1 | Strona Protokół doświadczenia – IBSE GIMNAZJUM – SZKOŁA

Protokół doświadczenia – IBSE
GIMNAZJUM – SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA
Odniesienie IBSE do wizyty w „Świeczkarnii”
1. Odniesienie do Podstawy Programowej
III etap edukacji - GIMNAZJUM
Chemia
Biologia
Cele kształcenia – wymagania ogólne
Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych
Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych procesów biologicznych.
źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno- Uczeń opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy,
komunikacyjnych.
wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w
Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do wybranych organizmach i w środowisku, przedstawia i
rozwiązywania problemów.
wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem,
Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg wskazuje ewolucyjne źródła różnorodności biologicznej.
prostych procesów chemicznych; zna związek Znajomość metodyki badań biologicznych.
właściwości
różnorodnych
substancji
z
ich Uczeń planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje
zastosowaniami i ich wpływ na środowisko naturalne; i proste doświadczenia biologiczne; określa warunki
wykonuje
proste
obliczenia
dotyczące
praw doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą,
chemicznych.
formułuje
wnioski;
przeprowadza
obserwacje
Opanowanie czynności praktycznych.
mikroskopowe preparatów świeżych i trwałych.
Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji.
laboratoryjnym
i
podstawowymi
odczynnikami Uczeń wykorzystuje różnorodne źródła i metody
chemicznymi; projektuje i przeprowadza proste do- pozyskiwania
informacji,
w
tym
technologię
świadczenia chemiczne.
informacyjno-komunikacyjną,
odczytuje,
analizuje,
interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne,
liczbowe, rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna
podstawową terminologię biologiczną.
Rozumowanie i argumentacja.
Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności
przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje
wnioski, formułuje i przedstawia opinie związane
z omawianymi zagadnieniami biologicznymi.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
1. Substancje i ich właściwości.
1) Uczeń opisuje właściwości substancji będących
głównymi składnikami stosowanych na co dzień
produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody,
miedzi, żelaza; wykonuje doświadczenia, w których bada
właściwości wybranych substancji.
3) Uczeń obserwuje mieszanie się substancji; opisuje
ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega
zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu
skupienia; planuje doświadczenia potwierdzające
ziarnistość materii.
7) Uczeń opisuje cechy mieszanin jednorodnych
i niejednorodnych.
8) Uczeń opisuje proste metody rozdziału mieszanin
i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi
1|Strona
składników mieszaniny, które umożliwiają ich
rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na
składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy
i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju
jadalnego, wody i atramentu).
3. Reakcje chemiczne.
1) Uczeń opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego
i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych
i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu
człowieka; planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące
zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną.
5. Woda i roztwory wodne.
1) Uczeń bada zdolność do rozpuszczania się różnych
substancji w wodzie.
3) Uczeń planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące
wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania
substancji stałych w wodzie.
8. Węgiel i jego związki z wodorem.
1) Uczeń wymienia naturalne źródła węglowodorów.
2) Uczeń definiuje pojęcia: węglowodory nasycone
i nienasycone.
3) Uczeń tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego
alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych
alkanów) i układa wzór sumaryczny alkanu o podanej
liczbie atomów węgla; rysuje wzory strukturalne
i półstrukturalne alkanów.
4) Uczeń obserwuje i opisuje właściwości fizyczne
i chemiczne (reakcje spalania) alkanów na przykładzie
metanu i etanu.
5) Uczeń wyjaśnia zależność pomiędzy długością
łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu.
IV etap edukacji – SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA
Chemia
Biologia
Cele kształcenia – wymagania ogólne
Wykorzystanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji.
(P): Uczeń korzysta z chemicznych tekstów źródłowych, (P): Uczeń odbiera, analizuje i ocenia informacje
pozyskuje, analizuje, ocenia i przetwarza informacje pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym
pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem prasy, mediów i Internetu.
uwzględnieniem mediów i Internetu.
(R): Uczeń odczytuje, selekcjonuje, porównuje
(R): Uczeń korzysta z chemicznych tekstów źródłowych, i przetwarza informacje pozyskane z różnorodnych
biegle
wykorzystuje
nowoczesne
technologie źródeł, w tym za pomocą technologii informacyjnoinformatyczne
do
pozyskiwania,
przetwarzania, komunikacyjnych.
tworzenia i prezentowania informacji. Krytycznie odnosi Rozumowanie i argumentacja.
się do pozyskiwanych informacji.
(P): Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności
Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje
rozwiązywania problemów.
wnioski, ocenia i wyraża opinie na temat omawianych
(P): Uczeń zdobywa wiedzę chemiczną w sposób zagadnień
współczesnej
biologii,
zagadnień
badawczy – obserwuje, sprawdza, weryfikuje, wnioskuje ekologicznych i środowiskowych.
