KARTA KONSULTACJI ARCHITEKTONICZNEJ w dniach

Projekt „Sztuka kształtowania przestrzeni w bibliotece” prowadzony jest przez
Stowarzyszenie Architektów Polskich Oddział Warszawski
w ramach Programu Rozwoju Bibliotek
KARTA KONSULTACJI ARCHITEKTONICZNEJ w dniach 21-22.09.2010 r.
w Gminnej Bibliotece Publicznej w Kowiesach (siedziba główna), Kowiesy 86, 96- 111 Kowiesy,
Gmina Kowiesy, powiat skierniewicki, województwo łódzkie.
Konsultant: Dorota Kudła. Uczestnicy: Halina Anna Sikorska, Jolanta Winkler, Wiesława Olszewska,
Janina Powązka, Ola Konarska (9 lat), Wiktoria Wydrzyńska (9 lat), Karina Powązka (9 lat), Martyna
Konarska, Monika Konarska, Jolanta Żyłkowska, Wojciech Kubrakiewicz.
drzwi – wejście główne ze schodami obecne wnętrze biblioteki
(obecnie urząd pocztowy)
(księgozbiór/czytelnia/katalog)
obecne wnętrze biblioteki
(księgozbiór)
1. Stan istniejący. Biblioteka Publiczna w Kowiesach obejmuje dwie placówki: siedzibę główną, oraz
filię w Woli Pękoszewskiej. Siedziba główna, której dotyczy konsultacja, zajmuje obecnie część piętra
budynku z przełomu lat 50-tych i 60-tych. Pozostała część na piętrze budynku oddana jest do
dyspozycji posterunku policji. Na parterze budynku mieści się obecnie urząd pocztowy (filia UP
w Skierniewicach). Gminę zamieszkuje ponad 3000 mieszkańców, a biblioteka posiada księgozbiór
w liczbie prawie 16000 tomów.
Pomieszczenia obecnie zajmowane przez Bibliotekę absolutnie nie zaspokajają potrzeb
użytkowników. Dwa niewielkie pomieszczenia, oddzielone korytarzem, nie wystarczają do korzystania
z księgozbioru, brak tu miejsca na czytelnię i stanowiska multimedialne. Także stanowisko pracy
Bibliotekarza nie spełnia standardów. Dla czytelników mniej sprawnych ruchowo i niepełnosprawnych
schody do Biblioteki są barierą nie do pokonania. Dlatego podjęto decyzję o przeniesieniu Biblioteki
do innego lokalu w tym samym budynku.
Oczekiwane są zmiany dotyczące tworzenia wyższego standardu wykorzystania zbiorów
bibliotecznych w oparciu o potrzeby użytkowników. Nie istnieje projekt architektoniczny dotyczący
planowanych zmian. W ramach dotacji na rok 2010 (55 000 PLN ze strony MKiDN, z czego
40 000PLN przeznaczeniem na potrzeby siedziby głównej, a pozostałe 15 000PLN na potrzeby filii)
zaplanowano adaptację pomieszczeń zajmowanych obecnie przez urząd pocztowy (wyburzenie ścian,
wymiana części podłóg, modernizacja instalacji elektrycznej, przystosowanie toalety dla osób
niepełnosprawnych, malowanie) wraz z przebudową wejścia do Biblioteki (z dostosowaniem do
potrzeb osób niepełnosprawnych).
wnętrze urzędu pocztowego
(widok od wejścia)
wnętrze urzędu pocztowego
(widok na zaplecze)
wnętrze urzędu pocztowego
(sala główna)
Mocne strony nowej lokalizacji: - centralne położenie w atrakcyjnym obszarze w przestrzeni
publicznej miejscowości, z dostępem do parkingu; - stosunkowo duża powierzchnia użytkowa, jasne,
wysokie pomieszczenia i dość funkcjonalny ich rozkład (wypożyczalnia- czytelnia- sala multimedialnapokój księgowości); wejście bezpośrednio z ulicy. Biblioteka pozostaje w tym samym budynku.
