Raport nadzoru technologii i instalacji w zakresie energetyki

WIELKOPOLSKA AGENCJA ZARZĄDZANIA ENERGIĄ SP. Z O.O.
Raport nadzoru technologii i instalacji
w zakresie energetyki odnawialnej dla
województwa wielkopolskiego
Stefan Pawlak
Poznań, czerwiec 2011
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
(w ramach Programu Inteligentna Energia - Europa)
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie .................................................................................................................................... 3
2. Informacja nt. bieżącego stanu podaży technologii i urządzeo OZE ................................................... 4
2.1. Technologie OZE w energetyce zawodowej ................................................................................. 4
2.2. Sektor urządzeo i technologii OZE w regionie .............................................................................. 5
2.2.1. Piece do spalania biomasy..................................................................................................... 5
2.2.2. Biogazownie rolnicze ............................................................................................................. 6
2.2.3. Siłownie wiatrowe ................................................................................................................. 7
2.2.4. Pompy ciepła ......................................................................................................................... 8
2.2.5. Kolektory słoneczne .............................................................................................................. 9
2.2.6. Panele fotowoltaiczne ........................................................................................................... 9
2.2.7. Elektrownie wodne.............................................................................................................. 10
3. Jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe realizujące działania z zakresu technologii
i instalacji odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej w regionie ............................... 11
3.1. Uczelnie wyższe .......................................................................................................................... 11
3.1.1. Politechnika Poznaoska ....................................................................................................... 11
3.1.2. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ................................................................................ 12
3.1.3. Paostwowe Wyższe Szkoły Zawodowe (PWSZ) ................................................................... 12
3.2. Instytuty badawcze..................................................................................................................... 14
2.2.1. Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych ........................................................................... 14
3.2.2. Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Oddział w Poznaniu ............................................... 14
4. Inne jednostki .................................................................................................................................... 15
4.1. Klaster Odnawialnych Źródeł Energii.......................................................................................... 15
4.2. Zespół ds. Promocji Odnawialnych Źródeł Energii w Wielkopolsce ........................................... 15
4.3. Pracownia Energii Odnawialnej w Zespole Szkół Górniczo-Energetycznych im. Stanisława
Staszica w Koninie ............................................................................................................................. 15
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 2
1. Wprowadzenie
Celem opracowania było rozpoznanie oferty technologii i urządzeń z obszaru odnawialnych
źródeł energii, dostępnych na terenie województwa wielkopolskiego. Analiza dotyczyła m.in.
przedsiębiorstw posiadających w swej ofercie technologie i urządzenia związane z OZE oraz
jednostek naukowo-badawczych realizujących prace z tego zakresu.
Raport będzie podlegał okresowej aktualizacji wraz z postępującymi na rynku zmianami oraz
zwiększaniem oferty dotyczącej nowoopracowanych i wdrażanych technologii przez
regionalne jednostki badawczo-rozwojowe, firmy produkcyjne lub firmy handlowe.
Z uwagi na różną skalę produkcji, jak również oferowanie przez firmy handlowe asortymentu
wytwarzanego poza granicami regionu, należy rozróżnić dostawców urządzeń
i technologii pod kątem pochodzenia oferowanych towarów. Identyfikacja firm
wytwarzających systemy i urządzenia oraz opracowujących technologie na terenie
Wielkopolski nie ma w stosunku do innych jednostek cech działań dyskryminujących
i służyć ma przede wszystkim oszacowaniu potencjału produkcyjnego województwa
w obszarze OZE.
Na obecnym etapie zauważana się konieczność stworzenia bazy przedsiębiorstw lokalnych,
udostępnionej np. na ogólnodostępnej tematycznej stronie internetowej. Powinno to jednak
być poprzedzone wcześniejszą aprobatą ze strony zainteresowanych jednostek i zarazem
niezależnie przeprowadzoną weryfikacją związaną z potwierdzeniem deklarowanych
parametrów i potwierdzeniem użyteczności oferowanych produktów.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 3
2. Informacja nt. bieżącego stanu podaży technologii i urządzeń OZE
Podmioty działające na terenie województwa wielkopolskiego w obszarze Odnawialnych
Źródeł Energii funkcjonują jako:
jednostki branży energetycznej (energetyka zawodowa, ciepłownie zawodowe),
jednostki produkcyjno-handlowe, wytwarzające instalacje lub urządzenia
firmy handlowe,
jednostki badawczo-rozwojowe.
