Raport "Dieta Wątrobowa"

Raport "Dieta
Wątrobowa"
Nota prawna
Porady w tym raporcie mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie kontaktu
pomiędzy czytelnikiem, a jego lekarzem.
Ten raport ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno- edukacyjny. Przed
zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności
medycznej, zawartej w tym raporcie należy bezwzględnie skonsultować się z
lekarzem.
Autor nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji
zawartych w raporcie.
Dieta wątrobowa
Z czym kojarzy Ci się jedzenie? Z rozkoszą podniebienia czy ze zdrowiem?
Zagwarantuj sobie rozkosz zdrowia – pokarmy w końcu to nie tylko uciecha smaku,
ale i profilaktyka oraz lekarstwo schorzeń wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego.
Sprawdź, co i jak należy jeść, żeby uniknąć lub pozbyć się tych dolegliwości.
W zależności od jakości oraz ilości jedzenie szkodzi albo leczy. Świetnym
przykładem jest wątroba, która wpada w kłopoty, kiedy zbombarduje się ją
cholesterolem, tłuszczami zwierzęcymi, kaloriami czy alkoholem. Przestaje ona
wówczas poprawnie funkcjonować, co objawia się wieloma poważnymi problemami,
np. zatruciem toksynami (amoniakiem powstającym z rozpadu białek), nadwagą,
nadciśnieniem. Na szczęście działa to też w drugą stronę – dbaj o wątrobę, a
organizm Ci się odwdzięczy. Odpowiednia dieta to świetna profilaktyka i lekarstwo
schorzeń największego ludzkiego organu.
Jak zapobiegać?
Co możesz zrobić, by uniknąć kłopotów z wątrobą? Oto kilka zasad, które wyjdą Ci
tylko na zdrowie:
1. Jedz kilka małych zamiast trzech dużych posiłków – dzięki temu wątroba zawsze
będzie pracować na umiarkowanych obrotach i na czas dostarczy właściwą ilość
żółci;
2. Zrezygnuj ze smażonych potraw. Najzdrowiej jest gotować, a już najlepiej – na
parze. Piecz w folii albo pergaminie.
3. Zastąp produkty tłuste tymi odtłuszczonymi, ale nie eliminuj tłuszczu zupełnie ze
swojej diety. Organizm potrzebuje go w niedużych ilościach do przyswojenia
odpowiednich witamin.
4. Spożywaj jak najwięcej warzyw oraz innych artykułów obfitujących w błonnik. Osoby
z wrażliwą wątrobą powinny sięgać przede wszystkim po gotowane warzywa, a
surowe jeść w mniejszych ilościach;
5. Unikaj pokarmów bogatych w tłuszcze zwierzęce oraz cholesterol. Ich trawienie
wymaga sporej ilości żółci, a jej wyprodukowanie bardzo obciąża wątrobę, dlatego
zdrowiej postawić na ryby;
6. Stosuj tymianek, majeranek, kminek, miętę, oregano, jałowiec. Działają one
żółciopędnie, rozkurczają przewody żółciowe i przyspieszają trawienie, pobudzając
wydzielanie soków żołądkowych;
7. Używaj ostropestu plamistego pod każdą postacią (np. naparów albo mielonych
ziaren). Zawiera on sylimarynę, która ma właściwości przeciwzapalne,
przeciwbólowe, rozkurczające, odtruwające, żółciopędne i żółciotwórcze;
8. Odchudzaj się spokojnie i konsekwentnie, a nie szybko i radykalnie. Ta druga
kuracja nadmiernie zagęszcza żółć i prowadzi do powstania kamieni. Poza tym
podczas redukowania masy ciała uwalniają się ogromne ilości tłuszczu, które
przedostają się do krwi, co może przyczynić się do stłuszczenia wątroby.
Jak leczyć?
Co zrobić, gdy wątroba jest już uszkodzona albo pęcherzyk żółciowy jest już
wycięty? Należy wówczas zastosować dietę wątrobową, która osłania największy
ludzki organ i sprzyja jego regeneracji. Jak ona wygląda? Trzeba zastosować się do
wskazówek powyżej, a ponadto:
1. Odstaw ostre przyprawy, napoje gazowane, mocną kawę, czekoladę,
produkty gruboziarniste;
2. Zwiększ spożycie wartościowego białka o 50-100 proc. w stosunku do
normalnego zapotrzebowania. Chude ryby, chudy nabiał, chude białe mięso
(np. cielęcinę) i odchudzone mleko to dobry wybór;
3. Unikaj niektórych owoców, np. agrestu, awokado, śliwek i gruszek ze skórką.
Jeśli chcesz już koniecznie się na nie skusić, przygotuj z nich mus albo
wyciśnij sok. Niewskazane są też owoce niedojrzałe i kwaśne oraz orzechy,
migdały, grzyby i niektóre warzywa: cebula, słodka kapusta, groch, fasola,
kalafior, kalarepa, por, rzodkiewka, świeże ogórki.
4. Generalnie ogranicz spożycie słodyczy i cukru.
5. Bezwzględne wyeliminuj alkohol.
Jak widać, wraz ze wzrostem dolegliwości rośnie lista wyrzeczeń. Zapobiegaj, by
nie trzeba było leczyć.
Ból wątroby
Niestety, choć wątroba posiada wielką zdolność samoregeneracji, nie jest
niezniszczalna. Jak postępować, by nie zrujnować tego multifunkcyjnego organu?
Co robić, gdy już da o sobie znać?
Wątroba to jeden z największych i najważniejszych organów. Tworzą ją hepatocyty,
czyli komórki wątrobowe. Stanowią one 80 proc. masy tego ważącego nawet 2 kg
narządu! Mają zdolność odbudowy, która jest tak duża, że pozwala odtworzyć
usuniętą część wątroby. Potencjał ten ma jednak swoje granice.
Co jest zagrożeniem dla wątroby?
Można by powiedzieć, że codzienność. Niewłaściwe odżywianie, nadużywanie
leków i alkoholu, zatrucia toksyczno-metaboliczne (np. muchomorem), wdychanie
dymu nikotynowego, oparów farb, chemikaliów, pestycydów i innych znajdujących
się w powietrzu szkodliwych związków. To kilka przykładów. Czynniki te
zdecydowanie pogarszają kondycję narządu. Ich ciągłe i długotrwałe oddziaływanie
może z czasem poważnie uszkodzić strukturę organu i zaburzyć, spowolnić lub
nawet doprowadzić do ustania procesu jego odbudowy. Dzieje się tak na wskutek
zwłóknienia – wówczas 500 zadań wykonywanych przez wątrobę jest mocno
zaniedbywanych.