i uogólnia; wykazuje związek składu chemicznego, (R): Uczeń objaśnia i komentuje informacje, odnosi się
budowy i właściwości substancji z ich zastosowaniami; krytycznie do przedstawionych informacji, oddziela fakty
2|Strona
posługuje się zdobytą wiedzą chemiczną w życiu
codziennym w kontekście dbałości o własne zdrowie
i ochrony środowiska naturalnego.
(R): Uczeń rozumie podstawowe pojęcia, prawa
i
zjawiska
chemiczne;
opisuje
właściwości
najważniejszych pierwiastków i ich związków
chemicznych; dostrzega zależność pomiędzy budową
substancji
a
jej
właściwościami
fizycznymi
i chemicznymi; stawia hipotezy dotyczące wyjaśniania
problemów chemicznych i planuje eksperymenty dla ich
weryfikacji; na ich podstawie samodzielnie formułuje
i uzasadnia opinie i sądy.
Opanowanie czynności praktycznych.
(P,R): Uczeń bezpiecznie posługuje się sprzętem
laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi; projektuje
i przeprowadza doświadczenia chemiczne.
od opinii, wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe,
formułuje wnioski, formułuje i przedstawia opinie
związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi,
dobierając racjonalne argumenty. Dostrzega związki
między biologią a innymi dziedzinami nauk
przyrodniczych i społecznych. Rozumie znaczenie
współczesnej biologii w życiu człowieka.
Poznanie świata organizmów na różnych poziomach
organizacji życia.
(R): Uczeń opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy,
przedstawia i wyjaśnia procesy i zjawiska biologiczne;
przedstawia związki między strukturą a funkcją na
różnych poziomach organizacji życia, przedstawia
i
wyjaśnia
zależności
między
organizmem
a środowiskiem, wskazuje źródła różnorodności
biologicznej i jej reprezentację na poziomie
genetycznym, gatunkowym i ekosystemów; interpretuje
różnorodność organizmów na Ziemi jako efekt ewolucji
biologicznej.
Pogłębienie
wiadomości
dotyczących
budowy
i funkcjonowania organizmu ludzkiego.
(R): Uczeń objaśnia funkcjonowanie organizmu ludzkiego
na różnych poziomach złożoności; dostrzega związki
między strukturą a funkcją na każdym z tych poziomów.
Pogłębienie znajomości metodyki badań biologicznych.
(R): Uczeń rozumie i stosuje terminologię biologiczną;
planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje
i doświadczenia biologiczne; formułuje problemy
badawcze, stawia hipotezy i weryfikuje je na drodze
obserwacji
i
doświadczeń;
określa
warunki
doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą,
formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji
i doświadczeń.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Paliwa – obecnie i w przyszłości. (P)
1) Uczeń podaje przykłady surowców naturalnych
wykorzystywanych do uzyskiwania energii (bezpośrednio
i po przetworzeniu).
2) Uczeń opisuje przebieg destylacji ropy naftowej
i węgla kamiennego; wymienia nazwy produktów tych
procesów i uzasadnia ich zastosowania.
Węglowodory. (R)
1) Uczeń podaje założenia teorii strukturalnej budowy
związków organicznych.
2) Uczeń rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne
węglowodorów; podaje nazwę węglowodoru (alkanu,
alkenu i alkinu – do 10 atomów węgla w cząsteczce)
zapisanego wzorem strukturalnym lub półstrukturalnym.
4) Uczeń posługuje się poprawną nomenklaturą
węglowodorów (nasycone, nienasycone i aromatyczne)
3|Strona
i ich fluorowcopochodnych; wykazuje się rozumieniem
pojęć: szereg homologiczny, wzór ogólny, izomeria.
6) Uczeń określa tendencje zmian właściwości fizycznych
(stanu skupienia, temperatury topnienia itp.)
w szeregach homologicznych alkanów, alkenów
i alkinów. 7) Uczeń opisuje właściwości chemiczne
alkanów, na przykładzie następujących reakcji: spalanie,
podstawianie (substytucja) atomu (lub atomów) wodoru
przez atom (lub atomy) chloru albo bromu przy udziale
światła (pisze odpowiednie równania reakcji).
16) Uczeń projektuje doświadczenia dowodzące różnice
we właściwościach węglowodorów nasyconych,
nienasyconych i aromatycznych; przewiduje obserwacje,
formułuje wnioski i ilustruje je równaniami reakcji.
Przyroda - IV etap kształcenia
Rozumienie metody naukowej, polegającej na stawianiu hipotez i ich weryfikacji za pomocą obserwacji
i eksperymentów.
2. Słowa kluczowe – terminy, które Uczeń:
a) powinien znać przystępując do zajęć: właściwości fizyczne, właściwości chemiczne, problem badawczy,
hipoteza, wniosek, warunki doświadczenia, próba kontrolna, próba badawcza, barwnik, materiał
organiczny, rozpuszczanie, rozpuszczalnik.
b) przyswoi w czasie zajęć: parafina, barwnik organiczny, barwnik nieorganiczny, barwnik spożywczy,
rodzaje substancji zapachowych.
Przykład myślenia krytycznego
Patrz załącznik nr 3 – Karta charakterystyki (Parafina PZ 45)
http://www.orlenpoludnie.pl/PL/NaszaOferta/StrefaParafin/Woskispecjalne/Documents/Karta%20Charakterystyki_Parafina%20PZ%2045.pdf
4|Strona
Doświadczenie IBSE
Karta pracy ucznia
imię i nazwisko uczestnika zajęć:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
Parafina
Patrz załącznik nr 3 – Karta charakterystyki (Parafina PZ 45)
http://www.orlenpoludnie.pl/PL/NaszaOferta/StrefaParafin/Woskispecjalne/Documents/Karta%20Charakterystyki_Parafina%20PZ%2045.pdf
Uwaga: należy pracować w ubraniu ochronnym z zastosowaniem regulaminu BHP pracowni chemicznej.
1. Protokół doświadczenia IBSE
Na stole masz przygotowany:
sprzęt:
 Probówki, łapy do probówek, pipety Pasteura, palnik, zapałki, statyw, metalowy garnek, łyżeczki,
knot.
odczynniki:
 Woda, benzyna ekstrakcyjna, ocet, aceton, alkohol etylowy, niebieski barwnik rozpuszczony
w wodzie, barwniki na bazie parafiny, barwnik spożywczy do ciast, atrament do pióra, aromat
do ciasta, zapach „łazienkowy” w płynie, perfumy na bazie alkoholu, zapach toaletowy w kostce,
aromaty na bazie oleju.
materiał badawczy:
 Parafina.
Zapoznaj się z nim oraz:

