpatrywanej części zlewni wody w III klasie czystości (dane za
17
2002 r.), a wcześniej nawet pozaklasowe. Przesądziły o tym przede wszystkim
charakterystyczne dla odbiorników spływów wód powierzchniowych z terenów
leśnych i podmokłych, wysokie wartości obliczeniowe utlenialności oraz niekorzystny
stan bakteriologiczny.
Biorąc powyŜsze pod uwagę naleŜy jednak stwierdzić iŜ stan czystości rzeki
Tanew systematycznie się poprawia.
4.3.
Oczyszczalnie ścieków
Na terenie gminy zlokalizowane są 3 komunalne oczyszczalnie ścieków, ich
podstawowe parametry przedstawiono w poniŜszej tabeli.
Tabela 8
Lp
Miejscowość
UŜytkownik
Typ
oczyszczalni
1
Chmielek
2
Łukowa
Zakład
Gospodarki
Wodnej
Zakład
Gospodarki
Wodnej
mechanicznobiologiczna
typu SBR
mechanicznobiologiczna
typu SBR
Przepustowość
[m3/d]
Ilość ścieków
[m3/d]
230
40
Do ziemi rów
melioracyjny
330
100
rzeka Mucha
Zrzut
Eksploatowane oczyszczalnie moŜna zaliczyć do oczyszczalni o małej wielkości ze
względu na przepustowość. Są to oczyszczalnie mechaniczno biologiczne z
moŜliwością usuwania związków biogennych. Do obecnie eksploatowanej gminnej
oczyszczalni poza ściekami dopływającymi kanalizacją sanitarną ścieki dowozi się
wozami asenizacyjnymi co ma istotny wpływ na jakość odprowadzanych z tych
oczyszczalni ścieków.
4.4.
Retencjonowanie wód rzek
Ramowa Dyrektywa Wodna oraz Prawo Wodne wprowadzają jako naczelną
zasadę gospodarowania zasobami wodnymi w naturalnych granicach hydrograficznych.
Tak ustalona zasada, odnosi się zarówno do gospodarowania w dorzeczach i regionach
wodnych jak i w zlewniach poszczególnych rzek.
Mimo nieźle rozwiniętej sieci wodnej i niezłych potencjalnych zasobów wód, to
jednak większość wód odpływa z terenu gminy. Praktycznie brak jest zbiorników
retencjonujących wodę. Na terenie gminy wody gromadzone (retencjonowane) są w
niewielkim stopniu przy wykorzystaniu stawów.
Wojewódzki Program Małej Retencji nie przewiduje budowy na terenie gminy zbiorników
retencyjnych:
5.
5.1.
Odpady
Odpady komunalne
Zgodnie z ustawą o odpadach – definicja odpadów komunalnych jest
następująca: „odpady powstające w gospodarstwach domowych, a takŜe odpady nie
zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzących od innych wytwórców odpadów,
które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających
w gospodarstwach domowych”. Tak więc źródłami wytwarzania odpadów komunalnych
są:
− gospodarstwa domowe,
18
− obiekty infrastruktury takie jak: handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, obiekty
turystyczne, targowiska.
Ilość powstających odpadów pozostaje w silnej zaleŜności z poziomem
konsumpcji indywidualnej, modelem konsumpcji i świadomości ekologicznej
społeczeństwa. Istotnie zmienia się takŜe skład odpadów. Coraz większy udział mają
tworzywa sztuczne (opakowania). WiąŜe się to z rosnącą konsumpcją oraz
stosowaniem przez producentów opakowań jednorazowego uŜytku, często nie
podlegających biodegradacji. Przy braku skutecznego systemu gromadzenia i
wykorzystywania surowców wtórnych ilość odpadów komunalnych w najbliŜszych latach
moŜe gwałtownie wzrastać.
W lipcu 1999 roku w miejscowości Podsośnina oddane zostało do uŜytku
składowisko odpadów komunalnych, którym zarządza ZGW Łukowa Siwik Mirosław w
Łukowej. Jest to składowisko odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne. Mogą być
na nim umieszczane odpady komunalne i przemysłowe zbliŜone do komunalnych z
grupy 19 i 20 nie zawierające substancji niebezpiecznych. Na składowisku nie ma
wydzielonej części do składowania odpadów niebezpiecznych. Pojemność składowiska
wynosi 28000 m3, a całkowita powierzchnia 1,2 ha. Wysypisko uszczelnione jest
geomembraną HDPE o grubości 2,5 mm. Odprowadzanie odcieków odbywa się przy
pomocy drenaŜu do zbiornika bezodpływowego.
Do końca 2002 roku nagromadzono na tym składowisku 1177 Mg odpadów,
natomiast w 2003 roku złoŜono 501 Mg odpadów.
W rejonie składowiska znajduje się 1 piezometr kontrolny zamontowane w celu
oceny wpływu obiektu na środowisko. Zarządzający składowiskiem systematycznie
prowadzi badania jakości wód podziemnych.
5.2.
Odpady z sektora gospodarczego
W zmodernizowanej, w związku ze zmianami wprowadzonymi do ustawy o
odpadach, bazie SIGOP-W znajduje się
Wg Programu Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego przedstawiono
poniŜej dane dotyczące ilości odpadów z sektora gospodarczego na terenie gminy (jeśli
nie zaznaczono inaczej są to dane za 2000r.):
• Odpady przemysłowe wytworzone w 2001 roku – 4716 Mg (w tym wykorzystane 3026 Mg, tymczasowo składowane – 1687 Mg)
• Odpady inne niŜ niebezpieczne z sektora gospodarczego 5393 Mg(dane z 2000r.),
w tym:
Fabryka Mebli Skrzyniowych "FAMES" – Chmielek II – 4611 Mg
PRODUKCJA MEBLI – Chmielek II – 782 Mg
• Odpady niebezpieczne (dane z 2000r.) – 2,3 Mg (Fabryka Mebli Skrzyniowych
"FAMES" – Chmielek II)
19
Część III. Program monitoringu stanu
środowiska
1.
Powietrze.
W ramach podsystemu monitoringu powietrza realizowane jest, przez IOŚ –
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie, zadanie pod nazwą badania i
ocena jakości powietrza. Systemem monitoringu objęte są substancje
zanieczyszczające określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca
2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 87, poz. 798).
Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach, stosując metody pomiarowe, metody
modelowania lub inne techniki szacowania. Na terenie województwa lubelskiego
strefami są powiaty (w tym powiat biłgorajski) oraz aglomeracja lubelska.
Monitoring powietrza obejmuje stacje i stanowiska pomiarowe do oceny jakości
powietrza na terenach zamieszkałych realizując cel ochrony zdrowia, jak równieŜ na
terenach pozamiejskich – cel ochrona roślin. Instytucjami współpracującymi z IOŚ-WIOŚ
w Lublinie w ramach wojewódzkiego programu monitoringu powietrza jest Wojewódzka
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna i Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
W przypadku powiatu biłgorajskiego sytuacja przedstawia się jak poniŜej:
1. stacje pomiarowe przewidziane do oceny jakości powietrza:
- m. Biłgoraj ul. Spółdzielcza – obsługiwane przez WSSE
(pomiary manualne, okresowe): SO2, NO2, PM10*
*
- pomiar metodą reflektometryczną.
2. proponowana inna metoda oceny jakości powietrza:
- metoda szacunkowa na podstawie analizy emisji: Pb
- metoda szacunkowa na podstawie analizy emisji: CO, benzen
Klasyfikowany powiat biłgorajski ze względu na ochronę roślin został zaliczony do klasy
IIIb o poziomie stęŜeń SO2 i NO2 poniŜej dolnego progu oszacowania (nie jest
wymagana lokalizacja stanowisk pomiarowych).
Dobór stacji pomiarowych został przeprowadzony w oparciu o obowiązujące przepisy
prawne z tego zakresu oraz uwzględniając rozmieszczenie, na terenie rozpatrywanego
powiatu, głównych źródeł emisji zanieczyszczeń do powietrza. PowyŜsze informacje
posłuŜyły takŜe do określenia zakresu pomiarowego, przy czym naleŜy pamiętać, Ŝe
decydującą ilością jest emisja CO2, która nie jest objęta pomiarami. Dotyczy to takŜe
pomiarów imisji, gdyŜ zanieczyszczenie nie jest normowane w obowiązującym
rozporządzeniu Ministra Środowiska.
Według autorów opracowania nie ma potrzeby lokalizacji stacji pomiarowo-kontrolnej
badającej jakość powietrza na terenie gminy Łukowa.
2.
Hałas
Badania stanu zanieczyszczenia środowiska hałasem prowadzone są w
podsystemie Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) zwanym „Systemem
kontrolowania i ewidencji obiektów emitujących hałas”. W ten sposób uzyskiwane dane
pomiarowe, po wstępnej obróbce w WIOŚ Lublin, gromadzone są w komputerowej
bazie danych OPH, a po kaŜdym roku przekazywane do bazy centralnej prowadzonej w
GIOŚ w Warszawie.
WIOŚ w Lublinie – Delegatura w Zamościu prowadził pomiary natęŜenia hałasu na
terenie powiatu biłgorajskiego. Obejmowały one przede wszystkim pomiary hałasu
20
drogowego – jako decydującego źródła hałasu na tym terenie. W 2002 roku
monitoringiem objęto miasto Biłgoraj. Pomiary wykonywano punktach pomiarowych
zlokalizowanych wzdłuŜ przebiegających przez to miasto dróg wojewódzkich nr 835 i nr
858. NaleŜy stwierdzić, Ŝe przeprowadzenie takich pomiarów było wystarczające dla
poznania stanu akustycznego występującego w miejscu najbardziej naraŜanym na tego
rodzaju uciąŜliwość na terenie powiatu. Jednak nie ma to Ŝadnego odniesienia dla
terenu gminy Łukowa.
Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie –
Delegatura w Zamościu na terenie gminy nie ma uciąŜliwych dla środowiska źródeł
hałasu. Co za tym idzie na terenie gminy Łukowa nie były teŜ prowadzone w 2003 r.
pomiary poziomu hałasu.
Zatem kaŜde nawet jednostkowe badania stanu środowiska w tym zakresie (w ramach
posiadanych środków finansowych) odbije się korzystnie na rozpoznaniu problemu
uciąŜliwości hałasowej. MoŜna rozwaŜyć przeprowadzenie serii pomiarów natęŜenia
hałasu w rejonie drogi wojewódzkiej nr 849 (w rejonie m. Łukowa) oraz drogi powiatowej
nr 48540 (w miejscowościach Łukowa i Chmielek).
3.
Wody powierzchniowe.
Badania jakości wód powierzchniowych realizowane są w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska. Ocenę stanu czystości wód w rzekach wykonuje WIOŚ w
oparciu o program komputerowy „JAWO”, stosując metodę stęŜeń charakterystycznych
Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej.
Na terenie gminy Łukowa monitoringiem objęta jest rzeka Tanew, która kontrolowana
jest w punkcie pomiarowo-kontrolnym w miejscowości Osuchy (69,4km).
Według autorów opracowania utrzymanie w/w punktu pomiarowego oraz zakresu badań
jest wystarczające dla ogólnej oceny jakości wód powierzchniowych na terenie gminy
Łukowa.
4.
Wody podziemne.
