stresz_katowice2016 - Ogólnopolskie Stowarzyszenie

Sprawozdanie z VI ogólnopolskiej konferencji naukowo – szkoleniowej ,,transplantologia XXI
wieku – wiedza i kompetencje pielęgniarek operacyjnych”
Konferencja odbyła się w Katowicach w dniu 18 października w Sląskiej Izbie lekarskiej przy ul
Grażyńskiego 49 a. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Instrumentariuszek miało zaszczyt objąć
patronatem honorowym to wydarzenie.
Konferencja rozpoczęła się 9 godzinie9:00 wystąpieniem mgr Danuty Siemiątkowskiej, która
przedstawiła krótką historię przeszczepiania narządów, które odbywały się na Śląsku.
Moderatorami pierwszej sesji były mgr Danuta Siemiątkowska i mgr Bożena Eksner.
Jako pierwszy wystąpił prof. dr hab. n. med. Lech Cierpka - Konsultant Krajowy w dziedzinie
transplantologii klinicznej wykładem ,,10 lat przeszczepóww wątroby – aspekty medyczne”.
Przeszczepy wątroby rozpoczął Thomas Starzl przeszczepiając narząd dziecku. Od 1983 roku,
kiedy to ogłoszono wyniki badań, które określiły przeżywalność pacjentów po przeszczepie
wątroby na pozioie 60% - przeszczep wątroby został uznany jako standardowa procedura w
schyłkowej niewydolności wątroby. W Polsce istnieje kilka ośrodków wykonujących tę procedurę:
CSK, SKDJ, CZD w Warszawie, Szczecin, Wrocław, Katowice.,
Przeszczepy wątroby należą do ortotopowych, toznaczy że narząd jes umieszczany w tym samym
miejscu, co narząd usunięty. Istnieją dwie główne techniki operacji przeszcxepu:
• wątroba przeszczepiana z częścią żyły głównej dolnej
• wątroba bez wycięcia żyy głównej dolnej
W następnej częśći prezentacji przedstawione zostały wskazania do tej operacji: są to głównie
przewlekłe choroby wątroby prowadzące do marskości, np. WZW typ B i C, alkoholowa choroba
wątroby, rak wątrobowo – komórkowy przy jednym guzie o średnicy miejszej od 5 cm lub 3 guzach
o średnicy nie przekraczającej 3 cm. Przeciwwskazaniami są przede wszystkim rak wywodząc się z
dróg żółciowych i guzy przerzutowe.
Istotnym czynnikiem jest
współpraca z ośrodkami kwalifikacyjnymi biorców i
przygotowującymiich do operacji.
Prelegent przedstawił pokrótce etapy operacji:
• faza wycięcia wątroby
• faza anhepatyczna (bez wątroby), która trwa 50 -90 minut
• faza zespoleń naczyniowych
• reperfuzja wątroby
• faza zespolenia dróg żółciowych
• zamknięcie powłok
w chwili obecnej przeżywalność biorcy po 5 latach wynosi 78%
Kolejnym wykładem było wystąpienie dr n. med. Sylwi Sekty – koordynatora regionalnego
Poltransplantu: ,,Rola koordynatora Poltransplantu – doświadczenia własne. Prezentacja ta
uświadomiła uczestnikom konferencji jak ogromnym przedsięwzięciem logistycznym jest
wykonanie przeszczepu. Rola koordynatora polega nie tylko na dopilnowaniu czy każdy biorca
wpisany na listę oczekujących na przeszczep ma aktualne wymagane badania i konsultacje. Jego
głównym zadaniem jest zgranie w czasie działań zespołów pobierających i przeszczepiających,
działań laboratorium, oddziałów transplantacyjnych, perfuzjonisty, zorganizowanie potrzebnej
ilości krwi i jej preparatów, pracowni histopatologicznej i pozostałych jednostek współpracujących
z zespołami operacyjnymi. Prelegentka szczególnie mocno podkreśliła szczegóły to jest wybór
środka transportu, (do400km – samochód) powyżej – taksówka powietrzna. Innym ważnym
zadaniem jest ścisłe ustalenie miejsca i czasu pobrania (w tym szczegóły dojazdu do miejsca, co jest
szczególnie istotne, jeżeli szpital, w którym jest dawca ma więcej niż jedną lokalizację.
Kompletowanie niezbędnej dokumentacji to kolejny obowiązek koordynatora, który zawsze musi
dbać o synchronizację w czasie działań zespołów, na przykład wiadomo, że zabieg przeszczepu
wątroby rozpoczyna się z chwilą zakwalifikowania wątroby do przeszczepu przez zespół
pobierający, natomiast faza anhepatyczna – wtedy gdy wątroba jest w szpitalu.
Praca koordynatora rozpoczyna się od momentu zgłoszenia dawcy do momentu zakończenia
zabiegu przeszczepiania narządu.