Na terenie Wielkopolski można m.in. zidentyfikować: producenta zespołów prądotwórczych
zasilanych biopaliwami, producentów kotłów przystosowanych do spalania biomasy (w tym
kotłów zgazowujących biomasę), producentów urządzeń sterujących, wykorzystywanych
m.in. w pracy urządzeń grzewczych zasilanych paliwami odnawialnymi, a w grupie
producentów materiałów i instalacji służących poprawie efektywności energetycznej:
wykonawców systemów zarządzania energią oraz wytwórców materiałów budowlanych,
głównie wykorzystywanych w termomodernizacji budynków.
2.1. Technologie OZE w energetyce zawodowej
W przedsiębiorstwie Dalkia Poznań Zespół Elektrociepłowni (Dalkia Poznań ZEC) Elektrociepłownia Karolin realizowana jest inwestycja służącą zwiększeniu udziału energii ze
źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie produkcji energii elektrycznej i ciepła systemowego
wytwarzanego na terenie aglomeracji poznańskiej. Inwestycja polega na konwersji kotła
węglowego OP140. Po przebudowie będzie to kocioł fluidalny BFB ze złożem stacjonarnym
(BFB = Bubbling Fluidized Bed) opalany biomasą. Spalanie będzie miało miejsce w złożu
składającym się z piasku, paliwa i popiołu. Obecnie biomasa stanowi wagowo ok. 6,5%
paliwa spalanego na terenie ZEC Poznań. Współspalanie biomasy z węglem
w przedsiębiorstwie jest realizowane od końca 2006 r. Głównie ze względów
technologicznych od 2008 r. w Dalkia Poznań ZEC spalane są pelety: ze słomy zbożowej,
siana i wierzby energetycznej.
Współspalanie biomasy realizowane jest również na terenie Zespołu Elektrowni PAK
w Koninie. Kocioł opalany biomasą, który zastąpi kocioł opalany węglem brunatnym,
wyposażany jest w cyrkulacyjne palenisko fluidalne (CFB - złoże w kotłach fluidalnych
składa się z masy obojętnych, drobnych cząsteczek zawieszonych w strumieniu gazu,
w przypadku spalania biomasy dodawane cząsteczki piasku są przede wszystkim używane do
formowania złoża). Inwestycja jest obecnie finalizowana (stan na m-c czerwiec 2011). Nowy
kocioł częściowo wykorzystuje istniejące elementy infrastruktury. Docelowa moc kotła to
154 MW, a zdolność produkcji pary to 215 t/h.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 4
Zakłady H. Cegielski – produkcja zespołów prądotwórczych zasilanych biopaliwami
Zakłady H. Cegielski SA (HCP SA) w swojej ofercie handlowej posiadają m.in. elektrownie
zasilane biopaliwami. Zespoły prądotwórcze wykonywane są na bazie dwusuwowych
silników wysokoprężnych. Są one przystosowane do spalania paliw ropopochodnych,
biopaliw (surowy nieoczyszczony olej: palmowy, rzepakowy, słonecznikowy, tłuszcze
zwierzęce, itp.) i gazu (wersja dual-fuel). Elektrownie zachowują wysoką, bo 95%
dyspozycyjność roczną. Sprawność elektryczna oferowanych elektrowni wynosi od 45 do
50%, a cieplna od 30 do 38%. Dzięki odpowiedniej regulacji silnika oraz zastosowaniu
katalizatora i elektrofiltra, zasilane biopaliwami zespoły prądotwórcze produkcji H. Cegielski
zapewniają niskie poziomy emisji szkodliwych gazów i cząstek stałych w spalinach.
W ostatnich latach H. Cegielski S.A. był dostawcą kogeneracyjnej elektrowni w Brake
(Niemcy) o mocy elektrycznej 4,2 MW, oddanej do eksploatacji w roku 2010. Instalacja
z silnikiem dwusuwowym spala biopaliwo jakim jest nieoczyszczony olej palmowy.
Nowy kontrakt dotyczy budowy dwóch instalacji pod Londynem, o mocy 14 MW każda,
których silniki będą zasilane olejem rzepakowym. Ich uruchomienie przewidziano na
rok 2012.
(źródło: materiały H. Cegielski).
2.2. Sektor urządzeń i technologii OZE w regionie
2.2.1. Piece do spalania biomasy
W Wielkopolsce istnieje duża koncentracja firm produkujących piece i kotły, które mogą być
zasilane biomasą. Tzw. kotły uniwersalne, które mogą być zasilane węglem i np. drewnem,
dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań konstrukcji paleniska charakteryzują się
korzystniejszymi od starszych rozwiązań wskaźnikami, jeśli chodzi o współczynnik konwersji
energii pierwotnej. Na popularności zyskują również piece z palnikami retortowymi,
pozwalające na automatyzację procesu spalania paliw stałych.
