RAPORT z przeprowadzonej ewaluacji wewnętrznej w

RAPORT z przeprowadzonej ewaluacji wewnętrznej
w Samorządowym Przedszkolu nr 45 w Krakowie w roku szkolnym 2014/2015
WYMAGANIE : Korzystne dla zdrowia dzieci zmiany w przedszkolu w zakresie żywienia oraz
kształtowania na co dzień zdrowych nawyków żywieniowych
Cel ewaluacji:
- Zdefiniowanie błędów w zakresie prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolu
- Diagnoza potrzeb dzieci, pracowników przedszkola oraz rodziców w zakresie kształtowania
zdrowych nawyków żywieniowych.
- Zmiana dotychczasowych / ukształtowanie nowych – prawidłowych nawyków żywieniowych
- Określenie stopnia ukształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych
- Korzystne dla zdrowia dzieci zmiany w przedszkolu w zakresie żywienia oraz kształtowania na
co dzień zdrowych nawyków żywieniowych
Przebieg ewaluacji:
 wrzesień – opracowanie koncepcji ewaluacji, wstępne badania, diagnoza potrzeb i oczekiwań
wszystkich zainteresowanych korzystnymi zmianami w zakresie kształtowania prawidłowych
nawyków żywieniowych
 luty – przeprowadzenie badania (wywiady, ankiety, analiza dokumentów, obserwacja)
 czerwiec – przeprowadzenie badania (wywiady, ankiety, analiza dokumentów, obserwacja);
lipiec – raport ewaluacyjny
Metody i narzędzia badawcze wykorzystane do pozyskania danych:
 Ankieta wśród nauczycieli
 Ankieta wśród rodziców
 Ankieta wśród pracowników przedszkola (kucharki, intendent)
 Wywiad z dziećmi
 Obserwacja posiłków
 Analiza dokumentów (jadłospisy, plany miesięczne, dzienniki zajęć, sprawozdania z akcji i
programów realizowanych w przedszkolu związanych z propagowaniem zdrowego żywienia,
doskonalenie zawodowe w zakresie zdrowego odżywiania)
Komentarz:
Z podsumowania informacji zebranych podczas badań wynika, że w przedszkolu zaszły
korzystne dla zdrowia dzieci zmiany w zakresie żywienia oraz kształtowania na co dzień
zdrowych nawyków żywieniowych. Wynika również, że dzieci w dużym stopniu posiadają
ukształtowane prawidłowe nawyki żywieniowe.
Wyniki analizy dokumentów:
 Z analizy dokumentacji (jadłospisy, plany miesięczne, dzienniki zajęć, sprawozdania z akcji i
programów realizowanych w przedszkolu związanych z propagowaniem zdrowego żywienia,
doskonalenie zawodowe w zakresie zdrowego odżywiania) wynika, iż w przedszkolu wiele się
dzieje w kwestii propagowania zdrowego żywienia. Świadczą o tym zarówno przemyślane,
opracowane zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia jadłospisy (np.wprowadzenie
1
warzywno – owocowej przekąski); udokumentowane w dziennikach zajęcia edukacyjne,
zaświadczenia o ukończeniu przez nauczycieli szkoleń, jak również akcje przedszkolne i
ogólnopolskie, w których przedszkole aktywnie brał, bądź nadal bierze udział np. Dzień śliwki,
Dzień Marchewki, Światowy Dnia Zdrowia;, Kubusiowi Przyjaciele Natury, Akademia Zdrowego
Przedszkolaka, Przedszkole Promujące Zdrowie.
Wyniki z obserwacji:
Z obserwacji posiłków widać, iż dzieci coraz częściej sięgają po proponowane im zdrowe
jedzenie. Chętnie jedzą warzywa i owoce. Zaczynają zjadać surówki. Do kuchni przedszkolnej mniej
wraca niezjedzonych posiłków, często też dzieci proszą o dokładki.
Wyniki analizy ankiety skierowanej do rodziców
W badaniu udział wzięło 58% rodziców (wydano 100 kwestionariuszy / otrzymano 58
wypełnionych).