Wątroba przypomina magazyn, przetwórnię, dyspozytornię oraz laboratorium
chemiczne w jednym. Tym bardziej trzeba o nią dbać i nie nadużywać jej zdolności
regeneracyjnych. Bo w końcu może przyjść taki moment, w którym przestanie sobie
dawać radę i zasygnalizuje to bólem.
Ulżyj wątrobie w bólu?
Tak naprawdę ból nie pochodzi z wątroby, lecz miejsc sąsiednich, bo ta nie jest
unerwiona. W kryzysowych sytuacjach wątroba rozciąga się, powiększa i uciska
sąsiednie organy. Ta jej niepożądana „ekspansja” objawia się to kłuciem z boku
albo uczuciem rozpierania w prawym podżebrzu. Co wtedy robić?
Doraźnej pomocy szukaj w naparach z ostropestu plamistego, dziurawca, szałwii,
mięty, tymianku, karczocha, kopru. Te ziółka mają działanie przeciwbólowe,
przeciwzapalne i rozkurczające. Oprócz tego ochraniają komórki wątrobowe,
przyspieszają ich odbudowę i detoksykację. Wywary pić warto także
profilaktycznie, a roślin używanych do ich przyrządzenia używać jako
przypraw (np.mielonych ziaren ostropestu ).
Zioła te mogą być również używane w kuracji odbudowującej wątrobę, bo:
• zwiększają produkcję żółci,
• hamują procesy chorobowe
• nie wywołują skutków ubocznych,
Są więc bezpieczniejsze od syntetycznych środków z apteki.
Ból pomoże uśmierzyć również czarna porzeczka w każdej postaci: owoców,
kompotu, naparu z liści.
Zapobiegaj, by później nie leczyć
Żeby nie zrujnować sobie wątroby, należy zmniejszyć spożycie tłuszczów
zwierzęcych i produktów bogatych w cholesterol. Po alkohol sięgajmy okazjonalnie.
Jeśli nie możemy się bez niego obejść, wybierajmy ten niskoprocentowy, a najlepiej
– czerwone wino. Nie przesadzajmy z obfitością posiłków – trzy duże zastąpmy
pięcioma mniejszymi.
W miarę możliwości dodawajmy do jedzenia przyprawy pobudzające wydzielanie
soków żołądkowych i ułatwiających trawienie, czyli: kminek, majeranek, oregano,
tymianek, jałowiec. Uważajmy na ostrą paprykę, musztardę, pieprz, curry, cząber i
ocet, które mogą podrażnić system pokarmowy.
Wygospodarujmy czas na spokojne jedzenie. Niedokładne gryzienie i łykanie
dużych kęsów nie służy całemu przewodowi pokarmowemu. Dzięki dłuższemu
żuciu maksymalnie rozdrobnimy pożywienie, a wątroba zdąży wyprodukować
odpowiednią ilość żółci i szybko przyswoić potrzebne substancje odżywcze oraz
wydalić te zbędne i szkodliwe.
Nie żałujmy sobie warzyw, w których kryje się usprawniający trawienie błonnik.
Uważajmy jednak na świeży czosnek. Obecna w nim siarka może wątrobie
zaszkodzić.
Nie łykajmy środków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i antybiotyków jak
witaminy C. W trakcie przechodzenia przez układ trawienny niektóre zawarte w
medykamentach związki mogą zamienić się w toksyny uszkadzające miąższ
organów.
Regenerujące właściwości wątroby nie powinny być w nadmiarze wykorzystywane.
Nawet ona lubi odpocząć
Przysłuż się jej dietą.
Jak i co jeść w
niewydolności wątroby?
Chcesz funkcjonować w miarę normalnie mimo chorej wątroby? Da się to zrobić.
Trzeba tylko przestrzegać kilku istotnych zasad. Koniec z alkoholem, innymi
używkami oraz tłustym jedzeniem, czyli… zdrowe odżywianie balsamem dla
utrapionej wątroby.
Wątroba ma niezwykły dar samoistnej odbudowy – potrafi nabyć ponownie 50%
swej wielkości! ALE… gdy się ją poważnie zaniedba, to może zostać tak
uszkodzona, że ten jej talent na nic, po prostu na nic. Co najbardziej niszczy
wątrobę?
Buldożer – wątrobożer
Patologiczne zmiany w miąższu to najczęściej efekt:
• nadużywania alkoholu,
•
•
•
•
zażywania narkotyków (wątrobie szczególnie szkodzi kokaina),
niewłaściwego żywienia,
obecności wirusów
nadmiaru leków (nawet z pozoru niegroźny paracetamol, który łykamy przy
każdym bólu głowy czy przeziębieniu, po przekroczeniu zalecanej dawki
staje się toksyczny).
Rzadziej uszkodzenie narządu jest spowodowane zatruciem metabolicznym, np.
metalami ciężkimi ukrytymi w wodzie, środkami ochrony roślin znajdującymi się w
płodach rolnych, grzybami. Zdarza się również, że gruczoł przestaje poprawnie
pracować wskutek zaburzeń genetycznych oraz w powikłaniach innych chorób, np.
cukrzycy, dny.
Dieta lekiem na całe zło (choroby)
Dzięki odpowiedniemu leczeniu część schorzeń, jak np. wirusowe zapalenie typu A
oraz E, z czasem ustępuje. Niektóre jednak, jak np. marskość, są – póki co –
nieuleczalne. Medycyna potrafi jedynie znacznie spowolnić ich postęp.
Rozwój ognisk chorobowych sprawia, że wątroba spowalnia tempo wykonywania
swoich funkcji biologicznych. Jest mniej wydolna, co negatywnie rzutuje na funkcje
życiowe całego organizmu, czyli naszą dyspozycję psychofizyczną. Jak więc żyć z
taką przypadłością?
Odpowiednia dieta to profilaktyka i leczenie w jednym. Ważną rolę odgrywa
też styl życia:
•
•
•
•
higiena,
zminimalizowanie stresu,
regularny wypoczynek,
funkcjonowanie zgodnie z własnym zegarem biologicznym.
Błonnik na cenzurowanym
Chorujesz przewlekle?
1. Odstaw używki (alkohol, papierosy, kawę, mocną herbatę), grzyby i ostre
przyprawy.
