opisy przedmiotów - Instytut Polityki Społecznej

Studium Nauk o Pracy i Polityce Społecznej – studia uzupełniające
Opisy przedmiotów
Socjologia problemów społecznych
Specyfika socjologicznego spojrzenia na kwestie społeczne; złożoność natury i źródeł
powstawania problemów społecznych oraz trudności ich rozwiązywania; podstawowe
pojęcia stosowane przez socjologię problemów społecznych; kluczowe wyzwania
cywilizacyjne związane z ewolucją wartości i tożsamości, relacjami między płciami,
rodzicielstwem i rodziną, konsumpcją, pracą i aktywnością w sferze publicznej; różne
ujęcia teoretyczne występujące w obrębie współczesnej socjologii problemów
społecznych.
Polityka społeczna
Pojęcie polityki społecznej; polityka społeczna jako dyscyplina nauk stosowanych i
działalność praktyczna; metody badawcze polityki społecznej; kategorie polityki
społecznej (postęp, potrzeby, ryzyka losowe, jakość życia i kwestia społeczna);
świadczenia socjalne w polityce społecznej; polityka społeczna a polityka gospodarcza;
geneza i rozwój polityki społecznej – opis i wyjaśnienia; wartości, cele i zasady polityki
społecznej; instrumenty i skale polityki społecznej; sektory, instytucje i podmioty
polityki społecznej, dziedziny polityki społecznej (m.in. ubezpieczenie społeczne,
pomoc społeczna, rynek pracy, polityka rodzinna).
Diagnozowanie warunków bytu
Diagnoza społeczna, badania diagnostyczne w polityce społecznej; wskaźniki społeczne
jako narzędzia pomiaru w polityce społecznej; syntetyczne wskaźniki poziomu życia;
badania aktywności ekonomicznej ludności; badania budżetów gospodarstw domowych;
badania budżetów czasu; Miary ubóstwa; auskultacja i lustracja społeczna; badania
sondażowe, techniki badawcze, typy sondaży.
Prawo pracy
Przedmiot i zakres prawa pracy; właściwości, funkcje i zasady prawa pracy; źródła
prawa pracy; indywidualne prawo pracy – pojęcie i charakter stosunku pracy, podmioty
stosunku pracy, nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy, treść stosunku pracy,
odpowiedzialność stron stosunku pracy za naruszenie przepisów prawa pracy,
rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy; zbiorowe prawo pracy – związki zawodowe,
organizacje pracodawców, rozwiązywanie sporów zbiorowych pracy.
Teoria polityki społecznej
Różne pojęcia teorii polityki społecznej; podstawowe elementy, funkcje i rodzaje teorii;
metody budowania teorii; wielkie teorie i teorie średniego zasięgu; definicje polityki
społecznej i ich synteza teoretyczna; zakres pojęcia i sposoby jego porządkowania;
kategorie nauki o polityce społecznej – potrzeby podstawowe, prawa człowieka, postęp
społeczny, interwencja społeczna i inne; teorie opisowe, wyjaśniające i normatywne
polityki społecznej; dylematy interwencji społecznej we współczesnej Polsce w świetle
teorii polityki społecznej; teoria postępu i rozwoju społecznego.
Dzieje myśli społecznej
Definicje i struktura myśli politycznej; myślenie polityczne; metody realizacji myśli
politycznej; główne kierunki i ewolucja myśli politycznej od antyku do czasów
nowożytnych; współczesna myśl polityczna; źródła ideowe i podstawowe wartości
polskiej myśli politycznej; twórcy i nurty polskiej myśli politycznej.
Pomoc społeczna
Historia pomocy człowiekowi, pomoc społeczna w Polsce po roku 1990; struktura,
zadania i funkcje pomocy społecznej; rodzaje świadczeń z pomocy społecznej i kryteria
ich przyznawania; główne kategorie klientów; społeczne i finansowe problemy pomocy
społecznej, współpraca z sektorem pozarządowym; pracownicy pomocy społecznej i
wolontariat; problemy etyczne.
Komunikacja interpersonalna
Pojęcie i rodzaje komunikowania; funkcje komunikowania; znaczenie komunikacji
interpersonalnej w pracy służb społecznych; umiejętność przekazu i odbioru informacji;
kompetencje komunikacyjne – prowadzenie dialogu; empatia i współodczuwanie;
zasady dobrej komunikacji; komunikacja niewerbalna.
