samobójstwa demonstratywne

Depresja w szkolnej
ławce –problem
współczesnej
szkoły
Dr Beata Łukaszewska
Ogólny plan wykładu
1. Dane epidemiologiczne
2. Objawy, przyczyny i klasyfikacja depresji
3. Problematyka samobójstw wśród dzieci i
młodzieży
4. Porady jak rozmawiać , jak pomóc a nie
zaszkodzić
 40% dzieci w szkołach podstawowych "nie ma poczucia
sensu życia".
 30% dzieci przyznało się do myśli samobójczych.
 Z przeprowadzonych badań wynika, że 89% dzieci z
depresją ma myśli samobójcze, a 13% podjęło próbę targnięcia
się na swoje życie.
 Analiza badań z kilku ostatnich lat wskazuje, że liczba dzieci z
depresją i stanami depresyjnymi wzrasta a zarazem obniża się
średnia wieku dzieci, u których te zaburzenia rozpoczynają się.
Depresja może współwystępować:
 z zaburzeniami lękowymi,
 z zaburzeniami zachowania,
 ze specyficznymi trudnościami w nauce.
Depresja zakłóca proces uczenia się, obniża samoocenę i osiągnięcia
szkolne
Wpływa negatywnie na funkcjonowanie poznawcze,
emocjonalne, społeczne i wegetatywne:
Np. zaburzenia koncentracji uwagi , spowolnienie psychoruchowe ,
utrata łaknienia, unikanie towarzystwa innych osób, zburzenia snu
Najczęstsze objawy depresji występującej u dzieci:
 smutek, poczucie beznadziejności, brak zainteresowania rzeczami,
które wcześniej dziecko cieszyły;
 ograniczenie kontaktów z rówieśnikami;
 pobudzenie; drażliwość;
 nieśmiałość, bojaźliwość; niezdecydowanie;
 zmienność nastrojów;
 poczucie pustki i bezsensu życia;
 pogarszające się wyniki w nauce;
 wydaje się, że dziecko jest ciągle znudzone i mało energiczne;
 trudności w koncentracji uwagi; problemy z pamięcią;
 niska samoocena; poczucie winy, samooskarżanie się (jestem głupi,
nikt mnie nie lubi, do niczego się nie nadaję),
 zmiana zwyczajów dotyczących snu i jedzenia
 myśli samobójcze;
Tzw. maski depresji











zaburzenia snu
zaburzenia lękowe
natręctwa
zmęczenie
bóle głowy
inne dolegliwości bólowe m.in. nerw trójdzielny, nerw kulszowy
świąd skóry
przewlekłe dolegliwości żołądkowo-jelitowe
kołatania serca
zespół dławicy piersiowej
nadużywanie alkoholu i/lub leków
Jestem młoda, można by powiedzieć, że całe życie dopiero przede
mną... jednak mimo mojego młodego wieku przeżyłam juz więcej niż
moi rówieśnicy. Zawsze miałam mnóstwo marzeń, planów które za
każdym razem kończyły się klęską... nigdy nie byłam szczęśliwa, to
straszne! ale ja naprawdę zawsze żyłam nadzieją. Teraz juz dłużej
nie potrafię, za dużo się wydarzyło. Kiedy jeszcze juz znam całą
prawdę.., już wiem, że nigdy nie będę mieć tego o czym marzę...
całe życie probowałam mimo wszystko wierzyłam, że gdzieś musi
być dla mnie miejsce.. .że każdy nawet ja musi być kiedyś
szczęśliwy, mieć to o czym marzy. Już nie mogę, nie daje sobie
rady, nawet nie potrafię wymuszać uśmiechu na twarzy... na nic nie
mam ochoty... wszystko mnie denerwuje... tak mało potrzebuje do
łez. najgorsze są noce, kiedy kładę się z myślą, że jutro wstanę i
znowu będzie to samo, że znowu nie będę spać, tylko czekać na
kolejny świt, by przeżywać kolejną rutynę, że nic się nie-zmieni...
czuje się tak okropnie. bez celu życia, wszystko jest mi obojętne...
nie ma miejsca dla mnie tu... a tak bardzo bym chciała żyć jak inni,
ciszyć się, mieć po co wstawać co dzień z łóżka, tymczasem ciągle
tracę tych, na których mi zależy, boję się, że kiedyś zostanę sama
,całkiem sama i juz nikogo nie będzie przy mnie. Ania F
Ktoś, kto nigdy nie przeżył ciężkiej, porażającej depresji
nigdy nie zrozumie w pełni przejmujących doznań
towarzyszących tej chorobie. Stan głębokiej depresji
zbliża się do granic tego, co nazywamy cierpieniem nie
do opisania.
I nie chodzi tu (jak sądzą niektórzy) o przygnębienie, tyle
że głębsze niż zazwyczaj.
Jest to odmienny stan świadomości, tylko z pozoru
podobny do normalnej emocji.
Podział przyczyn depresji:
Egzogenna /reaktywna/
Endogenna
Według klasyfikacji ICD-10 epizody depresyjne
dzielą się na:
• łagodne
• umiarkowane
• ciężkie
• ciężkie z objawami psychotycznymi
Hipoteza monoaminowa
Zakłada, że u podłoża depresji leży niedobór pełniących
rolę neuroprzekaźników amin biogennych , jest na
pewno zbyt uproszczona, aczkolwiek dobrze wyjaśnia
etiopatogenezę depresji i zwraca uwagę na rolę:
3 układów neuroprzekaźników monoaminowych
dopaminy, noradrenaliny, serotoniny
Serotonina : nastrój depresyjny, lęk, napady paniki , fobie ,
intruzje myślowe, zmiany łaknienia
Noradrenalina: nastrój depresyjny, spowolnienie,
zaburzenia uwagi, zaburzenia koncentracji,
męczliwość, zaburzenia pamięci
Dopamina: upośledzenie zdolności odczuwania
przyjemności , utrata motywacji, apatia,
upośledzenie uwagi, spowolnienie funkcji
poznawczych
Depresja sezonowa
• Wiele osób w sezonie jesiennym i zimowym skarży się na
zmęczenie i senność, chandrę lub też wyraźne obniżenie nastroju.
• W nocy śpią one dłużej, pomimo to stale skarżą się na niewyspanie
i z upływem dnia marzą tylko o powrocie do łóżka.
• Wzrasta łaknienie, szczególnie rośnie apetyt na słodycze.
Nadmierne spożywanie batoników, czekoladek i innych łakoci
prowadzi do przyrostu wagi.
• Objawia się trudnościami we wstawaniu z łóżka, zasypianiu na
lekcjach i trudnościami w nauce, skargami na ciągłe zmęczenie,
wagarowaniem; dzieci stają się bardziej kapryśne i apatyczne.
Objawy depresji w j.ch.: /w przebiegu tych chorób lub je
poprzedzają /






