Filozofia kultury - Instytut Filologii Plskiej Kulturoznawstwa

OPIS PRZEDMIOTU
Nazwa przedmiotu
Kod przedmiotu
Filozofia kultury
08.12/k,1,III
Wydział Humanistyczny
Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa
Instytut
kulturoznawstwo
Kierunek
Specjalność/specjalizacja ----------------------------studia pierwszego stopnia
Poziom kształcenia:
ogólnoakademicki
Profil:
stacjonarne
Forma studiów
II
3
Rok/semestr
Wydział
Tytuł i/lub stopień
naukowy/imię i nazwisko dr Agnieszka Grzelak
koordynatora przedmiotu
Liczba godzin
dydaktycznych i formy
zajęć
Liczba punktów ECTS
Rygory
Typ przedmiotu
Język wykładowy
30
2
Egzamin ustny lub pisemny
przedmioty kierunkowe
język polski
Przedmioty
wprowadzające i
wymagania wstępne
Brak
Efekty kształcenia
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z pojęciem kultury w
kontekście filozoficznym, a poprzez to pogłębianie ich świadomości jako
odbiorców kultury, rozumiejących mechanizmy kulturotwórcze i
interpretujących zachodzące w niej procesy, krytycznych wobec
zachodzących w niej zjawisk.
EFEKTY KSZTAŁCENIA
WIEDZA
Student:
- opisuje podstawowe elementy wiedzy dotyczące zakresu oraz miejsca i
roli filozofii kultury w obrębie nauk humanistycznychW01;
- definiuje podstawowe terminy z zakresu filozofii kulturyW02.
- zna najważniejsze ogniwa filozofii kultury i wyjaśnia jej oddziaływanie
na rozwój kultury europejskiejW03.
UMIEJĘTNOŚCI
Student:
- wykorzystuje wiedzę i posługuje się podstawową terminologią z zakresu
filozofii kulturyU01.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Student:
- dostrzega znaczenie danego zjawiska dla filozofii kultury i zna jego
wartość w śródziemnomorskim dziedzictwie kulturowymK01.
- zdaje sobie sprawę z konieczności integracji filozofii kultury
w budowaniu tożsamości narodowej oraz rozwijaniu więzi społecznych na
poziomie lokalnym, krajowym i globalnymK02.
18.09.2013
data
podpis prowadzącego przedmiot/ koordynatora przedmiotu
Tab. Opis sposobu sprawdzania efektów kształcenia dla przedmiotu z odniesieniem do form
zajęć i sprawdzianów
Efekty kształcenia a forma zajęć
Efekty kształcenia dla
kierunku
Ocenianie efektów kształcenia
Forma zajęć
przedmiotu
K_W01
W01
W
K_W02
W02
W
K_W08
W03
W
K_U02
U01
W
K_K01
K01
W
K_K09
K02
W
Efekty
kształcenia dla
przedmiotu
Sposoby
oceniania
Egzamin
pisemny
Egzamin
pisemny
Egzamin
pisemny
Egzamin
pisemny
Egzamin
pisemny
Egzamin
pisemny
ustny
lub
ustny
lub
ustny
lub
ustny
lub
ustny
lub
ustny
lub
W01
W02
W03
U01
K01
K02
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU
Rok akademicki: 2013/2014 Semestr: zimowy
Filozofia kultury
Wydział Humanistyczny
Wydział
Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa
Instytut
kulturoznawstwo
Kierunek
Specjalność/specjalizacja ---------------------------wykład
Opisywana forma zajęć
Nazwa przedmiotu
Liczba godzin
dydaktycznych
30
Tytuł i/lub stopień
naukowy/imię i nazwisko
dr Agnieszka Grzelak
prowadzącego daną
formę zajęć
Treści programowe realizowane podczas zajęć
1. Wprowadzenie.
2. Spór między naturalizmem a kulturalizmem (starożytne - sofiści, Platon, cynicy - i średniowieczne
rozróżnienie między physei a thesei).
3. A. Gehlena koncepcja braku jako źródła kultury: Mangelwesen, O. Marquardahomo compensator;
koncepcja socjobiologów.
4. Filozofia kultury wobec opozycji kultura: natura (kultura jako wyobcowanie: J. J. Rousseau koncepcja
hommesauwage; koncepcja kultury T. Hobbesa).
5. Umoralnienie kultury: I. Kant.
Kultura wobec życia (koncepcja A. Schopenhauera i filozofii życia: W. Dilthey, H. Bergson).
G. Simmelatragedia kultury, L. Klagesacierpiąca świadomość.
F. Nietzschego estetyzacja kultury.
O. Spenglera biologizacja kultury.
Kultura a cywilizacja (duch w kulturze: W. Hegel; kultura a tożsamość narodowa: Herder i duch
narodowy).
11. K. Marksa baza i nadbudowa; krytyczna teoria społeczeństwa w ujęciu szkoły frankfurckiej.
12. Jedna kultura czy wiele kultur? - M. Webera kulturoznawstwo wolne od wartościowania; rola badań B.
Malinowskiego i powstania antropologii kulturowej dla rozumienia kultury.
13. Postmodernistyczny relatywizm kulturowy; pojęcie enklawy kulturowej, kultury oficjalnej i peryferyjnej.
14. Utopie kultury: idealne państwo Platona, Nietzschego kultura poza dobrem i złem.
15. Postacie kultury totalitarnej i liberalnej (K. Poppera Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, R.
Rorty’egoironia i miłość).
16. Współczesne ujęcia kultury (kultura po Oświęcimiu to śmietnik – T. Adorno - konsekwencje dla sztuki i
literatury; T. Adorna dialektyka kultury; G. Simmelatragedia kultury, H. Plessnera pytanie o conditio
humana; perspektywy kultury: e-kultura).
17. Polityczność i eros w kulturze (H. Plessner, H. Marcuse).
18. Elita i masa (Ortega y Gasset), kultura masowa i jej mity (A. Kłoskowska), pojęcie globalnej wioski.
19. Modele życia: vitaactiva i vitacontemplativa(H. Arendt), klasa próżniacza (T. Veblen).
20. Czas w kulturze (czas św. Augustyna, fenomenologiczny E. Husserla, wieczny powrót F. Nietzschego,
moi profondBergsona wobec czasu, czas odzyskany M. Prousta).
21. Symbolika pór dnia i roku: czas wielkiego Południa, noc Walpurgii.
22. Historyczność form kultury (moralność i pruderia – M. Scheler, wzory miłości, ethos rycerski – M.
Ossowska, kanony estetyczne).
23. Święto i codzienność (karnawalizacjaM. Bachtina; dionizyjskie i apollińskie F. Nietzschego).
24. Symbolika miasta (R. Caillois, Paryż, mit współczesny; miasto Baudelaire’a - flaneur, eseje G. Simmela).
25. Symbolika choroby (teza S. Sontag), modliszki (esej R. Caillois).
26. Kształtowanie się mieszczaństwa.Ethos mieszczański (M. Weber).
27. Casus i rola inteligencji w kulturze. Ethos inteligencki.
28. Przemiany pojęcia sztuki i artysty.
29. Postrzeganie śmierci w kulturze.
30. Podsumowanie: czym jest kultura – lustrem Natury, odbiciem świata idei, ogrodem nauk i sztuk,
dialogiem, tekstem, kłączem, rekwizytornią konwencji, różnicą i powtórzeniem, mechanizmem kozła
ofiarnego? – o epistemologicznych, ontologicznych i artystycznych konsekwencjach różnych metafor
kultury.
wykład,analiza i interpretacja tekstówźródłowych
Metody dydaktyczne
egzamin pisemny: testowy i pytania otwarte
na ocenę dostateczną – student wymienia podstawowe filozoficzne teorie
kultury i najważniejsze pojęcia stosowane przez tę dyscyplinę, potrafi
opisać mechanizmy kulturotwórcze
na ocenę dobrą – jak wyżej, a ponadto: student wymienia różne
filozoficzne teorie kultury, zna i wyjaśnia wiele pojęć stosowanych przez
Metody i kryteria
tę dyscyplinę,ocenia i analizuje różne procesy kulturotwórcze, zestawia i
oceniania
porównuje różne modele teoretyczne kultury
na ocenę bardzo dobrą – jak wyżej, a ponadto: student zestawia i
analizuje poszczególne elementy różnych filozoficznych ujęć kultury,
wskazuje na społeczno – historyczne uwarunkowania poszczególnych ujęć
i mechanizmów kultury.
Egzamin ustny lub pisemny
Rygor
1. Buczyńska – Garewicz H., Metafizyczne rozważania o czasie. Idea
Literatura podstawowa
czasu w filozofii i literaturze, Kraków 2003, tu roz.: Zagadka czasu,
Południe, Noc.
6.
7.
8.
9.
10.
2. Caillois R., Odpowiedzialność i styl, wybór M. Żurowski, wstęp J.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
Literatura uzupełniająca
(w tym portale
internetowe)
5.
6.
7.
8.
1.
18.09.2013
data
18.09.2013
data
Błoński, tu: Paryż – mit współczesny oraz Modliszka, przeł. K.
Dolatowska.
Co to jest filozofia kultury?, pod red. Z. Rosińskiej i J. Michalik,
Warszawa 2006, tu: Z. Rosińska, Wstęp, A. Kołakowski, Filozofia
kultury i kulturalizm.
Czas w kulturze, wybór, oprac. i wstęp A. Zajączkowski, Warszawa
1988.
Czerwiński M., Profile kultury, Warszawa 1980, tu: Casus inteligencji.
Filozofia. Podstawowe pytania, pod red E. Martena i H.
Schnädelbacha, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1995. Tu: roz.
Kultura, s. 550 – 587.
Antropologia kultury – antropologa literatury, pod red. E. Kosowskiej,
A. Gomóły, E. Jaworskiego, Katowice 2007, tu: M. Szubert, Choroba
jako przedmiot kulturowego dyskursu.
Dziemidok B., O komizmie (wybrane fragmenty).
M. Scheler, O zjawisku tragiczności.
Huizinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M.
Kurecka i W. Wirpsza (dowolne wydanie), tu: Istota i znaczenie
zabawy jako zjawiska kulturowego (do s. 39 – Święta powaga w
zabawie).
Kultura i tragiczność, pod red. K. Łukaszewicza i D. Wolskiej,
Wrocław 2002. Tu: D. Wolska, Kultura i tragiczność. Słowo wstępne
oraz G. Simmel, Pojęcie i tragedia kultury.
Michalski K., Płomień wieczności. Eseje o myślach Fryderyka
Nietzschego, Kraków 2007, tu: Esej VIII. Wieczna miłość.
Osęka A., Mitologie artysty, Warszawa 1975.
Simmel G., Filozofia kultury. Wybór esejów, przeł. W. Kunicki,
Kraków 2007.
7. Simmel G., Mentalność mieszkańców wielkich miast, w: tenże, Most
i drzwi. Wybór esejów, przeł. M.Łukasiewicz, Warszawa 2006.
podpis prowadzącego daną formę zajęć
podpis koordynatora przedmiotu