Problematyka dotycząca gospodarki wodnej została omówiona w sposób
wystarczający w części opracowania dot. „Diagnozy stanu środowiska”. W „Diagnozie...”
podano równieŜ szczegółowe zestawienie występujących ujęć wody na terenie
rozpatrywanej gminy.
Zlokalizowane jest tu jedno ujęcia wody w miejscowości Łukowa. Eksploatowane jest
ono przez Zakład Gospodarki Wodnej w Łukowej.
5.
Odpady.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie prowadzi monitoring regionalny
gospodarki odpadami pochodzenia przemysłowego.
Z terenu powiatu biłgorajskiego rozpoznaniem objęto największych producentów, którzy
wytworzyli w 2002 roku ok. 29644,37 Mg odpadów, co stanowi 0,75% ilości odpadów
wytworzonych na terenie województwa lubelskiego w 2002 roku. Odpowiednio dla roku
2003 wartości te wyniosły: ilość wytworzonych odpadów 27515,92 Mg, udział w
strumieniu odpadów z całego województwa – 0,66%.
PowyŜsze dane gromadzone są przez WIOŚ w Lublinie w dostępnej bazie
komputerowej SIGOP-W (System Informacji Gospodarki Odpadami Przemysłowymi).
Problematyka dotycząca gospodarowania odpadami przemysłowymi w wystarczającym
stopniu została omówiona w „ Diagnozie stanu środowiska”.
21
Na uwagę zasługuje fakt, Ŝe wśród zakładów z terenu powiatu biłgorajskiego (baza
SIGOP-w), z terenu gminy Łukowa występowało tylko dwóch wytwórców tego typu
odpadów.
5.1.
Odpady komunalne.
Odpady komunalne z terenu gminy Łukowa wywoŜone są na składowisko zlokalizowane
miejscowości Podsośnina, oddane do uŜytku w lipcu 1999 r.
Zgodnie z art. 59 ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz.U. Nr 62 poz. 628 z
późn. zmianami) zarządzający składowiskiem jest zobowiązany do jego monitorowania i
przesyłania uzyskanych wyników Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska w
terminie do końca I kw. po zakończeniu roku kalendarzowego, którego te wyniki
dotyczyły. Szczegółowy zakres monitoringu składowisk określono w rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz
warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz.U. Nr 220 poz. 1858).
W rejonie składowiska znajduje się jeden piezometr kontrolny zainstalowany w celu
oceny wpływu składowiska na środowisko. W 2003 r. zarządzający składowiskiem
prowadził badania jakości wód podziemnych zgodnie z w/w rozporządzeniem.
6.
Podsumowanie
Przeprowadzona analiza rozmieszczenia poszczególnych punktów pomiarowokontrolnych w rozpatrywanych komponentach środowiska oraz ocena zakresu badań
przeprowadzonych w ramach monitoringu środowiska, w tym w ramach PMŚ, pozwala
stwierdzić, Ŝe aktualnie realizowane badania pozwalają tylko na dokonanie podstawowej
oceny jakości środowiska na terenie gminy Łukowa. Tym niemniej, co szczególnie jest
waŜne, te informacje gmina moŜe uzyskiwać praktycznie bezinwestycyjnie.
KaŜda dodatkowa propozycja zwiększająca zarówno ilość punktów pomiarowokontrolnych, częstotliwość badań, jak i ich zakres w niektórych elementach środowiska
moŜe zdecydowanie poszerzyć ocenę stanu środowiska na terenie gminy Łukowa.
NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe prowadzone badania, szczególnie prowadzone w ramach
PMŚ są kosztowne, co przy znikomych środkach finansowych przeznaczonych na ten
cel w budŜecie gminy moŜe być decydującym utrudnieniem.
MoŜna rozwaŜyć, „przy sprzyjających warunkach”, poszerzenie aktualnego zakresu o
następujące pozycje:
1. Powietrze atmosferyczne:
- aktualnie na terenie gminy Łukowa nie ma stacji pomiarowej badającej jakość
powietrza
- propozycja:
wg autorów opracowania nie ma potrzeby lokalizacji tego typu stacji
2. Wody powierzchniowe:
- w ostatnich latach prowadzone były badania monitoringowe jakości wód
powierzchniowych dla rzeki Tanew w punkcie pomiarowo-kontrolnym w
miejscowości Osuchy (69,4km).
- propozycja lokalizacji punktów pomiarowo-kontrolne na:
wg autorów opracowania zarówno ilość jak i zakres badań jest wystarczający do
dokonania podstawowej oceny jakości wód na terenie gminy Łukowa.
3. Hałas:
- aktualnie nie były prowadzone pomiary natęŜenia hałasu na terenie gminy
Łukowa
- propozycja:
22
ewentualne wyznaczenie 1 punktu pomiarowego hałasu komunikacyjnego
drogowego na terenie występowania najwyŜszego natęŜenia ruchu pojazdów
samochodowych – m. Łukowa
4. Odpady:
- aktualnie WIOŚ prowadzi monitoring regionalny gospodarki odpadami
przemysłowymi (baza SIGOP-W).
- propozycja:
wg autorów opracowania nie ma potrzeby tworzenia bazy danych dla gminy
Łukowa.
23
Część IV. Plan gospodarki odpadami
1.
1.1.
Aktualny stan gospodarki odpadami
Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów
1.1.1.
Odpady komunalne
Zgodnie z treścią art.3 ustawy o odpadach, odpady komunalne to są odpady
powstające w gospodarstwach domowych oraz odpady nie zawierające odpadów
niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój
charakter lub skład są podobne odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
W oparciu o wskaźniki przedstawione w ,,Planie gospodarki odpadami dla
województwa lubelskiego” (poniŜsza tabela) oraz liczbę mieszkańców (4485 osób – wg
danych GUS z 2001r.) ustalono szacunkowe ilości odpadów komunalnych
wytworzonych na terenie gminy Łukowa w roku 2003.
Ilość ta wyniosła 1000Mg tj ok. 3333m3 (dla gęstości 0,300 kg/m3).
Tabela 9
Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych (kg/M, rok) dla roku
2000, dla terenów wiejskich (wg. Krajowego Planu Gospodarki Odpadami,
październik, 2002)
Przyjęty wskaźnik
nagromadzenia
Źródła powstawania odpadów
L.p.
(dla terenów
wiejskich)
1
Odpady z gospodarstw domowych
116
2
Odpady z obiektów infrastruktury
45
3
Odpady wielkogabarytowe
15
4
Odpady z budowy, remontów i demontaŜu obiektów
40
budowlanych
5
Odpady z ogrodów i parków
5
6
Odpady z czyszczenia ulic i placów
7
Odpady niebezpieczne wchodzące w strumień odpadów
2
komunalnych
Razem
223
Biorąc pod uwagę potrzebę dokładniejszej charakterystyki odpadów ulegających
biodegradacji, na potrzeby konstrukcji Planu, za Krajowym Planem Gospodarki
Odpadami (październik, 2002) przyjęto podział polegający na wyodrębnieniu 18
strumieni odpadów, dla których ustalono wskaźniki charakterystyki jakościowej
odpadów komunalnych.
Tabela 10 Wskaźniki generowania strumieni odpadów komunalnych dla obszarów wiejskich dla
roku 2000 (wg. Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, październik, 2002)
Lp.
Strumień odpadów komunalnych
% udziału
1 Domowe odpady organiczne
10,0
2 Odpady zielone
1,9
3 Papier i tektura (niopakowaniowe)
4,8
4 Opakowania z papieru i tektury
6,9
5 Opakowania wielomateriałowe
0,8
6 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe)
9,4
7 Opakowania z tworzyw sztucznych
3,0
24
Lp.
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Strumień odpadów komunalnych
Tekstylia
Szkło (nieopakowaniowe)
Opakowania ze szkła
Metale
Opakowania z blachy stalowej
Opakowania z aluminium
Odpady mineralne
Drobna frakcja popiołowa
Odpady budowlane
Odpady niebezpieczne
Razem
% udziału
2,1
0,4
8,4
2,0
0,7
0,2
5,9
18,0
6,7
17,9
0,9
100,0
Szacunkową masę poszczególnych strumieni odpadów komunalnych powstających
na terenie gminy Łukowa (w oparciu o powyŜsze wskaźniki) podano w tabeli:
Tabela 11
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Razem
Nazwa strumienia
Gmina Łukowa
[Mg]
Domowe odpady organiczne
Odpady zielone
Papier i tektura (niopakowaniowe)
Opakowania z papieru i tektury
Opakowania wielomateriałowe
Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe)
Opakowania z tworzyw sztucznych
Tekstylia
Metale
Odpady mineralne
Odpady budowlane
100,0
19,0
48,0
69,0
8,0
94,0
30,0
21,0
4,0
84,0
20,0
7,0
2,0
59,0
180,0
67,0
179,0
9,0
1000,0
1.1.2.
Odpady z sektora gospodarczego
W zmodernizowanej, w związku ze zmianami wprowadzonymi do ustawy o odpadach,
bazie SIGOP-W znajduje się tylko jeden wytwórca tego typu odpadów. Wytwórcą tym
jest firma „Produkcja Mebli Chmielek II” m. Chmielek. Zakład ten w 2001 roku wytworzył
ok. 782 Mg odpadów.
1.1.3.
W sektorze gospodarczym na terenie gminy Łukowa powstają odpady
niebezpieczne. Mogą one jednak powstawać z innych źródeł, w tym z rolnictwa,
transportu, słuŜby zdrowia, zakładów opieki weterynaryjnej oraz laboratoriów
25
badawczych. Jest to problem nie tylko duŜych zakładów przemysłowych, powstają one
równieŜ w niewielkich zakładach wytwórczych i usługowych. Do tej grupy zalicza się
równieŜ część odpadów komunalnych, jednak w chwili obecnej brak jest informacji
pozwalających w sposób jednoznaczny podać ilość odpadów niebezpiecznych
usuwanych z gospodarstw domowych. Wszelkie informacje na ten temat są jedynie
danymi szacunkowymi
1.2.
Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom
odzysku.
Na terenie gminy nie jest wprowadzany proces odzysku odpadów. Obecnie prowadzone
są przygotowania do podjęcia tego zadania. Na składowisku odpadów ustawione są
pojemniki do segregacji odpadów.
1.3.
Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom
unieszkodliwiania
Odpady zebrane na terenie gminy deponowane są na składowisku odpadów w
miejscowości Podsośnina. W roku 2003 na składowisku złoŜono 501 Mg odpadów.
Eksploatację składowiska prowadzi ZGW Łukowa Siwik Mirosław, 23-412 Łukowa.
1.4.
Istniejące systemy zbierania odpadów
Na terenie gminy odpady zbierane są jako niesegregowane. Zbiórką i transportem
odpadów zajmują się następujące podmioty:
• Przedsiębiorsto Usługowo-Produkcyjno-Handlowe „Eko-Bud” Michał Kubów, 23412 Łukowa 302
• Anna Niziołek
1.5.
Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i
unieszkodliwiania odpadów
Jak podano wyŜej generalnie unieszkodliwianie odpadów odbywa się poprzez ich
deponowanie na składowisku odpadów w miejscowości Podsośnina. PoniŜej podaje się
podstawowe parametry tego składowiska:
28000 m3
- pojemność
- powierzchnia
1,20 ha
- ilość nagromadzonych odpadów (do końca 2003r.)