Produkowane kotły na biomasę mogą być zasilane słomą, sianem, zrębkami, trocinami,
wiórami, peletami, ziarnem. W przypadku rozwiązań kotłów zgazowujących drewno
wykorzystuje się zjawisko pirolizy (firma IRLEH Sp.k. z Wolsztyna). Spalanie wytwarzanego
gazu drzewnego istotnie podnosi sprawność cieplą takich kotłów.
W Wielkopolsce w rejonie Pleszewa istnieje duża koncentracja firm produkujących piece c.o.
Koncentracja firm i ich specjalizacja w produkcji kotłów zaowocowała stworzeniem produktu
regionalnego o nazwie „Kocioł Pleszewski”. Wielu producentów tych urządzeń jest
zrzeszonych w Klastrze Kotlarskim, który powstał przy współpracy Samorządu Powiatu
Pleszewskiego oraz Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości. Działalność
w klastrze pozwala na realizację wspólnych szkoleń, organizację wspólnych wystaw i działań
marketingowych oraz współpracę z ekspertami uczelni wyższych.
Więcej informacji na: http://klasterkotlarski.pl/
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 5
Przykładem dużej inwestycji z zakresu spalania biomasy jest zmodernizowana w roku 2010
kotłownia Szpitala Specjalistycznego w Pile, wykorzystująca jako paliwo podstawowe
biomasę, sprzężoną z baterią płaskich kolektorów słonecznych. Była to jedna z większych
inwestycji tego typu realizowanych w ostatnich latach na terenie woj. wielkopolskiego. Trzy
nowoczesne kotły na biomasę o mocy grzewczej ok. 7,8 MW i sprawności ok. 87% posiadają
możliwość ich zasilenia w razie potrzeby również płynnym paliwem konwencjonalnym.
Instalację wyposażono w magazyn zrębków o kubaturze prawie 9 tys. m3, umożliwiający
zmagazynowanie dwutygodniowego zapasu paliwa. Realizacja inwestycji była możliwa
dzięki pomocy finansowej udzielonej przez wiele instytucji, jak NFOŚiGW, fundacja
EkoFundusz czy WFOŚiGW w Poznaniu.
Inny przykład stanowi Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Trzciance, posiadające
ciepłownię o mocy 10 MW opalaną biomasą. Biomasa pochodzi z nieodległej plantacji
wierzby energetycznej.
2.2.1.1. Sterowanie urządzeniami grzewczymi
Jednym z warunków osiągnięcia wysokiej sprawności urządzeń grzewczych jest prowadzenie
procesu spalania pod stałą kontrolą. Szczególnie w przypadku stosowania paliw stałych,
cechujących się dużą bezwładnością w procesie spalania ważna jest kontrola procesu podaży
paliwa oraz utrzymania intensywności spalania na odpowiednim poziomie.
Przedstawicielem firm produkcyjnych z terenu Wielkopolski, mającym w swej ofercie
urządzenia sterujące, jak regulatory temperatury do urządzeń grzewczych jest firma LARS
z Poznania. Przykładem innego producenta mikroprocesorowych regulatorów temperatury do
kotłów c.o. jest firma Foster z Zielonej Łąki k/Pleszewa, zrzeszona w ww. Klastrze
Kotlarskim.
2.2.1.2. Technologie przygotowania paliw z biomasy
Technologią brykietowania agrobiomasy dysponuje firma ASKET z Poznania, która na
terenie posiadanego gospodarstwa agro-energetycznego posiada pilotażową linię do produkcji
brykietów ze słomy i siana. Do produkcji brykietów wykorzystuje się m.in. słomę zbożową,
rzepakową i siano Wartość energetyczna produkowanych brykietów wynosi od 16,5 do
17,5 MJ/kg, wilgotność od 10% do 15%, średnica ok. 70 mm, długość 80 mm. Słoma użyta
do produkcji brykietu musi być wyrezonowana. Brykiety nie palą się płomieniem, tylko się
żarzą, podtrzymując wytwarzanie ciepła. Do spalania brykietu nie potrzeba specjalnych
pieców.