Słabe strony nowej lokalizacji: - brak informacji oraz oznakowania dla potencjalnych użytkowników
biblioteki; - przeszkadzające we wnętrzu elementy takie jak rury spustowe, elementy konstrukcji, niski standard sanitariatu i brak sanitariatu dla osób niepełnosprawnych - bariery architektoniczne,
brak dostępu do wnętrza dla osób niepełnosprawnych, niebezpieczne stopnie przed wejściem;
- trudny układ i nadmiar komunikacji wewnętrznej; nie zmieniany od kilku lat poziom estetyczny; - brak
aktualnej dokumentacji zrealizowanego budynku;
- konieczność pośpiechu w obecnych działaniach realizacyjnych bez wcześniejszego szerszego
przygotowania koncepcyjnego.
2. Konsultacje – wspólna praca warsztatowa. W pracy wzięli udział użytkownicy i pracownicy
Biblioteki, a także filii oraz przedstawicielka Urzędu Gminy. Konsultantka i część Uczestników
stwierdziła, że taka konsultacja powinna odbywać się przed wystąpieniem o środki na remont
i podjęciem działań realizacyjnych.
praca w grupie
W pierwszym dniu każdy z uczestników wyrażał własne oczekiwania wobec konieczności dokonania
zmian w Bibliotece. Przystępując do gry partycypacyjnej połączonej z burzą mózgów uczestnicy byli
bardzo pozytywnie zaskoczeni formą warsztatów. W sporządzeniu planszy w skali 1:20 pewną
trudność sprawił fakt, że konsultacje odbywały się poza omawianymi pomieszczeniami - w siedzibie
Urzędu Gminy.
Ze względu na bogaty program Biblioteki Uczestnicy musieli włożyć sporo wysiłku w przystosowanie
adaptowanego lokalu do programu i potrzeb użytkowników. Wszyscy uczestnicy zaangażowali się
w grę, a bardzo twórczą, pełną pomysłów grupę stanowiły trzy czwartoklasistki: Ola, Karina i Wiktoria.
W dochodzeniu do wspólnej koncepcji zmian grupa skupiła się najpierw na rozplanowaniu
pomieszczeń w powiązaniu z ich funkcją. Na wstępie i bez kontrowersji zagospodarowano jedno
z pomieszczeń na zaplecze socjalne, pokój księgowej oraz magazyn. Osobne pomieszczenie zostało
przeznaczone na salę multimedialną ze stanowiskami komputerowymi, w której zaplanowano również
część dla młodzieży (kanapa, fotel, stanowisko z prasą młodzieżową i audiobookami). Sala ta została
włączona w obręb całości przez propozycję częściowego wyburzenia ściany działowej. Wszyscy
zgodnie zaakceptowali miejsce przeznaczone na kącik dla dzieci (nazwany później przez najmłodsze
uczestniczki figlorajem). Przestrzeń ta pojawiła się po usunięciu ścianek działowych wydzielających
obecnie kabiny telefoniczne. Najwięcej problemów pojawiło się w związku z układem funkcjonalnym
wypożyczalni i czytelni, które w naturalny sposób miały zajmować dwa główne pomieszczenia
połączone po usunięciu niepełnej wysokości ścianek działowych. Grupa pracowała zgodnie
z założeniem uzyskania atrakcyjnego wnętrza, w którym prawie wszystkie tomy są bezpośrednio
dostępne na półkach, a stoły do pracy z miejscami do wygodnego czytania są
w pewnym oddaleniu od wypożyczalni. Ostatecznie wybrany układ usatysfakcjonował wszystkich.
Stoły stanęły w otoczeniu regałów, w miejscu dość przestronnym i dobrze oświetlonym. Istniejąca
toaleta została na planszy dostosowana również dla osób niepełnosprawnych. Idea konsultantki, żeby
wejście do toalety przebić w pobliżu wiatrołapu i w ten sposób uzyskać dodatkowe miejsce
w korytarzu, ostatecznie upadła ze względu na zbyt wysokie koszty przedsięwzięcia.