1678 Mg
- stopień wypełnienia składowiska
10%
(obliczony stopień wypełnienia odnosi się do sytuacji zagęszczania
przywoŜonych na składowisko odpadów komunalnych koparko-spycharką
gąsienicową w stopniu 1:2, tj. 0,300Mg/m3 odpadów przywoŜonych do poziomu
0,600Mg/m3 odpadów po zagęszczeniu)
Niecka składowiska uszczelniona jest geomembraną HDPE grubości 2,5mm. Jakość
wód podziemnych w rejonie składowiska jest monitorowana 1 piezometrem.
2.
Prognoza zmian
Ilość wytwarzanych odpadów zaleŜy od liczby mieszkańców oraz jednostkowych
wskaźników emisji odpadów, które są zmienne i zaleŜą od poziomu rozwoju społecznogospodarczego. Prognozę zmian wskaźników przyjęto zgodnie z „Planem gospodarki
odpadami dla województwa lubelskiego”.
Tabela 12 Prognoza zmian wskaźników emisji w Polsce dla obszarów wiejskich
26
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Procentowe zmiany wskaźnika emisji
odpadów obszarów latach dla
obszarów wiejskich
Nazwa strumienia
2001-2005
2006-2010
2011-2014
1,00
2,00
0,10
2,00
0,05
1,00
2,00
2,00
2,00
1,00
1,00
1,00
0,00
0,00
0,00
1,00
0,00
- 2,00
1,00
2,00
2,00
2,00
1,00
1,00
1,00
0,00
- 2,00
5,92
8,45
8,45
0,00
1,00
2,00
2,00
0,00
0,00
0,00
1,00
- 3,00
0,00
5,92
0,00
- 2,00
1,00
1,00
1,00
0,00
0,00
0,00
1,00
- 3,00
0,00
6,58
0,00
Odpady organiczne
Odpady zielone
Papier i tektura
(niopakowaniowe)
Opakowania z papieru i tektury
Opakowania wielomateriałowe
Tworzywa sztuczne
(nieopakowaniowe)
Opakowania z tworzyw
sztucznych
Tekstylia
Metale
Odpady mineralne
Odpady budowlane
Uwzględniając powyŜsze załoŜenia prognozowana ilość odpadów komunalnych (z
podziałem na poszczególne strumienie) w gminie Łukowa w latach 2004-2014
kształtować się będzie zgodnie z tabelą:
Tabela 13 Prognoza ilości poszczególnych strumieni odpadów z gminy Łukowa w latach 20042014 [Mg]
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Nazwa strumienia
Odpady
organiczne
Odpady zielone
Papier i tektura
(niopakowaniowe)
Opakowania z
papieru i tektury
Opakowania
wielomateriałowe
Tworzywa
sztuczne
(nieopakowaniowe)
Opakowania z
tworzyw
sztucznych
Tekstylia
Szkło
(nieopakowaniowe)
Opakowania ze
szkła
Metale
Opakowania z
blachy stalowej
Opakowania z
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
101
102
102
102
102
102
103
103
103
103
103
19
20
20
21
21
21
22
22
22
22
23
49
50
50
51
51
52
52
52
52
52
52
70
72
73
73
74
75
75
75
75
75
75
8
8
8
8
9
9
9
9
9
9
9
95
96
96
96
96
96
96
94
92
90
88
30
31
31
31
31
31
31
30
29
29
28
21
22
22
22
23
23
23
23
23
24
24
4
4
4
4
4
5
5
5
5
5
5
86
87
89
91
93
95
96
97
98
99
100
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
27
Lp.
14
15
16
17
18
Nazwa strumienia
aluminium
Odpady mineralne
Drobna frakcja
popiołowa
Odpady
wielkogabarytowe
Odpady budowlane
Odpady
niebezpieczne
RAZEM
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
59
59
60
60
61
61
62
63
63
64
65
176
173
168
163
158
153
148
144
140
135
131
71
75
75
75
75
75
75
75
75
75
75
194
211
223
236
250
265
281
299
319
340
362
10
11
11
11
11
11
11
11
11
11
11
1024
1049
1061
1074
1088
1102
1118
1132
1147
1163
1181
Szacowana masa odpadów zebranych z terenu gminy w latach 2004-2014 wyniesie
zatem 12139Mg.
3.
3.1.
Działania zmierzające do poprawy gospodarki odpadami.
Działania zmierzające do zapobiegania i minimalizacji powstawania
odpadów.
Działania zmierzające do zapobiegania powstawania odpadów lub minimalizacji
ilości powstałych odpadów jest działaniem podstawowym w gospodarowaniu odpadami.
Na poziomie gminy powinny być prowadzone m.in. działania:
1) edukacyjno-informacyjne;
2) organizacyjne;
3) prawne.
Edukacja społeczna powinna być prowadzona w systemie nauczania począwszy
od przedszkoli oraz szkołach, za pomocą lokalnych środków przekazu (prasa, radio)oraz
za pomocą rozpowszechnianych ulotek lub akcji plakatowych.
Działania organizacyjne polegają na wprowadzaniu selektywnej zbiórki
makulatury w biurach i szkołach, organizacji i wspieraniu powstawania punktów skupu
surowców wtórnych itp.
Działania prawne winny być prowadzone w celu zachęcenia mieszkańców do
selektywnej zbiórki odpadów poprzez:
1) realizację obowiązków wynikających z ustawy o odpadach oraz ustawy o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach,
2) tworzenie przepisów lokalnych obligujących do selektywnej zbiórki odpadów,
3) tworzenie instrumentów finansowych - odzysk części odpadów powoduje mniejsze
koszty wytwórcy odpadów (gospodarstwa domowe).
3.2.
Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami.
3.2.1.
Zbiórka odpadów.
Zbiórka odpadów stanowi pierwsze ogniwo systemu gospodarki odpadami.
Gromadzenie odpadów powinno stanowić etap krótkotrwały i przejściowy.
3.2.2.
Selektywna zbiórka odpadów.
Selektywna zbiórka odpadów moŜe być realizowana w róŜny sposób. PoniŜej
krótko przedstawia się te sposoby.
A. Selektywna zbiórka „u źródła”.
Jest to indywidualna zbiórka w kaŜdym gospodarstwie. Zaletą tego sposobu jest
otrzymanie czystych, jednorodnych odpadów. Jest to jednak metoda droga,
wymagająca wielu pojemników w jednym gospodarstwie, miejsca na
28
gromadzenie kilku rodzajów odpadów i czasochłonna, a przez to i uciąŜliwa dla
zbierającego.
B. Punktowe miejsca zbiórki(centra zbiórki).
Jest to najprostszy sposób segregacji odpadów polegający na ustawieniu w
wybranym
punkcie
kilku
pojemników,
odpowiednio
oznakowanych
poszczególnych rodzajów odpadów.
C. Zbiorcze punkty gromadzenia odpadów.
Jest to uzupełniający system selektywnej zbiórki odpadów, gdzie oprócz
podstawowych uŜytkowych ( makulatura, szkło, złom) obierane są głównie :
• odpady niebezpieczne,
• odpady wielogabarytowe,
• odpady budowlane.
Zbiorcze Punkty Gromadzenia Odpadów mogą być tworzone przy kaŜdym
składowisku odpadów komunalnych.
3.3.
Odpady ulegające biodegradacji.
Konieczność ograniczenia ilości deponowanych na składowiskach odpadów
ulegających biodegradacji jest bardzo istotna i mocno eksponowania w planie dla
województwa lubelskiego. Na terenie gminy problem ten jest mniej istotny gdyŜ
większość mieszkańców kompostuje odpady biodegradowalne. Nie przewiduje się wiec
specjalnych działań w tym zakresie poza działaniami edukacyjo-informacyjnymi.
3.4.
Sposób realizacji planu zamykania instalacji.
Aktualnie eksploatowane składowisko wypełnione jest w 10%. Szacuje się, Ŝe do roku
2014 zostanie zdeponowanych 13817Mg (1678Mg odpadów zebranych do roku 2003 i
12139Mg odpadów zebranych w latach 2003-2014).
Przy właściwym zagęszczeniu zajmą one ok. 23 tys. m 3 pojemności składowiska, co
stanowić będzie ok. 82% jego pojemności. W rzeczywistości objętość ta powinna być
mniejsza z uwagi na planowane zmniejszenie ilości deponowanych odpadów w wyniku
prowadzenia właściwej gospodarki odpadowej.
Oznacza to, Ŝe nawet przy właściwym składowaniu odpadów składowisko nie
zostanie wypełnione do roku 2014 i nie planuje się jego zamknięcia.
4.
4.1.
Projektowany system gospodarki odpadami
Cel i kierunki działań
Cel ogólny długoterminowy do roku 2014, zgodny z celem określonym w „Planie
gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego” oraz „Planie gospodarki odpadami
dla powiatu biłgorajskiego” brzmi:
Zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdroŜenie nowoczesnych
systemów ich odzysku i unieszkodliwiania.
4.1.1.
Cele krótkoterminowe na lata 2005-2007.
1.
Objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców gminy.
2.
Skierowanie na składowiska w 2007 r. do 65,3% (wagowo) całkowitej ilości
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995).
3.
Pełne wdroŜenie systemu zbierania zwłok zwierzęcych.
4.
Osiągnięcie w roku 2007 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych
odpadów:
- opakowania z papieru i tektury
48% recyklingu
- opakowania ze szkła
40% recyklingu
29
-
5.
opakowania z tworzyw sztucznych
25% recyklingu
opakowania metalowe
40% recyklingu
opakowania wielomateriałowe
25% recyklingu
odpady wielkogabarytowe
32,1% zebranych selektywnie
odpady budowlane
odpady niebezpieczne
29% zebranych selektywnie
(z grupy odpadów komunalnych)
Deponowanie na składowiskach nie więcej niŜ 75,1% wytworzonych odpadów
komunalnych.
4.1.2.
Cele długoterminowe na lata 2008-2014
1.
Deponowanie na składowiskach nie więcej niŜ 52,4% wszystkich odpadów
komunalnych.
2.
Skierowanie na składowiska w 2014 r. nie więcej niŜ 32% (wagowo) całkowitej
ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku
1995).
3.
Osiągnięcie w roku 2014 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych
odpadów:
- opakowania z papieru i tektury
55% recyklingu
- opakowania ze szkła
50% recyklingu
- opakowania z tworzyw sztucznych
35% recyklingu
- opakowania metalowe
50% recyklingu
- opakowania wielomateriałowe
35% recyklingu
- odpady wielkogabarytowe
- odpady budowlane
- odpady niebezpieczne
(z grupy odpadów komunalnych)
4.2.
System gospodarki odpadami
4.2.1.
ZałoŜenia systemu wynikające z planu dla województwa i powiatu
Niniejszy „Plan...” uwzględnia i uszczegóławia informacje zawarte w planach
wyŜszego szczebla – wojewódzkim i powiatowym. Podstawowe odniesienia do tych
opracowań przedstawiono poniŜej.
„Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego” zakłada, Ŝe zbierane
na terenie gmin odpady kierowane są do Zakładów Zagospodarowania Odpadów (ZZO)
odbierających odpady od kilku gmin skupionych wokół ZZO. W ZZO następuje ich
segregacja lub doczyszczanie. Pozostałe odpady kierowane są na składowisko lub do
wykorzystania energetycznego. W Planie załoŜono, Ŝe gminę Łukowa obsługiwać
będzie ZZO Korczów pow. biłgorajski. Plan wojewódzki dopuszcza jednak prowadzenie
gospodarki odpadami w oparciu o istniejące składowisko, aŜ do czasu jego całkowitego
wypełnienia.
