Sprawozdanie z posiedzenia Zespołu Edukacji Elementarnej

Sprawozdanie z posiedzenia
Zespołu Edukacji Elementarnej
Miejsce: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej
Data: 27.06.2016 r.
Uczestnicy spotkania:
W posiedzeniu brało udział 20 osób, 8 osób poprosiło o usprawiedliwienie swojej
nieobecności z ważnych powodów osobistych i zawodowych.
Program obrad:
1. Otwarcie posiedzenia, przywitanie zebranych Członków ZEE przez Pana prof. dr hab.
Stefana Kwiatkowskiego, Zastępcę przewodniczącego KNP, Prorektora APS.
2. Sprawozdanie z debaty na temat edukacji w Komitecie Nauk Pedagogicznych w dniu
20 czerwca, z udziałem pani minister Anny Zalewskiej;
3. Przedszkole w trzech kulturach - video-etnograficzna metoda badań w edukacji – dr
hab. prof. UW Małgorzata Żytko;
4. Prezentacja książki autorstwa Józefy Bałachowicz, Anny Witkowskiej-Tomaszewskiej
pt. Edukacja wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości. Studium teoretycznoempiryczne;
5. Ustalenie programu posiedzeń w roku akademickim 2016/2017;
6. Prace zespołów problemowych – wyniki;
7. Sprawy wniesione.
Ad. 2 Sprawozdanie z debaty na temat edukacji w Komitecie Nauk Pedagogicznych
w dniu 20 czerwca, z udziałem pani minister Anny Zalewskiej, przedstawiła przewodnicząca
ZEE. Zwróciła uwagę na klimat debaty i treść wypowiedzi oraz zadawanych pytań przez
Członków KNP oraz odpowiedzi Pani minister Anny Zalewskiej. Dla szczegółowego
zapoznania się z ich treścią, referentka odwołała się do sprawozdania upublicznionego przez
prof. dr hab. Bogusława Śliwerskiego Przewodniczącego KNP. Ze względu na zbieżność dat
posiedzenia ZEE i podsumowania ogólnopolskiej debaty o edukacji „Uczeń, rodzic,
nauczyciel – dobra zmiana” w Toruniu, dyskusja Członków dotyczyła raczej celu debaty i jej
znaczenia dla ogłoszonych decyzji. Odniesiono się negatywnie do propozycji wydłużenia
etapu edukacji wczesnoszkolnej, szczególnie zbędnej po cofnięciu obowiązku szkolnego dla
sześciolatków.
Ponownie poparto wysokie wymagania wobec kształcenia i kwalifikacji nauczycieli
(w kontekście wcześniejszej opinii o projekcie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudniać nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli
(projekt rozporządzenia z 22 kwietnia 2016 r.)
Ad. 3 Przedszkole w trzech kulturach - video-etnograficzna metoda badań w edukacji
Problematyka wystąpienia dr hab. prof. UW Małgorzaty Żytko dotyczyła prezentacji
metody badań jakościowych, nazwanej wideo-etnograficzną (wieloperspektywiczną),
zastosowaną 30 lat temu przez J. Tobina antropologa amerykańskiego specjalizującego się w
edukacji przedszkolnej do analizy trzech kultur edukacyjnych przedszkoli: Chin, Japonii,
USA. Przygotowano nagrania wideo (8-10 godz.) w wybranych przedszkolach w
wymienionych krajach (rejestrujące przebieg dnia i sposób organizacji przestrzeni i czasu). Z
tak zgromadzonego materiału opracowano 20-minutowy film – syntezę najważniejszych
elementów w organizacji dnia w przedszkolu w danym kraju, typowych wydarzeń takich jak:
rozstanie dzieci z rodzicami, konflikty między dziećmi oraz reakcje rówieśników i
interwencje nauczyciela, zabawy dzieci zróżnicowanych wiekowo, rodzaj i klimat kontaktu
wychowawcy z dziećmi. Tak zgromadzony materiał stal się podstawą dyskusji i rozmów, w
których brali udział:
- nauczyciel, u którego nakręcano film (komentarz do typowych wydarzeń, wyjaśnienie
koncepcji pedagogicznej kryjącej się za tą praktyką),
- inni nauczyciele z danej placówki i dyrektor,
- nauczyciele z 4 regionów danego kraju,
- nauczyciele przedszkolni z innych krajów (Chiny, Japonia, USA).
Popularność i uznanie jakie zyskały badania wśród naukowców zajmujących się tą
problematyką, skłoniło twórców do powtórzenia ich po 20 latach, a więc na początku XXI
wieku. Dokonano ponownie nagrań wideo w tych samych przedszkolach oraz dodatkowo w
nowym przedszkolu uznawanym za wyróżniające się w danym regionie.