Zabezpieczenie społeczne
Podstawowe pojęcia – zabezpieczenie społeczne, bezpieczeństwo socjalne,
bezpieczeństwo społeczne, ryzyko socjalne; strategie budowy systemów zabezpieczenia
społecznego – rola państwa i innych podmiotów; geneza i rozwój zabezpieczenia
społecznego; system zabezpieczenia społecznego na przełomie wieków; techniki
zabezpieczenia społecznego (ubezpieczenia społeczne, zaopatrzenie, pomoc społeczna);
modele zabezpieczenia społecznego; perspektywy rozwoju systemów zabezpieczenia
społecznego w Polsce i na świecie.
Polityka rynku pracy
Polityka zatrudnienia a polityka rynku pracy; teoretyczne koncepcje rynku pracy;
uwarunkowania, miejsce i kierunki polityki rynku pracy; cele i instrumenty polityki
rynku pracy; system finansowania polityki rynku pracy; aktywna i pasywna polityka
rynku pracy w zwalczaniu bezrobocia; efekty i bariery polityki rynku pracy.
Lokalna polityka społeczna
Zadania gmin i powiatów z zakresu polityki społecznej; m.in. w sferze zdrowia i
edukacji; planowanie potrzeb edukacyjnych i sieci placówek; lokalna infrastruktura
edukacyjna; mechanizmy finansowania zadań oświatowych; polityka władz lokalnych
wobec placówek publicznych i niepublicznych; problematyka równego startu
edukacyjnego – działania podmiotów lokalnych; edukacja a rynek pracy na szczeblu
lokalnym; analiza sytuacji zdrowotnej i planowanie usług zdrowotnych w skali lokalnej;
mechanizmy oddziaływania władz lokalnych na funkcjonowanie placówek ochrony
zdrowia; edukacja zdrowotna i promocja zdrowia jako zadanie władz lokalnych.
Demografia a problemy polityki społecznej
Teorie demograficzne w ujęciu historycznym; pojęcie optimum demograficznego;
problemy ludnościowe w ujęciu globalnym; rozwój ludności świata, Europy i Polski;
polityka społeczna wobec procesów ludnościowych; kształtowanie procesów
demograficznych; przemiany demograficznej struktury ludności Polski i ich
konsekwencje dla polityki społecznej; procesy migracyjne; prognozy rozwoju ludności
Polski; cele i instrumenty polityki ludnościowej.
Międzynarodowa polityka społeczna
Międzynarodowe źródła polityki społecznej; porównawcza polityka społeczna –
podstawowe pojęcia, zakres, kryteria, nurty badawcze; fazy i formy ingerencji państwa
w sprawy socjalne; modele polityki społecznej; polityka społeczna w rozwiniętych
krajach gospodarki rynkowej; dylematy rozwoju polityki społecznej na przełomie
wieków – pomiędzy indywidualizmem interesów a solidarnością.
Finanse publiczne
Finanse publiczne, zagadnienia podstawowe; dochody i wydatki publiczne; budżet
państwa; fundusze celowe i agencje rządowe; świadczenia społeczne; finanse
samorządu terytorialnego; dług publiczny.
Zbiorowe stosunki pracy i dialog społeczny
Podmioty dialogu społecznego: związki zawodowe, organizacje pracodawców,
administracja rządowa i samorządowa; przedmiot dialogu społecznego: polityka
społeczno-gospodarcza, polityka rynku pracy, świadczenia socjalne; płaszczyzny
dialogu społecznego: Trójstronna Komisja do spraw Społeczno-Gospodarczych,
wojewódzkie komisje dialogu społecznego, dialog między pracodawcą a związkami
zawodowymi na poziomie zakładu pracy;
Edukacja a rynek pracy
Edukacja i rynek pracy w dobie globalizacji, nowe tendencje i wyzwania; priorytety
oświatowe UE, Europejska Strategia Zatrudnienia, Strategia Lizbońska, Jednolita
kompleksowa Strategia Kształcenia i Szkolenia; Reformowanie systemu edukacji w
Polsce; kształcenie zawodowe z perspektywy potrzeb rynku pracy, modele kształcenia
zawodowego, struktura kształcenia zawodowego w Polsce, współpraca szkoła –
przedsiębiorstwa, kształcenie zawodowe a rynek pracy; kształcenie ustawiczne;
poradnictwo i pośrednictwo zawodowe.