W drugim dniu grupa obejrzała przykłady dobrych praktyk w dziedzinie projektowania bibliotek, wraz
z przykładami z broszury „Meble w bibliotece. Małe różnice, duże znaczenie”. Uczestnicy uważali
niektóre z przykładów za rozwiązania wyjątkowo odkrywcze, które chcieliby zastosować również
w swojej Bibliotece.
Następnie kontynuowana była burza mózgów wraz z układaniem elementów na planszy.
Przede wszystkim rozpatrywane był różne układy umeblowania wypożyczalni. Uczestnicy zajmowali
się też optymalnym umiejscowieniem pochylni dla niepełnosprawnych prowadzącej do głównego
wejścia. Grupa rozpatrywała również różne warianty przystosowania przestrzeni Biblioteki do funkcji
galerii. Wybierano płaszczyzny najlepsze do celów ekspozycyjnych.
Następnie w oparciu o przedstawione przykłady dobrych praktyk rozpatrywano różne warianty
kolorystyki wnętrz (kolory ścian, mebli, przesłon okiennych) oraz różne warianty doboru oświetlenia do
wnętrza Biblioteki.
Na końcu grupa rozważała też korzyści płynące z urządzenia letniej czytelni. Warunki do tego celu
oceniono jako bardzo dobre.
Układ elementów planszy kończony był w oparciu o listę sprawdzającą z poradnika „Biblioteka. Małe
pomysły na wielkie zmiany”.
3. Wizja rozwoju (adaptacji) Biblioteki w nowej lokalizacji.
Plansza z wizją rozwoju i zmian Biblioteki
Nowa lokalizacja Biblioteki będzie w istocie przeniesieniem jej na parter tego samego budynku,
usytuowanego w centrum miejscowości, obok Urzędu Gminy, przystanku PKS, posterunku policji.
Użytkownicy nie będą musieli zmieniać swoich przyzwyczajeń, a jednocześnie centralne położenie
pozwala na zrealizowanie idei uczynienia z Biblioteki miejsca wygodnego, otwartego, atrakcyjnego
i wielofunkcyjnego.
Część planszy, nad którą pracowała grupa obejmuje przede wszystkim przestrzeń dostępną dla
użytkowników.
Oto główne postulaty dotyczące poszczególnych stref:
Strefa wejścia. Potrzebne: przede wszystkim poprawa „pierwszego wrażenia”; - identyfikacja
w miejscowości (drogowskaz, tablica informacyjna, neon, link na stronie internetowej gminy); nowe
schody wejściowe i wygodny wiatrołap z wieszakami na ubrania; udostępnienie Biblioteki dla osób
niepełnosprawnych (pochylnia) - osłona wejścia od wiatru (np. więcej zieleni); - stojak rowerowy;
Sanitariaty i pomieszczenia pomocnicze:
- toaleta dostępna dla wszystkich (przystosowanie istniejącej toalety dla osób niepełnosprawnych)
- na prawo od wejścia schowek na środki czystości,
- jedno z pomieszczeń przeznaczone na biuro- miejsce pracy księgowej, przechowywanie
dokumentów, magazyn książek, przechowywanie dodatkowych krzeseł;
Wypożyczalnia z księgozbiorem, kącikiem dla dzieci (figlorajem), czytelnią
- przede wszystkim powiększenie przestrzeni przez połączenie dwóch pomieszczeń;
- inne ustawienie stanowiska bibliotekarza w stosunku do planowanego (na lewo od wejścia - kontakt
z czytelnikami, a jednocześnie widok na kącik dziecięcy);
- kącik dla małych dzieci (figloraj) z miejscem dla rodziców - oprócz książek, miejsce na zabawki
i przybory do rysowania, na podłodze miękki, kolorowy dywan i poduszki do siedzenia, jedna ze ścian
pomalowana farbami magnetyczną i tablicową lub obłożona tablicami do przypinania rysunków, ekran;
- miejsca dla czytelników przy stołach, stoły kwadratowe z możliwością różnej aranżacji, zależnie od
potrzeb; dodatkowe pufy pod oknem, wykorzystanie światła dziennego;
- katalog na prawo od wejścia, obok półki z prasą;