Z analizy materiału badawczego wynika, iż 59% rodziców biorących udział w badaniach,
zauważyło zmiany w sposobie żywienia dzieci w przedszkolu. 40% tych zmian nie dostrzegło, jedna
osoba nie udzieliła odpowiedzi.
59%
40%
tak
nie
brak odpowiedzi
2%
tak – 34 osoby
nie – 23 osoby
brak odpowiedzi – 1 osoba
W przypadku zaznaczenia odpowiedzi na tak, rodzice wymienili następujące, dostrzeżone
przez siebie zmiany:
 więcej warzyw i owoców w posiłkach;
 urozmaicona dieta owocowo – warzywna;
 otwartość na „inną dietę dziecka”
 owoce na podwieczorek;
 szwedzki stół u starszaków;
 nowe potrawy,
 bardzo urozmaicone pożywienie
 bardzo ciekawy jadłospis;
 urozmaicone, polskie potrawy;
2












zdrowa przekąska po śniadaniu – warzywne „co nie co”;
więcej zdrowych przekąsek;
zdrowe posiłki;
ciemne pieczywo; lepszej jakości;
w posiłkach i deserach zmieniła się ilość słodyczy na lepsze – mniej cukru, więcej owoców i
warzyw;
mniej ciast i słodyczy;
zdrowe nawyki;
dziecko zaczęło jeść potrawy, które wcześniej nie lubiło
dziecko jest bardziej pogodne, zdrowe i wesołe;
dziecko więcej je;
dziecko zna więcej rzeczy (potrawy, owoce, warzywa, mięso);
dziecko próbuje nowych potraw.
Na pytanie: Czy zauważył/a Pan/Pani zmiany w nawykach żywieniowych swojego dziecka?,
respondenci odpowiedzieli następująco:
tak – 32 osoby
nie – 23 osoby
brak odpowiedzi – 3 osoby
55%
40%
tak
nie
brak odpowiedzi
5%
W uzasadnieniu rodzice podali następujące pozytywne zmiany w nawykach żywieniowych swoich
pociech:
 większa wiedza dziecka na temat zdrowego odżywiania; większa świadomość co jest zdrowe;
dziecko wie co jest zdrowe; zwraca uwagę na to co je;
 je częściej owoce i warzywa zamiast słodyczy;
 nauczyło się jeść słonecznik łuskany;
 chętniej sięga po surówki;
 pomaga w przygotowaniu posiłków;
 prosi o zakąski w postaci marchewki lub jabłka; często komentuje swoje posiłki, wymienia
„rzeczy” zdrowe na talerzu, chce pić mleko zamiast innych napojów;
3












je więcej dań niż przed przedszkolem; podejmuje próby jedzenia warzyw w domu;
chętniej je potrawy, które wcześniej nie lubiło, w tym surówki;
je wszystko;
każe robić potrawy z przedszkola;
polubiło owoce, lubi warzywa;
przestało jeść zupy; zaczęło chętniej jeść owoce;
chętniej je warzywa, owoce;
chętniej je wędliny, nie wybrzydza;
je kanapki, do obiadu warzywa;
nawyk picia wody; ograniczenie słodyczy;
chęć próbowania; dobry apetyt;
eksperymentowanie ze smakami;
oraz negatywne:
 zwiększyła się chęć na słodzone napoje i produkty; większe łaknienie na słodkie napoje (w
domu nie słodzą).
Prosząc rodziców o propozycje dotyczące ewentualnych dalszych zmian i modyfikacji w
zakresie kształtowania właściwych postaw i nawyków żywieniowych dzieci, uzyskaliśmy następujące
odpowiedzi:
 nic nie należy zmieniać, prowadzone działania są na dobrej drodze;
 ok, obecny system nie wymaga modyfikacji;
 tak trzymać, nic nie trzeba zmieniać; nie mam uwag;
 jestem zadowolona z jadłospisu;
 dobry dobór produktów, nacisk na zdrowe warzywa i owoce, dziecko lubi przedszkolne posiłki;
 wykluczyć cukier z diety; nie słodzić herbaty – podawać herbaty owocowe i ziołowe;
 wprowadzenie wody, jako alternatywy dla herbaty;
 stały dostęp do wody;
 dostępna woda;
 zrezygnować z innych napojów (szczególnie słodzonych) poza wodą;
 rezygnacja z gotowych deserów, drożdżówek na rzecz domowego ciasta lub bułek, które dzieci
mogą pomagać robić;
 na podwieczorek dawać tylko nieprzetworzone, robione w przedszkolu produkty (po co jogurty i
drożdżówki?);
 komponować proste dania (zapiekanka z brokułem, fetą, pomidorem) za dużo składników;
 bardziej dostosować jadłospis do gustów dzieci – zminimalizować dania typu: wątróbka z
cebulą, strogonow i podobne, przy których dzieci marudzą;
 więcej ryb;
 zminimalizować ilość nabiału w posiłkach – niepotrzebnie zapycha;
 nie dawać śmietany do zupy;
 uważam, że serek topiony nic wspólnego z serem nie ma;
 mniej mięsnych posiłków;
 mniej pikantne zupy;
4













kasze owsianki na śniadanie;
wprowadzenie warzyw w kawałkach do chrupania;
więcej warzyw i owoców;
dieta powinna być bardziej bogata w warzywa, różnorodne potrawy;
namawiać do próbowania potraw;
motywować dzieci do zjadania posiłków w całości;
bardziej aktywnie proponować dzieciom próbowanie potraw, z których zwykle rezygnują –
szczególnie warzyw;
podkreślanie roli prawidłowych napojów: woda, soki naturalne bez gazu;
bliższa współpraca z rodzicami (porównywanie nawyków z domu, z tymi z przedszkola);
przeprowadzić ankietę dotyczącą potraw niedozwolonych przez dane dziecko (uczulenia itp..);
posiłki wydawane w późniejszych odstępach, zwłaszcza obiad, osobno zupa i drugie danie (po
około godzinie) dziecko nie jest w stanie jednocześnie zjeść obydwu dań;
własny ogródek warzywny;
pilnowanie świeżości i jakości jedzenia.
Wyniki analizy ankiety skierowanej do nauczycieli
W badaniach wzięli udział wszyscy nauczyciele – 7 osób. W sposób wyczerpujący
odpowiedzieli na 7 następujących pytań:
1. Czy i w jaki sposób doskonaliła Pani swoją wiedze na ten temat prawidłowych nawyków
żywieniowych ?
 udział w szkoleniu Promocja zdrowia i profilaktyka zaburzeń odżywiania – Małopolski
Niepubliczny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli przy Ośrodku Twórczej Edukacji Kangur – 2
nauczycieli;
 korzystanie ze scenariuszy związanych z prowadzonymi akcjami;
 literatura – czytanie fachowych książek, artykułów, Internet, programy telewizyjne np. „Wiem co
jem”; – 6 nauczycieli
 rozmowa z dietetykiem, lekarzem – 1 nauczyciel
2. Jakie działania podjęła Pani w celu propagowania zdrowych nawyków żywieniowych swoich
wychowanków?
 prowadzenie zajęć dydaktycznych dotyczących zdrowego odżywiania – pogadanki, robienie
sałatek i surówek;
 zachęcanie, motywowanie dzieci do jedzenia zdrowych potraw (podkreślanie ich wpływu na
zdrowie);
 udział w akcjach: Akademia Zdrowego Przedszkolaka, Kubusiowi Przyjaciele Natury;
Przedszkole promujące zdrowie;
 organizacja imprez: Dnia Marchewki, Światowego Dnia Zdrowia;
 propagowanie zdrowych przepisów – kwartalnik dla rodziców Bezpieczne Przedszkole;
 szwedzki stół;
 powstanie brygady kucharskiej;
 warsztaty kucharskie;
5
 zakup czapek, uszycie fartuszków;
 spotkanie z kucharzem.
3. Czy zauważył/a Pani zmiany w sposobie żywienia dzieci w przedszkolu?
tak – 6 odpowiedzi; nie – 0 odpowiedzi
4. Jeśli tak to jakie zaszły zmiany?
 wzbogacenie posiłków o nowe produkty;
 mniej słodyczy, więcej warzyw i owoców;
 zdrowe pieczywo z ziarnami;
 urozmaicone: sałatki, surówki, dodatki do kanapek, kompoty (napoje zawierają mniej cukru –
herbata);
 przemyślane jadłospisy;
 wprowadzenie po śniadaniu małego „co nie co” – zdrowa przekąska owocowo – warzywna
 szwedzki stół – grupa najstarsza.
5. Czy zauważyła Pani zmiany w nawykach żywieniowych swoich wychowanków?
tak – 6 odpowiedzi; nie – 0 odpowiedzi
6. Jeśli tak to jakie?
 dzieci odróżniają produkty zdrowe od niezdrowych;
 chętniej jedzą warzywa, owoce, surówki, zupy mleczne, ciemne, pełnoziarniste pieczywo;
 chętniej próbują nieznane potrawy;
 częściej zjadają cały posiłek;
 samodzielnie komponują posiłki.
7. Co należałoby jeszcze zmienić bądź zmodyfikować w zakresie kształtowania właściwych postaw i
nawyków żywieniowych dzieci?
 kształtować postawy rodziców w zakresie żywienia dzieci;
 uściślić współpracę z rodzicami w tym zakresie.
Wyniki analizy ankiety skierowanej pracowników kuchni oraz intendenta
1. Czy i w jaki sposób doskonaliła Pani swoją wiedze na ten temat prawidłowych nawyków
żywieniowych?
 ankietowani pracownicy aktualizowali i pogłębiali swoją wiedzę korzystając z publikacji
książkowych poruszających kwestie zdrowego żywienia oraz źródeł internetowych;
 intendent uczęszczał na szkolenia organizowane przez Wojewódzką Inspekcję Sanitarno –
Epidemiologiczną, jak również na warsztaty kulinarne.
2. Jakie działania podjęła Pani w celu propagowania zdrowych nawyków żywieniowych dzieci
w przedszkolu?
 Intendent dietę przedszkolną wzbogacił o pełnoziarniste kasze takie jak: pęczak, gryczana,
kuskus; bakalie; zrezygnował z podawania słodyczy w postaci ciastek, cukierków, mocno
6
słodzonych napoi, słodzonych płatków śniadaniowych na rzecz zwiększonej ilości świeżych
owoców i warzyw; sporadycznie podawane są dzieciom drożdżówki; zrezygnowano z
podawania grzybów; wprowadzono pieczywo mieszane, pełnoziarniste, ciemne; szwedzki stół –
gr. IV.
 Panie kucharki starają się o apetycznie przygotowywać potrawy dla dzieci oraz estetycznie je
podawać; przestrzegają wszystkich zaleceń intendenta; kierują się zasadami zdrowej kuchni;
3. Czy zauważyła Pani zmiany w nawykach żywieniowych dzieci?
Tak – 3 odpowiedzi; nie – 0 odpowiedzi
4. Jeśli tak to jakie to są zmiany?
 mniej do kuchni wraca jedzenia niespożytego przez dzieci;
 dzieci chętniej zjadają owoce i warzywa, bakalie, kasze oraz wprowadzone pieczywo;
 wybierają kanapki z różnymi dodatkami zamiast, jak dawniej sam chleb z masłem;
5. Co można byłoby jeszcze zmienić bądź zmodyfikować w zakresie kształtowania właściwych
postaw i nawyków żywieniowych dzieci?






wymyślanie opowiadań o nowej potrawie (przedszkole/dom);
uświadamianie dziecku wartości zdrowotnych nowej potrawy;
wspólne przygotowywanie potraw (dom);
zachęcanie (przedszkole/dom);
nagrody za zjedzenie nowej potrawy;
modyfikacja jadłospisów domowych – współpraca domu i przedszkola w celu zwiększenia
skuteczności podejmowanych działań w propagowaniu zdrowych nawyków żywieniowych
dzieci.
Wyniki wywiadu z dziećmi
W badaniach wzięło udział 72 dzieci
Na pytanie Co jest zdrowe…, zdecydowana większość dzieci nie miała problemów z podaniem
prawidłowej odpowiedzi.
produkt
słodycze
owoce
warzywa
frytki
soki
miód
chipsy
Głosy na tak
0
72
72
0
65
70
3
Głosy na nie
72
0
0
72
7
2
69
* kolor czerwony – oczekiwana (prawidłowa) odpowiedź
7
92% przedszkolaków twierdzi, iż smakują im posiłki serwowane w przedszkolu.
Niestety aż 56% dzieci przyznaje się do niezjadania w całości otrzymywanych porcji.
Ulubione potrawy dzieci to:












spaghetti,
zupa pomidorowa,
pierogi ruskie,
kotlety,
rosół,
ryba,
zupa ogórkowa,
ryż z jabłkami i cynamonem,
pierogi z truskawkami,
makaron z serem,
sałatka owocowa,
pierogi z owocami, naleśniki.
Takich potraw natomiast dzieci nie lubią:




strogonow,
fasolka po bretońsku,
krokiety;
buraki, placki ziemniaczane.
Wszystkie starszaki lubią „szwedzki stół”
Przedszkolaki nie mają problemów z definiowaniem odpowiedniego zachowania podczas
posiłków. Wiedzą że należy:
 nie rozmawiać, nie wstawać, nie bawić się sztućcami, talerzami, nie grymasić, nie rzucać
łyżkami, nie wkładać dużo jedzenia do buzi, podziękować, zasunąć krzesła.
Wnioski z badań w postaci mocnych i słabych stron
Mocne strony:
- w przedszkolu podejmuje się wiele działań w zakresie propagowania oraz wdrażania zdrowego
żywienia;
- dzieci chętniej zjadają owoce i warzywa;
- ponad połowa rodziców biorących udział w badaniach, zauważa zmiany w sposobie żywienia dzieci
w przedszkolu;
- rodzice wymieniają wiele dostrzeżonych przez siebie, pozytywnych zmian w tym zakresie;
- również ponad połowa rodziców zauważa pozytywne zmiany w nawykach żywieniowych swoich
pociech;
- rodzice mają pomysły (które przedstawiają) na dalsze zmiany bądź modyfikację w sposobie
żywienia dzieci w przedszkolu;
- nauczyciele podejmują szkolenia w zakresie prawidłowego żywienia dzieci;
- nauczyciele kształtują zdrowe nawyki żywieniowe u swoich wychowanków;
8
- nauczyciele zauważają zmiany w sposobie żywienia dzieci w przedszkolu, jak również zmiany
w nawykach żywieniowych swoich wychowanków;
- pracownicy kuchni oraz intendent systematycznie pogłębiają swoją wiedzę na temat zdrowego
żywienia dzieci w przedszkolu;
- wymieniają wiele podejmowanych przez siebie działań w tym zakresie;
- zauważają pozytywne zmiany w nawykach żywieniowych dzieci;
- podają pomysły na kolejne rozwiązania w tym zakresie;
- wysoki stopień świadomości dzieci na temat zdrowego odżywiania;
- potrawy przygotowywane w kuchni przedszkolnej smakują dzieciom;
- przedszkolakom podobają się nowe formy podawania posiłków np. „szwedzki stół”.
Słabe strony:
- 42% rodziców nie zechciała wziąć udział w badaniach;
- dość dużo zastrzeżeń rodziców w zakresie konkretnych potraw i napojów podawanych
dzieciom;
- stosunkowo mało pomysłów nauczycieli na zmiany, bądź modyfikacje w zakresie zdrowego
żywienia dzieci w przedszkolu;
- nie zjadanie w całości przez dzieci podawanych im porcji.
Rekomendacje, które należy uwzględnić w planowaniu działań oraz dalszych kierunków rozwoju
przedszkola
 zachęcić rodziców do brania udziału w badaniach ewaluacyjnych, przekonać ich, że w ten
sposób wpływają również na lepszą jakość pracy przedszkola;
 wspólnie z rodzicami przeanalizować ich propozycje odnośnie dalszych korzystnych zmian w
zdrowym żywieniu dzieci w przedszkolu;
 kontynuować programy i akcje propagujące zdrowe nawyki żywieniowe wśród dzieci.
Barbara Gąsiorowska
9