TakŜe w „Planie gospodarki odpadami dla powiatu biłgorajskiego” potwierdzono
przynaleŜność gminy Łukowa do w/w ZZO.
W załoŜeniu ustawodawcy lokalizacja ZZO miała być zgodna z zasadą „bliskości”
(Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001r. – Dz.U. Nr 62, poz. 628). ZałoŜono, Ŝe
optymalna (ze względu na koszty transportu) odległość ZZO od centrum gminy, liczona
wzdłuŜ dróg, nie powinna być większa od 30km. Średnia odległość liczona dla gminy
Łukowa od proponowanej lokalizacji ZZO wynosi 32km. W związku z tym, po
zakończeniu eksploatacji składowiska odpadów w miejscowości Podsośnina, proponuje
30
się stworzenie dla gminy Łukowa wiejskiego punktu gromadzenia odpadów (WPGO) –
jako stacji przeładunkowej.
4.2.2.
System gospodarki odpadami dla gminy Łukowa
PoniŜej przedstawiono system gospodarki opadami (łącznie ze sposobem
postępowania z odpadami niebezpiecznymi) na terenie Gminy Łukowa uwzględniający
specyfikę obszaru gminy.
Analiza załoŜonych kierunków oraz aktualnego posiadanego stanu instalacji
(składowisko odpadów) z perspektywą przynaleŜności gminy do planowanego Zakładu
Zagospodarowania Odpadów w Korczowie wyznacza przyjęcie schematu gospodarki
odpadami.
Do chwili zakończenia eksploatacji istniejącego składowiska w miejscowości Podsośnia
będzie ono podstawa funkcjonowania systemu. Na terenie składowiska w pierwszej
kolejności (2005-2007) naleŜy utworzyć Zbiorczy Punkt Selektywnego Gromadzenia
Odpadów. Odbierane tu będą:
- odpady wielkogabarytowe,
- odpady niebezpieczne,
- odpady budowlane.
Odpady wielkogabarytowe powinny być tu demontowane. Wydzielone materiały będą
sprzedawane (metal, tworzywa sztuczne). Natomiast odpady niebezpieczne będą
kierowane tu do unieszkodliwiania.
Odpady budowlane powinny być unieszkodliwiane (kruszarki, przesiewacze wibracyjne)
i ewentualnie doczyszczane. Otrzymany materiał będzie wykorzystywany w
budownictwie, do podbudowy dróg, rekultywacji składowisk itp.
Równolegle naleŜy doposaŜać gospodarstwa w pojemniki 110 l (120 l) w celu objęcia
zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców gminy.
W celu ograniczenia ilości odpadów kierowanych na składowisko naleŜy tworzyć
Punkty Selektywnego Gromadzenia Odpadów. Punkty te tworzone będą w ogólnie
dostępnych miejscach do obsługi ok. 20-30 gospodarstw. W punktach tych ustawione
będą pojemniki odpowiednio oznakowane na selektywną zbiórkę odpadów uŜytkowych.
Przewiduje się utworzenie 35-50 takich punktów.
Odpady pochodzenia zwierzęcego.
W ostatnim okresie Unia Europejska zaostrzyła istotnie przepisy dotyczące
unieszkodliwiania odpadów pochodzenia zwierzęcego na produkcję mączek i
zakazała ich uŜytkowania w Ŝywieniu zwierząt. Zgodnie z projektem Krajowego
Planu Gospodarki Odpadami w województwie lubelskim zorganizowany zostanie
szczelny system nadzoru weterynaryjnego nad procesem powstawania i niszczenia
odpadów pochodzenia zwierzęcego szczególnego ryzyka (SRM) oraz padłych
zwierząt (HRM), w tym zwłaszcza bydła, owiec i kóz oraz ich wyłączenia z łańcucha
pokarmowego ludzi i zwierząt. Zakłady zajmujące się utylizacją odpadów
pochodzenia zwierzęcego to:
• P.P.P. BACUTIL zakład w Zastawiu,
• Zakład Handlu i Usług Technicznych Technicznych Puławach Oddział
Utylizacyjny w Krasnymstawie.
Baterie i akumulatory
Akumulatory wraz z elektrolitem odbierane będą w Zbiorczym Punkcie Selektywnego
Gromadzenia Odpadów (ZPSGO). Stąd okresowo będą wywoŜone do zakładów je
unieszkodliwiających, których jest w Polsce wystarczająca ilość.
31
Baterie i małe akumulatory zbierane np. w punktach sprzedaŜy dowoŜone będą
sukcesywnie do ZPSGO, a stąd sukcesywnie odbierane. Na terenie województwa
lubelskiego odbiorcami baterii i akumulatorów są m.in.:
- Lub-Eko-Plus z Lublina
- Rethmann Świdnik Sp. z o.o.
Odpady olejowe
Odpady olejowe powinny być zbierane w ZPSGO wyposaŜonych w kontenery o
pojemności 600 do 1400 litrów i wywoŜone (np. Rafineria Nafty „Jedlicze” S.A.
k/Krosna). Funkcję punktu zlewu olejów moŜe pełnić stacja paliwowa, po zawarciu
porozumienia z gminą. Stacje paliwowe zwolnione są z obowiązku uzyskania
zezwolenia na zbiórkę i transport tego odpadu.
Odpady zawierające pestycydy
Spośród odpadów zawierających pestycydy istotne znaczenie maja opakowania po
środkach ochrony roślin. Zgodnie z obowiązującymi przepisami producenci i importerzy
są zobowiązani do odebrania na własny koszt opakowań po sprzedanych środkach.
Zatem system zbiórki tych odpadów oparty będzie o punkty sprzedaŜy. W tym zakresie
niezbędna będzie edukacja – właściwa informacja.
Odpady azbestowe
Odpady te unieszkodliwia się poprzez ich składowanie. W województwie lubelskim
odpady azbestowe przyjmowane są na składowiskach w Poniatowej Wsi oraz Kraśniku.
odpadami niebezpiecznymi, pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zezwolenia na
prowadzenie działalności w zakresie transportu, zbierania i odzysku odpadów,
wydane po 1 października 2001 r., w oparciu o ustawę z dnia 27 kwietnia o
odpadach (Dz. U. nr 62 , poz. 627 z późn. zm.)
• TRANS DROG S. C. J.D.M Kuszka M. w Łukowej – transport odpadów
(trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa z produkcji mebli kod 03 01 05).
• Zakład Mechaniki Pojazdowej St. Jabrzyński Chmielek II 201 – zbieranie
odpadów (zuŜyte akumulatory ołowiowe - kod 16 06 01 oraz 20 01 33).
• Wiesława Kozyra 23-412 Łukowa 308 – zbieranie odpadów (zuŜyte
akumulatory ołowiowe - kod 16 06 01 oraz 20 01 33).
Decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi na terenie
powiatu biłgorajskiego w zakresie usuwania azbestu posiadają następujące firmy:
- P.P.H.U. "KAN-POL" , 20-143 Lublin, ul. Storczykowa 30,
- ALGADER HOFMAN Sp. z o.o., 01-919 Warszawa, ul.Wólczyńska 118,
- Centrum Gospodarki Odpadami, Azbestu i Recyklingu "CARO", 22-400 Zamość,
ulica Bohaterów Monte Cassino 4/12,
- P.U.H. "DOM-BUD", 20-401 Lublin, ul. Krochmalna 4,
- P.P.H.U. "GRAMA" Piotr Grabowski, 37-100 Łańcut, Os. Gen. Maczka 17/5,
- Przedsiębiorstwo Robót Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych "Termoexport",
00-515 Warszawa , ul. śurawia 14/7,
Decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi w zakresie
usuwania innych odpadów niebezpiecznych na terenie gminy Łukowa posiadają
przedsiębiorcy:
- INTER-TECH Sp. z o.o. ul.Piękna 14 Lublin
- SERWIS Mazowsze Sp z o.o. 03-887 Warszawa, ul. Swojska 47,
- "KERAM" Marek Sówka, 54-130 Wrocław, ul. Balonowa 23/10,
32
-
P.P.H.U. "GRAMA" Piotr Grabowski, 37-100 Łańcut, Os. Gan. Maczka 17/5,
AWAS - SERWIS Spółka z o.o. 02-764 Warszawa, ul. Egejska 1/34,
Separator Service, Spółka z o.o. 05-500 Piaseczno, ul, Gen. Okulickiego 4,
Szacowane koszty związane z wdraŜaniem „Planu...” przedstawione zostały w
„Programie Ochrony Środowiska dla gminy Łukowa”, w Części VI – Kierunki działań w
zakresie ochrony środowiska oraz w poniŜszej tabeli:
5.
System monitoringu i oceny realizacji celów
Ustawa o odpadach zakłada, Ŝe plan gospodarki odpadami powinien zawierać
opis systemu monitoringu, i oceny wdraŜania zadań i celów. Główne zadania związane
z monitoringiem gospodarki odpadami to:
- monitoring istniejących instalacji gospodarki odpadami,
- monitoring przewoźników i pośredników (posiadaczy odpadów), zajmujących się
gospodarką odpadami,
- monitoring instalacji nie wymagających zezwoleń,
- monitoring przemieszczania pewnych rodzajów odpadów,
- identyfikacja nielegalnych instalacji lub działań.
Sposób monitorowania gospodarki odpadami został określony w ustawie o odpadach
(Art. 37).
Podstawowe informacje o odpadach będą gromadzone w bazach,
prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego. System ten
stanowić będzie podstawowe źródło informacji o odpadach przy opracowywaniu,
wdraŜaniu i ocenie realizacji planów gospodarki odpadami.
Monitoring ilości, przepływu i zagospodarowania odpadów opiera się generalnie na ich
ilościowej i jakościowej ewidencji prowadzonej przez posiadaczy odpadów. Wymóg
ewidencjonowania odpadów, został określony w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o
odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami).
W świetle obowiązujących przepisów do prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji,
zgodnie z katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych, jest obowiązany kaŜdy
posiadacz odpadów, z wyjątkiem osób fizycznych oraz jednostek organizacyjnych, nie
będących przedsiębiorstwami, które wykorzystują odpady na własne potrzeby. W
przypadku odpadów komunalnych ewidencję muszą prowadzić wszystkie podmioty
zajmujące się ich odbiorem, transportem oraz odzyskiem i unieszkodliwianiem. System
ewidencji opiera się na sporządzaniu kart ewidencji odpadów oraz kart przekazania
odpadów. Wzory dokumentów oraz zakres danych określone są w przepisie
wykonawczym do ustawy – rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001
r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U.
Nr 152, poz. 1736)
WyróŜnia się:
- kartę ewidencji odpadu, prowadzoną dla kaŜdego rodzaju odpadów oddzielnie, w
której odnotowuje się ilość odpadów wytworzonych, przyjętych, przekazanych
oraz zagospodarowanych we własnym zakresie,
- kartę ewidencji komunalnych osadów ściekowych, zawierającą oprócz danych
ilościowych szczegółową charakterystykę jakościową osadów,
- kartę przekazania odpadów, wykorzystywaną przy ich obrocie (z potwierdzeniem
przekazania i odbioru odpadów), którą wypełnia się w dwóch egzemplarzach, po
jednym dla przekazującego i odbiorcy odpadów.
Posiadacze odpadów, prowadzący ich ewidencję, obowiązani są do sporządzania
zbiorczych zestawień danych o rodzajach i ilości odpadów, sposobach gospodarowania
nimi oraz o instalacjach słuŜących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów.
33
Szczegółowe wymagania dotyczące powyŜszych zestawień określa cytowana ustawa o
odpadach oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 w sprawie
zakresu informacji oraz wzorów formularzy słuŜących do sporządzania i przekazywania
zbiorczych zestawień danych (Dz. U,. Nr 152, poz. 1737). Zbiorcze zestawienie danych
posiadacz odpadów jest obowiązany przekazać Marszałkowi Województwa właściwemu
ze względu na miejsce wytwarzania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w terminie
do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy.
Na podstawie zbiorczych zestawień danych oraz informacji uzyskanych od Wojewody i
Starosty, Marszałek Województwa prowadzi wojewódzką bazę danych o wytwarzaniu i
gospodarowaniu odpadami wraz z rejestrem udzielonych zezwoleń w zakresie
wytwarzania i gospodarowania odpadami oraz sporządza raport wojewódzki, który
przekazuje Ministrowi Środowiska, prowadzącego centralną bazę danych dotyczących
wytwarzania i gospodarowania odpadami.
Równocześnie z monitoringiem odpadów prowadzonym przez Marszałka
powinien być tworzony system monitoringu zgodnie z ustawą o opakowaniach i
odpadach opakowaniowych.
W Urzędzie Gminy winien być prowadzony rejestr kopii dokumentów wydanych przez
Wojewodę lub Starostę, które zgodnie z przepisami przekazywane są Wójtowi:
1. decyzji pozwoleń na wytwarzanie odpadów,
2. decyzji zatwierdzających program gospodarki odpadami niebezpiecznymi,
3. informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania
wytworzonymi odpadami.
4. decyzji zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie:
- odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,
- zbierania i transportu odpadów.
W celu prawidłowego wdraŜania Planu Wójt gminy w Łukowej będzie monitorował
realizację planu poprzez:
- wykorzystanie swoich kompetencji w zakresie gospodarki odpadami –
przygotowanie uchwały o utrzymaniu czystości i porządku oraz jej nadzór,
prowadzenie rejestru kopii wydanych przez Wojewodę lub Starostę pozwoleń,
zezwoleń i informacji o wytwarzanych odpadach,
- wykorzystanie dobrej współpracy ze Starostą,
- współpraca z Delegaturą Zamiejscowa w Zamościu WIOŚ w Lublinie.
WaŜnym elementem kontroli funkcjonowania składowiska odpadów jest monitoring
oddziaływania na środowisko. Wójt będzie składać co dwa lata Radzie Gminy
sprawozdanie z realizacji Planu gospodarki odpadami. Na podstawie oceny realizacji
Planu będzie moŜna dokonać jego aktualizacji.
6.
Analiza oddziaływania projektu Planu Gospodarki Odpadami na
środowisko
W Planie Gospodarki Odpadami załoŜone cele i podstawowe kierunki działań są
zgodne z dyrektywami Unii Europejskiej, Polityką Ekologiczną Państwa i Krajowym
Planem Gospodarki Odpadami oraz Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa
Lubelskiego oraz powiatu biłgorajskiego.
ZałoŜenia Planu wpłyną w pierwszej kolejności na objęcie wszystkich
mieszkańców powiatu zbiórką odpadów, a następnie na zmniejszenie ilości odpadów
deponowanych na składowiskach, poprzez wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów,
w tym takŜe w Zbiorczych Punktach Selektywnego Gromadzenia Odpadów.
Zmniejszenie ilości deponowanych odpadów nastąpi takŜe w wyniku skierowania do
kompostowania odpadów organicznych z terenu gminy Łukowa.
34
ZałoŜenia Planu gospodarki odpadami w gminie Łukowa wpłyną w sposób
zdecydowany na poprawę stanu środowisk w szczególności w zakresie:
- poprawy walorów krajobrazowych w wyniku likwidacji „dzikich” wysypisk
odpadów,
- ograniczenie udziału odpadów komunalnych biodegradowalnych deponowanych
na składowiskach,
- wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów zmniejszy ilość deponowanych na
składowiskach oraz pozwoli na odzysk surowców i energii,
- systemu ewidencji i kontroli gospodarki odpadami, co w konsekwencji
spowoduje wyeliminowanie nieprawidłowości w sposobie postępowania z
odpadami, w tym przemysłowymi, oraz zwłokami padłych zwierząt,
- wzrost ilości odzyskiwanych surowców wtórnych będzie pozytywnie wpływał na
ograniczenie degradacji gleb i zasoby leśne (makulatura).
W wyniku realizacji Planu gospodarki odpadami moŜliwe jest takŜe występowanie
oddziaływań negatywnych, co będzie efektem przyjętych rozwiązań szczegółowych. Z
tego względu naleŜy zwrócić szczególną uwagę na procesy projektowania a następnie
poziomu wykonawstwa obiektów gospodarki odpadami, ze szczególnym
uwzględnieniem poziomu wykonywanych raportów o oddziaływaniu planowanych
przedsięwzięć na środowisko i poziomu wydawanych pozwoleń zintegrowanych dla tych
obiektów, zaś na etapie ich eksploatacji bardzo istotnym będzie zakres i poziom
systemów monitorowania ich pracy.
7.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym
W "Planie gospodarki odpadami dla gminy Łukowa" określono stan aktualny
gospodarki odpadami na terenie gminy z uwzględnieniem rodzajów, ilości i źródeł ich
powstawania. Dla potrzeb niniejszego dokumentu dokonano podziału odpadów na
trzy zasadnicze grupy:
- odpady powstające w sektorze komunalnym,
- odpady powstające w sektorze gospodarczym,
- odpady niebezpieczne.
Szacunkową ilość odpadów komunalnych obliczono w oparciu o wskaźniki ustalone
w "Planie gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego". Ilość ta w 2002 r.
wyniosła 3333 m3 tj. 1000 Mg. Odpady składowane są na istniejącym gminnym
składowisku odpadów komunalnych w miejscowości Podsośnina. Na terenie gminy nie
jest prowadzony proces odzysku odpadów. Odpady zbierane są jako
niesegregowane.
W grupie odpadów z sektora gospodarczego, w bazie SIGOP-W na terenie gminy
Łukowa zarejestrowano dwóch wytwórców. Odpady niebezpieczne w niewielkich
ilościach powstają w zakładzie produkcyjnym grupy „Black Red White” – Chmielek II .
W "Planie..." przedstawiono następnie projektowany system gospodarki odpadami
wytyczając jednocześnie cele i kierunki działań: długoterminowe do roku 2014,
średniookresowe na lata 2007-2014 oraz krótkoterminowe na lata 2004-2006. Plan w
swojej treści, uwzględnia i uszczegóławia informacje zawarte w planach wyŜszego
rzędu ti. w planach wojewódzkim i powiatowym, dostosowując je jednocześnie do
specyfiki omawianego obszaru.
W "Planie ..." przewidziano sposoby gospodarowania wszystkimi rodzajami odpadów
powstającymi na terenie gminy, ze szczególnym uwzględnieniem systemu
gospodarki odpadami komunalnymi. Zaproponowano system oparty o istniejące
35
składowisko odpadów w miejscowości Podsośninia. W ramach działania systemu
przewiduje się wyposaŜenie wszystkich gospodarstw domowych w pojemniki na
odpady komunalne. Ponadto w celu zminimalizowania strumienia odpadów
trafiających na składowisko przewidziano utworzenie 35-50 Punktów Selektywnego
Gromadzenia Odpadów, których celem będzie odbiór odpadów uŜytkowych
„Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego” oraz „Paln gospodarki
odpadami dla powiatu biłgorajskiego” zakładają, Ŝe zbierane na terenie gminy odpady
kierowane będą do Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO) w Korczowie. W ZZO
następować będzie ich segregacja lub doczyszczanie. W/w „Plany…” dopuszczają
jednak prowadzenie gospodarki odpadami w oparciu o istniejące składowisko, aŜ do
czasu jego całkowitego wypełnienia. Potwierdza to niniejszy „Plan gospodarki
odpadami dla gminy Łukowa”.
W końcowej części „Planu gospodarki odpadami dla gminy Łukowa” opisano
ponadto system monitoringu i oceny realizacji załoŜonych celów oraz dokonano
analizy oddziaływania projektu Planu Gospodarki Odpadami na środowisko.
36
IV. Zadania gminy w zakresie ochrony
środowiska w perspektywie krótko- i
średnioterminowej
1.
Gospodarka wodno-ściekowa
Dla zapewnienia właściwego stanu środowiska oraz standardu Ŝycia
mieszkańców gmina zrealizowała 2 nowe oczyszczalnie ścieków: w m. Łukowa (2001r) i
m. Chmielek (2003r.), pozostało jedynie zrealizowanie kilku oczyszczalni przydomowych
z uwagi na rozproszoną zabudowę.
Wielkości zrealizowanych oczyszczalni jak równieŜ ich stopień zautomatyzowania
oraz wyposaŜenie technologiczne uzaleŜniono od wielkości zlewni jaka docelowo będzie
obsługiwana.
W perspektywie krótko- i średnioterminowej głównym zadaniem gminy będzie
docelowe skanalizowanie dwóch głównych miejscowości: Chmielek i Łukowa, które
wytwarzają ponad 90% ścieków na terenie gminy. NiezaleŜnie od realizacji kanalizacji
sanitarnej w tych miejscowościach planowane jest wykonanie przydomowych
oczyszczalni ścieków.
2.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Główne kierunki działań w
przyrodniczego gminy
zakresie ochrony środowiska
Ochrona i zapewnienie prawidłowego funkcjonowania kluczowych ekosystemów i
krajobrazów oraz ostoi przyrodniczych i siedlisk zagroŜonych gatunków.
Przestrzeganie zasad gospodarowania określonych w stosownych aktach
prawnych dotyczących tworzenia i funkcjonowania obszarów i obiektów
chronionych na terenie gminy.
Dalsze kształtowanie systemu obszarów chronionych, ustanawianie na terenie
gminy nowych form ochrony przyrody.
DąŜenie do zgodności charakteru i struktury zagospodarowania przestrzennego
z cechami i walorami środowiska przyrodniczego.
Opracowywanie dokumentacji ekofizjograficznej jako podstawy sporządzania
zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy
zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu.
BieŜące
uwzględnianie
w
miejscowych
planach
zagospodarowania
przestrzennego nowo stanowionych na terenie gmin prawnych form ochrony
przyrody.
Ochrona naturalnej roślinności w dolinach rzecznych.
Ochrona ekosystemów łąkowych w dolinach rzecznych przed zmianą sposobu
uŜytkowania.
Ograniczanie w przejmowaniu na cele nierolnicze gleb wysokiej jakości.
Wykluczanie rozpraszania zabudowy, wprowadzającego dysharmonię w
krajobrazie i prowadzącego do jałowienia gleb pozostających w sąsiedztwie
zabudowy technicznej.