2. Unikaj produktów pełnotłustych, w tym np. serków topionych, tłustych mięs,
wędlin, przetworów mlecznych.
3. Zredukuj spożycie cukru (w tym koniecznie: ciast z kremem, bitej śmietany,
czekolady, tortów; szkodzić może też kakao), soli i tłuszczów zwierzęcych.
4. Spożywaj posiłki o stałych porach i w równych odstępach (4-5 dziennie co
2,5-3,5 godz.), bez pośpiechu, żuj dokładnie.
5. Jedz potrawy o letniej temperaturze – skrajne temperatury negatywnie
wpływają na konsystencję tłuszczu.
6. W miarę możliwości przygotowuj dania ze świeżych składników, unikaj
odgrzewania.
7. Stosuj zioła i preparaty naturalne o działaniu hepatoprotekcyjnym, czyli
wspomagającym odbudowę wątroby oraz jej czynności fizjologiczne (np. z , l
ostropestu plamistego lub karczocha).
8. Zmniejsz ilości błonnika – unikaj ciemnego pieczywa, gruboziarnistych kasz
(np. gryczanej), roślin strączkowych, kapusty, cebuli, szparagów, czosnku,
selera, śliwek, gruszek, ponieważ wzmagają one wzdęcia.
9. Jedz owoce pieczone albo gotowane.
10.Gotuj, duś albo piecz potrawy w rękawie, pergaminie, folii – bez dodatku
tłuszczu. Nie smaż!
Zalecenia te odnoszą się do tzw. okresu wyrównania. W zaawansowanym stadium
drastycznie zmniejsza się podaż białka, podaje się posiłki płynne i półpłynne,
stosuje zmodyfikowane aminokwasy, oraz żywienie dojelitowe. Najcięższe
przypadki wymagają odżywiania pozajelitowego (parenteralnego).
Przedstawione wyżej zasady zachowają Cię dłużej w zdrowiu! Poczuj się z nimi
lepiej
Dieta przy wirusowym
zapaleniu wątroby
Wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C to cicha, rozwijająca się latami choroba,
która prowadzi do poważnych uszkodzeń organu i zaburzeń jego funkcji. Dowiedz
się, co i jak jeść, by się wyleczyć.
Wątroba pełni tyle funkcji, że można przyrównać ją do wielu urządzeń. Gruczoł ten
jest m.in. ośrodkiem kontroli antytoksycznej. Dlaczego? To właśnie w nim odbywa
się walka ze szkodliwymi substancjami, które świadomie lub nie trafiają do
organizmu. Przykładowe trucizny to: alkohol, niektóre leki, narkotyki, opary
rozpuszczalników, metale ciężkie ukryte w wodzie, środki ochrony roślin. Nie
zapominajmy, że największemu organowi zagrażają też inne czynniki, np. wirusy,
pasożyty, tłuszcz zwierzęcy, grzyby.
Najgroźniejsze literki alfabetu – WZW
Długotrwałe oddziaływanie niebezpiecznych związków może osłabić narząd i
zakończyć się jego chorobą. Do najczęstszych przypadłości należy m.in. ostre lub
przewlekle zapalenie, które może być również efektem obecności wirusa.
Spośród wirusowych schorzeń wątroby najgroźniejsze są te oznaczone literami B i
C (WZW B i WZW C). Z wirusem HBV, który w naszym kręgu kulturowym
rozprzestrzenia się głównie przez seks oraz styczność ze sprzętem medycznym i
niemedycznym, organizm potrafi sobie poradzić, czyli samodzielnie go zwalczyć i
się na niego uodpornić. Jednak u części (5 proc.) przypadków może on wywołać
ostre lub przewlekle zapalenie wątroby! Skutkiem tego ostatniego jest postępujące
włóknienie gruczołu, które doprowadza do jego głębokiej przebudowy i zaprzestania
wykonywania funkcji.
Zakażenie wirusem HCV, do którego dochodzi w wyniku kontaktu z
zanieczyszczonym sprzętem szpitalnym, dentystycznym, kosmetycznym,
fryzjerskim, w salonie tatuażu, aż w 70 proc. przypadków kończy się zapaleniem w
przewlekłej postaci. Konsekwencje są takie same jak przy infekcji HBV.
Wirusowe menu
Jak żyć z takim schorzeniem? Trzeba:
1. Przyjmować leki.
2. Odstawić alkohol.
3. Zmienić sposób odżywiania.
Nie ważne, która forma zapalenia dopada. We wszystkich trzeba stosować dietę
lekkostrawną. 4-6 małych posiłków to optimum. Ostre zapalenie, które prowadzi do
żółtaczki i grozi pobytem w szpitalu wymaga przestrzegania reżimu żywieniego.
Reżim na stole pacjenta – co jeść?
1.
2.
3.
4.
5.
Smażone potrawy są bezwzględnie zabronione.
Gotowanie lub duszenie – naprawdę łatwo to polubić, a nawet pokochać.
Produkty tłuste, zwłaszcza mięso, idą w odstawkę.
Tłuszcze zwierzęce? Zdecydowane ograniczenie.
Wzdymające warzywa (strączkowe) i owoce ( takie jak śliwki i gruszki)
znikają z menu.
6. Z pieczywa dozwolone jest tylko białe i czerstwe.
7. Owoce najlepiej gotować. Nie szkodzą Ci surowe? Obierz je ze skórki (np.
jabłka, morele) lub zrób z nich przecier (np. maliny, jagody).
Po powrocie do domu rygor można złagodzić, ale nie trzeba spieszyć się z listą
dodawanych do menu nowych produktów… Dlaczego? Poważnie zniszczony
narząd regeneruje się co najmniej pół roku! Zresztą chory może odczuwać
dolegliwości znacznie dłużej…
Więcej żywieniowej wolności!
Później jadłospis należy rozszerzyć o chude produkty białkowe (mięso, ryby,
nabiał). Są niezbędne do odbudowy komórek. Nie warto jednak przesadzać z
białkiem, bo grozi to kwasicą metaboliczną, nadmiarem amoniaku i ponownym
obciążeniem gruczołu.
Ostrożnie trzeba wprowadzać nowe gatunki pieczywa. Zrezygnuj z ostrych
przypraw i kwaśnych owoców. Unikaj odgrzewania dań. Tłuszcze spożywaj w
niewielkich ilościach, a leki zażywaj jedynie w ostateczności (przy każdej wizycie u
lekarza informuj go o dolegliwościach – dzięki temu ten dobierze środki jak najmniej
szkodzące wątrobie).