Analiza wyników badań wykorzystywała dwa wymiary etnografii – perspektywę
czasową i przestrzenną, połączono wielokulturową analizę z diachroniczną, identyfikując
różnorodność dyskursu edukacyjnego. Materiał zgromadzony z rozmów i dyskusji pozwalał
spojrzeć na przedszkole jak na instytucję społeczną, w której znajdują odzwierciedlenie
wartości kulturowe danego kraju i społeczeństwa, ale podlega ono też oddziaływaniom
kultury globalnej: społecznej, ekonomiczne i politycznej. W badaniach poszukiwano
odpowiedzi na pytanie: Jak i dlaczego podejście do znaczenia edukacji przedszkolnej w
rozwoju dzieci zmieniło się lub pozostało stałe w trzech analizowanych kulturach w latach
1984-2003? Edukacja przedszkolna staje się miejscem współgry tradycyjnych wartości danej
kultury ze społeczną presją zmieniającego się świata, w tym oczekiwań w stosunku do
edukacji.
Szersze informacje na temat badań można znaleźć w publikacjach: Tobin J., Wu D. H.,
Davidson D. (1989), Preschool in Three Cultures: Japan, China, United States oraz Tobin
J, Hsueh Y, Karasawa M, (2009), Preschool in Three Cultures Revisited: China, Japan,
USA.
Po prezentacji filmu rozwinęła się ożywiona dyskusja, która dotyczyła szczególnie
problematyki metodologicznej badań i roli kontekstu kulturowego i historycznego w
podejściu interpretatywnym.
Ad. 4 Józefa Bałachowicz zaprezentowała krótko książkę pt. Edukacja
wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości. Studium teoretyczno-empiryczne napisaną wraz z
dr Anną Witkowską-Tomaszewską. Treść książki wpisuje się w dyskusję nad kierunkiem
przemian edukacji dziecka, a głównym motywem publikacji są wartości związane z
upodmiotowieniem ucznia. Autorka zwróciła uwagę na edukację dziecka w kontekście
wychowania demokratycznego – wspierania rozwoju podmiotowego i społecznego dziecka,
pomyślnego budowania jego biografii indywidualnej i wspólnotowej. W obszarze
zainteresowań autorek znalazła się szkolna edukacja dziecka jako przestrzeń społecznokulturowa indywiduacji, uspołecznienia i emancypacji młodego człowieka po okresie iluzji
reform i zmian programowych. Szczególnie autorki odnoszą się do procesu transmisji
kulturowej, pokazują szkolne procesy interakcji i wnoszone do nich treści edukacyjne
przeznaczone do intersubiektywnego budowania znaczeń oraz sposobów ‘kierowania sobą’.
Do ujęcia i opisania ‘anatomii’ procesów edukacyjnych posłużyła im szczególnie teoria M.
Foucaulta.
Po krótkiej prezentacji książki rozwinęła się dyskusja, która szczególnie dotyczyła
kategorii podmiotowości i personalistycznych założeń publikacji. J. Bałachowicz
odpowiedziała, iż problematyka konstruowania czy też tworzenia się podmiotowości
jednostki współcześnie obejmuje całe spektrum stanowisk, a zaprezentowane stanowisko jest
jednym z wielu, ale bez problematyki podmiotowości nie można wyjaśnić procesów
socjalizacji dziecka.
Ad. 5 Podczas ustalania terminarza i programu posiedzeń ZEE w minionym okresie
odniesiono się do tematyki i roli konferencji organizowanych przez katedry/zakłady wczesnej
edukacji oraz ich znaczenia dla rozwoju pedagogiki wczesnoszkolnej. Stwierdzono też
potrzebę podjęcia dyskusji nad jakością monografii awansowych. Ustalono konieczność
włączenia do programu posiedzeń konkretnych koncepcji, ich ram teoretycznych, modeli
metodologicznych badań, prezentacji opracowania badań itd.
Przyjęto terminarz posiedzeń Zespołu Edukacji Elementarnej
w roku akademickim 2016/2017
Termin posiedzenia
Godzina
Miejsce
24 października 2016 r.
11.00
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej
12 grudnia 2016 r.
11.00
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej
6 marca 2017 r.
11.00
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej
15 maja 2017 r.
11.00
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej
Ad. 6 Zespoły problemowe krótko przedstawiły zamierzenia dotyczące publikacji i
możliwości pozyskania środków na ten cel. Zespół, które przygotowuje publikację pt.
Kreatywność w percepcji studentów wczesnej edukacji uzyskał środki na jej wydanie w
Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Obrady zamknęła przewodnicząca ZEE dr hab. prof. APS, życząc wszystkim Członkom
wakacyjnego wypoczynku, zdrowia, nabrania sił i realizacji naukowych zamierzeń.
Sprawozdanie sporządziła Józefa Bałachowicz