Sformułuj problem badawczy/problemy badawcze, które możesz rozwiązać za pomocą
zgromadzonego sprzętu i materiału (w odniesieniu do tematu pracy):
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5|Strona

Sformułuj możliwą hipotezę/hipotezy do problemu badawczego/problemów badawczych:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Zapisz czynności, jakie będziesz wykonywać w celu weryfikacji hipotezy/hipotez:

Zrealizuj doświadczenie według własnego planu;

Udokumentuj doświadczenie (wykonaj pomiary, zanotuj obserwacje):
6|Strona

Dokonaj analizy wyników:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
2. Wnioskowanie (z doświadczenia i metody jego wykonania)

Czy na podstawie analizy wyników możesz wyprowadzić wniosek?
[ ] TAK

[ ] NIE
Jeśli uważasz za możliwe wnioskowanie to sformułuj wniosek/ wnioski z tego doświadczenia:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
3. Ewaluacja pracy
Jakie udoskonalenia w procedurze tego doświadczenia wprowadziłabyś/wprowadziłbyś, aby wyniki były
wiarygodniejsze, a wnioskowanie sprawniejsze?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..
4. Odniesienie eksperymentu laboratoryjnego do życia codziennego
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
7|Strona
5. Kryteria oceny na zajęciach
wykonanie zadania
własna
ocena
ocena
zespołu
ocena
nauczyciela
praca w zespole
własna
ocena
ocena
zespołu
ocena
nauczyciela
prezentacja wyników
własna
ocena
ocena
zespołu
ocena
nauczyciela
Skala ocen: od 1 do 5, gdzie 1 to najsłabsza ocena, a 5 najwyższa
8|Strona