Patologia społeczna
Patologia społeczna a dewiacja; transformacja ustrojowa w Polsce a zjawiska patologii
społecznej; przestępstwo, przestępczość, kara i resocjalizacja; alkoholizm i problemy
alkoholowe; przemoc w rodzinie; prostytucja i handel ludźmi; narkomania jako problem
społeczny współczesnego świata; samobójstwa.
Prawo rodzinne
Charakterystyka prawa rodzinnego, naczelne zasady prawa rodzinnego, ochrona praw
rodzinnych; zawarcie i ustanie małżeństwa, separacja; prawa i obowiązki małżonków;
małżeńskie ustroje majątkowe; stosunki między rodzicami i dziećmi, macierzyństwo i
ojcostwo, władza rodzicielska; przysposobienie; obowiązek alimentacyjny; opieka i
kuratela.
Organizacje pozarządowe
Definicje organizacji pozarządowych, rozwoju lokalnego, terytorium; potencjał
społeczny i ekonomiczny organizacji; obszary działania; funkcje orzecznictwa,
redystrybucji i produkcji; przedstawienie na wybranych przykładach dobrych praktyk
krajowych i zagranicznych organizacji obywatelskich w kształtowaniu rozwoju
lokalnego w wymiarze społecznym, ekonomicznym, ekologicznym.
Migracje zarobkowe
Teorie migracji, typy migracji; korzyści i koszty emigracji i imigracji; współczesne
tendencje migracyjne; migracje Polaków do USA, migracje Polaków do krajów UE;
problemy integracji społecznej i zawodowej; potencjał migracyjny; modele szacowania
skali migracji w UE; próba określenia prawdopodobnych cech migrantów i kierunków
migracji; skutki swobodnego przepływu pracowników w UE.
Marginalizacja i wykluczenie społeczne
Główne pojęcia i relacje między nimi: spójność społeczna, integracja społeczna,
solidarność społeczna, kapitał społeczny, więzi społeczne, marginalność i
marginalizacja społeczna, wykluczenie społeczne, inkluzja i reintegracja; spójność i
integracja społeczna w świetle teorii socjologicznych i politycznych; czynniki
wpływające pozytywnie i negatywnie na spójność społeczną – hipotezy i wyniki badań;
polityka spójności społecznej w kontekście refleksji nad polityką społeczną;
charakterystyka polityki spójności społecznej: podmioty i przedmiot, cele i instrumenty,
strategie i style, zasady i normy, rezultaty i wpływ; przykłady polityki spójności
społecznej na poziomie krajowym i międzynarodowym.
Polityka ochrony zdrowia
Dyskusja wokół definiowania zdrowia, pojęcie polityki zdrowotnej, zdrowie jednostek a
zdrowie publiczne; medycyna społeczna; czynniki warunkujące zdrowie; modele
organizacji i finansowania ochrony zdrowia; polski system ochrony zdrowia;
profilaktyka, prewencja, promocja zdrowia; prawa pacjenta.
Nowe formy zatrudnienia
Wpływ globalizacji, rewolucji naukowo-technicznej, postępu technologicznego,
rozwoju nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych na rynek pracy;
strategie elastycznego zatrudnienia, nowe, nietypowe formy zatrudnienia; elastyczność
czasu pracy; konsekwencje rozwoju nietypowych form zatrudnienia; warunki
uelastycznienia zatrudnienia we współczesnej Polsce.
Europejska strategia zatrudnienia
Grupy zagrożone na rynku pracy
Segmentacja rynku pracy; skala bezrobocia i struktura bezrobotnych; czynniki
zagrożenia, grupy zagrożone; młodzież na rynku pracy, postawy, oczekiwania wobec
pracy, strategie radzenia sobie z bezrobociem; sytuacja kobiet na rynku pracy; czynniki
zagrożenia; osoby niepełnosprawne na rynku pracy; czynniki zagrożenia, regulacje
prawne aktywizacji zawodowej, programy celowe.