,,Pobraniawielonarządowe” - to temat wystąpienia mgr Bożeny Eksner. Prelegentka rozpoczęła
swoje wystąpienie od uwagi, że na 418 szpitali, gdzie mogą być pobierane narządy - procedury
takie odbywają się w 115.
Podczas pobierania wielonarządowego należy przestrzegać właściwej kolejności pobierania: twarz,
serce, płuca, wątroba, trzustka, jelita, nerki. Pobiera się również naczynia krwionośne, które
wykorzystuje się podczas przeszczepu. W pobraniu wielonarządowym biorą udział zespoły
specjalistyczne na przykład kardiochirurdzy pobierają narządy klp. Czas przechowywania
poszczególnych narządów zależy od rodzaju płynu użytego do przechowywania pobranych
narządów. Przechowywanie narządów może być prowadzone w hipotermii prostej (narząd w worku
z płynem zapakowany w trzech workach i misce) lub przy użyciu ciągłej perfuzji w hipotermii – tak
się dzieje w przypadku nerek. Istotną częścią wystąpienia było podkreślenie roli pielęgniarek
operacyjnych z ośrodków, gdzie pobierane są narządy, szczególnie ich zaangażowanie i wsparcie,
jakie niosą pielęgniarce instrumentującej, która pracuje w wielu blokach o różnych sposobach
organizacji pracy.
,,Przeszczep rodzinny wątroby u dziecka – rola i zadania pielęgniarki operacyjnej” - to temat
prezentacji wygłoszonej przez mgr Annę Nagadowską, która przedstawiła szczegóły programu
przeszczepów rodzinnych. Podkreśliła konieczność synchronizacji działań zespołu pobierającego
wątrobę i zespołu przygotowującego dziecko do przeszczepu oraz krótko wskazała etapy operacji
uwzględniając rolę pielęgniarek operacyjnych w doborze właściwego materiału szewnego i igły
używanej do zespoleń.
Dr n. med. Marcin Matuszewski -autor prezentacji ,,Transplantacja płuc od A do Z dla pielęgniarki
operacyjnej” - przedstawił szczegóły zespołu pobierającego płuca do przeszczepu. Szczególnie
mocno podkreślił konieczność współpracy z zespołem lekarzy i pielęgniarek na OIOM, a zwłaszcza
konieczność uzgodnienia płynoterapii oraz prowadzenie rehabilitacji oddechowej i dbanie o
regularne obracanie pacjenta na boki. Takie działania są szczególnie istotne dla jakości pobieranych
płuc. Konieczność wykonania bronchoskopii przed ostatecznym zakwalifikowaniem płuc do
przeszczepu to następny punkt poruszany w wystąpieniu. Prelegent podkreślił dużą rolę osób
opiekujących się dawcą.
Szczególnie interesujące było spotkanie z panią Teresą Bulą. Jest to pacjentka, która 11 lat temu
miała wykonany przeszczep wątroby. Pani Teresa podzieliła się swoimi przeżyciami związanymi z
oczekiwaniem na przeszczep, o swoich niepokojach i o głębokiej wdzięczności, jaką czuje dla
dawcy. Pani Teresa do dzisiaj pamięta swoje doznania, nie szczędziła miłych słów pod adresem
wszystkich osób, które opiekowały się nią zarówno w czasie oczekiwania na przeszczep, jak i
później – po przeszczepie. Podkreśliła ogromne zaangażowanie pielęgniarek i lekarzy nie tylko
podczas pobytu w szpitalu, ale i podczas swoich wizyt w przychodni. Sposób prowadzenia tego
mini wywiadu prowadzonego przez Przewodniczącą Zespołu ds pielęgniarstwa operacyjnego przy
OIPiP w Katowicach – mgr Danutę Siemiątkowską i odpowiedzi udzielane przez Panią Teresę u
niejednego wywołały łezkę wzruszenia.
Kolejną prezentację wygłosiła prezes Stowarzyszenia Instrumentariuszek - mgr Joanna Borzęcka.
W prezentacji tej przedstawiła działania stowarzyszenia, zwłaszcza współpracę z NRPiP w sprawie
kontynuowania działań zmierzających do wprowadzenia rozporządzenia ministra zdrowia w
sprawie ustalenia standardów pielęgniarskiej praktyki klinicznej w dziedzinie pielęgniarstwa
operacyjnego. Stosowny projekt został złożony do ministerstwa zdrowia. Prelegentka w dalszej
części wystąpienia podkreśliła odpowiedzialność prawną pielęgniarek operacyjnych, a zwłaszcza
konieczność zachowania standardu dwóch pielęgniarek operacyjnych: instrumentującej i
pomagającej podczas jednego zabiegu przeprowadzanego w warunkach sali operacyjnej.
Konieczność taka wynika między innymi z Ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, która
nakłada obowiązek wykonywania pracy w zgodzie z aktualną wiedzą medyczną ale i z ustawy o
wyrobach medycznych nakładającej obowiązek właściwego postępowania z wyrobami
medycznymi. Podkreślona została szczególnie mocno konieczność prowadzenia dokumentacji
pielęgniarskiej w sposób rzetelny i zgodny z prawdą.