Dostosowywanie sposobów uŜytkowania pokrywy glebowej do jej naturalnych
właściwości.
Zapobieganie
chemicznej
degradacji
gleb
i
poprawa
właściwości
agrochemicznych gleb.
37
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
3.
3.1.
Przeciwdziałanie erozji gleb.
Biocenotyczne
wzbogacanie
krajobrazów
rolniczych,
ochrona
drobnoprzestrzennych form krajobrazowych – miedz, zadrzewień i zakrzywień,
oczek wodnych, łąk, muraw.
Uwzględnianie obszarów proponowanych do sieci NATURA 2000 w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego.
Dokonywanie oceny skutków oddziaływania planów i przedsięwzięć na walory
przyrodnicze obszarów projektowanych do sieci NATURA 20000.
RozwaŜenie uchwalenia ulg w opłatach i podatkach lokalnych dla mieszkańców
terenów objętych ochroną prawną gospodarujących przyjaźnie dla środowiska.
Uwzględnienie w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie
ustawowego zakazu wypalania roślinności na łąkach, pastwiskach, nieuŜytkach,
rowach, pasach przydroŜnych.
Uwzględnianie konieczności ochrony wód podziemnych w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego gmin.
Utrzymanie stref ochrony uzdrowiskowej wokół miejscowości Osuchy poprzez
stosowanie rygorów w zakresie eliminacji obiektów uciąŜliwych dla środowiska,
powodujących zanieczyszczanie wód i gleb, a takŜe powodujących hałas i
wibracje.
Utrzymanie we wschodniej i środkowej części gminy (strefy ochrony
uzdrowiskowej), z wyłączeniem zachodniej części wsi Łukowa i Chmielek,
nienaruszalności klimatu i krajobrazu.
Prowadzenie racjonalnej gospodarki w lasach nie stanowiących własności
Skarbu Państwa. Wprowadzanie zgodnie z planem na lata 2000-2009 zalesień
na gruntach porolnych nie stanowiących własności Skarbu Państwa.
Obszary i obiekty przewidywane do objęcia ochroną
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Tanwi”
Na terenie gminy projektuje się Obszar Chronionego Krajobrazu o następującym
przebiegu granic: rozpoczyna się na południowy wschód od Nowej Wsi i biegnie na
północ kanałami melioracyjnymi, a później drogą polną wzdłuŜ Lubienia, aŜ do jej
ujścia do rzeki Tanwi. Następnie biegnie tą drogą w pobliŜe mostu na Tanwi w
Osuchach, potem skręca na zachód do skrzyŜowania i biegnie północnym skrajem
szosy w kierunku zachodnim przez Podsośninę Łukowską do cmentarza w
Chmielniku. Dalej granica skręca na południowy zachód i biegnie brzegiem szosy do
skrzyŜowania w Chmielniku, a następnie brzegiem stawów w kierunku północno –
zachodnim do zabudowań Wołosienia i bitą drogą do szosy. Granica dochodzi
północnym skrajem szosy do granicy gminy.
Projektowany Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Tanwi” obejmuje dolinę
rzeki wraz z przyległymi fragmentami Równiny Biłgoradzkiej i PłaskowyŜu
Tarnogrodzkiego. Teren ten charakteryzuje się duŜą bioróŜnorodnością. Stwierdzono
tu występowanie 754 gatunków roślin, a wśród nich 51 gatunków objętych ścisłą
ochroną, 13 – pod częściową ochroną, 33 zagroŜonych na obszarze województwa
lubelskiego lub całego kraju i 7 gatunków lokalnie rzadkich. Stwierdzono tu takŜe 182
gatunki ptaków, co stanowi blisko połowę wszystkich gatunków występujących w
Polsce. Równie bogata jest fauna płazów i gadów. Występuje tu takŜe liczna i
zróŜnicowana ekologicznie fauna motyli.
Współczesna roślinność jest bardzo zróŜnicowana. Reprezentuje ona szerokie
spektrum antropogenicznego przekształcenia: od zbliŜonych do naturalnych
38
zbiorowisk leśnych, wodnych i szuwarowych, poprzez półnaturalne fitocenozy łąk i
lasów po segetalne i ruderalne. Powierzchniowo przewaŜają układy o niskiej
hemerobii.
Krajobrazy projektowanego OCK określić moŜna jako kulturowe z wieloma
cechami naturalnymi. Składają się na nią rozległe obszary leśne (40,8 %
powierzchni) ze śródleśnymi torfowiskami i łąkami, terasy rzeczne z rozległymi
łąkami i krętym, naturalnym korytem rzeki, a takŜe obszary zagospodarowane
rolniczo i zabudowane. Wysokie, wizualne walory krajobrazu uzupełniają rozległe
panoramy widokowe.
3.2.
Rezerwat przyrody „Szerokie Bagno”
Projektuje się objęcie jako rezerwat przyrody torfowiska o nazwie miejscowej
„Szerokie Bagno” wraz z otaczającymi borami bagiennymi.
Występują tu następujące siedliska chronione:
torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (Sphagnetalia magellanici,
Rhynchosporion albae),
torfowiska przejściowe i trzęsawiska (Caricion lasiocarpae),
naturalne, dysorficzne zbiorniki wodne (Utricularietea intermedio – minoris),
szuwary wielkoturzycowe (Caricetum ripariae, Caricetum appropinquatae, Caricetum
vulpinae, Cicuto – caricetum pseudocyperi),
sosnowy bór bagienny (Vaccinio uliginosi – Pinetum).
Chronione i zagroŜone gatunki roślin to:
bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata),
turzyca bagienna (Carex limosa),
wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris),
bagnica torfowa (Scheuchzeria palustris),
rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia).
W faunie zwracają uwagę rzadkie gatunki motyli: szlaczkoń torfowiec,
modraszek bagniczek, strzępotek soplaczek i rojnik morfeusz. Występują tu: kobuz,
głuszec, cietrzew, Ŝuraw, uszatka, dzięcioł czarny, dzięcioł zielony, dzięcioł
zielonosiwy, krzyŜodziób świerkowy. Na uwagę zasługują takŜe chronione gatunki
płazów i gadów: rzekotka drzewna, ropucha szara, Ŝaba trawna, Ŝaba moczarowa,
Ŝmija zygzakowata, zaskroniec, jaszczurka Ŝyworodna.
3.3.
Projektowane pomniki przyrody
Tabela 14
Lp.
Gatunek
1. Jawor (Acer
pseudoplantus)
2. Sosna zwyczajna
(Pinus sylvestris)
3. Jesion wyniosły
(Fraxinus excelsior)
4. Jesion wyniosły
Wymiary
Lokalizacja
Obwód jednego pnia: 180 cm
Oddz. 182, Leśn.
Fryszarka, Nadl.
Józefów, nad
Sopotem
Obwód: 315 cm
Oddz. 182, Leśn.
Fryszarka, Nadl.
Józefów, nad
Sopotem
Obwód: 340 cm, wysokość: 24 m. Łukowa, cmentarz
Obwód: 440 cm, wysokość 23 m.
39
Łukowa, przy
5.
6.
7.
8.
3.4.
Jesion wyniosły
6 Ŝywotników
zachodnich (Thuja
occidentalis)
Dąb szypułkowy
(Quercus robur)
Jesion wyniosły
Obwód: 70 – 110 cm
Obwód: 400 cm, wysokość: 23 m
kościele
Łukowa, przy
kościele
Łukowa, przy
kościele
Łukowa, pozostałość
parku dworskiego
Łukowa, pozostałość
parku dworskiego
Projektowane uŜytki ekologiczne
3.4.1.
Śródleśne torfowisko, ur. Brody DuŜe I
Projektowany uŜytek ekologiczny obejmuje śródleśne torfowisko w oddz. 104,
115 i 116 Nadl. Józefów, obr. Józefów. Jest to torfowisko wysokie, z roślinnością
torfotwórczą. Spośród rzadkich i zagroŜonych gatunków roślin występują tu:
modrzewnica zwyczajna, wąkrota zwyczajna i narecznica grzebieniasta. Występuje
tam głuszec, Ŝuraw, gęsi oraz łoś. Z chronionych gatunków płazów i gadów: rzekotka
drzewna, ropucha szara, Ŝaba trawna, Ŝaba moczarowa, Ŝmija zygzakowata,
zaskroniec, jaszczurka Ŝyworodna.
3.4.2.
Śródleśne torfowisko, ur. Brody DuŜe II
Projektowany uŜytek ekologiczny obejmuje śródleśne torfowisko w oddz. 117,
129, 130 i 131 Nadl. Józefów, obr. Józefów. Jest to torfowisko wysokie, z
roślinnością torfotwórczą i torfowisko przejściowe otoczone sosnowym borem
bagiennym. Z rzadkich i zagroŜonych gatunków roślin występują tu: modrzewnica
zwyczajna, kukułka szerokolistna, wąkrota zwyczajna, turzyca tunikowa i narecznica
grzebieniasta. Występuje tam głuszec, Ŝuraw, gęsi oraz łoś. Z chronionych gatunków
płazów i gadów: rzekotka drzewna, ropucha szara, Ŝaba trawna, Ŝaba moczarowa,
Ŝmija zygzakowata, zaskroniec, jaszczurka Ŝyworodna.
3.5.
Program CORINE – ostoje przyrody
Celem programu jest wyznaczenie i gromadzenie danych o ostojach przyrodniczych
o znaczeniu europejskim. CORINE biotopes to zbiór informacji o biotopach, czyli
miejscach Ŝycia populacji gatunku, który jest kryterium wyróŜniania obiektów o
znaczeniu europejskim.
Wyodrębnienie ostoi przyrody o znaczeniu europejskim CORINE umoŜliwia
sporządzenie spójnego opisu bogactwa przyrodniczego regionu oraz ocenę
adekwatności sieci obszarów prawnie chronionych i ich rozszerzenia.
Gminę Łukowa obejmują następujące ostoje:
- Puszcza Solska, ostoja kompleksowa 488, obszar 58 268ha, walory przyrodnicze:
siedliska, fauna, krajobraz,
- Dolina Tanwi, ostoja cząstkowa 488c, obszar 195ha, walory przyrodnicze:
zbiorowiska, fauna, krajobraz.
3.6.
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 jest systemem ochrony
wybranych elementów przyrody obowiązującym państwa członkowskie Unii
Europejskiej. Jest odpowiedzią Unii Europejskiej na postępującą degradację
środowiska przyrodniczego. Celem tworzenia sieci jest zabezpieczenie zagroŜonych i
40
reprezentatywnych dla regionów biogeograficznych Wspólnoty Europejskiej siedlisk
oraz zagroŜonych i rzadkich na terenie Wspólnoty gatunków roślin i zwierząt.
3.6.1.
Obszary Specjalnej Ochrony
Obszar PLB 060008 Puszcza Solska – powierzchnia 74.816 ha, w tym w
województwie lubelskim 63.789 ha
Ostoja częściowo pokrywa się z SOO. Jest to rozległy kompleks leśny
połoŜony w strefie kontaktu Roztocza i Kotliny Sandomierskiej. Przecinające krawędź
Roztocza rzeki tworzą systemy niewielkich wodospadów, zwanych szumami, o duŜej
atrakcyjności krajobrazowej. Dominują bory sosnowe: od boru suchego i świeŜego
poprzez wilgotny do bagiennego. Bardzo liczne tereny bagienno – torfowiskowe w
południowej i zachodniej części ostoi decydują o duŜej wartości przyrodniczej tego
obszaru. Ostoja obejmuje ponadto kompleks stawów rybnych w rejonie Rudy
RóŜanieckiej. W Puszczy Solskiej występuje dość liczna populacja głuszców.