- wygodne zmieszczenie księgozbioru na lepszych regałach (z półkami wieńczącymi) – mimo zamiaru
pozostawienia istniejących regałów warto te dostępne dla użytkowników wymienić za jakiś czas na
nowe (najlepiej z litego drewna, bądź metalowe);
- lepsza identyfikacja wizualna księgozbioru (propozycja umieszczenia nazw działów na bokach
regałów zyskała aprobatę grupy);
- stanowisko z ksero i drukarką (obok stanowiska Bibliotekarza);
- roślinność w jednej grupie (obok stanowiska Bibliotekarza)
Sala multimedialna z kącikiem dla młodzieży powiększona (rozebranie części ściany)
o powierzchnię korytarza,
- stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu;
- różne siedziska z wykorzystaniem światła dziennego - krzesła mobilne na kółkach, kanapa, fotel;
- możliwość zacienienia i projekcji (rolety jasne/białe z blackoutem - zamiast istniejących verticali);
- miejsce na telewizor plazmowy (pokazy filmów);
- stanowisko z literatura młodzieżową, czasopismami dla młodzieży i audiobookami;
- miejsce na galerię- ściana z oświetleniem odpowiednim dla potrzeb ekspozycji;
- obok galerii regał z albumami o sztuce;
- ściana na końcu korytarza malowana na mocny kolor (propozycja - ciemna czerwień)
Letnia czytelnia
- istnieje możliwość urządzenia takiego przyciągającego czytelników miejsca na zewnątrz;
4. Wnioski, zalecenia
Przede wszystkim niezbędna jest szczegółowa inwentaryzacja budowlana obiektu. Dokonywanie
zmian wymaga starannie wypracowywanej koncepcji. Jej podstawą powinny być efekty konsultacji.
Należy określić, w jakim zakresie można usunąć część ściany między planowaną salą multimedialną
a korytarzem. W sali wypożyczalni/czytelni należy dobudować do istniejącego słupa część ściany, tak
aby ostatecznie ściana miała szerokość jednego regału (100cm). A także zamurować/wysłonić
obecnie istniejące otwory drzwiowe (wypożyczalnia - czytelnia/księgozbiór i czytelnia/księgozbiór
- sala multimedialna). Do usunięcia jest ścianka działowa wydzielająca kabiny telefoniczne
- w przyszłości kącik dziecięcy.
Konsultacja nie dotyczyła filii w Woli Pękoszewskiej.
Rekomendacje szczegółowe dotyczące siedziby głównej odnoszą się do następujących etapów:
ETAP I: (jesień 2010) budowa pochylni dla niepełnosprawnych oraz przebudowa wnętrz.
Przedsięwzięcie powinno obejmować oprócz przesuwania ścian działowych także modernizację
instalacji elektrycznej (zwiększenie ilości punktów świetlnych), wymianę podłóg, malowanie oraz
dostosowanie istniejącej toalety dla potrzeb osób niepełnosprawnych.
uczestnicy warsztatów po ich zakończeniu
ETAP II: po realizacji działań proponowanych na rok 2010 mających na celu adaptację obecnych
pomieszczeń urzędu pocztowego dla celów Biblioteki, w dalszej kolejności należy zainwestować
w oświetlenie wnętrz, stopniowo wymieniać meble, a zwłaszcza regały mieszczące księgozbiór oraz
wymienić przesłony okienne.
Należy postulować, by wszelkie dokonywane zmiany uzasadniać merytorycznie i ekonomicznie,
w perspektywie niezbędnej całościowej modernizacji adaptowanego lokalu.
Kartę opracowała mgr sztuki architekt wnętrz Dorota Kudła
(zdjęcia DK i Gminna Biblioteka Publiczna w Kowiesach)
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego realizuje Program Rozwoju Bibliotek,
który ma ułatwić polskim bibliotekom publicznym dostęp do komputerów, Internetu
i szkoleń. Program Rozwoju Bibliotek w Polsce jest wspólnym przedsięwzięciem
Fundacji Billa i Melindy Gates oraz Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności.