Produkcja i handel zagraniczny roślinami ozdobnymi w Wielkiej
Transkrypt
Produkcja i handel zagraniczny roślinami ozdobnymi w Wielkiej
ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU SADOWNICTWA I KWIACIARSTWA TOM 13 2005 PRODUKCJA I HANDEL ZAGRANICZNY ROŚLINAMI OZDOBNYMI W WIELKIEJ BRYTANII Production and foreign trade of ornamental plants in Great Britain Lilianna Jabł o ńs k a Szkoł a Gł ówna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa e-meil: [email protected] ABSTRACT With the aim of evaluating Great Britain as a competitor on the flower market the production, exports and imports of ornamental plants in that country were studied. The level, structure and trends of these activities for flowers cultivated under covers and in open fields, as well as in ornamental plant nurseries, were analysed for the period 19912002. It was found that Great Britain was a big producer of flower bulbs (mostly of narcissus) and nursery plants. However, imports were more than ten times greater than exports, with cut flowers dominating the activities. The analyses also showed that Great Britain was not an important competitor on the European flower market. Considering the structure of flower production in Poland, Great Britain may become a potential outlet for our nursery plants, especially hardy perennials, and for bulbs except those of narcissus. Key words: ornamental plants, production, export, import, Great Britain WSTĘP Polska po wejś ciu do struktur Unii Europejskiej stał a sięczę ś cią jednolitego rynku, którego podstawowązasadąjest swoboda wymiany towarowej mię dzy krajami czł onkowskimi, bez barier celnych i ograniczeń iloś ciowych (Ambroziak i in. 1996). Oznacza to moż liwoś ćwzrostu importu roś lin ozdobnych na nasz rynek, ale równocześ nie stwarza warunki rozwijania ich eksportu. Istotnym staje się więc poznanie europejskiego rynku kwiaciarskiego, zarówno z punktu widzenia produkcji, jak i obrotów handlu zagranicznego. Jest to szczególnie waż ne w sytuacji rosną cej produkcji krajowej (Jabł ońska 2004, 2005). Mówią c Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii o europejskim rynku roś lin ozdobnych, wymienia sięprzede wszystkim takie kraje, jak Holandia, Wł ochy czy Hiszpania, będą ce najwię kszymi producentami i eksporterami, oraz Niemcy przodują ce w imporcie. Zapomina sięnatomiast o takim dużym producencie jak Wielka Brytania (Jabł ońska 1999, Janiszewska 1999, Jabł ońska 2003, Marosz 2004). Stą d też w niniejszej pracy dokonano dł ugookresowej analizy produkcji i handlu zagranicznego roś linami ozdobnymi w tym kraju, pozwalają cej na wstę pnąjego ocenęjako ewentualnego konkurenta i rynku zbytu dla polskiej produkcji. Dokonanie peł nej oceny wymaga dodatkowo przeprowadzenia badań wielkoś ci popytu i preferencji angielskich konsumentów, co był o niestety niemożliwe z powodu braku dostę pnych informacji. MATERIAŁI METODY W pracy analizowano wielkoś ći strukturęprodukcji roś lin ozdobnych oraz wielkoś ć i strukturę ich eksportu i importu, a także zmiany zachodzą ce w powyższych zjawiskach w latach 1991-2002. Badaniami obję to trzy dział y