Choroby serca
Niedoczynność tarczycy / i in. zaburzenia hormonalne /
Cukrzyca
Choroby nowotworowe
Polekowe /antyhistaminowe/
Choroby narządów miąższowych (niewydolność wątroby,
niewydolność nerek)
 Choroby układowe (RZS, toczeń rumieniowaty układowy)
 Infekcje (gruźlica, kiła, AIDS, grypa, WZW, mononukleoza)
 Niedobory witamin (tiamina, cyjanokobalamina, kwas foliowy)

 Zapowiedź schizofrenii, CHAD, dystymii
samobójstwa
Roczną liczbę prób samobójczych wśród uczniów
szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich
szacuje się na 4-5 tysięcy co stanowi około 5%
w skali wszystkich grup wiekowych
Samobójstwa wsród dzieci i
młodzieży
• Obecnie, wśród młodzieży w przedziale wiekowym od 15 do 19 r. ż.,
samobójstwo stanowi drugą wiodącą przyczynę śmierci (pierwszą
są wypadki).
• Stopa samobójstw, w tej grupie wiekowej, zwiększyła się trzy krotnie przez okres ubiegłych 30 lat.
• Dane statystyczne podają, że 40% uczniów szkoły średniej
rozważało samounicestwienie, raz lub kilka razy.
• Liczba ludzi, którzy decydują się na samobójstwo jest coraz
większa.
Podział zachowań suicydalnych według Plużek (1991):
• samobójstwa prawdziwe, to takie, w których jednostka czuje się
bezradna, winna, niepotrzebna i chce odebrać sobie życie, jest
szczegółowo zaplanowane,
• samobójstwa rzekome, to takie, w których jednostka podejmując
zamach nie chce tracić życia, a próbę samobójczą traktuje jako
instrument w rozwiązywaniu problemów i konfliktów, celem jest
zwrócenie uwagi,
• samobójstwa demonstratywne, ich celem jest ukaranie otoczenia,
które obarcza się winą za niepowodzenia jednostki nawet za cenę
życia. (B. Hołyst Wiktymologie, Warszawa 1997, s. 201)
Do wymienionych rodzajów samobójstw dodać jeszcze można
samobójcze naśladownictwo, które polega na podejmowaniu prób
samobójczych pod wpływem książek, filmów, innych osób,
samobójstwo chroniczne, które polega na celowym zaniedbaniu
zdrowia doprowadzającym w efekcie do śmierci
samobójstwo rozszerzone – czyn samobójczy poprzedzony jest
zabójstwem najbliższych członków rodziny.
czynniki powodujące stresy i depresję:
- doświadczanie porażki
- wyobcowanie w grupie rówieśników: ośmieszanie, poniżanie,
wykluczenie
- jakakolwiek forma przemocy - fizycznej, psychicznej, seksualnej
- presja osiągnięć - szkolnych, sportowych, społecznych
- stresy w rodzinie
- żałoba, smutek - śmierć ukochanej osoby, zerwanie związku,
utrata przyjaciela
 Nadużywanie alkoholu – przyczyny a nie skutki w postaci samobójstw !!
 Zaburzenia w odżywianiu się – przyczyny: rodzina , massmedia, presja
mody /samobójstwa wsród anorektyków 20 x częściej/
 Zawiedziona miłość
Oznaki planów samobójczych
 Ostatnim etapem u wielu osób przed dokonaniem samobójstwa jest
tzw. „złowieszczy spokój”, czyli etap pozornej poprawy nastroju i
uspokojenia.
 Znaki ostrzegawcze możemy podzielić na:
 WERBALNE
• wzmianki o samobójstwie
• inne werbalne znaki, np. nie mam już siły, wszystko jest bez sensu,
nie mogę tak dłużej żyć
• niejasne lub dziwne rozmowy o śmierci, bezradności,
beznadziejności
 NIEWERBALNE
• plan samobójczy, list pożegnalny, testament
• zachowania odbiegające od wczesniejszego standardu
Czy młoda osoba, którą znasz ujawnia następujące problemy?
- brak entuzjazmu, energii lub motywacji
- społeczne wycofanie lub izolacja
- poczucie smutku lub beznadziejności
- poczucie zagubienia i pustki wewnętrznej, trudność z
podejmowaniem decyzji
- obniżenie się poziomu osiągnięć szkolnych
- zaburzenia odżywiania lub snu
- niska samoocena lub poczucie winy
- nadużywanie substancji psychoaktywnych
- brak autorytetów
- poczucie niepokoju lub fobii
- perfekcjonizm, niepokój
Grupy ryzyka