Jak naturalnie wspomóc wątrobę?
Warto jeszcze inaczej wesprzeć wątrobę. Ostropest plamisty stosuje się przede
wszystkim w przypadku niewydolności gruczołu, ale świetnie wspomoże i narząd z
wirusem.
Doskonale pomaga odbudowywać hepatocyty albo – w przypadku poważniejszego
stanu – efektywnie spowolnia postęp ich włóknienia.
Dania ratujące wątrobę
Chcesz zadbać o swoją wątrobę w wyjątkowo rozkoszny dla podniebienia sposób?
Oto propozycje posiłków, które polecane są dla osób z chorobami wątroby.
Wszystkie przepisy nie są trudne w realizacji. Ponadto bazują na produktach, które
z pewnością znajdują się w Twojej kuchni i są powszechnie lubiane.
Dieta to ważny element terapii wielu chorób, zwłaszcza tych, które dopadają układ
pokarmowy. Jak wiadomo, także różne schorzenia wątroby wymagają konsultacji
dietetycznej i odpowiedniego postępowania żywieniowego. Specjalista doradzi,
jakie dania będą dla Ciebie najzdrowsze i na jaką ilość tłuszczu w diecie możesz
sobie pozwolić. Pamiętaj, że pytania dotyczące diety możesz również zadawać
swojemu lekarzowi. Czy wiesz, co jeść, żeby oszczędzić wątrobę?
Ryba pieczona w folii
To prosty, zdrowy i lubiany przez wszystkich sposób na przygotowanie
aromatycznej ryby. Gatunek ryby jest obojętny, ale najbardziej polecany jest pstrąg,
dorsz lub łosoś. Mięso zmocz sokiem z cytryny i obtocz w posiekanej, świeżej natce
pietruszki oraz mieszance ziół prowansalskich. Tak przyprawiony filet odłóż do
lodówki na parę godzin, aby nabrał smaku. Po wyjęciu delikatnie posól i zawiń w
spożywczą folię aluminiową. Pod folię dodaj płaską łyżeczkę masła, dzięki czemu
ryba nie będzie wydawać się sucha i nabierze dodatkowego aromatu. Zapiecz w
piekarniku przez 20-30 minut, w zależności od wielkości porcji. Podawaj z
gotowanymi ziemniakami i sałatką warzywną. Pamiętaj, że dania z ryby powinny
być spożywane 2-3 razy w tygodniu. Nie zapomnij uwzględniać ich w swoich
jadłospisach!
Filet z indyka pieczony z tymiankiem
Filet warto przygotować już dzień wcześniej, aby nabrał intensywnego aromatu.
Mięso z indyka umyj i wysusz. Przygotuj marynatę składającą się z trzech łyżek
wody, dwóch łyżek oleju z pestek winogron (lub oleju rzepakowego), soli, pieprzu i
tymianku. O ile pozwala na to pora roku, kup świeży tymianek, a po suszony sięgaj
w ostateczności. Zamarynowane mięso przechowaj przez noc w lodówce. Marynatę
przelej na patelnię, a gdy będzie gorąca przełóż mięso. Delikatnie obsmaż.
Następnie dodawaj wodę i prósz. Danie można spożywać z różnymi dodatkami.
Najlepiej smakuje z puree z młodych ziemniaków z dodatkiem łyżki
niskotłuszczowego mleka.
Pulpety drobiowe
Przepis prosty, smaczny i łatwy w wykonaniu. Do tego ubogotłuszczowy,
lekkostrawny, odpowiedni także dla osób na diecie odchudzającej. 0,3 kg mielonego
mięsa drobiowego wymieszaj w misce z jajkiem, jedną startą marchewką, łyżką
oliwy z oliwek oraz przyprawami. Mięso ugniataj i uformuj kulki. Przygotuj garnek z
gotującą wodą. Do wody dodaj ziele angielskie, liść laurowy, sól, parę kropli
przyprawy maggi. Pulpety wrzuć na wrzącą wodę i gotuj przez 7-10 minut, w
zależności od wielkości. Idealnie smakuje z gotowanym białym ryżem i gotowaną
marchewką. Aby uniknąć spożywania sosu, ryż można skropić oliwą z oliwek lub
wymieszać z odrobiną masła.
Smacznego!
Na zdrowie!
Dieta po przeszczepie
wątroby
Niewydolność wątroby czy jej marskość to choroby, których wyleczyć się nie da. Jak
żywić się po transplantacji, czy nowa wątroba = nowa dieta?
Jak wątroba lubi jeść? W chorobach wątroby postępowanie dietetyczne jest jednym
z ważniejszych elementów terapii! Na szczęście, szpitale coraz częściej tworzą na
oddziałach zespoły odpowiedzialne za żywienie pacjentów. Teraz jest ono
dostosowane do ich indywidualnych potrzeb.
Co jem po szpitalu?
Chorujący już wie, co powinien zmienić w diecie po powrocie do domu. Okazuje się,
że wyleczenie choroby nie zawsze oznacza diametralnej zmiany w diecie. Jak jest z
dolegliwościami wątroby?
PRZED transplantacją
Dużo białka, a lekkostrawnego tłuszczu – ile chcesz.
W okresie niewydolności wątroby zalecane jest stosowanie diety bogatobiałkowej.
Białko:
• wspomaga regenerację hepatocytów,
• zmniejsza nacieczenie tłuszczowe miąższu wątroby,
• uzupełnia niedobory tkankowe.
W diecie powinny znaleźć się również lekkostrawne tłuszcze, pochodzące m.in. z
mleka, śmietany, prawdziwego masła. Poprawiają one smak potraw, a ponadto są
bogatym źródłem kalorii. O ile chorobie nie towarzyszy żółtaczka i pacjent nie ma
problemów z wydzielaniem żółci, ilość tłuszczu w diecie nie musi być
ograniczona.
PO transplantacji
Nowe życie?
Po operacji przeszczepienia wątroby, nowy organ zaczyna pełnić swoje funkcje.
Oznacza to, że wcześniejsze postępowanie żywieniowe staje się nieaktualne.
Wątroba nie jest już osłabiona, nie potrzebuje specjalnego traktowania.
Po 2-3 tygodniach po pomyślnej operacji, można przyjąć, że pacjent posiada nowy,
w pełni sprawny narząd, który spełnia swoje funkcje jak u zdrowego człowieka.
Syntetyzuje białka, magazynuje witaminy i glikogen, produkuje czynniki krzepnięcia
i bierze udział w procesach detoksykacyjnych…
Czy zatem osoba po przeszczepie powinna zwracać uwagę na dietę?
Zdecydowanie tak.
PRZED I… PO? Zdrowe odżywianie –
zawsze i wszędzie
Właściwe odżywianie przyspiesza okres rekonwalescencji i wzmacnia odporność.
Duża część chorych z niewydolnością wątroby cierpi z powodu niedożywienia.
Walka z nim to jeden z głównych celów dietetycznych w okresie
potransplantacyjnym. Z tego względu w dalszym ciągu zalecane jest stosowanie
diety bogatej w białko, które stanowi główny budulec organizmu. Jego źródłami jest
mięso, ryby, mleko i produkty mleczne. Jednocześnie należy kontrolować
przyrost masy ciała, tak aby nie był zbyt gwałtowny. Niestety, leki
immunosupresyjne stosowane często po przeszczepach wywołują uczucie głodu. W
celu ustalenia odpowiedniej dawki kalorii konieczna jest wizyta u dietetyka.
PO – jakość to priorytet
1. Pacjenci powinni spożywać duże ilości warzyw i owoców, produktów
niskoprzetworzonych i o jak najwyższej jakości.
2. Należy zadbać o higienę przygotowywanych posiłków, w celu uniknięcia
zatruć pokarmowych. Ważne jest dokładne mycie produktów,
zagotowywanie, przechowywanie w lodówce.
3. Niepolecane są produkty z niepasteryzowanego mleka, np. sery pleśniowe, z
uwagi na możliwość zakażenia Listerią.
Dopieprzyć i dosolić
wątrobie – znaczenie
przypraw
Nie każdy zdaje sobie sprawę, że zdrowiu wątroby nie sprzyjają ostre przyprawy.
Pieprz, pieprz kajeński, ostra papryka, musztarda, chrzan i duże ilości czosnku? Te
potrafią nabroić. Co zatem dodawać do potraw, aby były smaczne i zdrowe?
Typowa dieta osoby z chorobą wątroby składa się przede wszystkim z mięsa
drobiowego, warzyw, ziemniaków i białego ryżu. Oczywiście wszystko gotowane,
gotowane na parze, ewentualnie pieczone lub grillowane.
Majeranek
Majeranek, nazywany również lebiodką. Roślina ta przybyła z rejonów basenu
Morza Śródziemnego. Obecnie uprawiania w wielu krajach świata. Uwodzi
delikatnym aromatem, który znakomicie poprawia smak potrawy.
Ponadto, majeranek znany jest jako surowiec lecznicy. Stosowany jest w
zaburzeniach trawiennych i nieżytach żołądkowo – jelitowych, a także w
zapaleniach górnych dróg oddechowych, jako środek udrażniający.
Bazylia
Ta roślina przyprawowa rośnie naturalnie w krajach azjatyckich i afrykańskich.
1.
2.
3.
4.
Działa rozkurczowo.
Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego.
Poprawia trawienie.
Wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.
Bazylia odznacza się specyficznym, korzennym i lekko słodkim aromatem.
Stosowana namiętnie przez Włochów, odnajduje coraz więcej zwolenników także w
naszym kraju. Idealnie nadaje się jako dodatek do makaronów i sosów.
Tymianek
Macierzanka tymianek uprawiana jest w wielu przydomowych ogródkach, na
balkonach, w doniczkach. Dzięki zawartości olejku eterycznego – tymolu, posiada
silny i intensywny aromat. Tymianek jest przyprawą szczególnie docenianą przez
kucharzy francuskich. Warto wykorzystywać ją jako składnik marynat do mięs czy
dodatek do pieczonych ziemniaków. Nie należy używać zbyt dużych ilości
tymianku, ponieważ posiłki mogą wydawać się zbyt pikantne, co w schorzeniach
wątroby nie jest zalecane.
Oregano
Oregano to bylina, nazywana przez niektórych dzikim majerankiem, między innymi
ze względu na podobny aromat. W ziołolecznictwie jest uznanym surowcem o
działaniu wykrztuśnym, przeciwbiegunkowym i wiatropędnym. Jako składnik
mieszanek ziół prowansalskich znalazł zastosowanie w przyprawianiu sałatek,
spaghetti i pizzy. Oregano ma wyraźnie wyczuwalny, świeży aromat. Idealnie
nadaje się do podkreślania smaku delikatnych potraw osób ze schorzeniami
wątroby.
Sól – zamień sodową na potasową
Przyprawa budząca sporo kontrowersji. Lekarze i żywieniowcy jednoznacznie
zgadzają się jednak, że z tradycyjnej soli sodowej każdy powinien zrezygnować.
Przyprawa ta zatrzymuję wodę w organizmie i sprzyja rozwojowi nadciśnienia
tętniczego. Wymienione wyżej zioła powinny pomóc zastąpić sól, dzięki silnemu
aromatowi. Jeżeli jej całkowite wykluczenie jest niemożliwe, warto zaopatrzyć się
się w sól potasową. Ta pozbawiona jest negatywnego wpływu na zdrowie. Produkt
ten można odnaleźć w sklepach ze zdrową żywnością.
Jak dbać o wątrobę u dzieci?
O zdrowie wątroby warto dbać nie tylko w wieku podeszłym, ale zdecydowanie
wcześniej! Kształtuj odpowiednie nawyki u dziecka i zapobiegnij wielu
dolegliwościom, które mogłyby rozwinąć się w późniejszych latach… Zatem, jak
dbać o wątrobę u dzieci?
Wątroba to narząd narażony przez całe życie (!) na szkodliwe substancje. Zgubnie
działają na nią i przyjmowane leki i dostające się do organizmu substancje
toksyczne. Strzeż siebie i swoje dzieci przed stanami zapalnymi i uszkodzeniami
tego narządu!
Coś na ząb
Troszczenia się o prawidłową i zdrową dietę można uczyć już od najmłodszych lat.
Dziecko powinno wiedzieć, że codziennie należy sięgać po warzywa i owoce.
Powinno mięć świadomość, że produkty te to nie tylko smaczne przekąski, ale
także źródło witamin, składników mineralnych i innych substancji, które mają
ogromny wpływ na jego zdrowie.
Zdrowe mięso
Jeżeli w domu będziemy przygotowywać posiłki z wartościowych produktów,
najprawdopodobniej w przyszłości dziecko również będzie po nie sięgało. Warto
przyzwyczaić pociechę do spożywania drobiu, cielęciny i wołowiny, a za to
omijać tłuste gatunki mięs, chociażby wieprzowinę.
Pokaż, jak gotujesz!
Ponadto, nie podawaj dziecku potraw smażonych w głębokim tłuszczu. Pokaż
natomiast, jak smaczne są obiady przygotowane w parowarze czy tradycyjnie
gotowane. Zwracaj uwagę na to, że spożywane produkty muszą być świeże, czyste
i wolne od pleśni.
Alkohol a nauka
Subtelnie poinformuj dziecko o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych.
Dobrze jest spokojnie wytłumaczyć, że alkohol nie tylko negatywnie wpływa na
zdrowie, (które jest konieczne dla prawidłowego rozwoju) ale także utrudnia naukę i
racjonalne myślenie.
Metoda na zdrowie
Konsekwencja w stosowaniu się do powyższych wskazówek zdecydowanie popłaca
Wykształcisz w ten sposób (i w sobie, i w dziecku) prawidłowe nawyki
żywieniowe. W przyszłości mogą zaprocentować! – zapobiec wielu chorobom
przewodu pokarmowego, nie tylko wątroby i pęcherzyka żółciowego.
Czytaj dokładnie ulotki
Mówiąc o zapobieganiu chorobom wątroby u dzieci, nie można pominąć tematu
uszkodzeń polekowych. Rodzice nie powinni zapominać, że organizm młodego
człowieka diametralnie różni się od organizmu osoby dorosłej! W związku z tym
wiele leków, także tych stosowanych w pospolitych dolegliwościach, nie może być
przyjmowanych w tych samych dawkach przez dzieci i ich rodziców.
Absolutnie nie dla dzieci!
Część leków skierowanych dla osób dorosłych jest absolutnie przeciwwskazana do
stosowania u młodych pacjentów! Przykładem jest kwas acetylosalicylowy,
będący składnikiem wielu preparatów przyjmowanych w celu łagodzenia objawów
przeziębienia i grypy. Substancja ta podawana dzieciom poniżej 16 roku życia może
być przyczyną rozwoju Zespoły Rey`a. Jest to choroba o dużej śmiertelności,
która powoduje szereg patologicznych zmian, głównie w wątrobie, ale także w
mózgu i innych narządach.
Inne, nieodpowiednio stosowane preparaty farmaceutyczne mogą powodować ostrą
niewydolność wątroby. Ta wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.
Warto więc dokładnie czytać ulotki i upewnić się, czy dany lek nie będzie szkodliwy
dla dziecka.
Naturalne witaminy z grupy
B dla wątroby – marmite
Podobno mieszkańcy Wielkiej Brytanii dzielą się na dwie grupy – wielbicieli i
absolutnych przeciwników marmite. Co to jest? Dlaczego wzbudza tak skrajne
emocje? I co ma wspólnego ze zdrowiem wątroby?
Tak jak Polacy smarują chleb masłem, Włosi polewają oliwą, tak Brytyjczycy słyną z
marmite. Jest to rodzaj pasty, koncentratu. Powstaje jako produkt uboczny podczas
produkcji piwa.
Jak wygląda? Jak smakuje?
Stosowana jest głównie do smarowania tostów i kanapek, ale często dodawana
również do sosów, zup i marynat. Ma ciemny kolor i dość specyficzny aromat. Smak
jest kwestią gustu. Przypomina nieco sos sojowy wzbogacony o warzywa, ocet i
cukier. Niektórzy nie wyobrażają sobie kanapki bez marmite, inni nigdy się nie
zgodzą, żeby słoik wypełniony tym produktom stał w ich kuchni.
Zdrowo… jak na drożdżach!
Drożdże słyną z dużej ilości witamin z grupy B.
Marmite powstaje z drożdży.
Marmite słynie więc z dużej ilości witamin z grupy B.
Bogata w składniki odżywcze marmite zawiera przede wszystkim:
1.
2.
3.
4.
5.
tiaminę,
ryboflawinę,
witaminę B12,
kwas foliowy,
niacynę.
Najbardziej zadziwiająca jest zawartość witaminy B12, czyli cyjanokobalaminy. W
100g marmite znajduje się jej aż 15 mikrogramów! Aby uświadomić sobie, jak duża
jest to wartość, warto wiedzieć, że dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka
na cyjanokobalaminę wynosi 3 mikrogramy. Zatem 20g marmite starczy, aby je
pokryć. W praktyce jest to około półtora łyżki produktu.
Nie za dużo?
Jak dotąd nie zaobserwowano szkodliwych objawów nadmiaru witaminy B12.
Badania na ludziach wykazały, że spożywanie nawet tak dużych dawek jak 1mg
tygodniowo przez okres paru lat, nie daje żadnych efektów niepożądanych.
A jednak… Co za dużo, to niezdrowo
Zbyt duże ilości marmite w diecie nie są jednak polecane z całkiem innych
względów.
1. Produkt ten zawiera znaczne ilości soli kuchennej, która negatywnie wpływa
na układ krążenia. Może powodować nadciśnienie i przyczyniać się do
zatrzymywania wody w organizmie.
2. Marmite ma w składzie glutaminian sodu. Ten popularny konserwant,
podobnie jak sól kuchenna, jest źródłem nadmiernych ilości sodu.
3. Część specjalistów jest zdania, że marmite powoduje:
• nadmierny przyrost masy ciała,
• wahania ciśnienia tętniczego krwi,
• depresję,
• zawroty głowy ,
• migreny,
• bóle stawów,
• nawet padaczkę.
Marmite dla chorych na wątrobę?
Dlaczego zatem niektórzy uważają, że marmite to produkt, który powinien znaleźć
się w diecie osób chorych na wątrobę? Ponieważ u osób tych obserwuje się
upośledzone wchłanianie i magazynowanie witamin oraz soli mineralnych.
Prowadzi to do braków pokarmowych. Niedobory te dotyczą najczęściej witamin A,
K, C, a także witamin z grupy B, przede wszystkim B1, która ma wpływ na pracę
układów enzymatycznych wątroby.
A może po prostu drożdże?
Niektórzy dietetycy polecają z wyżej wymienionych względu spożywanie drożdży
piwnych. I to zalecenie wydaje się dużo bardziej słuszne, niż zaproponowanie
spożywania marmite, które oprócz tiaminy, zawiera jeszcze sól i konserwanty.
Największą wadą drożdży piwowarskich jest jednak specyficzny, często trudny do
zaakceptowania smak. Z tego względu wykorzystywane są do produkcji
suplementów diety. Jeśli nie zdzierżysz smaku naturalnych drożdży, pomyśl o nich
w formie tabletek.
I niech wątroba odbudowuje się jak na drożdzach!
Oczyszczanie wątroby
Czy wiesz, że wątroba to jeden z najlepiej ukrwionych narządów człowieka? Teraz
już wiesz, dlaczego trafia do niej większość substancji szkodliwych. Te krążą w
organizmie siecią naczyń krwionośnych. Wątroba jest praktycznie cały czas
narażona na toksyny!
Dlatego warto od czasu do czasu pomyśleć o jej oczyszczaniu. Alkohol, substancje
lecznicze, pasożytnicze składniki żywności zostają tu zneutralizowane, czyli
przekształcone w związki nieszkodliwe, możliwe do wydalenia.
Jesteś wielką oczyszczalnią
Kuracje detoksykujące są obecnie bardzo modne. Żyjemy w pośpiechu, nie
zastanawiamy się nad tym co jemy, ani w jakim środowisku przebywamy. Każdego
dnia do naszego organizmu przedostaje się cała masa substancji szkodliwych! Na
szczęście większość z nich jest usuwana. Część wydalana jest dzięki nerkom wraz
z moczem, część przechodzi przez przewód pokarmowy i usuwana jest wraz z
kałem.
Groźne odchudzanie
Toksyny, które z jakiś powodów zostały zatrzymane w organizmie, magazynowane
są w tkance tłuszczowej. Dzięki temu nie mogą bezpośrednio oddziaływać na
komórki innych narządów. Podczas odchudzania może dojść do ich uwolnienia i
intoksykacji! Zrzucanie kilogramów i toksyn daje o sobie wtedy, gdy jest ono
nieuważnie, źle przeprowadzone. Uważaj więc na to, JAK tracisz na wadze.
Co ma wątroba do odchudzania?
1. Do wątroby trafia krew z trzewi. Wszystko za sprawą krążenia wrotnego.
2. Co dzieje się później? Substancje szkodliwe lub zbędne są wychwytywane i
transportowane wraz żółcią do pęcherzyka żółciowego. Dlaczego?
Gwarantuje to ich szybkie usunięcie z organizmu.
3. Żółć wydzielana jest do dwunastnicy. Dalej przechodzi do jelita i wraz z
kałem wydalana jest na zewnątrz.
4. Mechanizm prosty i jednocześnie bardzo skuteczny.
Chcesz oczyścić wątrobę? Pomyśl więc o detoksykacji całego organizmu! Tylko
wtedy będzie to rzeczywiście skuteczne i przyniesie pożądane efekty.
Spiesz się powoli
W tym celu najczęściej polecane są specjalne diety. Kiedyś bardzo popularne były
głodówki. Dzisiaj wiemy, że mogą przynieść więcej szkody niż korzyści… Coraz
większe grono specjalistów odradza tę formę oczyszczania. Jaki sposób będzie
skuteczny? Przede wszystkim ten najmniej drastyczny, a przy tym trwający jak
najdłużej
Złote zasady
Podstawowymi regułami wszelkich diet detoksykujących jest:
• zwiększenie ilości spożywanego błonnika,
• przyjmowanie dużej ilości płynów,
• ograniczenie się do spożywania produktów o najwyższej jakości i jak
najlepszym składzie.
Dieta z supermarketu
Bezsensowne jest stosowanie diety polegającej na spożywaniu samych warzyw i
owoców, jeżeli pochodzą one z marketu… Kiedy decydujemy się na detoks,
powinniśmy zainwestować w produkty ekologiczne, najlepiej z certyfikowanych
upraw. Kupić je można w sklepach ze zdrową żywnością.
Rusz jelita z błonnikiem!
Szczególną uwagę trzeba zwrócić na podaż błonnika w diecie. Wymiecie on
wszystkie resztki pokarmowe zalegające w jelitach! Gdzie go znaleźć? Przede
wszystkim w pełnoziarnistych przetworach zbożowych, warzywach i owocach.
Żeby błonnik mógł pełnić swoje funkcje konieczne jest spożywanie dużych
objętości wody, około 2,5 litra na dobę.
Uwaga! Przy problemach z wątrobą, ilość tego składnika w diecie powinna być
skonsultowana ze specjalistą. Czasem za dużo błonnika nie popłaca, ale to
sytuacje szczególne.
Zniszcz pasożytnicze toksyny – poczuj się lepiej!
Oleje i ich rodzaje – dobre
dla wątroby
Na smalcu, maśle czy margarynie? Dyskusja o tym, jaki rodzaj tłuszczu jest
najodpowiedniejszy do smażenia, trwa od dłuższego czasu. Jak będzie najlepiej dla
wątroby?
Większość dietetyków i technologów żywności jednoznacznie twierdzi, że do
smażenia powinniśmy używać olejów. Z kolei kucharze, którym bardziej zależy na
smaku potrawy niż jej jakości zdrowotnej, często zalecają stosowanie innych
tłuszczów.
Dieta osoby chorującej na wątrobę
Powinna być lekkostrawna i bogatobiałkowa. Dokładna zawartość poszczególnych
składników pokarmowych musi być zawsze dobierana indywidualnie! – w
zależności od stopnia wydolności wątroby i stanu pacjenta. Wszystkich chorujących
obowiązuje jedna zasada – wybieranie przede wszystkim tłuszczów
łatwostrawnych.
Lekkie tłuszcze
Co to oznacza w praktyce? Chodzi przede wszystkim o spożywanie tłuszczów na
surowo i to głównie pochodzenia mlecznego – z mleka, śmietany, masła. Pacjenci z
chorą wątrobą, to jedna z niewielu grup ludzi, którym dietetycy do kanapek zamiast
margaryny, proponują pełnotłuste masło.
Tłuszczów bez liku
Jakie jest najbardziej wartościowe źródło tłuszczu w diecie? To oleje.
Jakie są najmniej warte grzechu tłuszcze? Chodzi o niektóre gatunki mięs (np.
wieprzowinę), żywność wysokoprzetworzoną czy posiłki typu fast-food… Wartość
odżywcza tych tłuszczów równa się niemal zeru, a tuczą! – aż można od nich
rosnąć w oczach
Lepiej trzymać się od nich z dala. Czasem można się skusić,
ale to naprawdę sporadycznie.
Oleju każdego po trochu
Oleje pozyskuje się przede wszystkim z roślin. Surowcem do ich wytwarzania są
nasiona słonecznika, rzepaku, krokoszu, lnu, oliwki, pestki winogron i wiele innych.
Co olej, to inny skład. Jedne są bogatymi źródłami kwasów tłuszczowych omega -3,
inne omega – 6, a jeszcze inne omega – 9. Wszystkie z wymienionych kwasów są
ważne dla naszego zdrowia i wszystkie powinny być składnikiem diety.
Olej na każdą okazję
Chcesz dobrać odpowiedni rodzaju tłuszcz do metody obróbki kulinarnej?
1. Do smażenia zaleca się olej rzepakowy o niskiej zawartości kwasu
erukowego oraz olej z pestek winogron.
2. Na surowo polecane jest spożywanie oleju lnianego i oliwy z oliwek.
Olej na wątrobę
Osoby z przewlekłymi chorobami wątroby powinny zrezygnować ze smażenia na
rzecz gotowania, grillowania i pieczenia. Stąd w ich przypadku, powinno stosować
się przede wszystkim olej lniany i oliwę z oliwek. Jak podawać olej na surowo?
Przede wszystkim jako dodatek do sałatek. Poleca się również stosowanie wysokiej
jakości olejów jako zamiennika sosów, to znaczy można pryskać nimi ziemniaki czy
makaron.
HDL w Polsce wzrasta!
Ostatnio w Polsce coraz większą popularnością cieszy się oliwa z oliwek. To
bardzo dobrze, ponieważ lekarze zaobserwowali i udowodnili jej pozytywny wpływ
na profil lipidowy krwi! Oliwa jest cennym źródłem kwasu oleinowego, który:
• zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego,
• zmniejsza także stężenie cholesterolu frakcji LDL, nazywanego „złym
cholesterolem”,
• podwyższa stężenie frakcji HDL, czyli „dobrego cholesterol”.
Dzięki temu zapobiega rozwoju miażdżycy i zmniejsza ryzyko zawału!
Oliwa z oliwek powinna więc stanowić ważny składnik diety osób z otyłością i
szczególnie narażonych na choroby sercowo- naczyniowe.
Selen ważny dla wątroby i na
potencję
Udowodniono, że niskie stężenie selenu we krwi może wiązać się ze zwiększonym
ryzykiem chorób wątroby i zaburzeniami procesu produkcji spermy. To tylko kropla
w morzu konsekwencji, jakie może przynieść dieta uboga w ten składnik
pokarmowy.
Selen jest mikroelementem, który przez długi czas był uważany za pierwiastek
toksyczny… Dzisiaj wiemy, że pełni w naszym organizmie ściśle określone funkcje,
a co więcej jego niedobory nie są obojętne dla zdrowia.
Mało selenu wokół nas
Selen musi być dostarczany wraz z pożywieniem, ponieważ nasz organizm nie
posiada zdolności jego syntezy. Zgodnie z obowiązującymi normami dzienne
zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynosi 60ug dla kobiet i 70ug dla mężczyzn.
Mało? Wbrew pozorom nie. Selen znajduje się produktach zbożowych, mięsie,
nabiale czy jajach. Są to produkty spożywane powszechnie, ale niestety…
1.
2.
3.
4.
Polskie gleby uważane są za ubogie w selen.
Co za tym idzie? Jego małe ilości znajdują się także w roślinach.
Pasze nie dostarczają odpowiednich stężeń selenu zwierzętom.
Co idzie za tym? Spożywane przez nas mięso również nie jest najlepszym
źródłem tego pierwiastka.
Czym grożą niedobory selenu?
Badania eksperymentalne wykazały, że całkowita eliminacja selenu z diety zwierząt
powoduje martwicze uszkodzenia nerek, wątroby, trzustki, organów rozrodczych i
naczyń. U ludzi spożywających niedostateczne ilości tego pierwiastka obserwuje
się:
•
•
•
•
osłabienie siły mięśni,
uszkodzenia mięśnia sercowego,
zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory,
chorobę niedokrwienną serca.
Selen wspomaga wątrobę
Selen jest również ważnym składnikiem peroksydazy glutationowej. To enzym, który
chroni komórki (również wątrobowe) przed atakiem wolnych rodników. Pierwiastek
ten:
1. W znaczący sposób odciąża pracę wątroby.
2. Potrafi wiązać w organizmie rtęć i tworzyć z nią nierozpuszczalne połączenia,
przez co ogranicza jej wchłanianie z przewodu pokarmowego.
3. Jak wiadomo, wątroba to główny narząd detoksykacyjny w naszym
organizmie. Rtęć krążąca w naczyniach najprawdopodobniej została by
przez nią wychwycona i unieszkodliwiona. Wątrobę w tym przypadku
zastępuje selen – pomocnik wątroby.
Niepłodność a brak selenu
Selen jest niezbędny dla prawidłowego przebiegu spermatogenezy, czyli procesu
powstawania i dojrzewania plemników. Mężczyźni cierpiący z powodu niepłodności
powinni zostać przebadani pod kątem niedoborów tego pierwiastka.
Selen a produkcja spermy
Okazuje się bowiem, że selen:
•
•
•
•
•
poprawia parametry nasienia,
zwiększa ilość plemników w spermie,
poprawia ich jakość,
jest niezbędny dla syntezy testosteronu,
zwiększa ruchliwość plemników.
Selen a rak prostaty
Sugeruje się również, że duże spożycie selenu zmniejsza ryzyko raka prostaty. Nie
zaleca się jednak przekraczania spożycia tego pierwiastka powyżej bezpiecznego
poziomu. 300 ug to granica. Mężczyźni są grupą szczególnie narażoną na
niedobory selenu ze względu na jego utratę z nasieniem.
Z czystym sumieniem polecam:
ZAKAZANE REMEDIUM
NA CHORĄ WĄTROBĘ!
Zregeneruj wątrobę tak, jak przewidziała
Natura, a nie firma robiąca kokosy na
lekach!»
BADANIA DOWODZĄ: Kto
Dba o Higienę Wewnętrzną
Organizmu, Ten Żyje Dłużej
Już za chwilę poznasz szokująco skuteczną
metodę, którą wypróbowało ponad 14 350
Polaków. To metoda w 100% naturalna i tak
dobra, że albo Ci pomoże, albo dostaniesz
100zł.»