2.2.2. Biogazownie rolnicze
Przykładem pierwszej i na razie jedynej biogazowni rolniczej w Wielkopolsce jest
biogazownia w Skrzatuszu. Instalacja zaprojektowana została przez wielkopolską spółkę
Biogaz Zeneris. Technologia została opracowana przez laboratorium należące do tej
poznańskiej spółki technologicznej.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 6
Biogazownia jest technicznie przystosowana do przetwarzania kilku rodzajów surowców
energetycznych (substratów) jak np.: produktów ubocznych uzyskanych w produkcji
spożywczej, kiszonki kukurydzy, wywaru gorzelnianego i odpadów poubojowych. Instalacja
umożliwia także przetwarzanie zboża i innych substratów pochodzenia rolniczego. Wszystkie
kosubstraty po wcześniejszym przygotowaniu podawane są pulsacyjnie do zamkniętego
zbiornika mieszalnikowego. Biogazownia wyposażona jest w dwa reaktory o łącznej
pojemności 3795 m3. Biogaz powstający w komorach przed jego spaleniem w zespole
kogeneracyjnym produkującym energię elektryczną i cieplną jest oczyszczany z siarkowodoru
oraz nadmiaru wilgoci.
2.2.3. Siłownie wiatrowe
Na terenie Wielkopolski funkcjonują 62 instalacje elektrowni wiatrowych o łącznej mocy
220 MW /dane URE, stan na koniec marca 2011/. Największą z nich jest farma Margonin,
o mocy przyłączeniowej 120 MW.
Tabela 1. Wykaz instalacji siłowni wiatrowych wg powiatów w województwie wielkopolskim (wg URE
stan na dzień 31.03.2011)
Ilość instalacji
Moc [MW]
Powiat chodzieski
3
121,65
Powiat gnieźnieński
4
6,30
Powiat gostyński
2
12,50
Powiat kaliski
3
2,35
Powiat kolski
Powiat koniński
13
13
13,15
11,1
Powiat kościański
Powiat leszczyński
1
4
5,0
10,52
Powiat nowotomyski
Powiat ostrowski
Powiat rawicki
1
5
1
0,6
7,3
5
Powiat średzki
3
11,2
Powiat turecki
3
1,245
Powiat wągrowiecki
1
0,6
Powiat wolsztyński
1
0,09
Powiat wrzesiński
3
11,2
Powiat złotowski
1
0,25
62
220,055
Powiat
Razem
Wg danych publikowanych m.in. przez Urząd Regulacji Energetyki, czy Instytut Energetyki
Odnawialnej, zgłoszenia mocy wytwórczych dla siłowni wiatrowych na terenie województwa
wielkopolskiego znacząco przekraczają możliwości ich przyłączenia do sieci
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 7
elektroenergetycznej. Możliwości te będą rosły wraz z inwestycjami w infrastrukturę
przesyłową.
W najbliższych latach planowana jest budowa kolejnych farm wiatrowych: Kleczew – o mocy
175 MW, Mieleszyn – o mocy 120 MW, Duszniki – o mocy 120 MW, Gołańcz – o mocy
78 MW, Krobia i Lipno – o mocy 78 MW, Kuślin – o mocy powyżej 70 MW, Dąbie – o mocy
48 MW, Dobrzyca – o mocy 48 MW, Pogorzela – o mocy 48 MW, Kołaczkowo – o mocy
48 MW, Gizałki – o mocy 36 MW, Koło i Grzegorzew – o mocy 14 MW (WBPP, 2010).
Obok siłowni nabywanych przez inwestorów bezpośrednio u producentów, w ofercie firm
handlowych znajdują się również mikro-siłownie wiatrowe. Z uwagi na obowiązujący system
prawny, zmuszający posiadaczy mikroelektrowni wiatrowych do poddania się procedurze
zbliżonej do procedur jakie przechodzą duże siłownie wiatrowe, takie zespoły prądotwórcze
można spotkać głównie jako wyposażenie autonomicznych hybrydowych systemów
oświetlenia.
2.2.4. Pompy ciepła
Sprzedaż pomp ciepła w Wielkopolsce realizowana jest przez wiele pomiotów handlowych,
przy czym możliwy jest zakup urządzeń fabrycznych bądź tzw. „składaków”, montowanych
na zamówienie klienta. W takim wypadku dobór podzespołów związany jest z wyborem
właściwej sprężarki, wymienników ciepła oraz układów sterowania. W ofercie dostępne są
gruntowe lub powietrzne pompy ciepła.
Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu, w roku 2007
w województwie wielkopolskim funkcjonowały 24 pompy ciepła (WBPP, 2010). Zgodnie
z Ustawą Prawo geologiczne, administracja geologiczna jest zobligowana do gromadzenia
danych nt. wykorzystywania ciepła Ziemi (m.in. geotermia płytka realizowana za pomocą
pomp ciepła), co pozwolić ma m.in. na zidentyfikowanie funkcjonujących na terenie
województwa instalacji pomp ciepła, w których tzw. dolne źródło ciepła stanowi pionowy
wymiennik gruntowy. W przypadku gruntowych pomp ciepła, usługi wykonania odwiertów
celem wykonania tzw. dolnego źródła ciepła w skali kraju realizuje kilka firm, przy czym
nadzór techniczny i wykonanie odwiertów można zlecić jako usługę kompleksową firmie,
w której pompa ciepła została zakupiona.
Wg danych zawartych w prezentacji „Rynek pomp ciepła w Polsce” wygłoszonej na
Seminarium poświęconym branży instalacyjno-grzewczej na Międzynarodowych Targach
Instalacyjnych INSTALACJE 2010 w Poznaniu, w Polsce w roku 2009 zainstalowano ponad
7000 sztuk pomp ciepła różnych mocy we wszystkich rodzajach systemów. Zakładając
proporcjonalny rozkład sprzedaży w stosunku do powierzchni regionów i liczby ich
mieszkańców sprzedaż tego typu urządzeń w województwie wielkopolskim musiałaby
wynosić ponad 600 sztuk rocznie. Brak jest niezależnych statystyk potwierdzających te
szacunki.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 8
2.2.5. Kolektory słoneczne
Polska jest obecnie liczącym się producentem na europejskim rynku kolektorów słonecznych,
przy czym polskie zakłady produkcyjne zlokalizowane są w południowej części kraju.
W regionie funkcjonuje wiele firm handlowych, mających w swej ofercie systemy solarne.
Ceny najprostszych systemów dla 4-osobowej rodziny rozpoczynają się od kilku do
kilkunastu tysięcy złotych. Przykładowy układ solarny do podgrzewania ciepłej wody
użytkowej składa się z kolektorów słonecznych, podgrzewacza zintegrowanego z zespołem
sterowniczo-pompowym oraz naczynia przeponowego do układu solarnego. Całość połączona
za pomocą niezbędnych połączeń oraz wyposażona w urządzenia uzupełniające, jak np. zawór
bezpieczeństwa, armatura przyłączeniowa.
Wg raportu z badań „Rynek kolektorów słonecznych w Polsce - podsumowanie 2009 r.”
opracowanego przez Instytut Energetyki Odnawialnej, sprzedaż kolektorów słonecznych
w Wielkopolsce w roku 2008 zawierała się w przedziale 5-10 tys. m2, a udział województwa
w krajowym rynku kolektorów słonecznych wynosił 7%.
Uruchomiony w 2010 r. przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Warszawie mechanizm dopłat do kredytów bankowych na zakup i montaż kolektorów
słonecznych, skutkujący możliwością uzyskania dotacji na spłatę kredytu w wysokości 45%
jego wartości wg różnych źródeł cieszy się dużym zainteresowaniem, co może wpłynąć na
istotne zwiększenie liczby tego typu instalacji na terenie województwa.
Instalacje solarne znajdują się również w ofercie firm specjalistycznych, oferujących
kompleksowe systemy grzewcze wsparte instalacją solarną jak również przez pozostałe firmy
handlowe, w tym tzw. markety budowane, oferujące kompletne układy solarne.
2.2.6. Panele fotowoltaiczne
Panele fotowoltaiczne będące w ofercie wielkopolskich firm handlowych produkowane są
poza granicami kraju. Panele fotowoltaiczne można spotkać jako wyposażenie oraz
w hybrydowych systemów oświetlenia ulic, w konfiguracji z mikrogeneratorami wiatrowymi.
W ramach jednego z działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
możliwe było otrzymanie przez samorządy lokalne dofinansowania na budowę ulicznego
oświetlenia solarnego. Przykłady takich inwestycji to m.in. gminy Jarocin i Pakosław.
Można stwierdzić znaczący wzrost liczby autonomicznych instalacji fotowoltaicznych
głównie na modernizowanych odcinkach dróg krajowych i wojewódzkich. Instalacje takie
najczęściej służą do zasilania znaków nakazu (wg Kodeksu Drogowego oznaczonych jako
znaki C-9 i C-10). Również spółka Polskie Linie Kolejowe rozpoczęła na terenie
Wielkopolski instalowanie hybrydowych układów oświetlenia przejazdów kolejowych,
wyposażonych w mikroturbinę wiatrową, panel fotowoltaiczny oraz układ baterii
i sterowania.
Obecna cena rynkowa 1 W mocy z paneli fotowoltaicznych kształtuje się na poziomie
16-25 zł/Wp.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 9
2.2.7. Elektrownie wodne
Z zestawień dotyczących końca 2009 r. wynika, że w Wielkopolsce istniało 36 małych
elektrowni wodnych z czego pięć z nich było w fazie procesu inwestycyjnego (WBPP, 2010).
Większość elektrowni wodnych zlokalizowanych jest w północnej części województwa.
Sumaryczna moc elektryczna siłowni wodnych zainstalowanych na terenie Wielkopolski
wynosi około 11 MW, produkując średniorocznie ok. 30,6 GWh energii elektrycznej. Wiele
z tych działających instalacji ma kilkadziesiąt lat.
Na terenie województwa brak jest lokalnej oferty wytwórców zespołów prądotwórczych do
siłowni wodnych.
Tabela 2. Wykaz instalacji elektrowni wodnych wg powiatów w województwie wielkopolskim
(wg URE, stan na dzień 31.03.2011)
Ilość instalacji
Moc [MW]
Powiat czarnkowsko-trzcianecki
2
0,111
Powiat gnieźnieński
1
0,025
Powiat kaliski
1
0,08
Powiat Kalisz
1
0,06
Powiat nowotomyski
Powiat obornicki
Powiat pilski
1
2
8
0,02
0,137
3,521
Powiat pleszewski
1
0,3
Powiat poznański
1
0,045
Powiat szamotulski
1
0,015
Powiat złotowski
9
6,508
28
10,8
Powiat
Razem
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 10
3. Jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe realizujące działania
z zakresu technologii i instalacji odnawialnych źródeł energii
i efektywności energetycznej w regionie
3.1. Uczelnie wyższe
3.1.1. Politechnika Poznańska
Politechnika Poznańska posiada 10 Wydziałów, na które składają się rożne jednostki
organizacyjne. Poniżej przedstawiono te jednostki, które realizują prace badawcze lub
badawczo-wdrożeniowe z zakresu energetyki, odnawialnych źródeł energii oraz efektywności
energetycznej.
3.1.1.1. Wydział Elektryczny
Zakres realizowanych prac badawczych dotyczy m.in. technologii wytwarzania energii
elektrycznej, optymalizowania warunków jej przesyłu i rozdziału, problemów dotyczących
aparatury rozdzielczej, inżynierii materiałowej i układów wysokiego napięcia (Instytut
Elektroenergetyki). Ważne osiągnięcia Instytutu Elektroenergetyki to m.in.:
wdrożenie do produkcji cyfrowego systemu zabezpieczeń i pomiarów CZIP
wykorzystującego w działaniu oryginalne kryteria ziemnozwarciowe,
opracowania naukowe dotyczące: procedur odbudowy krajowego systemu
elektroenergetycznego, układów technologicznych elektrowni kombinowanych parowogazowych, diagnostyki łuku w próżni, generowania i badania plazmy oraz diagnostyki
układów izolacyjnych i optymalizacji w nich rozkładu pola elektrycznego.
Na Wydziale Elektrycznym realizowane są studia podyplomowe m.in. z zakresu
nowoczesnych technik w projektowaniu, budowie i eksploatacji sieci dystrybucyjnych oraz
instalacji elektrycznych, odnawialnych źródeł energii i ich współpracy z systemem elektroenergetycznym, jak również zrównoważonego rozwoju energetycznego w planach
samorządów terytorialnych.
3.1.1.2. Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Poznańskiej
(WBiIŚ)
Instytut Inżynierii Środowiska jest jednym z trzech instytutów WBiIŚ Politechniki
Poznańskiej. Poza pracą naukowo-badawczą, prowadzoną w ramach zadań statutowych,
badań własnych i grantów naukowych, Instytut wykonuje m.in. usługi w zakresie badań
i atestacji elementów wyposażenia instalacyjnego budynków, czy audytingu energetycznego
obiektów i systemów.
Na wydziale realizowane są również studia podyplomowe m.in. z zakresu budownictwa
energooszczędnego i pasywnego oraz oceny energetycznej budynków.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 11
Centrum Budownictwa Pasywnego
Politechnika Poznańska i Polski Instytut Budownictwa Pasywnego utworzyły w 2007 roku
Centrum Budownictwa Pasywnego, którego celem jest promowanie idei budownictwa
pasywnego oraz prowadzenie działalności naukowo-badawczej i dydaktycznej. Centrum
wchodzi w skład Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska i ściśle współpracuje
z Instytutem Inżynierii Środowiska PP. Do Instytutu należy Budynek Pasywny z którego
korzysta Centrum.
Więcej informacji na stronie: http://www.put.poznan.pl/.
3.1.2. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu posiada 8 Wydziałów (stan na rok 2011). Poniżej
przedstawiono wybrane jednostki organizacyjne, bezpośrednio zaangażowane w zagadnienia
z zakresu energetyki, odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej.
Wydział Rolnictwa i Bioinżynierii, Instytut Inżynierii Rolniczej
Przy Zakładzie Inżynierii Systemów Energetycznych funkcjonuje Laboratorium Ekotechnologii. Zakres badań prowadzonych przez Laboratorium obejmuje m.in. zagadnienia
związane z technologiami zagospodarowywania i przetwarzania nawozów naturalnych,
odpadów rolno-przemysłowych oraz odpadów komunalnych. Opracowywane technologie
badane są m.in. pod kątem możliwości redukcji kosztów.
Centrum Odnawialnych Źródeł Energii
Jest jednym z pięciu uczelnianych Centrów Doskonałości działających na rzecz gospodarki.
Głównym zadaniem centrów jest działalność związana z prowadzeniem badań podstawowych
i stosowanych. Ponadto jest to realizacja projektów i programów badawczych oraz
prowadzenie działalności edukacyjnej, usługowej i szkoleniowej. Centrum Odnawialnych
Źródeł Energii działa przy Wydziale Melioracji i Inżynierii Środowiska. COZE posiada
pracownię OZE, w tym pompę ciepła z zaawansowanym systemem sterowania oraz układ
kolektorów słonecznych.
Więcej informacji na stronie: http://puls.edu.pl/
3.1.3. Państwowe Wyższe Szkoły Zawodowe (PWSZ)
Projekt Klastra Laboratoriów Odnawialnych Źródeł Energii
W Wielkopolsce funkcjonuje 5 Państwowych Wyższych Szkół Zawodowych: PWSZ
w Gnieźnie, PWSZ w Kaliszu, PWSZ w Koninie, PWSZ w Lesznie oraz PWSZ w Pile.
W ramach planowanego przez wielkopolskie PWSZ-ty projektu Klastra Laboratoriów
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 12
Odnawialnych Źródeł Energii przewiduje się uruchomienie nowych specjalności w ramach
istniejących kierunków studiów.
Planowany w ramach projektu zakres wyposażenia obiektów dydaktycznych PWSZ
w urządzenia OZE ma obejmować m.in. mikroelektrownię wiatrową, mikroelektrownię
słoneczną /fotowoltaiczna/, kolektor słoneczny /termalny/, kocioł opalany biomasą, pompę
ciepła z gruntowym wymiennikiem ciepła, rejestratory parametrów klimatu wewnętrznego
/temperatura i wilgotność/ oraz zestawy do oceny parametrów cieplnych przegród
budowlanych. Składowymi Klastra będą: laboratoria OZE dla kierunków Elektrotechnika
i Ochrona Środowiska, laboratoria Mikroprocesorowych Systemów Sterowania
rozproszonymi źródłami energii z OZE dla kierunków Elektrotechnika i Informatyka oaz
laboratoria Budownictwa Energooszczędnego dla kierunków Budownictwo, Inżynieria
Środowiska i Ochrona Środowiska.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 13
3.2. Instytuty badawcze
2.2.1. Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych
Instytut PIMR realizuje prace m.in. z zakresu projektowania i badania maszyn i urządzeń
rolniczych przy zastosowaniu nowoczesnych technik komputerowych, modelowania i badania
struktury maszyn w aspekcie kinematyki, naprężeń i odkształceń, inżynierii materiałowej,
diagnostyki i doboru materiałów ze szczególnym uwzględnieniem polimerów i powłok
ochronnych, czy też opracowywania i wykonawstwa urządzeń do monitorowania,
nadzorowania i sterowania pracą urządzeń mechanicznych.