kwiaciarstwa: kwiaty cię te i roś liny doniczkowe spod osł on, produkcję kwiaciarską w gruncie oraz ozdobny materiał szkół karski. Kierunek i dynamikęzmian okreś lono za pomocąlinii tendencji liczonej metodąnajmniejszych kwadratów. Ze wzglę du na brak czę ś ci danych dotyczą cych importu materiał u szkół karskiego w latach 2001-2002, linie tendencji dla poszczególnych grup roś lin szkół karskich wyznaczono dla lat 1991-2000. Zmiany w strukturze produkcji i strukturze handlu zagranicznego analizowano na podstawie ś rednich wielkoś ci wyznaczonych dla okresów 3-letnich, tzn. lat 1991-93, 1995-97 i 2000-02, przy czym analizy struktury produkcji polowej oraz materiał u szkół karskiego odnosząsięjedynie do produkcji Walii i Anglii, stanowiącej okoł o 90% cał ej brytyjskiej produkcji i z tego wzglę du objętej szczegół owąinformacjąstatystyczną. Wszystkie analizy produkcji dotycząpowierzchni upraw, z wyją tkiem poszczególnych grup roś lin doniczkowych, których produkcja rejestrowana jest w sztukach. W analizie handlu zagranicznego kwiatami cię tymi uwzglę dniono gatunki wyszczególnione w scalonej nomenklaturze CN, w tym grupę„pozostał e”. Źródł em danych liczbowych wykorzystanych w analizach był y zamieszczone na stronach internetowych statystyki rzą dowe DEFRA (Department for Environment, Food and Rural Affairs), roczniki AIPH Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii oraz prace magisterskie wykonane w Samodzielnej Pracowni Organizacji i Ekonomiki Ogrodnictwa SGGW. WYNIKI BADAŃ 1. Wielkoś ći kierunki zmian w produkcji roś lin ozdobnych Produkcja roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii w latach 1991-2002 wykazuje tendencjęrosną cą . Powierzchnia ich upraw wzrastał a ś rednio rocznie o 197,8 ha, osią gają c w 2002 roku 16 698 ha (rys. 1). Niewielką rolęodgrywa w niej produkcja pod osł onami, która zajmuje jedynie okoł o 5% cał kowitego areał u upraw kwiaciarskich (tab. 1), choći tu odnotowano wzrost o 19,5 ha rocznie. Najwię ksze, rosną ce znaczenie ma produkcja szkół karskiego materiał u ozdobnego. Udziałszkół ek w cał kowitej powierzchni kwiaciarskiej wynosiłw latach 1991-93 ś rednio 52,4%, a w latach 2000-2002 już54,4%. W okresie tym areałszkół ek, przy ś redniorocznym wzroś cie o 144,0 ha, zwię kszyłsięz 7102 do 9028 ha. Niewielką tendencję rosną cą wykazuje także powierzchnia upraw kwiaciarskich w gruncie. Rocznie wzrastał a ona ś rednio o 34,28 ha. Pomimo wzrostu powierzchni z 5824 ha w latach 1991-93 do 6264 ha w latach 2000-02, jej udziałw cał kowitym areale obniżyłsięz 41,7 do 39,4%. Rys. 1. Poziom i tendencje zmian powierzchni (w ha) z produkcjąroś lin ozdobnych Level and trends of acreage (in ha) with ornamental plants production 18000 y = 197,81x + 13431 16000 14000 ha 12000 10000 y = 144,03x + 6944,3 8000 y = 34,276x + 5668,6 6000 4000 y = 19,5x + 817,83 2000 powierzchnia ogół emtotal acreage pod osł onami-under cover 0 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20 20 rok / year uprawy polowe-open ground szkół ki ozdobnenursery Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii Tabela 1 Struktura powierzchni z uprawami