Szybkość a wytrzymałość specjalna w treningu

Prusik Krzysztof, Dudycz Radosław
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, 2003
Udział szybkości i wytrzymałości specjalnej w obciąŜeniach treningowych w
wieloletnim cyklu szkoleniowym maratończyków.
Wprowadzenie
Maraton jest obecnie dyscypliną sportową powszechnie uprawianą na świecie. W biegach maratońskich spotykają się
zawodnicy reprezentujący zróŜnicowany poziom startowy. Ze względu na wymogi wydolnościowe bieg maratoński jest
jedną z najtrudniejszych konkurencji lekkoatletycznych. Oprócz tego zawodnicy uprawiający maraton muszą odznaczać się
odpowiednią gotowością psychiczną, szczególnego rodzaju determinacją i motywacją. PoniewaŜ bieg maratoński jest jedną z
dynamiczniej rozwijających się konkurencji lekkoatletycznych to metodyka treningu maratończyków ulega ciągłym
zmianom. Zmienia się zarówno struktura obciąŜeń jak i ich wielkość. Celem niniejszej pracy uczyniono analizę obciąŜeń
treningowych czołowych polskich maratończyków w poszczególnych etapach ich kariery zawodniczej. Określono udział i
dynamikę poszczególnych grup środków treningowych kształtujących szybkość i technikę biegu oraz wytrzymałość
specjalną w odniesieniu do globalnej wielkości obciąŜeń. Szybkość względna jest środkiem treningowym okresu
przygotowawczego, który nosi znamiona treningu szybkościowo- wytrzymałościowego. Natomiast rytm biegowy ma na celu
doskonalenie techniki biegu i przez nią rozwój szybkości. Doskonalenie wytrzymałości specjalnej jest formą pracy
treningowej bezpośrednio wpływającą na adaptację do wysiłku w zawodach sportowych. Z punktu szkoleniowego jest to
wbrew pozorom najtrudniejsza faza treningu biegowego. Wymaga optymalnego przygotowania biegowego i
sprawnościowego.
Materiał i metody badawcze
Analizą objęto obciąŜenia treningowe czterech czołowych polskich maratończyków z lat 1994 – 98. Rekordy Ŝyciowe
zawodników mieszczą się w przedziale 2:10.50 – 2:13.46. Analizie poddano jedynie środki treningowe, które mają
decydujący wpływ na kształtowanie szybkości i techniki biegu oraz wytrzymałości specjalnej.
Grupę środków treningowych stosowaną w poprawianiu szybkości stanowią: szybkość względna oraz rytm biegowy,
natomiast do środków kształtujących wytrzymałość specjalną zaliczono wielkość obciąŜeń startowych oraz pokonane odcinki
treningowe w stosunku do prędkości odpowiedniej do dystansu podstawowego, krótszego i dłuŜszego niŜ podstawowy
Zgromadzony materiał statystyczny poddano analizie. Za podstawę przyjęto zakres obciąŜeń treningowych uzyskanych:
1. W wieku 22 lat (jest to ostatni rok w kategorii młodzieŜowej),
2. W roku ,w którym zawodnik zadebiutował w maratonie,
3. W roku uzyskania przez badanego rekordowego rezultatu w biegu maratońskim.
Dane środków treningowych poddano w stosunku procentowym w odniesieniu do łącznej wielkości obciąŜeń, (sumy
wszystkich kilometrów). Materiał ten został opracowany podstawowymi metodami statystycznymi, wyniki przedstawiono
graficznie na wykresach
Wyniki badań
Analizując procentowy udział środków kształtujących szybkość i technikę biegu (rys.1) w stosunku do globalnej wielkości
obciąŜeń odnotowano tendencje spadkową. Zupełnie odmienny charakter stwierdzono analizując grupę środków
kształtujących wytrzymałość specjalną (Rys.2). U wszystkich zawodników występuje zwiększenie ilości udziału tej grupy
środków treningowych. Procentowy udział obciąŜeń kształtujących szybkość i technikę biegu jest kilkakrotnie mniejszy od
wielkości obciąŜeń uzyskanych podczas doskonalenia wytrzymałości specjalnej. Jedynie u zawodnika legitymującego się
najlepszym wynikiem w maratonie nie zauwaŜono tej tendencji (B.J.-2:10.50).
12,0
4,5
4,0
10,0
3,5
8,0
2,5
%
N.Z.
%
3,0
6,0
K.S.
2,0
B.J.
1,5
4,0
G.G.
1,0
2,0
0,5
0,0
0,0
1
2
3
Badane sezony treningowe
Rys.1: Procentowy udział środków treningowych
kształtujących szybkość i technikę biegu.
1
2
3
Badane sezony treningowe
Rys.2: Procentowy udział środków treningowych
kształtujących wytrzymałość specjalną.
Podsumowanie
Rezultaty w biegu maratońskim osiągnęły za sprawą Khannouci, Tergata, Gebrselassie i innych poziom w granicach 2h i 5-7
minut. Wyniki te sugerują ,Ŝe w treningu maratońskim warto zwrócić uwagę na kształtowanie techniki i szybkości biegu .
Obecnie szybkość względna w toku wieloletniego treningu przekształca się w wytrzymałość specjalną. Czy jednak prowadzi
to do optymalizacji obciąŜeń treningowych ?
Piśmiennictwo
Costill DL (1976). Naukowe podstawy treningu długodystansowca, Sport Wyczynowy nr 8
Płatonow WN, Sozański H (1991). Optymalizacja struktury treningu sportowego, Warszawa