Spośród Zespołów badawczych PIMR można wyróżnić Zespół Badań i Rozwoju Urządzeń do
Pozyskiwania Energii Odnawialnej Prac Gospodarskich i Magazynowych. Istotne miejsce
w realizowanej tematyce zajmują technologie dla pozyskiwania energii ze źródeł
odnawialnych, ze szczególnym uwzględnieniem biomasy. Zespół opracował oryginalne
technologie i urządzenia do produkcji paliwa silnikowego z olejów roślinnych oraz do
zagęszczania biomasy przeznaczonej na cele energetyczne. Prace wykonywane przez Zespół
są silnie powiązane z praktyką przemysłową. Wyraża się to wspólnymi przedsięwzięciami
produkcyjnymi, dotyczącymi opracowań i wdrażania nowych produktów. Dzięki
nowoczesności rozwiązań konstrukcyjno-technologicznych projektowane przez Zespół
maszyny i urządzenia rolnicze, produkowane przez małe i średnie przedsiębiorstwa stają się
bardziej konkurencyjne na rynkach światowych, spełniając wszelkie kryteria funkcjonalności,
niezawodności i bezpieczeństwa.
Więcej informacji na stronie: http://www.pimr.poznan.pl/
3.2.2. Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Oddział w Poznaniu
Zakład Odnawialnych Źródeł Energii (ZOŹB)
Jeden z trzech zakładów naukowych w poznańskim oddziale ITP prowadzi badania
naukowe i prace rozwojowe oraz działalność wdrożeniową, upowszechnieniową,
doradczą, edukacyjną, szkoleniową, promocyjną, wynalazczą i monitoringową w zakresie
agroenergetyki, z uwzględnieniem bioenergetyki i innych odnawialnych źródeł energii.
Kierunki badań ZOŹB:
opracowywanie naukowych podstaw rozwoju zastosowań odnawialnych źródeł
energii do realizacji przyjętych celów strategicznych;
tworzenie
podstaw
projektowania
systemów
agroenergetycznych,
z uwzględnieniem bioenergetyki i innych odnawialnych źródeł energii;
tworzenie technicznych podstaw budowy, modernizacji i eksploatacji rolniczych
i wiejskich systemów produkcyjnych wykorzystujących energię słońca, wiatru,
wody i biologiczną konwersję biomasy.
Więcej informacji na stronie: http://www.itep.poznan.pl/
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 14
4. Inne jednostki
4.1. Klaster Odnawialnych Źródeł Energii
W 2009 r. Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji rozpoczęła
realizację projektu pn. "Wspieranie i rozwój klastrów w województwie wielkopolskim".
Projekt współfinansowany był przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego. W ramach
projektu odbył się szereg szkoleń, stanowiących okazję do wymiany poglądów i doświadczeń
na temat aktualnie prowadzonej współpracy pomiędzy tzw. biznesem i jednostkami
badawczo-naukowymi w Wielkopolsce. Partnerami klastra są m.in. wyższe uczelnie
(Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Politechnika Poznańska, Uniwersytet Przyrodniczy
w Poznaniu, Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości, Wyższa Szkoła Logistyki
w Poznaniu), Instytut Logistyki i Magazynowania, Instytut Włókien Naturalnych, Poznański
Park Naukowo-Technologiczny, Instytut Obróbki Plastycznej, Urząd Marszałkowski
Województwa Wielkopolskiego, Urząd Miasta Poznania, Wielkopolska Agencja Zarządzania
Energią Sp. z o.o. czy urzędy powiatowe województwa wielkopolskiego.
4.2. Zespół ds. Promocji Odnawialnych Źródeł Energii w Wielkopolsce
Przy Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Wielkopolskiego od maja 2007r. działa Zespół ds. Promocji Odnawialnych Źródeł Energii
w Wielkopolsce. Jest on złożony jest on z przedstawicieli środowiska samorządowego,
uczelni wyższych, organizacji pozarządowych oraz biznesu i stanowi merytoryczne wsparcie
dla Samorządu Województwa w działaniach na rzecz rozwoju OŹE w regionie, Zespołowi
przewodniczy Dyrektor DRiRW Urzędu Marszałkowskiego.
4.3. Pracownia Energii Odnawialnej w Zespole Szkół GórniczoEnergetycznych im. Stanisława Staszica w Koninie
Pracownia Energii Odnawialnej działa od roku 2003 stanowi element realizacji projektu
„szkoły słonecznej” przy ZSG-E. W skład pracowni wchodzą: platforma z baterią kolektorów
słonecznych i ogniw fotowoltaicznych, pompa ciepła, mini stacja meteorologiczna, i siłownia
wiatrowa. Pracownia służy kształceniu kadry technicznej, specjalizującej się w zakresie
wykorzystania energii odnawialnych.
Raport nadzoru technologii i instalacji OZE
Strona 15