Wpływ warunków termicznych środowiska na obraz trzustki

Przemysław Szwajkowski
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu/Wydział Hodowli i Biologii
Zwierząt/Katedra Turystyki Wiejskiej
Stypendysta projektu pt. „Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych
za strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”, Poddziałanie 8.2.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
Wpływ warunków termicznych środowiska na obraz trzustki
wewnątrzwydzielniczej różnych grup kręgowców
W realizowanej przeze mnie pracy doktorskiej zajmuję się fizjologią i ekologią, a także
pośrednio ochroną gatunkową rodzimych zwierząt kręgowych przechodzących okres
hibernacji. Podstawowa hipoteza moich badań zakłada związek pomiędzy funkcjami
hormonów regulujących pobieranie pokarmu a hibernacją. Zajmuję się przede wszystkim
niedawno odkrytymi hormonami (greliną, leptyną i obestatyną). Spośród nich grelina
zwiększa łaknienie, natomiast obestatyna i leptyna tłumią pobieranie pokarmu. Badam
również podstawowe hormony wydzielane przez trzustkę: glukagon, insulinę, polipeptyd
trzustkowy i somatostatynę.
Materiałem dla moich badań są zwierzęta pozyskiwane na terenie Wielkopolski
(jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, żaby zielone i ropucha
szara). Na wszelkie procedury, konieczne przy realizacji badań posiadam zgodę Lokalnej
Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach w Poznaniu oraz Generalnej
Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie.
Przyjęta przeze mnie hipoteza badawcza zakładała wpływ wyżej wymienionych
hormonów na proces hibernacji, tempo metabolizmu i pobieranie pokarmu u niższych
kręgowców.
Zwierzęta wybrane do badań zostały podzielone na dwie grupy: utrzymywaną w
aktywności (żerującą) oraz hibernującą. Drugą z nich przez stopniowe obniżanie
temperatury, ograniczenie karmienia i skrócenie cyklu świetlnego
wprowadziłem w stan
hibernacji. W tym celu wykorzystałem specjalnie przygotowane chłodzone pomieszczenie
oraz kuwety zaopatrzone w odpowiednie podłoże (substrat o wymaganej dla danego gatunku
wilgotności). Od zwierząt z obu grup pobrałem materiał (fragmenty układu pokarmowego,
trzustkę, tkankę tłuszczową podskórną) i poddałem analizom laboratoryjnym.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
Pośród zastosowanych przeze mnie metod znalazły się narzędzia biologii molekularnej
(technika
PCR),
pozwalające
na
barwienia
histologiczne
uwidocznienie
(immunohistochemia,
wybranych
hormonów
w
immunofluorescencja)
tkance,
jak
i
metody
radioimmunologiczne.
Poza analizami laboratoryjnymi zbieram także dane dotyczące parametrów otoczenia
stanowisk zasiedlanych przez gady i płazy. Uwagę zwracam przede wszystkim na
oddziaływania antropogeniczne oraz liczebność i strukturę populacji. Ważnym czynnikiem,
który uwzględniłem jest ocena stopnia przeżywalności zwierząt w związku z występowaniem
niskich temperatur w miesiącach zimowych (roczny gradient temperatur oraz wskazania
minimalne, mogące limitować przeżywalność). W warunkach sztucznych na podstawie
danych
zbieranych
na
stanowiskach
naturalnych
odtwarzam
parametry
fizyczne
(temperatura, wilgotność, długość trwania dnia i nocy) konieczne do zainicjowania hibernacji.
W trakcie realizacji pracy doktorskiej zaproponowałem i wdrożyłem nowe formy
czynnej
ochrony
gatunkowej
gadów
na
terenie
Poznania
i
najbliższych
okolic
(zaakceptowane przez Zarząd Zieleni Miejskiej w Poznaniu).
Realizowana przeze mnie praca doktorska poszerza wiedzę w dziedzinie fizjologii o
nowe aspekty diagnostyczne w zakresie podstawowych funkcji metabolicznych, poprzez
długoterminowe badania dotyczące dynamiki populacji gatunków chronionych zyskuje
również istotne podstawy ekologiczne.
Wyniki moich badań można odnieść do medycyny w kontekście spowalniania
przebiegu wielu chorób, leczenia otyłości, anoreksji i innych chorób metabolicznych.
Komercyjne zastosowanie w środowisku hodowców gadów i płazów, w Ogrodach
Zoologicznych, programach reintrodukcyjnych mogą znaleźć opracowane przeze mnie
metody hibernacji zwierząt, tak istotne dla inicjacji rozrodu wielu gatunków oraz utrzymania
ich w odpowiedniej kondycji.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego