Surfaktanty i kosmetyki - Katedra Technologii Chemicznej

POLITECHNIKA ŚLĄSKA
WYDZIAŁ CHEMICZNY
KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ ORGANICZNEJ
I PETROCHEMII
INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH:
Surfaktanty i kosmetyki
Laboratorium z przedmiotu: Lekka Synteza Organiczna - Fakultet
Kierunek: FAKULTET
Stopień: I.
Semestr: VI.
Miejsce ćwiczeń: s. 305/n1
Opracowała:
Dr inż. Ewa Zielińska
Uwagi wstępne
1. Wszystkie kosmetyki muszą być wykonane w idealnie czystych naczyniach. W tym celu
zlewki, łyżeczki, bagietki, lejki oraz pudełka i butelki, powinny być wyparzone.
2. Znak „q.s.” jest skrótem łacińskich słów „quantum satis” i oznacza „w ilości potrzebnej”,
w niniejszej instrukcji oznaczającej bardzo niewielką ilość.
3. Pod pojęciem etanol należy rozumieć alkohol etylowy 96%, nie skażony.
4. Należy zwrócić uwagę na preparaty w których objętość liczy się do 100 ml.
CZĘŚĆ PIERWSZA
1. Preparaty chemii gospodarczej oraz preparaty do pielęgnacji twarzy i rąk
1.1. Kostka zapachowa do odświeżania pomieszczeń
Woda
125 ml
Agar
4g
Zapach
2,5 g
Wodę i agar zagotować. Po wystudzeniu dodać kompozycję zapachową.
1.2. Płyn do naczyń
Rokanol L-10
10 g
ABS Na
6g
Woda destylowana
82 ml
Zapach
q.s.
Barwnik
q.s.
Wymieszać w temperaturze około 40oC. Barwnik powinno dobrać się stosownie do
zapachu (żółty do cytryny, zielony do jabłka itp.)
1.3. Woda kolońska
Etanol
Woda destylowana
Kompozycja zapachowa
Wymieszać.
40 ml
8 ml
2g
1.4. Płyn po goleniu
Etanol
40 ml
Gliceryna
3g
Kwas mlekowy
0,1 g
Mentol
0,1 g
Aseptin
0,1 g
Ałun
0,1 g
Alantoina
0,1 g
Rokanol LN-75 (dla cery suchej)
0,5 g
Zapach
q.s.
Woda destylowana
do 100 ml
Olejek zapachowy i aseptin rozpuścić w etanolu. Dodać resztę składników i wymieszać.
1
1.5.
Toniki
Składnik
Do cery tłustej Do cery normalnej Do cery suchej
Etanol
20 ml
15 ml
0-10 ml
Gliceryna
2g
3g
3g
Kwas cytrynowy 0,1 g
0,05 g
0,01 g
Rokanol LN-75
0,5 g
Ałun
0,5 g
Alantoina
0,2 g
0,2 g
Kamfora
0,5 g
0,2 g
Napar z ziół
do 100ml
do 100 ml
do 100 ml
Zapach
q.s.
q.s.
q.s.
Zioła do cery tłustej: mięta, szałwia, skrzyp polny. Zioła do cery normalnej i suchej:
rumianek. Zioła należy zaparzać, a przed sporządzeniem toniku – przesączyć. Składniki
wymieszać.
1.6. Płyn do płukania ust
Etanol
20 ml
Woda destylowana
10 ml
Tymol
0,03 g
Mentol, anetol
q.s.
Wymieszać. Stosować w rozcieńczeniu z wodą 1:10.
1.7. Płyn przeciw komarom
Etanol
40 ml
Woda destylowana
25 ml
Kamfora
1g
Eugenol
1g
Olejek goździkowy
1g
Wszystkie składniki dokładnie wymieszać.
1.8. Płyn do rąk
Woda kolońska
Woda destylowana
Gliceryna
10 ml
40 ml
50 g
1.9. Cytrynowa galaretka do rąk
Gliceryna
30 g
Żelatyna
4g
Zapach cytrynowy
q.s.
Bardzo niewielka ilość żółtego barwnika
Sok z cytryny + woda destylowana do 100 ml
Żelatynę namoczyć w zimnej wodzie. Ogrzać do rozpuszczenia, ale tak by nie doprowadzić
do wrzenia. Dodać glicerynę, zapach, przesączony sok i resztę wody. Wymieszać i przelać
do słoika. Stosować na świeżo umyte ręce.
1.10. Zmywacz do paznokci
Aceton
1,25 g
Octan etylu
10,5 g
Olej rycynowy
0,75 g
Składniki dokładnie wymieszać. Przelać do słoiczka.
2
1.11. Olej pielęgnacyjny do paznokci
Olej rycynowy
2,5 g
Olej migdałowy lub oliwa z oliwek 17,5 g
Lanolina
2,5 g
Olej z kiełków pszenicy
2,5 g
Witamina E
0,1 g
Witamina A
0,1 g
Zapach
q.s.
Składniki dokładnie wymieszać. Przelać do słoiczka.
1.12. Błyszczyk
Olej parafinowy
10,0 g
Olej rycynowy
1,5 g
Lanolina
1,0 g
Wosk pszczeli
0,8 g
Wazelina
0,8 g
Barwnik spożywczy
q.s.
Zapach
q.s.
Barwnik wymieszać z olejem rycynowym i dodać do stopionych tłuszczy. Ochłodzić do
55ºC, dodać kompozycję zapachową i wlewać bezpośrednio do opakowania.
2. Emulsje kosmetyczne typu W/O
2.1. Mleczko zmywające – do demakijażu oczu i twarzy
Faza
Składniki
[g]
Tłuszczowa
Lanolina
0,75
Alkohol cetylowy
0,25
Olej parafinowy
4,00
Stearyna
2,50
Wodna
Trójetanoloamina
1,0
Woda destylowana
do 50
Dodatki
Zapach
q.s.
W osobnych zlewkach odważyć fazę tłuszczową i fazę wodną. Ogrzać je w łaźni wodnej do
temperatury 75ºC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Do fazy tłuszczowej dodać fazę wodną, energicznie mieszając. Ochłodzić do
około 40ºC i dodać zapach.
2.2. Krem natłuszczająco – nawilżający
Faza
Składniki
> 30 lat [g]
Tłuszczowa Wosk
3,5
Oliwa
15,00
Olej patafinowy
5,00
Lanolina
6,00
Cholesterol
0,30
Aseptin
0,10
Wodna
Boraks
0,35
Woda destylowana
20,00
Dodatki
Witamina A
6 kropli
Witamina E
4 krople
Zapach
q.s.
3
< 30 lat [g]
3,50
15,00
6,00
5,00
0,15
0,10
0,35
20,00
4 krople
4 krople
q.s.
W jednej zlewce odważyć składniki fazy tłuszczowej, w drugiej wodnej. Obie zlewki
umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie
w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być całkowicie stopiona i dokładnie
wymieszana. Fazę wodną wlać cienkim strumyczkiem do tłuszczowej, silnie mieszając.
Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach.
Otrzymuje się około 50 g kremu.
Uwaga: 1) część oliwy (1-8 g) można zastąpić masłem kakaowym
2) zamiast oliwy można użyć olej słonecznikowy lub sojowy
2.3. Krem do opalania do twarzy
Faza
Składniki
[g]
Tłuszczowa Wosk
5,00
Lanolina
2,00
Alkohol cetylowy
1,50
Olej parafinowy
10,00
Oliwa
7,50
Masło kakaowe
5,00
Aseptin
0,25
Wodna
Boraks
0,40
Woda destylowana
20,00
Dodatki
Witamina A
5 kropli
Witamina E
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę wodną wlać
cienkim strumyczkiem do fazy tłuszczowej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 50 g kremu.
2.4. Krem do stóp
Faza
Tłuszczowa
Składniki
[g]
Wosk
3,50
Olej patafinowy
11,00
Lanolina
12,00
Alkohol cetylowy
1,50
Aseptin
0,10
Wodna
Boraks
0,40
Mocznik
0,50
Woda destylowana
22,00
Dodatki
Witamina A
5 kropli
Witamina E
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę wodną wlać
cienkim strumyczkiem do fazy tłuszczowej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 50 g kremu.
4
2.5. Krem do golenia
Faza
Tłuszczowa 1
Wodna
Tłuszczowa 2
Dodatki
Składniki
Masło kakaowe
Kwas mirystynowy
Stearyna
Wodorotlenek potasu
Wodorotlenek Sodu
Gliceryna
Woda destylowana
Crodamol OHS
Stearyna
Zapach
[g]
3,00
4,00
30,00
6,60
0,90
6,00
Do 100 ml
2,00
4,80
q.s.
Fazę Tłuszczową 1. stopić do temperatury 80° C. Fazę wodną rozpuścić w zimnej wodzie i
ogrzać do temperatury 80°C. Następnie fazę wodną powoli wlewać do fazy Tłuszczowej 1.
do zmydlenia. Proces trwa co najmniej jedną godzinę w temperaturze 80°C. Fazę Tłuszczową
2. ogrzać do 80°C, po czym dodać porcjami do kremu, mieszając.
Mieszaninę powoli ochłodzić. W temperaturze 40°C dodać kompozycję zapachową.
2.6. Łagodny płyn do mycia ciała
Faza
Składniki
[g]
Tłuszczowa 1 Sulforokanol
6,00
Kwas stearynowy
3,00
Aseptin
0,05
Tłuszczowa 2 Olej parafinowy
3,50
Alkohol cetylowy
1,00
Wodna
Woda destylowana
35,00
Karboksymetyloceluloza
0,25
Trietanoloamina
0,10
Dodatki
Zapach
q.s.
Fazę wodną podgrzać do 65ºC, do fazy wodnej dodać fazę tłuszczową 1., mieszać do
rozpuszczenia. Składniki fazy tłuszczowej 2. również ogrzać do 65ºC. Następnie
energicznie mieszając połączyć mieszaninę faza wodna+faza tłuszczowa 1. ze składnikami
fazy tłuszczowej 2. Po ochłodzeniu do 40ºC dodać zapach.
5
CZĘŚĆ DRUGA
1. Preparaty do mycia ciała
1.1. Sól kąpielowa
Węglan sodu
88 g
Boraks
10 g
Zapach
2g
Fluoresceina
0,2 g
Węglan sodu i boraks podsuszyć w suszarce. Ucierać w moździerzu z barwnikiem i
zapachem. Przesypać do suchego słoika.
1.2. Żel do włosów
Poliwinylopirolidon
1,5 g
Karagen
0,5 g
Gliceryna
1,0 g
Woda destylowana
50 ml
Zapach, barwnik
q.s.
Poliwinylopirolidon rozpuścić w 25 ml wody, lekko ogrzewając. Karagen rozpuścić w 25
ml wody, doprowadzić do wrzenia. Oba roztwory zlać, dodać glikol, barwnik i zapach.
Dobrze wymieszać i natychmiast przelać do słoika.
1.3. Żel do mycia ciała
Sulforokanol
15 g
Rokanol L-10
10 g
Rokanol LN-75
5g
MEA KOK
5g
Gliceryna
2g
Karagen
1g
Kwas cytrynowy
0,2 g
Mocznik
0,5 g
Sorbitol
1g
Alantoina
0,2 g
Woda destylowana
60 ml
Zapach
q.s.
MEA KOK – monoetanoloamid kwasów oleju kokosowego
Karagen rozpuścić w 30 ml wody, doprowadzić do wrzenia. Resztę składników rozpuścić w
30 ml wody, ogrzewając do rozpuszczenia. Oba roztwory zlać, dobrze wymieszać i dodać
zapach. Przelać do pojemniczka.
1.4. Płyn pieniący do kąpieli
Laurylosiarczan sodu / Sulforokanol 12,5 g
MEA KOK
0,75 g
NaCl
0,32 g
Rokanol LN 75
0,5 g
Zapach
q.s.
Barwnik
q.s.
Składniki mieszając podgrzać do rozpuszczenia.
6
1.5. Olejek do kąpieli
Olej parafinowy
5,0 g
Mirystynian izopropylu
2,0 g
Rokanol LN 75
1,25 g
Zapach
q.s
Składniki rozpuścić ogrzewając i dokładnie wymieszać. Przelać do słoiczka.
1.6. Szampon
Laurylosiarczan sodu/ Sulforokanol 20,0 g
MEA KOK
1,5 g
Chlorek sodu
1,0 g
Gliceryna
1,0 g
Kwas cytrynowy do regulacji pH 6,5-7,0
Woda destylowana
do 50 ml
Zapach
q.s.
Składniki rozpuścić ogrzewając, dokładnie wymieszać. Dodając kwasu cytrynowego
sprawdzać pH przy pomocy papierka lakmusowego. Uzupełnić wodą destylowaną do
100ml. Następnie dodać zapach.
2. Emulsje kosmetyczne typu O/W
2.1. Krem nawilżający do twarzy
Faza
Składniki
[g]
Tłuszczowa Oliwa
8,00
Olej parafinowy
6,00
Lanolina
7,00
Masło kakaowe
3,00
Stearyna
3,00
Alkohol cetylowy
3,00
Cholesterol
0,30
Aseptin
0,10
Wodna
Trietanoloamina
2,00
Woda destylowana
60,00
Dodatki
Witamina A
6 kropli
Witamina E
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać
cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g kremu.
2.2. Krem lanolinowy
Faza
Tłuszczowa
Wodna
Składniki
Stearyna
Lanolina
Alkohol cetylowy
Aseptin
Gliceryna
Trietanoloamina
7
[g]
3,00
10,00
3,00
0,10
3,00
2,00
Woda destylowana
30,00
Dodatki
Witamina A
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać
cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 50 g kremu.
2.3. Śmietanka do zmywania twarzy
Faza
Składniki
[g]
Tłuszczowa Oliwa
11,00
Olej parafinowy
5,00
Lanolina
5,00
Wazelina
4,00
Stearyna
3,00
Alkohol cetylowy
2,00
Aseptin
0,10
Wodna
Trietanoloamina
2,00
Kwas mlekowy
0,20
Woda destylowana
60,00
Dodatki
Witamina A
4 krople
Witamina E
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać
cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g
śmietanki.
2.4. Krem do rąk
Faza
Tłuszczowa
Składniki
[g]
Oliwa
9,00
Olej parafinowy
4,00
Lanolina
3,00
Wosk
1,00
Wazelina
7,00
Stearyna
3,00
Alkohol cetylowy
3,00
Aseptin
0,10
Wodna
Trietanoloamina
2,00
Gliceryna
3,00
Alantoina
0,20
Woda destylowana
57,00
Dodatki
Witamina E
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać
8
cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g kremu.
2.5. Balsam do ciała po kąpieli
Faza
Składniki
[g]
Tłuszczowa Oliwa
8,00
Olej parafinowy
7,00
Lanolina
5,00
Wazelina
5,00
Stearyna
3,00
Alkohol cetylowy
2,00
Cholesterol
0,30
Aseptin
0,10
Wodna
Trietanoloamina
2,00
Kwas mlekowy
0,20
Woda destylowana
60,00
Dodatki
Witamina A
4 kropli
Witamina E
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać
cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g
balsamu.
2.6. Emulsja do opalania (do ciała)
Faza
Składniki
[g]
Tłuszczowa Wosk
2,00
Masło kakaowe
10,00
Olej parafinowy
5,00
Wazelina
4,00
Lanolina
5,00
Alkohol cetylowy
2,00
Stearyna
3,00
Aseptin
0,15
Wodna
Trietanoloamina
2,00
Woda destylowana
70,00
Dodatki
Witamina A
6 kropli
Witamina E
8 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać
cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g
emulsji.
Uwaga: do fazy wodnej można dodać 1 g PABA (kwasu p-aminobenzoesowego).
9
2.7. Balsam po goleniu
Faza
Tłuszczowa
Składniki
[g]
Oliwa
10,00
Olej parafinowy
7,00
Lanolina
7,00
Stearyna
3,00
Alkohol cetylowy
3,00
Aseptin
0,10
Wodna
Trietanoloamina
2,00
Alantoina
0,20
Kwas mlekowy
0,20
Woda destylowana
67,00
Dodatki
Witamina A
6 kropli
Witamina E
5 kropli
Zapach
q.s.
W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i
mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami
kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać
cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do
ostygnięcia. Poniżej około 40oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g
balsamu.
2.8. Krem do golenia
Faza
Składniki
Pieniący [g]
Niepieniący [g]
Tłuszczowa Stearyna
20,00
20,00
Wazelina
1,00
3,00
Olej parafinowy
2,00
Lanolina
4,00
Oliwa
8,00
Alkohol cetylowy
1,00
Aseptin
0,20
0,20
Wodna
Gliceryna
4,00
6,00
Trietanoloamina
2,00
2,00
Mydło
5,00
Alantoina
0,20
0,20
Kwas mlekowy
0,20
0,20
Woda destylowana
58,00
64
Dodatki
Witamina E
6 kropli
Zapach
q.s.
q.s.
W jednej zlewce odważyć składniki fazy tłuszczowej, w drugiej wodnej. Obie zlewki
umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie
w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być całkowicie stopiona i dokładnie
wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do wodnej, silnie mieszając.
Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40 oC dodać witaminy i zapach.
Otrzymuje się około 50 g kremu.
10