kwiaciarskimi (w % powierzchni cał kowitej) The structure of acreage with ornamentals (in % of total acreage) Lata Years 1991-1993 1995-1997 2000-2002 Pod osł onami Under covers Uprawy polowe In open fields Szkół ki ozdobne Nurseries 5,89 6,94 6,19 41,71 39,37 39,41 52,40 53,69 54,40 1.1. Produkcja pod osł onami W produkcji pod osł onami w coraz wię kszym stopniu dominują roś liny doniczkowe. W latach 1991-93 zajmował y one 64% powierzchni pod osł onami, a w latach 2000-2002 roku już85% (tab. 2). Jednak ze wzglę du na zmiany w asortymencie, formach i rozmiarach roś lin, wzrostowi areał u z 532 do 845 ha towarzyszyłtylko nieznaczny wzrost wielkoś ci produkcji, wykazują cy ponadto wyraź ne wahania z roku na rok (rys. 2). W badanym okresie wielkoś ćprodukcji rosł a ś redniorocznie o 0,1 mln sztuk. Wzrost odnotowano przede wszystkim w przypadku roś lin rabatowych i balkonowych (wł ą cznie z sadzonkami) – rocznie o 5,22 mln sztuk. W 2002 roku wyprodukowano ich 245,2 mln sztuk, podczas gdy w 1991 roku 91,2 mln sztuk. Udziałtej grupy roś lin w cał kowitej produkcji roś lin doniczkowych zwię kszyłsięz 26,2 do 38,8% (tab. 2). Tabela 2 Struktura produkcji roś lin doniczkowych pod osł onami The structure of pot plant production under covers Lata Years Udziałroś lin doniczkowych w powierzchni cał kowitej (w %) The share of pot plants in total acreage (in %) 1991-1993 1995-1997 2000-2002 64,00 77,00 85,00 Procent cał kowitej wielkoś ci produkcji roś lin doniczkowych Percentage of total pot plant production kwitną ce flowering ozdobne z liś ci foliage balkonowe i rabatowe balcony and bed cebulowe bulbs flower 17,18 19,96 18,19 4,06 3,76 2,52 26,17 36,77 38,84 52,59 39,51 40,45 Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii Należ y zaznaczyć, iżwś ród roś lin balkonowych w Wielkiej Brytanii coraz popularniejsze sągotowe kompozycje kwiatowe w wiszących donicach, koszach, misach, wiadrach czy konewkach. Tak przygotowana oferta stanowi dziśokoł o 16% wszystkich roś lin balkonowo-rabatowych, a 10-12 lat temu stanowił a tylko 6% (Gac 2004). Produkcja roś lin doniczkowych utrzymuje sięmniej wię cej na stał ym poziomie z niewielkątendencją wzrostowąroś lin kwitną cych i malejącąo ozdobnych liś ciach (rys. 2). Te pierwsze stanowiąokoł o 18% cał kowitej produkcji roś lin doniczkowych, drugie okoł o 2,5% (tab. 2). Wyraźnie obniż a sięnatomiast produkcja doniczkowych roś lin cebulowych – rocznie o 4,87 mln sztuk. W cał ym badanym okresie zmniejszył a sięz 212 do 156,7 mln sztuk, zaśich udział z 52,6 do 40,5%. Wś ród nich najbardziej popularne sąhiacynty i narcyzy (Gac 2004). Rys. 2. Poziom i tendencje zmian produkcji roś lin doniczkowych Level and trends of pot plant production mln sztuk / pieces (millions ) 450 y = 0,1063x + 374,31 400 350 300 250 y = -4,8745x + 196,43 y = 5,2213x + 94,003 200 150 100 y = 0,4189x + 66,777 50 y = -0,6594x + 17,103 liś ciaste-live plants 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 0 rok / year kwitn ą ce-flowering balkonowe i rabatowe-balcony and pbed ogół em-total cebulowe-bulbs W Wielkiej Brytanii bardzo zmniejszył a sięprodukcja