Moderatorami drugiej sesji były: mgr Eliza Szklorz i spec. piel oper. Małgorzata Kiedos. Sesja
rozpoczęła się od wystąpienia dr hab. n. med. Lukasza Krakowczyka z Centrum Onkologii w
Gliwicach pt.: ,,Pierwszy w Polsce i pierwszy na świecie przeszczep twarzy ratujący życie” .
Pacjent, u którego przeprowadzono tę procedurę był ofiarą wypadku w pracy, w wyniku którego
stracił całą przednią część twarzoczaszki. Rany, jakie odniósł pacjent powodowały realne
zagrożenie jego życia. Operacje przeprowadzane były jednoczasowo na dwóch salach
operacyjnych: jeden zespół pobierał twarz wraz z potrzebnymi strukturami kostnymi,
naczyniowymi i nerwowymi, a drugi zespól przygotowywał biorcę. Trwała 27 godzin. Pacjent
obecnie czuje się dobrze, zaakceptował siebie z nową twarzą. Dawca miejsce twarzy miał
zastąpione specjalnie przygotowaną silikonową maską, którą nałożono w miejsce jego twarzy.
Operacja ta została uznana za najlepszy na świecie zabieg rekonstrukcyjny 2013 roku przez
uczestników zjazdu zorganizowanego przez Amerykańskie Towarzystwo Chirurgii
Rekonstrukcyjnej i Mikronaczyniowej.
Kolejne wystąpienie dotyczyło przeszczepów krzyżowych nerek i było wygłoszone przez mgr
Aleksandrę Tomaszek. Krzyżowy przeszczep nerki to metoda stosowana wśród par dawca – biorca,
w sytuacji gdy krewny nie może darować nerki osobie, z którą jest spokrewniony. Wówczas szuka
się drugiej pary w podobnej sytuacji i dochodzi do wymiany nerek między osobami
niespokrewnionymi, ale zgodnymi immunologicznie. Metoda ta, szeroko stosowana jest na
przykład w USA i Szwecji. Prelegentka podkreśliła zalety takiego rozwiązania m. inn. krótszy czas
oczekiwania na nerkę przez biorcę, a przede wszystkim dużo krótszy czas niedokrwienia nerki.
Rozwiązanie takie na gruncie polskiego prawa wymaga uzyskania zgody sądu rejonowego
właściwego dla miejsca pobytu dawcy. W postępowaniu nieprocesowym, sąd na wniosek dawcy, po
jego uprzednim wysłuchaniu i zapoznaniu się z opinią Komisji Etycznej Krajowej Rady
Transplantacyjnej wydaje orzeczenie. W Polsce pierwszy taki przeszczep wykonano10 lutego 2015
roku w Klinice Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus w
Warszawie.
Pobranie nerki od dawcy żywego za pomocą robota da Vinci – to temat prezentacji wygłoszonej
przez mgr Izabelę Szwed. Prelegentka opisała sposób przygotowania sali operacyjnej, sprzetu,
przygotowanie robota oraz zestawów z narzędziami. Prezentacja wzbogacona była filmem
obrazującym istotne momenty operacji.
Kolejną prezentację wygłosiła spec. piel oper. Marzena Mitman. Prelegentka przybliżyła
uczestnikom tematykę przeszczepów ręki w odległym czasie od utraty kończyny. Takie operacje
dokonywane są w Trzebnicy w Powiatowym Szpitalu im. św. Jadwigi Śląskiej. Prelegentka
podkreśliła jak skomplikowane są to operacje: wymagają połączenia kości, mięśni, ścięgien,
nerwów, naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz skóry. Ręce są pobierane od dawcy zmarłego,
dla którego przygotowywana jest silikonowa proteza.
Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki instrumentującej za zdarzenia niepożądane w czasie
zabiegu operacyjnego to temat wystąpienia pani adwokat Kingi Rudnik. Pojęcie zdarzenia
niepożądanego jest nieskodyfikowane, a definiowane jako każde zdarzenie natury medycznej
wywołujące negatywne skutki u pacjenta lub uczestnika badania klinicznego, któremu podano
produkt leczniczy, chociażby nie miało związku przyczynowego ze stosowaniem tego produktu.
Najwięcej skarg dotyczy niedbalstwa, którego przyczynami mogą być: nadmierne przeciążenie
pracą, zła organizacja pracy, brak koncentracji uwagi, chroniczne zmęczenie. Pani mecenas
podkreśliła wyższy stopień staranności wymagany od profesjonalisty, jakim jest pielęgniarka, a
przejawiający się m. inn. postępowaniem zgodnym z wewnętrznymi procedurami i rzetelnym
dokumentowaniem czynności.
Konferencja zakończyła się zaproszeniem na następną - w przyszłym roku – a jej tematem
przewodnim będzie praca pielęgniarek i położnych operacyjnych w ginekologicznych blokach
operacyjnych.