Spotkać tu moŜemy równieŜ cietrzewie, gadoŜery, włochatki, puszczyki uralskie i
pliszki górskie.
3.7.
Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Roztocze”
Cały
obszar
gminy
Łukowa
leŜy
w
zasięgu
projektowanego
Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Roztocze”. Rezerwat ma obejmować
obszary, które w niewielkim stopniu uległy zmianom wskutek działalności człowieka i
stanowią swoisty bank genów roślin i zwierząt, w którym bada się procesy
ekologiczne zachodzące w całych systemach. Roztocze jest bardzo interesującym
pod względem krajobrazowym i biogeograficznym regionem, który leŜy na
europejskim dziale wodnym, między zlewiskami Bałtyku i morza Czarnego. Obejmuje
Roztocze Wschodnie (Ukraina) oraz Roztocze Środkowe i Zachodnie (Polska).
Koncepcja utworzenia polsko-ukraińskiego Rezerwatu Biosfery „Roztocze” zakłada
połączenie istniejącej sieci obszarów chronionych w obydwu częściach regionu.
Łączny obszar projektowanego MRB „Roztocze” objąłby ponad 140 tys. ha.
3.8.
Transgraniczny Obszar Chroniony „Roztocze”
Istnieje równieŜ koncepcja utworzenia transgranicznych obszarów chronionych (tzw.
TOCH-ów), której celem jest ochrona przed degradacją terenów o istotnym
znaczeniu dla dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Europy, bardzo atrakcyjnych
dla turystyki krajoznawczej. Proponowany Transgraniczny Obszar Chroniony
„Roztocze” połoŜony jest na pograniczu polsko-ukraińskim.
41
Część VI. Kierunki działań w zakresie ochrony
środowiska
Niniejsza część „Programu ochrony środowiska gminy Łukowa” wraz z „Planem
Gospodarki Odpadami” stanowią zasadniczą część całości opracowania. W części tej
zawarto:
- podstawowe kierunki działań niezbędnych do poprawy stanu środowiska na
terenie gminy,
- okresy realizacji planowanych działań,
- szacunek kosztów realizacji działań,
- organy (podmioty) odpowiedzialne za ich realizację.
Przy formułowaniu kierunków działań uwzględniono priorytety wynikające z:
- „Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2007-2009”
- Krajowego Planu Gospodarki Odpadami,
- Programu ochrony środowiska województwa lubelskiego,
- Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego,
- Programu ochrony środowiska dla powiatu biłgorajskiego.
Materiały te, wraz z „Diagnozą stanu środowiska gminy Łukowa” zawartą w niniejszym
opracowaniu posłuŜyły do ustalenia konkretnych działań w celu poprawy stanu
środowiska w gminie. Kierunki działań przedstawione są w poniŜszej tabeli.
42
Tabela 15
Lp.
Zadanie
Termin
realizacji
Realizatorzy
Szacunkowe koszty
realizacji [tys. zł]
2005-2007
2008-2014
Źródło finansowania
Uwagi/Efekty
OCHRONA POWIETRZA
1
Modernizacja instalacji grzewczych – modernizacja kotłowni
w miejscowości Osuchy
2
Modernizacja i budowa dróg gminnych
• W latach 2005-2007 – 2000m
• W latach 2008-2012 – 2500m
2012
600
fundusze unijne,
środki własne
Wójt
2005-2007
2008-2012
fundusze unijne,
środki własne
1200
1300
GOSPODARKA ODPADAMI
1
2
3
Weryfikacja i dostosowanie uchwał o utrzymaniu czystości i
porządku w gminie do wymagań prawa
Objęcie wszystkich mieszkańców zbiórką odpadów – zakup
pojemników 110 l
4
Tworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów:
• tworzenie Punktów Selektywnego Gromadzenia
Odpadów
• utworzenie Zbiorczego Punktu Selektywnego
Gromadzenia Odpadów (przy składowisku) – łącznie z
doposaŜeniem składowiska (waga, samochód,
kompaktor)
Likwidacja „dzikich” wysypisk
5
6
2005
Wójt
2005-2007
2008-2010
Wójt
bk
200
200
2005-2014
20
80
150
40
150
45
90
Wójt
budŜet gminy
GFOŚiGW
PFOŚiGW
WFoŚiGW
budŜet gminy
GFOŚiGW
PFOŚiGW
WFoŚiGW
2005-2007
2005-2007
Wójt
Monitoring eksploatacyjny składowiska odpadów (15/rok)
2004-2014
Edukacja ekologiczna
zad. ciągłe
Z-d
eksploatujący
Wójt
budŜet gminy
GFOŚiGW
PFOŚiGW
WFoŚiGW
zakład eksploatujący
składowisko
monitoring eksploatacyjny - ciągły
bk
OCHRONA PRZYRODY
1
Opracowanie dokumentacji ekofizjograficznej gminy jako
podstawy sporządzania miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
2005 r.
Wójt
2
Uwzględnienie w regulaminie utrzymania czystości i
porządku w gminie ustawowego zakazu wypalania
roślinności na łąkach, pastwiskach, nieuŜytkach, rowach,
2005 r.
Wójt
10
BudŜet gminy
bk
Pełna diagnoza środowiska
przyrodniczego w gminach,
identyfikacja obszarów, siedlisk,
gatunków roślin i zwierząt
zasługujących na ochronę prawną.
Lepsza kondycja zbiorowisk
roślinnych i zwierzęcych.
Lp.
3
4
5
6
7
8
Zadanie
pasach przydroŜnych.
Określanie w studium uwarunkowań i kierunkach rozwoju
przestrzennego gminy obszarów oraz zasada ochrony
środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu.
Uwzględnianie obszarów proponowanych do sieci NATURA
2000 w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego.
Termin
realizacji
Realizatorzy
Szacunkowe koszty
2005-2007
2008-2014
Uwagi/Efekty
2005-2010
Wójt
bk
ZrównowaŜony rozwój gmin.
2005-2010
Wójt
bk
2005-2010
Wójt
bk
Ład przestrzenny i zrównowaŜony
rozwój gmin, zapewnienie
integralności planowanych działań z
wymogami ochrony przyrody.
ZapobieŜenie degradacji środowiska
przyrodniczego.
2005-2010
Wójt
bk
BieŜące dane o stanie środowiska
przyrodniczego gmin.
2005-2010
Wójt
bk
Ekologiczne gospodarowanie na
obszarach cennych przyrodniczo.
2005-2010
Wójt
bk
Ochrona obszarów o wyjątkowej
wartości przyrodniczej.
Dokonanie aktualizacji ewidencji gruntów moŜliwych do
zalesienia z uwzględnieniem gruntów zdegradowanych
Uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego terenów przeznaczonych do zalesiania
BieŜące informowanie Starosty Łukowskiego o zmianach
dotyczących przeznaczania lasów na inne cele
Ochrona istniejących zadrzewień oraz planowanie nowych
zadrzewień i zakrzewień.
2005
Wójt
bk
2005-2010
Wójt
bk
2005-2010
Wójt
bk
2005-2010
Wójt
Sporządzanie przez gminę UPUL dla lasów gminnych
(komunalnych)
DoposaŜenie ochotniczych straŜy poŜarnych w ramach
ochrony przeciwpoŜarowej lasów
2005-2010
Wójt
2005-2010
Wójt
- zaktualizowana baza danych
gruntów moŜliwych do zalesienia
- moŜliwość zalesień terenów w
powiecie
- bieŜąca informacja o stanie lasów w
powiecie
- zwiększanie powierzchni lasów,
zadrzewień i zakrzewień,
-ograniczanie efektu cieplarnianego,
-zwiększanie retencji wodnej
-prowadzenie racjonalnej gospodarki
leśnej
-ochrona ppoŜ lasów
Dokonywanie oceny skutków oddziaływania planów i
przedsięwzięć na walory przyrodnicze obszarów
kandydujących do sieci NATURA 2000.
BieŜące uwzględnianie w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego nowo stanowionych na
terenie gmin prawnych form ochrony przyrody.
RozwaŜenie uchwalenia ulg w opłatach i podatkach lokalnych
dla mieszkańców terenów objętych ochroną prawną
gospodarujących przyjaźnie dla środowiska.
Ustanawianie na terenie gminy nowych form ochrony
przyrody.
OCHRONA I ZRÓWNOWAśONY ROZWÓJ
LASÓW
1
2
3
4
5
6
15
20
BudŜety gmin
bk
6
4
BudŜet gminy
OCHRONA GLEB
1
Informowanie mieszkańców o wynikach monitoringu gleb
2005-2010
bk
44
Wiedza o stanie czystości gleb i
moŜliwościach produkcji rolnej.
Lp.
Zadanie
Termin
realizacji
Realizatorzy
Szacunkowe koszty
2005-2007
2008-2014
Uwagi/Efekty
OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH
1
Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego 2005-2010
Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP)
Wójt
bk
2
Uwzględnianie konieczności ochrony wód podziemnych przy
wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i decyzji o
lokalizacji inwestycji celu publicznego
Wójt
bk
2005-2010
GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA
1
A. WODA - ŚCIEKI
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowości Łukowa
2004-2007
2
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowości Chmielek
2005-2010
3
Budowa oczyszczalni ścieków w miejscowości Podsośnina,
Pisklaki, Szostaki, Osuchy wraz siecią kanalizacji sanitarnej
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w m. Łukowa i
Chmielek o zabudowie rozproszonej
2010-2012
4
5
B. MELIORACJE
Wykonanie melioracji na terenie gminy o łącznej pow. 200ha
2008-2012
2006-2010
Urząd Gminy
Łukowa
Urząd Gminy
Łukowa
Urząd Gminy
Łukowa
Urząd Gminy
Łukowa
Urząd Gminy
Łukowa
45
2 829,2
fundusze unijne
3 250,0
fundusze unijne
2 600,0
fundusze unijne
środki własne gminy,
WFOŚiGW,
NFOŚiGW.
środki własne gminy,
WFOŚiGW,
NFOŚiGW.
Ochrona poziomu wodonośnego
przed zanieczyszczeniami
antropogenicznymi
Ochrona poziomu wodonośnego
przed zanieczyszczeniami
antropogenicznymi
Część VII. Edukacja ekologiczna
Świadomość ekologiczna stała się w obecnych czasach jednym z waŜniejszych
czynników wpływających na zrównowaŜony rozwój. Głównym zadaniem ekorozwoju jest
zapewnienie w kaŜdej skali - lokalnej, krajowej i globalnej obecnym i przyszłym
pokoleniom, warunków godnego i zdrowego Ŝycia w czystym środowisku. Jego
załoŜeniami powinny kierować się polityka ekologiczna, realizowana przez wszystkie
podmioty państwowe, społeczne i prywatne. Jednocześnie waŜne jest aby informacje
dotyczące ekologicznego stylu Ŝycia mogły docierać do wszystkich grup społeczeństwa,
począwszy od przedszkolaków a skończywszy na ludziach dorosłych, którzy powinni w
sposób odpowiedzialny podejmować decyzje wpływające na stan naszego środowiska.