kwiatów cię tych pod osł onami. W latach 1991-2002 areałich uprawy zmniejszyłsięprawie o poł owę– do 127 ha, a udziałw cał ej powierzchni spadłz 36 do 15%. Do najważ niejszych uprawianych gatunków, ale o maleją cym znaczeniu, należąchryzantema i goździk oraz alstremeria, której udziałw cał kowitej powierzchni pod osł onami z produkcjąkwiatów ciętych wzrósłz 8 do 15% Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii (tab. 3). W 2002 roku te trzy gatunki uprawiane był y na areale odpowiednio 48, 5 i 19 ha. Tabela 3 Struktura powierzchni upraw kwiatów cię tych pod osł onami The structure of acreage with cut flower cultivation under covers Lata Years 1991-1993 1995-1997 2000-2002 Udział Procent cał kowitej powierzchni z produkcją kwiatów kwiatów cię tych cię tych Percentage of total acreage with cut flower production w powierzchni chryzantema cał kowitej chrysanthemum (w %) goździk alstremeria uprawa pozostał e The share of oroczna pozostał cut flowers in carnation alstremeria cał e other all-yeartotal acreage other round (in %) cultivation 36,00 23,00 15,00 9,53 6,17 4,00 7,87 10,50 15,17 20,87 17,33 15,67 32,02 32,00 24,83 29,71 34,00 40,33 1.2. Produkcja polowa Polowa produkcja kwiaciarska obejmuje produkcjękwiatów cię tych i reprodukcję cebul kwiatowych. Niestety, ze wzglę du na brak szczegół owych danych niemoż liwe jest okreś lenie areał u upraw każ dej z tych grup oddzielnie. Moż na jedynie, na podstawie danych dotyczą cych Anglii i Walii, przodujących w tych uprawach, stwierdzić , iżw cał ej produkcji polowej najwię ksze znaczenie mająnarcyzy. Zajmował y one 72% cał kowitej powierzchni upraw polowych w tych regionach w latach 1991-93 i 83% w latach 2001-02. Popularne sąrównieżmieczyki, choćich udziałutrzymuje sięna poziomie jedynie 3%. Nie moż na jednak tej struktury uogólniaćna cał ąWielkąBrytanię , gdyżareałupraw w Anglii i Walii obniż a się , a w innych rejonach wzrasta. Na początku XXI wieku w tych dwóch regionach znajdował o się70% brytyjskich upraw polowych, a 12 lat temu był o to 90%. Wydaje sięjednak, że czoł owe miejsce narcyzów jest niepodważalne. Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii 1.3. Produkcja szkół karskiego materiał u ozdobnego W produkcji szkół karskiego materiał u ozdobnego najważ niejszą pozycjęstanowiądziśkrzewy zajmujące 43,1% powierzchni szkół ek, choć jeszcze w latach 1991-93 udziałten wynosiłtylko 29,4% (tab. 4). W cią gu 11 lat areałprodukcji krzewów wzrósłz 1917 do 3465 ha (rys. 3). Niewielkątendencjęmalejącą , bo ś redniorocznie o 39,85 ha, wykazuje natomiast powierzchnia produkcji drzew, czego efektem jest spadek jej udział u w cał kowitej powierzchni szkół ek z 25,3 do 16,8%. Obniżyłsię takż e, z 12,1 do 10,4%, udziałpowierzchni z krzewami róż przy niewielkiej jej tendencji wzrostowej (ś redniorocznie o 4,21 ha). W 2002 roku róże uprawiane był y na 953 ha. Najmniej areał u zajmująbyliny, ale ich znaczenie roś nie. Powierzchnia ich uprawy wzrastał a w badanym okresie ś redniorocznie o 13,28 ha, osią gają c 413 ha w roku 2002. Rys. 3. Poziom i tendencje zmian powierzchni (w ha) z produkcjąszkół karskich roś