Więcej dziewczynek niż chłopców przeżywa stany depresyjne.
 Więcej dziewczynek niż chłopców dokonuje prób samobójczych, ale
częściej chłopcom niż dziewczynkom udaje się .
 Osoby z klasycznymi symptomami depresji - smutek i
beznadziejność, częściej w tej grupie dominują dziewczynki.
 Osoby, które są perfekcjonistami - ustawiające dla siebie wysoko
poprzeczkę osiągnięć. Te nastolatki często odczuwają niepokój, lęk,
izolację i zamykają się w sobie.
 Osoby, które odreagowują depresję poprzez zachowania
ryzykanckie i problemowe. Osoby te trudno
zidentyfikować,ponieważ często będą zaprzeczać odczuwaniu
depresji.
Porady: Samobójstwo
Co byś uczynił, gdyby ktoś z dzieci/młodzieży zagroził, że
popełni samobójstwo:
Czy śmiałbyś się z tego?
Czy uznałbyś, że groźba była po prostu żartem lub
sposobem zwrócenia na siebie uwagi?
Czy byłbyś zaszokowany i powiedział mu, żeby nie
mówił takich rzeczy?
Czy zignorowałbyś to?
Co zrobić ?
 Zapytać o plany, w jaki sposób zamierza popełnić samobójstwo.
Przedyskutować możliwe konsekwencje.
 Nie mówić : masz świetne życie, jesteś zdrowy inni maja gorzej.
 Nie udzielać porad typu: jestes lepszy od innych, wiele wspaniałych
chwil ciebie spotka w życiu.
 NIGDY NIE MÓW: WEŹ SIĘ W GARŚĆ , TRZYMAJ SIĘ
 NIE REAGUJ GNIEWEM: mówisz głupstwa, opanuj się, za karę ...
 Okazać wsparcie – zawsze możesz do mnie zadzwonic, przyjechać.
 Zwróć się do osoby zaufanej, kompetentnej, która jest w stanie cos
pomóc, nigdy do osoby , która może być powodem tego typu planów
samobójczych. /np. dysfunkcyjny rodzic/
 Dyskrecja / nauczyciele, uczniowie, in./ bo może dojść do
faktycznego samobójstwa
• Samobójstwo daje świadectwo stosunkom panującym w określonym
społeczeństwie.
• Samobójstwo oznacza rozluźnienie struktury społecznej, osłabienie
więzi grupowej, dezintegrację.
• Zdecydowana promocja życia a nie prostych rozwiązań.
• Ten, kto wie „po co?”(żyć, cierpieć) ten potrafi przetrwać każde trudy
/„Jak?”/ tego życia.
Taki człowiek nie popełnia samobójstwa. Może je dobrowolnie złożyć
w ofierze za jakąś wyższą wartość, jak uczynił to Sokrates, czy O.
M. Kolbe.
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
http://www.116111.pl/
Martwisz się czymś? Nie wiesz co masz
robić? Chcesz wiedzieć więcej? Znajdź
informacje
Zasady
Dziękuję za uwagę
OPRACOWANIE
Dr Beata Łukaszewska