W naszym kraju poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa wzbudza
jednak wiele kontrowersji. Stare przysłowie głosi: „ Naszego środowiska nie dostaliśmy
w spadku po naszych przodkach, ale poŜyczyliśmy je od naszych dzieci.” Na szczęście
wielu ludzi zdaje sobie juŜ z tego sprawę i zaczęło czynie wpływać na świadomość
społeczeństwa.
Edukację ekologiczną prowadzi szereg stowarzyszeń i organizacji
pozarządowych. Ich działania winny być wspierane przez samorządy – powiatowy i
gminne.
Wspieranie organizacji i stowarzyszeń powinno dotyczyć w szczególności działań
ukierunkowanych na realizację celów wynikających z niniejszego „Programu...”.
Władze samorządowe poprzez podległe słuŜby powinny takŜe prowadzić działania
edukacyjno-informacyjne poprzez ulotki, spotkania, lokalne media gdyŜ wyŜsza
świadomość mieszkańców powodować będzie większe sukcesy
we wdraŜaniu
kierunków (celów) zawartych w „Programie...”.
Edukacja ekologiczna to róŜnorodne działania, które zmierzają do kształtowania
świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków i
codziennych postaw. To sposób, aby przygotować ludzi do realizacji zrównowaŜonego
rozwoju. U podstaw skuteczności tych działań leŜy rzetelnie i przystępnie przekazywana
wiedza o stanie środowiska. W społeczeństwie zaczyna istnieć coraz większa potrzeba
posiadania takiej wiedzy. Władze samorządowe są włączone w szereg działań
związanych z edukacją ekologiczną: konkursy wiedzy ekologicznej, dofinansowanie
szkołom prenumeraty czasopism o tematyce ekologiczne i finansowanie programów
szkolnych. Dostrzegają równieŜ konieczność komunikowania się ze społeczeństwem
przy podejmowaniu decyzji np. o działaniach inwestycyjnych. Edukacja i informacja z
komunikacją są ze sobą ściśle powiązane, bowiem dobra i właściwa informacja poziomu
edukacji, komunikacja z grupami zadaniowymi jest łatwiejsza, a przekazywane
informacje przynoszą większe efekty. Szkoły podstawowe i średnie pełnią istotną rolę w
edukacji społeczeństwa i władze miasta oczekują od nich szerszego włączenia w
program zajęć lekcyjnych zagadnień i problemów ochrony środowiska, specyficznych
dla miejsca zamieszkania.
Część VIII. Organizacja zarządzania ochroną
środowiska
1.
Wprowadzenie
Programy ochrony środowiska nie stanowią aktów prawa miejscowego co
oznacza, Ŝe mają one charakter programu działania, obowiązującego jedynie wewnątrz
struktur samorządu i nie mogą wywoływać bezpośrednich skutków prawnych w sferze
praw i obowiązków podmiotów „zewnętrznych” wobec administracji.
Zgodnie z ogólnymi zasadami działania samorządów, wykonywanie uchwał
podjętych przez Radę Gminy naleŜy do Zarządu Gminy, dlatego teŜ obowiązkiem
zarządu będzie sporządzanie i przedkładanie raportu z realizacji programu. Raport taki
powinien być nie tylko źródłem informacji o stanie środowiska i realizacji zadań
związanych z jego ochroną, ale równieŜ propozycją do aktualizacji i tworzenia kolejnych
programów ochrony środowiska.
W celu sprawnego zarządzania środowiskiem poprzez program oraz realizację
ustaw, władze samorządowe powinny wyznaczać koordynatora. Rolę taką będzie pełnił
Wójt. Proponujemy, aby w jego imieniu rolę tą pełnił Wydział Rolnictwa i Ochrony
Środowiska poprzez Naczelnika Wydziału oraz poprzez wyznaczonego pracownika.
Schemat ten uzasadniony jest tym, Ŝe wdraŜanie programu nie moŜe odbywać się w
oderwaniu od bieŜącej działalności słuŜb ochrony środowiska Starosty. Wstępnie
oceniamy, Ŝe prace związane z koordynacją działań ujętych w programie z
zachowaniem zaproponowanej procedury wdraŜania programu wymaga czasu w
wymiarze 1 etatu.
Do obowiązków tego pracownika będzie naleŜało m.in.:
• monitorowanie realizacji zadań finansowo-rzeczowych wynikających z programu,
• sporządzanie sprawozdań z realizacji programu,
• składanie wniosków weryfikujących zadania realizowane na podstawie programu,
• organizowanie przepływu informacji do bieŜącej oceny jakości środowiska,
• sporządzanie corocznych raportów na podstawie baz danych oraz monitoringu
środowiska i przedstawianie ich m.in. na stronie internetowej,
• pozyskiwanie środków finansowych z funduszy ekologicznych na realizację zadań
wynikających z programu.
Program będzie wdraŜany przez wielu partnerów, wśród których naleŜy wymienić:
• Podmioty wdraŜające program: jednostki /organizacje biorące bezpośredni udział we
wdraŜaniu programu; poszczególne Wydziały Urzędu Gminy, organizacje
pozarządowe, Zakłady. KaŜdy z partnerów będzie informowany o postępach we
wdraŜaniu programu. Zostanie opracowany system informowania uczestników
programu o postępach jego wdraŜania (ulotki, spotkania, lokalne media).
• Instytucje kontrolujące: WIOŚ w Lublinie, Wojewódzka Stacja SanitarnoEpidemiologiczna w Lublinie. Przepływ informacji między jednostkami kontrolującymi
stan środowiska i przestrzeganie prawa a jednostkami bezpośrednio realizującymi
program jest konieczny, bowiem zapewnia właściwy wybór priorytetów
inwestycyjnych.
• Instytucje finansujące wdraŜania programu. Koordynator jako pełnomocnik władz
powiatu ds. wdraŜania programu, będzie odpowiedzialny za rozeznanie moŜliwości
pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania i za przygotowanie odpowiednich
wniosków do instytucji finansujących inwestycje.
47
2.
Harmonogram wdroŜenia programu.
W tabeli zbiorczej „Harmonogramu działań na rzecz ochrony środowiska w latach
2004-2014” przedstawiono harmonogram wdraŜania programu. Przyjęto, Ŝe pierwszy
program operacyjny obejmować będzie lata 2004-2006 oraz do 2014. Zadania przyjęte
do realizacji będą weryfikowane co 2 lata. Podstawą weryfikacji będzie, przeprowadzana
co 2 lata, ocena realizacji wdraŜania zadań finansowo-rzeczowych oraz osiągniętych
efektów. Zapewni to uaktualnienie polityki ochrony środowiska.
Zatem głównymi działaniami podejmowanymi w zakresie monitoringu polityki ochrony
środowiska będą:
- aktualizacja strategii krótkoterminowej i systematyczne przygotowanie
programów działań na rzecz ochrony środowiska
- aktualizacja długoterminowej polityki ochrony środowiska
3.
Współpraca.
Współpraca wielu partnerów włączonych w zagadnienia ochrony środowiska jest
warunkiem koniecznym, aby ten program był wdroŜony z sukcesem. Współpraca jest
niezbędnym elementem dobrej organizacji procesu wdraŜania programu. W ramach
realizacji niniejszego programu szczególną uwagę naleŜy zwrócić na:
współpracę z władzami administracyjnymi róŜnych poziomów: Lubelskim Urzędem
Wojewódzkim, Samorządem Wojewódzkim, Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony
Środowiska w Lublinie (Delegatura w Zamościu), władzami sąsiednich gmin,
współpracę z grupami zadaniowymi (przemysł, turystyka, itp.) w celu wdraŜania
polityki zdefiniowanej w programie, a takŜe dostosowania jej do przyszłych
wymagań. Bardzo waŜna będzie współpraca z grupami reprezentującymi
mieszkańców (np. młodzieŜą szkolną, pozarządowymi organizacjami
ekologicznymi), w celu uzyskania akceptacji podejmowanych działań oraz
zaangaŜowania w nie mieszkańców (np. selektywna zbiórka odpadów),
współpracę z instytucjami finansowymi w celu zorganizowania funduszy na
realizację wybranych projektów.
3.1.
Władze centralne, wojewódzkie i powiatowe
Polityka ekologiczna powiatu będzie realizowana, m.in. za pomocą instrumentów
prawnych, które zaleŜą od obowiązujących w trakcie wdraŜania programu uregulowań
prawnych. Uregulowania prawne powstają na poziomie szczebla centralnego, co
oznacza, Ŝe władze centralne są bardzo waŜnym czynnikiem sukcesu Programu
Ochrony Środowiska.
WdraŜanie programu ochrony środowiska w znacznej mierze zaleŜy od tego, jak spójne
są kierunki i działania w zakresie ochrony środowiska zdefiniowane przez gminę i z
zapisami „Programu ochrony środowiska” oraz „Planu gospodarki odpadami” tak
poziomu wojewódzkiego jak i powiatowego. Przygotowując ten program, z jednej strony
zwrócono uwagę na oczekiwania społeczności lokalnej, a z drugiej strony brano pod
uwagę priorytety państwowe, wojewódzkie i powiatowe w zakresie ochrony środowiska.
Głównym powodem takiego podejścia jest potrzeba uzyskania pomocy finansowej ze
strony państwa (NFOŚiGW), województwa (WFOŚiGW), powiatu (PFOŚiGW) a takŜe
wsparcia przez władze wojewódzkie i powiatowe działań ukierunkowanych na dostęp do
zewnętrznych źródeł finansowania.
48
3.2.
Władze sąsiednich gmin
ZagroŜenie dla środowiska mają pochodzenie lokalne, ale mogą one oddziaływać
takŜe na znacznie większych obszarach. Stąd teŜ wynika potrzeba rozwiązań tych
problemów w oparciu o współpracę z sąsiednimi gminami.
4.
Rola Zarządu Gminy
Podczas wdraŜania „Programu...” gmina moŜe odgrywać następującą rolę:
Regulacyjna: wszelkie decyzje / uchwały, np. dotyczące odpadów komunalnych,
planowania przestrzennego,
Koordynacja: edukacja ekologiczna, wymiana informacji między grupami
zadaniowymi,
Stymulacja: np. stymulowanie zakładów przemysłowych do działań
prośrodowiskowych,
Wspomagająca: wprowadzanie udogodnień np. dla przemysłu (ulgi podatkowe dla
przedsiębiorców zajmujących się recyklingiem odpadów),
Wykonawcza:
wykonywanie
zadań
legislacyjnych
(wynikających
z
ustawodawstwa),
Kontrolna: (np. kontrola wytwarzania odpadów, spełnianie wymagań określonych
w postępowaniu decyzyjnym itp.).
Załącznik nr 1. Mapa w skali 1:25000 (zawierająca ustalenia wynikające z niniejszego
„Programu ochrony środowiska”)
49

Plik źródłowy - Biuletyn Informacji Publicznej

Transkrypt

Podobne dokumenty

Kierunek studiów: GOSPODARKA ODPADAMI NAZWA

konsekwencje niewłaściwego postępowania z odpadami

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku

gpszok - Gmina Kramsk

Europejska Sztafeta Dobroci z Łukowa do Pragi

pokaż - Strzelno