lin ozdobnych - Level and trends of acreage (in ha) with ornamental nursery production 4000 y = 166,67x + 1620,7 3500 3000 2500 y = -39,685x + 1795,3 1500 1000 y = 4,2168x + 821,59 500 y = 13,283x + 224,24 róż e-roses krzewy-bushes drzewa-trees lata / years 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 0 1991 ha y = 10,633x + 1908,1 2000 byliny-hardy perennials pozostał e-others Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii Tabela 4 Struktura powierzchni upraw szkół karskiego materiał u ozdobnego The structure of acreage with ornamental nursery production Lata Years 1991-1993 1995-1997 2000-2002 Procent cał kowitej powierzchni z produkcjąszkół karskiego materiał u ozdobnego Percent of total acreage with ornamental nursery production róże roses krzewy bushes drzewa trees byliny hardy perennials pozostał e others 12,09 11,93 10,44 29,43 35,79 43,14 25,30 21,95 16,83 4,19 3,70 4,57 28,99 26,63 25,02 2. Handel zagraniczny roś linami ozdobnymi Wielka Brytania importuje kilkunastokrotnie wię cej roś lin ozdobnych niż ich eksportuje i różnica ta systematycznie się pogł ę bia. Przy ś redniorocznym wzroś cie wartoś ci eksportu o 1372,9 tys. GBP (rys. 4), wartoś ćimportu wzrastał a o 28052,0 tys. GBP (rys. 5). Średnia dla lat 2000-2002 wynosił a odpowiednio 31880 tys. GBP i 562659 tys. GBP. W strukturze importu, z udział em rosną cym w badanym okresie z 56 do 65%, dominują kwiaty cię te (tab. 5). W latach 2000-2002 zaimportowano ich za 366299 tys. GBP, czyli za kwotę2-krotnie wyż szą niżw latach 1991-1993 (rys. 5). Import pozostał ych grup roś lin ozdobnych równieżwzrasta, ale ze znacznie mniejsządynamiką . W przypadku roś lin doniczkowych import wzrósł1,6 razy, materiał u szkół karskiego 1,4 razy, a cebul kwiatowych tylko 1,1 razy. W eksporcie najwię kszą rolę odgrywajątakż e kwiaty cię te. W badanym okresie ich eksport wzrósł1,3 razy do sumy 19217 tys. GBP (rys. 4), a udziałw cał ym eksporcie kwiaciarskim zwię kszyłsięz 46 do 60% (tab. 5). Nieznacznie tylko wzrasta eksport materiał u szkół karskiego i cebul kwiatowych, a eksport roś lin doniczkowych wykazuje tendencję maleją cą . Udział roś lin doniczkowych w cał ym eksporcie zmniejszyłsięz 11,3% w latach 199193 do 2,4% w latach 2000-2002. Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii Rys. 4. Poziom i tendencje (w tys. GBP) zmian eksportu roś lin ozdobnych Level and trends (in thousand of GBP) of ornamental plant exports 50000 y = 1372,9x + 21249 40000 30000 y = 814,6x + 9278,4 y = 39,626x + 7108,7 10000 y = 99,094x + 3630,6 doniczkowe-pot plants 2002 2001 2000 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 0 ogół em-total kwiaty cięte-cut flowers y = -197,6x + 3141,9 1999 20000 1991 tys. GBP / GBP (thousands) 60000 cebule-bulbs materiałszkół karski-nursery lata / years Rys. 5. Poziom i tendencje (w tys. GBP) zmian importu roś lin ozdobnych Level and trends (in thousand of GBP) of ornamental plant imports 600000 y = 28052x + 248165 500000 400000 y = 21393x + 127262 300000 200000 y = 3718,7x + 52972 100000 kwiaty cięte-cut flowers doniczkowe-pot plants 2002 2001 2000 1999 1997 1995 1994 1993 1992 1996 lata /years 1998 y = 2402,7x + 36783 y = 535,62x + 31166 0 1991 tys. GBP / GBP (thousands) 700000 cebule-bulbs materiałszkół karski-nursery ogół em-total Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii Tabela 5 Struktura wartoś ciowa importu i eksportu roś lin ozdobnych (w %) The value structure of ornamental plant imports and exports (in %) Wyszczególnienie Items Kwiaty cięte Cut flowers Roś liny doniczkowe Pot plants Cebule kwiatowe Bulbs Roś liny szkół karskie Nursery plants Import – Imports Eksport – Exports 1991-1993 1995-1997 2000-2002 1991-1993 1995-1997 2000-2002 55,90 60,45 65,10 45,86 49,73 60,27 19,41 18,89 16,86 11,26 7,56 2,39 9,89 8,90 6,17 26,35 27,59 21,16 14,80 11,76 11,87 16,53 15,12 16,18 2.1. Kwiaty cięte Z kwiatów cię tych importowane są przede wszystkim goździki i chryzantemy gał ązkowe. Jednak pomimo systematycznego wzrostu importu obu gatunków, ich udziałw cał ym imporcie kwiatów cię tych obniż yłsięodpowiednio z 33,9 i 19,9% w latach 1991-93 do 18,8 i 16,0% w latach 2000-2002 (tab. 6). Tabela 6 Struktura wartoś ciowa importu i eksportu kwiatów cię tych (w %) The value structure of cut flower imports and exports (in %) Wyszczególnienie Items Goź dzik Carnation Chryzantema Chrysanthemum Mieczyk Gladioli Storczyk Orchid Róż a Rose Pą ki i kwiaty preparowane Treated cut flowers Pozostał e – Other Import – Imports Eksport – Exports 1991-1993 1995-1997 2000-2002 1991-1993 1995-1997 2000-2002 33,88 29,23 18,80 4,41 6,85 7,74 19,89 17,70 16,00 1,06 1,32 1,19 0,13 0,32 0,23 0,00 0,02 0,04 1,06 1,01 0,59 0,09 0,11 0,12 7,75 9,39 11,57 1,36 1,31 4,35 5,50 3,73 2,90 35,38 23,82 8,86 31,79 38,62 49,91 57,70 66,57 77,70 Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii Wzrósłnatomiast z 31,8 do 49,2% udziałgrupy tzw. pozostał e, co jest efektem aż3,3-krotnego wzrostu wartoś ci ich importu. Również3 razy zwię kszył a sięwartoś ćimportu róż , ale stanowił a ona jedynie 11,6% wartoś ci importu kwiatów cię tych. Przedmiotem eksportu są przede wszystkim kwiaty z grupy „pozostał e” stanowią ce w latach 2000-2002 77,7% wartoś ci eksportu kwiatów cię tych (tab. 6). Ich eksport w cał ym badanym okresie zwię kszył się2,4 razy. Bardzo obniżyłsięnatomiast eksport pą ków i kwiatów preparowanych, które jeszcze w latach 1991-93 stanowił y 35,4% wartoś ci eksportu kwiatów cię tych, zaśw latach 2000-2002 okoł o 8,0%. 2.2. Cebule kwiatowe Wielka Brytania, choćjest duż ym producentem cebul kwiatowych, importuje ich za kwotę5-krotnie wyż szą(34688 tys. GBP w latach 20002002) niżwynosi eksport z tego kraju. Równocześ nie import wzrastał w badanym okresie ś redniorocznie o 535,62 tys. GBP (rys. 5), zaśeksport tylko o 39,62 tys. GBP (rys. 4). Zarówno w imporcie, jak i eksporcie dominującebule w stanie uś pienia z udział em 90-96%, lecz inna jest struktura asortymentowa (tab. 7). Tabela 7 Struktura wartoś ciowa importu i eksportu cebul kwiatowych (w %) The value structure of bulb imports and exports (in %) Wyszczególnienie Items W stanie kwitnienia i wegetacji When growing and in flower W stanie uś pionym When dormant w tym (including): Mieczyk – Gladioli Hiacynt – Hiacint Narcyz – Narcissus Tulipan – Tulip Inne – Other Import – Imports Eksport – Exports 1991-1993 1995 -1997 2000 -2002 1991-1993 1995-1997 2000-2002 1,95 2,56 5,76 11,63 3,93 2,50 98,05 97,44 94,24 88,37 96,07 97,50 3,55 10,00 6,30 23,00 55,20 3,78 9,85 9,05 24,00 50,76 2,76 8,37 9,42 18,10 55,59 0,09 0,81 47,86 0,05 39,56 0,13 0,83 65,16 0,79 29,16 0,27 1,15 66,22 2,76 27,10 Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii W imporcie istotnąrolęodgrywającebule tulipana, ale ich import się obniż a. W badanym okresie udziałcebul tulipana w cał ej wartoś ci importu cebul kwiatowych zmniejszyłsięz 23,0 do 18,1%. Najwię kszy udział w imporcie (55%) mającebule cał ej gamy gatunków ujętych w grupętzw. pozostał e. W eksporcie, przy stał ej tendencji rosną cej, przeważ ającebule narcyzów. Ich udziałw wartoś ci cał ego eksportu cebul zwię kszyłsię z 47,9 do 66,2%. Istotnie, bo aż26 razy, zwiększyłsięeksport cebul tulipana, ale jest on w dalszym cią gu na bardzo niskim poziomie. 2.3. Materiałszkół karski Import materiał u szkół karskiego do Wielkiej Brytanii przewyż sza prawie 13-krotnie wartoś ćjego eksportu, choćpodobnie jak w przypadku cebul kwiatowych, kraj ten dysponuje relatywnie duż ym areał em szkół ek. Średnia wartoś ćimportu w latach 2000-2002 wynosił a 66801 tys. GBP i przy ś redniorocznym wzroś cie o 2402,7 tys. GBP był a wyż sza 1,4 razy niżna początku lat 90. (rys. 5). Wartoś ćeksportu w tym okresie wzrosł a 1,3 razy, ale byłto wzrost jedynie o 99,01 tys. GBP rocznie z poziomu 3836 tys. GBP do 5156 tys. GBP (rys. 4). W strukturze importu na począ tku badanego okresu dominują cąrolę odgrywał y drzewa i krzewy z udział em 68,3%, a na drugim miejscu plasował y siębyliny i inne roś liny (bez róż, azalii i rododendronów) z udział em 21,6% (tab. 8). Tabela 8 Struktura wartoś ciowa importu i eksportu szkół karskiego materiał u ozdobnego (w %) The value structure of ornamental nursery plant imports and exports (in %) Wyszczególnienie Items Import – Imports 1991 -1993 1995-1997 2000-20021/ 1991 -1993 1995-1997 2000-2002 Róż e Roses Azalie, rododendrony Azaleas 2/ Drzewa i krzewy Trees and shrubs Byliny i pozostał e Hardy perennials and other 1/ Eksport – Exports 2000 rok, 2/ w tym leś ne; 4,00 4,64 3,75 4,48 5,14 5,40 6,16 7,80 6,03 7,74 0,20 0,34 68,26 49,16 42,77 50,11 22,58 26,04 21,58 38,40 47,45 37,67 72,08 68,22 1/ year 2000, 2/ including forest trees Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii W wyniku szybkiego wzrostu importu bylin i innych roś lin oraz spadku importu drzew i krzewów, udziałtych pierwszych zwiększyłsiędo ponad 47%, tych drugich zaśobniż yłsiędo okoł o 43%. Podobna sytuacja wystę puje w eksporcie. Wartoś ćeksportu bylin i grupy „pozostał e” wzrosł a 2,4 razy, a udziałw cał ym eksporcie zwię kszyłsięz prawie 40% do ponad 68% (tab. 8). Z kolei eksport drzew i krzewów obniż yłsię o 30%, zaśudziałw cał ym eksporcie z 50 do 26%. Należ y zwrócićuwagę, że zarówno w imporcie, jak i eksporcie niewielkąrolęodgrywająkrzewy róż, stanowią ce jedynie okoł o 3-5% ich wartoś ci. WNIOSKI 1. Produkcja kwiaciarska w Wielkiej Brytanii to gł ównie produkcja materiał u szkół karskiego i cebul kwiatowych, przy czym ta pierwsza wykazuje od 1991 roku wysokądynamikęwzrostu, druga zaśutrzymuje sięmniej wię cej na stał ym poziomie. W produkcji szkół karskiej prawie 2krotnie wzrosł a powierzchnia uprawy krzewów zajmujących dziśokoł o 50% powierzchni szkół ek. Wzrasta teżprodukcja bylin, zaśuprawa róż zajmuje okoł o 10% powierzchni. W produkcji polowej dominuje reprodukcja cebul narcyza. 2. Wartoś ćimportu roś lin ozdobnych jest kilkunastokrotnie wyższa niż wartoś ćich eksportu, z ponad 60% udział em w obu przypadkach kwiatów cię tych. W eksporcie cebul kwiatowych przeważ ającebule narcyzów, w imporcie zaścebule pozostał ych gatunków, w tym tulipanów. Wś ród materiał u szkół karskiego widoczny jest wzrost obrotów w handlu zagranicznym bylinami, z wię ksządynamikąich importu. Niewielka jest natomiast wymiana zagraniczna krzewami różi zmniejsza sięimport pozostał ych krzewów. 3. Z przeprowadzonych analiz wynika, ż e w Wielkiej Brytanii rodzima produkcja wszystkich grup roś lin ozdobnych nie zaspokaja potrzeb krajowego rynku. Biorąc pod uwagę strukturę produkcji polskiego kwiaciarstwa, moż na uznać, ż e Wielka Brytania będzie potencjalnym odbiorcąnaszego materiał u szkół karskiego, w tym przede wszystkim bylin. Moż e być również rynkiem zbytu dla cebul kwiatowych, z wyją tkiem narcyzów. Nie jest to natomiast interesujący kierunek rozwoju polskiego eksportu róż . Wielka Brytania nie stanowi także silnej konkurencji na europejskim rynku roś lin ozdobnych. Rynek roś lin ozdobnych w Wielkiej Brytanii LITERATURA A m b r o z i a k A. i in. 1996. Unia Europejska. Integracja Polski z UniąEuropejską . Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego. Warszawa, ss. 552. D E F R A S t a t i s t i c . Basic horticultural statistic for United Kingdom – ornamentals further information. www.defra.gov.uk G a c P . 2004. Analiza porównawcza rynku ogrodniczego w Polsce i Wielkiej Brytanii ze szczególnym uwzglę dnieniem rynku roś lin ozdobnych. Praca magisterska. Sam. Prac. Org. i Ekonom. Ogrod. SGGW, Warszawa. Jabł o ńs k a L . 1999. Stan obecny i perspektywy polskiego szkół karstwa. Mat. konf. „Postę p w rozmnaż aniu roś lin ozdobnych”. AR Kraków, 16-17 wrzesień1999: 9-17. Jabł o ńs k a L . 2003. Rynek kwiatów cię tych i roś lin doniczkowych w Polsce. BOSS, Informacje Ekonomiczne. Warszawa, ss. 70. Jabł o ńs k a L . 2004. Polskie kwiaciarstwo w statystyce. Ogrodnictwo 3: 17-18. Jabł o ńs k a L . 2005. Rozwój polskiego kwiaciarstwa w minionym 15-leciu. Konf. „Postę p w produkcji roś lin ozdobnych”. Inst. Sadow. Kwiac. Skierniewice, 31 stycznia – 1 lutego 2005. J a n i s z e w s k a A . 1999. Analiza rynku roś lin ozdobnych w Polsce na tle Unii Europejskiej. Praca magisterska. Katedra Organizacji i Ekonomiki Ogrodnictwa. SGGW, Warszawa. M a r o s z A . 2004. Analiza szkół karstwa ozdobnego w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej. Praca doktorska. Inst. Sadow. Kwiac., Skierniewice. R o c z n i k i A I P H (International Association of Horticultural Products) 2002, 2004. Hannover, Germany.